STWORA Jacek

Urodzony 24 marca 1918 w Krakowie; syn Stanisława Stwory, poety i dziennikarza, i Stefanii z Godulów, nauczycielki. Uczęszczał do III Gimnazjum im. Króla Jana Sobieskiego w Krakowie i tam w 1936 uzyskał świadectwo dojrzałości. Debiutował w tymże roku wierszem pt. Chłopska dola, opublikowanym w „Kurierze Literacko-Naukowym” (nr 18), oraz jako prozaik opowiadaniem pt. Matka, ogłoszonym na łamach „Tempa Dnia” (nr 151). W 1936 podjął studia na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Jagiellońskiego. Był członkiem Uniwersyteckiego Koła Związku Niezależnej Młodzieży Socjalistycznej. Po wybuchu II wojny światowej brał udział w kampanii wrześniowej: walczył pod dowództwem płk. Stanisława Maczka w szeregach 10. Brygady Kawalerii Zmotoryzowanej (plutonowy podchorąży 24. Pułku Ułanów). Wzięty do niewoli niemieckiej, uciekł do Krakowa, a następnie przez Słowację, Węgry i Jugosławię przedostał się do Francji (styczeń-marzec 1940). Uczestniczył w kampanii francuskiej jako żołnierz tej samej formacji, noszącej teraz nazwę 10. Brygada Kawalerii Pancernej. Po klęsce Francji skierował się na południe, do nieokupowanej części kraju. Był wielokrotnie aresztowany i mimo podejmowanych ucieczek spędził siedem miesięcy we francuskich więzieniach, a potem w obozie dla internowanych żołnierzy polskich w Camp-de-Livron pod Caylus (departament Tarn-et-Garonne); tu wraz z Józefem Łobodowskim redagował od grudnia 1940 do maja 1941 powielane pismo literacko-polityczne „Wrócimy” (nr 1-6; nr 5 i 6 wydany w Tuluzie). Po wydostaniu się z obozu brał udział w ruchu oporu w Tuluzie, m.in. jako współpracownik podziemnego periodyku literackiego „Służba” (1941). W 1941 przekroczył nielegalnie granice Hiszpanii. Zatrzymany przez hiszpańską żandarmerię, był więziony kolejno w Leridzie, Saragossie i Madrycie, a następnie przewieziono go do obozu koncentracyjnego Miranda de Ebro. Odzyskał wolność w styczniu 1943, z chwilą rozwiązania obozu. W maju tego roku dotarł drogą morską do Wielkiej Brytanii i wstąpił do formujących się w Szkocji Polskich Sił Zbrojnych. Służył w dowodzonej przez gen. Stanisława Maczka 1. Dywizji Pancernej; wraz z 24. Pułkiem Ułanów przebył cały szlak bojowy tej jednostki, od lądowania w Normandii w lipcu 1944, przez bitwy pod Falaise i Chambois, wyzwolenie Belgii i Holandii, aż po kapitulację Niemiec w maju 1945. Przez kolejne dwa lata pełnił służbę w angielskiej strefie okupacyjnej na terenie Niemiec. Po demobilizacji (w randze rotmistrza) powrócił w sierpniu 1947 do Polski i zamieszkał w Krakowie. W tymże roku podjął pracę w redakcji literackiej lokalnej rozgłośni Polskiego Radia; był autorem audycji, słuchowisk, reportaży, magazynów i felietonów. Należał do Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej (PZPR). W 1950 ożenił się z Alicją Kamińską, aktorką. W 1951 (ze względu na swoją wojenną przeszłość) został wykluczony z partii i zwolniony z radia. Pracował jako robotnik w Nowej Hucie (odznaczony orderem Budowniczego Huty). W 1956 został przywrócony w prawach członka PZPR i powrócił do rozgłośni krakowskiej Polskiego Radia, gdzie pracował do przejścia na emeryturę w 1977. W 1959 otrzymał nagrodę miasta Krakowa za reportaże i słuchowiska o tym mieście. Rozwijał twórczość literacką głównie w dziedzinie reportażu radiowego. Fragmenty prozy (w większości emitowanej wcześniej na antenie Polskiego Radia) i teksty szopek noworocznych ogłaszał m.in. w „Życiu Literackim” (1959-1978, z przerwami) i w „Kontrastach” (1978-79). Był w 1960 współtwórcą krakowskiego kabaretu literackiego Jama Michalikowa (razem z Tadeuszem Kwiatkowskim i Bruno Miecugowem) i do 1985 współautorem jego kolejnych programów. Od 1972 należał do Związku Literatów Polskich (do rozwiązania Związku w 1983). Uczestniczył w krajowych i międzynarodowych konkursach dla reporterów radiowych; zrealizowane przez niego audycje były tłumaczone na języki obce i emitowane przez zagraniczne radiostacje. Należał do Stowarzyszenia Dziennikarzy Polskich (SDP) i (od 1989) Stowarzyszenia Pisarzy Polskich. Był laureatem wielu nagród, m.in.: Komitetu do Spraw Radia i Telewizji (czterokrotnie, m.in. 1965 i 1977), nagrody Złoty Mikrofon (w 1973 za reportaże radiowe), nagrody dziennikarskiej Ministra Kultury i Sztuki (1977), nagrody im. K. Pruszyńskiego, przyznanej przez Klub Reportażu SDP (1980). Odznaczony m.in. Złotą Odznaką m. Krakowa (1965) i Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski (1967). Zmarł 21 kwietnia 1994 w Krakowie.
Od 1995 Polskie Radio (Centrum Szkolenia oraz Studio Reportażu i Dokumentu) przyznaje nagrodę w konkursie stypendialnym dla młodych twórców im. J. Stwory.