BIO

Born on 29 November 1921 in Warsaw; son of Józef Stroiński, a lawyer and legal counsel to the noble Zamoyski Family Entail, and Stanisława, née Sąchocka. He lived in Zamość from 1926, where he completed part of his education at the Jadwiga Badzianowa Private School, before joining the Hetman Jan Zamoyski State Secondary and Grammar School No. I in 1935. He began writing poetry around 1936, with these works surviving in manuscript form. He served on the editorial board of the secondary school periodicals "Nasza Myśl" and "Nasze jest jutro", making his debut in the latter in 1939 with the article Ojczyzna w potrzebie (Fatherland in need; no. 3). He was involved in the school book-lovers' club. From 1938, he and his family lived in Zwierzyniec, near Zamość. He completed his advanced secondary education in 1939 and enrolled for a law degree at the Catholic University of Lublin (KUL). That summer, he served in the First Brigade of the Youth Labour Battalions in Polany. Following the defeat of Poland in September 1939 and the dissolution of KUL by the German authorities in November that year, he returned to Zwierzyniec. In February 1940, threatened with deportation to Germany as a forced labourer, he left for Warsaw. He started a degree in law and then in spring 1941 also in Polish philology at the underground University of Warsaw (UW), where he became acquainted with the poet Tadeusz Gajcy. In 1942, he joined the eponymous group of artists associated with the underground monthly "Sztuka i Naród" (Art and Nation), where he served on the editorial board to 1944. He made his debut as a poet in 1942 with the poem Ród Anhellich (The Anhelli Family), which won a prize in a competition run by the journal. The piece appeared in the underground anthology Słowo prawdziwe (True word; Warsaw, 1942). He subsequently published lyrical prose pieces and articles on contemporary literature in the periodical of the Sztuka i Naród group using the pseudonym Marek Chmura. He participated in underground literary gatherings where he read from his own works. He was a member of the Home Army (AK); in 1943 he competed a course for officer cadets serving in the AK's Warsaw District Motorized Divisions. He and Tadeusz Gajcy participated in the act of laying flowers at the memorial to Nicolaus Copernicus in Warsaw on 25 May 1943, marking the 400th anniversary of the scientist's death. This action was organized by Wacław Bojarski. Stroiński was arrested then and held at the Pawiak prison in Warsaw until July 1943, when his family's efforts secured his release. He subsequently stayed with his parents in Zwierzyniec where he was involved in running an underground photography laboratory. In November 1943, he returned again to Warsaw and continued his studies. He spent summer 1944 in Świder, near Warsaw, where he worked on a cycle of lyric poetry (which has not survived) and in Zwierzyniec, before returning to Warsaw towards the end of July that year. Following the outbreak of the 1944 Warsaw Uprising, he fought in the city's Old Town (as the commander of an infantry squadron) in the ambush and sortie group of the Motorized Division of the Warsaw District Unit of AK which was led by lieutenant Jerzy "Ryszard" Bondarowski, and in the Chrobry I group. He died on 16 [?] August 1944 in the Old Town (according to some reports he died alongside Tadeusz Gajcy) in a building that was blown up by German forces on Przejazd Street 1/3/5. He was posthumously awarded the War Order of Virtuti Militari. He is buried at the Powązki Military Cemetery in Warsaw.

Works

1. Okno. [Proza poetycka]. Warszawa MCMXLIII [1943], 18 k., powielone Biblioteka Sztuki i Narodu, [2]. Przedruk zob. poz. , .

Wydanie konspiracyjne; autor podpisany: Marek Chmura.

Zawartość

Powrót ojca; O dniach innych; O wojnie; O śmierci; Spotkanie; Obrazek; Warszawa; Modlitwa. – Okno: 1. [Incipit:] Dzień był drżący...; 2. Piosenka; 3. [Incipit:] Teraz jak zawsze...; 4. [Incipit:] Na morzach południowych...; 5. [Incipit:] Dusze ich przychodziły...; 6. [Incipit:] Daleka jest ojczyzna; 7. [Incipit:] Więc ustawiłem na podłodze...; 8. [Incipit:] Pociąg, który nad wieczorem...

Przekłady

angielski

Window. [Przeł.] A. Czerniawski. London 1979.

2. Okno. [Wiersze, opowiadanie, publicystyka]. Wstęp i wybór: Z. Jastrzębski. Lublin: Wydawnictwo Lubelskie 1963, 94 s.

Zawartość

poz. , – nadto: Opowiadanie. – Wiersze z czasopism i rękopisów. – Publicystyka: O tak zwanym upadku literatury w dwudziestoleciu; O liryce, dramacie, etymologii i innych figlach. (W związku z artykułem [A. Trzebińskiego] St. Łomienia „Pokolenie liryczne i dramatyczne”).

3. Ród Anhellich. [Wiersze, proza poetycka, opowiadanie, publicystyka]. Oprac., wstęp i nota edytorska: L.M. Bartelski. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1982, 105 s.

Zawartość

Wiersze. – Proza: Powrót ojca; O dniach innych; O wojnie; O śmierci; Spotkanie; Obrazek; Warszawa; Warszawa (wersja druga); Modlitwa; Okno; O poległym. (Pamięci [A. Trzebińskiego] St. Łomienia); Rok 44; Życie; Pod niebem; Opowiadanie. – Artykuły [poz. ]: O liryce, dramacie, etymologii i innych figlach. (W związku z artykułem [A. Trzebińskiego] St. Łomienia „Pokolenie liryczne i dramatyczne”); O tak zwanym upadku literatury w dwudziestoleciu.

4. Leon Zdzisław Stroiński Chmura. Portret poety. Słowo wstępne: J. Hartwig. Oprac.: H.Z. Etemadi.Lublin: Norbertinum 2011, 158 s.

Zawartość

J. Hartwig: Wspomnienie o Zdzisławie Stroińskim; H.Z. Etemadi: Przyjaźń po grób. Leon Zdzisław Stroiński – poeta i żołnierz, – nadto: Wiersze; Liryka prozą; Utwory rozproszone; Publicystyka; Inedita. – Aneks: Dwugłos o „Oknie” Marka Chmury (1943): [J. Zagórski] B. Łuski : Poezja skamieniałej prawdy; [T. Gajcy] K. Topornicki: Przez pryzmat metafory.

Przekłady utworów literackich w antologiach zagranicznych

angielski

The burning forest. [Wybór i przekł.] A. Czerniawski. Newcastle upon Tyne 1988.
Second World War poems. [Wybór] H. Haughton. London 2004.
Moved by the spirit. An anthology of Polish religious poetry. [Przeł.:] A. Czerniawski, I Higgins. Belfast 2010.

białoruski

Napârèŭmy: ad Buga da Varty. Antalogìâ pol'skaj paèzìì XX stagoddzâ. T. 1-2. [Przeł.] A. Lojka. Mìnsk 2003. Wyd. nast. 2013.

francuski

Poètes de l'apocalypse. Anthologie de poèsie en polonais, hébreu et yiddish (1939-1945). [Wybór:] D. Beauvois, S. Bereś. Lille 1991 [tekst w języku polskim i francuskim].
Le pire est certair. Anthologie de la poésie catasrophiste polonaise du XXe siècle. [Przeł.:] C.-H. du Bord, Ch. Jezewski. Orthez 2009.

niemiecki

Lyrisches Quintett. Fünf Themen der polnischen Dichtung. [Wybór i przekł.] K. Dedecius. Frankfurt am Main 1992.

Analyses and reviews

Słowniki i bibliografie

Encyklopedia „białych plam. Radom 2000 (M. Bartyzel).
Literatura polska XX wieku. Przewodnik encyklopedyczny. T. 2. Warszawa 2000 (Redakcja).
Polski słownik biograficzny. T. 44 z. 182. Kraków 2006 (M. Urbanowski).

Ogólne

Książki

W gałązce dymu, w ognia blasku... Wspomnienia o Wacławie Bojarskim, Tadeuszu Gajcym, Onufrym Bronisławie Kopczyńskim, Wojciechu Menclu, Zdzisławie Stroińskim, Andrzeju Trzebińskim. Warszawa: „Pax1977, 444 s. [tu o L.Z. Stroińskim we wspomnieniach następujących autorów: L.M. Bartelski, N. Bojarska, T. Szumska, K. Winkler oraz passim].
M. Kisiel: Ananke i Polska. O liryce Zdzisława Stroińskiego. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego 2010, 165 s. Prace Naukowe Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach, nr 2833.
Leon Zdzisław Stroiński Chmura. Portret poety. Słowo wstępne: J. Hartwig. Oprac.: H.Z. Etemadi. Lublin: Norbertinum 2011, 158 s. [ tu o L.Z. Stroińskim: J. Hartwig: Wspomnienie o Zdzisławie Stroińskim; H.Z. Etemadi: Przyjaźń po grób. Leon Zdzisław Stroiński – poeta i żołnierz; Aneks: Dwugłos o „Oknie” Marka Chmury (1943): [J. Zagórski] B. Łuski : Poezja skamieniałej prawdy; [T. Gajcy] K. Topornicki: Przez pryzmat metafory].

Artykuły

L.M. Bartelski: Genealogia ocalonych. Kraków 1963, toż w wyd. nast., m.in. [wyd. 4] 1985, passim.
T. Burek: Z Konradów w Hioby. Współczesność 1964 nr 16 [dot. m.in. L.Z. Stroińskiego].
L.M. Bartelski: Śmierć na Starówce. W tegoż: W kręgu bliskich. Kraków 1967.
Z. Jastrzębski: Liryki Marka Chmury. W tegoż: Bez wieńca i togi. Warszawa 1967.
Z. Jastrzębski: Literatura pokolenia wojennego wobec dwudziestolecia. Warszawa 1969, passim.
L.M. Bartelski: Śmierć jest ze mną...” „Kultura 1971 nr 33.
A. Adamiak: Okno na ziemię. (Portret Zdzisława Stroińskiego). Akcent 1980 nr 2, przedruk w: Portrety twórców „Sztuki i Narodu”. Warszawa 1983.
M. Płachecki: Z Hiobów w Konrady. Twórczość 1982 nr 6.
G. Szymczyk: Okno i obrazek. (O lirykach prozą Zdzisława Stroińskiego). Litteraria 1982 nr 14.
S. Bereś: Podniesieni na tarczy eksplozji ...”?Tygodnik Powszechny1985 nr 31.
M. Kisiel: Realizm metafizyczny. (O wierszach rytmicznych Zdzisława Stroińskiego). Poezja 1985 nr 5/6.
M. Kisiel: Tragiczna świętość. Komentarz do „Rodu Anhellich” Zdzisława Stroińskiego. W: Liryka polska XX wieku. Katowice 1994.
J. Marx: Rycerz, romantyk, pomazaniec śmierci. W tegoż: Dwudziestoletni poeci Warszawy. Warszawa 1994.
M. Kisiel: Zerwane przymierze. O wierszu „Bóg” Zdzisława Stroińskiego. W: Tkanina. Katowice 2003.
M. Kisiel: Ponura polskość. O wierszu „Polska” Zdzisława Stroińskiego. „Świat i Słowo2005 nr 2.
M. Urbanowski: Chmurna młodość Zdzisława Stroińskiego (trzy odsłony). W tegoż: Prawą stroną literatury polskiej. Szkice i portrety. Kraków 2007.
A. Nęcka: Na grobach Anhellich”: Zdzisława Stroińskiego inspiracje Słowackim. Postscriptum Polonistyczne 2009 nr 2.
Z. Ożóg: Zdzisław Stroiński i jego liryka. „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Rzeszowskiego. Seria Filologiczna. Historia Literatury2011 z. 6.
M. Jermak: Kiedy spełnia się Apokalipsa... O poetach – powstańcach warszawskich w 70. rocznicę śmierci. „Grot2013/2014 nr 37/38.
M. Rozesłańska: Zdzisław Stroiński – niedoceniony poeta „Sztuki i Narodu. Myśl Polska 2015 nr 31/32.

Okno. 1943

• [S. Marczak-Oborski] J. Oborski: Poemat o nierozwiązalnej działalności świata i młodzieńczym w nim niepokoju. „Droga” [1943] nr 1.
• [J. Zagórski] B. Łuski: Poezja skamieniałej prawdy; [T. Gajcy] K. Topornicki: Przez pryzmat metafory. Sztuka i Naród 1943 nr 13, przedruk w: Leon Zdzisław Stroiński Chmura. Portret poety. Lublin 2011.
D.A. Pirie: Przypomniany poeta Warszawy. Wiadomości”, Londyn 1979 nr 38/39 [dot. przekładu na język angielski pt. „Window”].
J. Anders: Stroiński w „Oasis Books. Literatura na Świecie 1981 nr 3 [dot. przekładu na język angielski pt. „Window”].
A. Kluba: Wojenne liryki prozą. Andrzej Trzebiński [dot. cyklu „Pióro z ognia”]; Zdzisław Stroiński [dot. m.in. „Okno”]. W tejże: Poemat prozą w Polsce. Warszawa, Toruń 2014.
M. Rabizo-Birek: Przezwyciężyć lęk. Wokół poematu „Okno” Zdzisława Stroińskiego. W: W ogrodzie świata. Profesorowi Aleksandrowi Fiutowi na siedemdziesiąte urodziny. Kraków 2015.
A. Zieniewicz: Słowa płonące” czy „nieosobisty tryb wypowiedzi”? O czym jest „Okno” Zdzisława Stroińskiego. W: Poeci-studenci podziemnego Uniwersytetu Warszawskiego wobec romantyzmu. Warszawa 2018.