BIO

Born on 18 May 1940 in Warsaw; daughter of Olgierd Szpakowski, an electrical engineer who was imprisoned at the NKVD camp in Starobilsk and murdered in 1940, and Jadwiga, née Gepner, a chemical engineer. She completed her advanced secondary education in 1957 at Grammar School No. XIV (now named after Stanisław Staszic) in Warsaw. She then studied chemistry for three semesters at Warsaw University of Technology. In 1959, she started studying at the Faculty of Polish Philology and then in 1961 at the Faculty of Philosophy at the University of Warsaw (UW), graduating in 1964 and 1966 respectively. She made her debut as a critic in 1960 with a review of Henryk Fogler's book Nieobecni są winni (The Absent are Guilty). Her review appeared in "Nowa Kultura" (no. 50), a periodical that she continued to collaborate with until 1963. Her reviews and essays also appeared in "Współczesność" (1960–68), "Twórczość" (from 1962) and "Nowe Książki" (1966–67 and occasionally after 2000). Between 1966 and 1969, she was a PhD student at the Faculty of Philosophy at UW. She was arrested in March 1969 and tried as part of the political show trial of the group known as Taternicy (Tatra Mountaineers), who were accused of collecting documents on the protests of March 1968 and in some cases smuggling them across the Tatra mountains into Czechoslovakia. She was sentenced to three years in prison in February 1970, but was released in July 1970 as part of the amnesty agreed on 22 July 1969. She then worked at the National Library in Warsaw until 1972, when she moved to the editorial office of the theatre journal "Dialog", where she had published her first text in 1969. She was head of the monthly's essay section until 2002, while also publishing numerous reviews and essays, as well as notes, in the periodical (using the by-lines: mms, msz). During this period, she was also active as a literary critic, contributing to periodicals including the Catholic weekly "Tygodnik Powszechny" (1971–72; she also used the pseudonym Paweł Anc). In 1972, she joined the Polish PEN Club and the Polish Writers' Union (ZLP), remaining in the latter until its dissolution in 1983. She defended her doctoral thesis, Teoria kultury w pismach filozoficznych i literackich Stanisława Ignacego Witkiewicza (The Theory of Culture in the Philosophical and Literary Works of Stanisław Ignacy Witkiewicz), at the Institute of Literary Research of the Polish Academy of Sciences (IBL PAN). She was supervised by Prof. Michał Głowiński. She received the 1977 Prize of the Geneva-based Kościelski Foundation for her book Światopogląd Stanisława Ignacego Witkiewicza (Stanisław Ignacy Witkiewicz's Worldview), which was based on her thesis. In January 1976, she signed the Memorandum of 101 (Memoriał 101), which opposed planned changes to the constitution of the Polish People's Republic. In November of the same year she signed the Appeal of 172 Representatives of the World of Culture to the Sejm of the Polish People's Republic (Apel 172 przedstawicieli świata kultury do Sejmu PRL) regarding the repressions of participants involved in strikes in Radom and Ursus. During martial law, imposed in December 1981, she collaborated with periodicals that were published outside the reach of state censorship (the second circulation). Between 1981 and 1985, she was literary director of the Stefan Jaracz Theatre in Lodz. From 1985 to 1991, she was a lecturer at the State Theatre School (PWST) in Warsaw. She spent one month in Paris in 1988 thanks to a grant from the French Ministry of National Education. She co-founded the Polish Writers' Association (SPP) in 1989. In 1991, she started collaborating with the Chair in Polish Culture at the Faculty of Polish Philology at UW. She was initially a lecturer before being appointed associate professor after being awarded a habilitation degree in 1996 for her book Dyskusje ze Stanisławem Lemem (Discussions with Stanisław Lem). She received the Cultural Foundation Prize (Nagroda Fundacji Kultury) in 1997. In 1998, she co-foudned the Institute of Polish Culture (IKP) at the Faculty of Polish Philology at UW, where she conducted research on the history of ideas, attitudes, customs and cultural practices until 2010. Between 2000 and 2016, she continued to publish in periodicals including "Dialog", "Twórczość", and "Przegląd Polityczny". She became a member of the Polish Cultural Studies Association in 2002, as well as the Warsaw Scientific Society. She was made state-appointed professor in 2004 and then appointed head of the Section for the Anthropology of the Body and Changes in Customs at IKP. That year she gave a lecture at Columbia University in New York on the subject of cultural changes in Poland. From 2004 to 2010, she was a member of the Committee on Cultural Studies of the Polish Academy of Sciences. She was a member of the jury of the Jan Józef Lipski competition for master's theses (from 1995), the Jerzy Giedroyc prize (from 2010) and the Nike Literary Prize (chairing the jury between 2006 and 2008). In 2009, she was appointed chair of the Scientific Council of the monthly "Dialog". After retiring in 2010, she continued to run a doctoral seminar at UW. In 2012, she gave five autobiographical talks in the cycle Zapiski ze współczesności (Notes from the Contemporary Era) on Polish Radio 2. She joined the Holocaust Memory Research Centre (Zespół Badań Pamięci o Zagładzie), which from 2012 conducted the project Traces of the Holocaust in the Polish Cultural Imaginary (Ślady Holokaustu w imaginarium kultury polskiej), which was funded by the National Programme for the Development of the Humanities (NPRH). In 2017, she joined the jury of the Angelus Central European Literary Award. She married the journalist Jerzy Kwiatek in 1993. She lives in Warsaw.

Twórczość

1. Światopogląd Stanisława Ignacego Witkiewicza. Wrocław: Wydawnictwo Ossolineum 1976, 218 s. Rozprawy Literackie, 15.

Praca doktorska.

Nagrody

Nagroda Fundacji Kościelskich w Genewie w 1977.

2. O kulturze i znachorach. Kraków; Wrocław: Wydawnictwo Literackie 1983, 303 s.

Zbiór szkiców, publikowanych uprzednio m.in. w „Twórczości”, przygotowany do druku w połowie lat 70 i wówczas wstrzymany.

Zawartość

I. Moralność i psychiatrzy: A bliźniego swego jak siebie samego [dot.: A. Kępiński: Psychopatologia nerwic]; Smutni i winni [dot.: A. Kępiński: Melancholia]; Natura i ład moralny [dot.: A. Kępiński: Lęk]; Czego potrzeba człowiekowi [dot.: A. Pawełczyńska: Wartości a przemoc]; Wbrew wyrokowi [dot.: H. Krall: Zdążyć przed Panem Bogiem]; Prośba o odpowiednie wykorzystanie Camusa [dot.: A. Camus: Eseje]; Los śmiertelnych [dot.: A. Toynbee [i in.]: Człowiek wobec śmierci]; Retro-porno-science fiction [dot.: Z. Freud: Poza zasadą przyjemności]; Szczotki firmy braci Sennebaldt [dot.: S.I. Witkiewicz: Narkotyki; Niemyte dusze]; Prolegomena do sennika egipskiego [dot.: E. Fromm: Zapomniany język]; Portret człowieka rozsądnego [dot.: J. Kozielecki: Koncepcje psychologiczne człowieka]; Jak prostować cudze ścieżki [dot.: K. Jankowski: Od psychiatrii biologicznej do humanistycznej]; Z życia żółwi [dot.: M. Mazur: Cybernetyka i charakter]. – II. Czy kultura jest poznawalna?: Strukturalizm i upiory [dot.: R. Callois]; Wielbłądy naszej świadomości [dot.: C.G. Jung: Archetypy i symbole]; Socjologia czegokolwiek [dot.: A. Hauser: Filozofia historii sztuki]; Ogólna historia wszystkiego [dot.: A. Hauser: Społeczna historia sztuki i literatury]; Z powodu Hausera [dot.: A. Hausera]; Rozszalały gestaltysta [dot.: M. MacLuhan: Wybór pism]; Młot na czarownice [dot.: S. Lem: Filozofia przypadku. Literatura w świetle empirii]; Homer i Emil Zola [dot.: E. Auerbach: Mimesis. Rzeczywistość przedstawiona w literaturze Zachodu]; Pięć grzechów Stanko Lasicia [dot.: S. Lesić: Poetyka powieści kryminalnej]; Kicz kiczów [dot.: A. Moles: Kicz, czyli sztuka szczęścia]. – III. Lęki społeczeństwa masowego: O wróżeniu z fusów i moralnej odpowiedzialności [dot.: S. Lem: Fantastyka i futurologia]; Zdobywcy i przystosowani [dot.: D. Riesman, N. Glazer, R. Denney: Samotny tłum]; Radosna dezintegracja [dot.: A. Toffler: Szok przyszłości]; Platon, Arystoteles i tłum [dot.: J. Dawydow: Sztuka jako zjawisko socjologiczne]; Dlaczego kochamy Klossa? [dot.: K.T. Toeplitz: Mieszkańcy masowej wyobraźni]; Dżinsy zamiast Mony Lizy [dot.: K.T. Toeplitz: Kultura w stylu blue jeans]; Zbiegowie z królestwa wolności [dot.: A. Osęka: Mitologie artysty]; Trzykroć przeklęta wolność sztuki [dot.: M. Czerwiński: Samotność sztuki]; Kultura od niechcenia podzielona [dot.: Z. Kałużyński: Pożegnanie Molocha]; Krytyka rozumu masowego [dot.: R. Hoggart: Spojrzenie na kulturę robotniczą w Anglii]; Czy istnieje kontrkultura? [dot.: A. Jawłowska: Drogi kontrkultury]; Gorsze od szkoły [dot.: I. Illich: Społeczeństwo bez szkoły].

3. Dyskusje ze Stanisławem Lemem. Warszawa: Open 1996, 206 s. Wyd. 2 poprawione tamże 1997.

Zawartość

Zamiast wstępu: Lem i krytycy. – I. Lem i Pan Bóg. – II. Lem i trzy ewolucje. – III. Lem i suwerenność człowieka. – IV. Lem wobec zła. – Lem w obszarze nauk społecznych. – Zakończenie: Lem wśród innych.

4. Zakorzenieni, wykorzenieni. O carach, wodzach i człowieku osobnym. Warszawa: Open 1997, 142 s.

Zmienione wersje tekstów drukowanych na łamach „Twórczości”.

Nagrody

Nagroda w konkursie Fundacji Kultury „Promocja najnowszej literatury polskiej” w 1997.

Zawartość

Z perspektywy Trzeciego Rzymu [dot.: F. Dostojewski: Dziennik pisarza]. – W oczach Zachodu [dot.: H. Arendt: Korzenie totalitaryzmu]. – Sarmata między sobą a światem [dot.: W. Gombrowicz: Dziennik].

5. Chcieć i mieć. Samowiedza obyczajowa w Polsce czasu przemian. [Rozprawa]. Warszawa: W.A.B. 2003, 285 s. Seria z Wagą.

Nagrody

Nagroda Ministra Edukacji i Sportu w 2004, nominacja w 2004 do Nagrody Literackiej Nike i do nagrody tygodnika „Newsweek Polska” „Podporiusz” w kategorii nauka.

6. Teatr i bruk. Szkice o krytykach teatralnych. Warszawa: Oficyna Wydawnicza Errata 2006, 198 s.

Zawartość

Boy [T. Żeleński]: teatr jako telenowela; [J.] Stempowski: klasyk i socjolog; [A.] Słonimski: pół królestwa za dowcip; Kazimierza Wyki ucieczka sprzed teatru; [T.] Breza: krytyk-amator; Jan Kott: urwałem się z powroza; [B.] Korzeniewski: powinności i postulaty; [K.] Puzyna: prawda dramatu, prawda teatru; [L.] Flaszen: kłopoty z rozumem; Romantyzm — wzory odświętne [dot. sympozjum i publikacji Style zachowań romantycznych]; [T.] Nyczek, jaki był; [M.] Dziewulska: dlaczego ogórek nie śpiewa?; Marta Fik: innej przeszłości nie będzie. – Appendix: bankructwo Wallenroda.

7. Wiadomości Literackie” prawie dla wszystkich. [Monografia]. Warszawa: W.A.B. 2012, 462 s. Seria z Wagą.

Inne formy wydań

Wyd. jako dokument elektroniczny: Warszawa: W.A.B. 2012, pliki w formacie EPUB, PDF.

Nagrody

Nagroda Porozumienia Wydawców Książki Historycznej Klio (2012), Nagroda im. K. Wyki (2014); nominacje do: Nagrody Literackiej Nike (2013), Nagrody Literackiej Gdynia (2013), Nagrody im. K. Mocarskiego (2013).

Zawartość

I. Widziane z zewnątrz. – II. Redaktor Mieczysław Grydzewski. – III. Słonimski i Boy. – IV. Tuwim. – V. Sztuka reportażu. – VI. Żydzi antysemici. – VII. Krytyka i krytycy. – VIII. Sztuki plastyczne i inne. – IX. Polityka historyczna i historia. – X. Wiara — wiedza — życie codzienne. – XI. Pismo ludzi zadowolonych.

8. Szpakowska. Outsiderka. Rozm.: A. Chałupnik, J. Jaworska, J. Kowalska-Leder, J. Krakowska, I. Kurz. Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej 2013, 317 s. Seria z Różą— Wydawnictwo Krytyki Politycznej.

Zawartość

Zawiera 7 rozmów M. Szpakowskiej z byłymi doktorantkami.

Artykuły w czasopismach i książkach zbiorowych, m.in.

Ogień i żal. O słownictwie wierszy miłosnych Kniaźnina i Karpińskiego. Pamiętnik Literacki 1966 z. 4 s. 491507.
O poglądach estetycznych Leona Winiarskiego. Studia Estetyczne 1968 s. 247265.
Witkiewiczowska teoria kultury. Dialog 1968 nr 10 s. 104128.
A writer is no-man’s land. Polish Perspectives 1971 nr 10 s. 2937.
Ucieczka Stanisława Lema. „Teksty1972 nr 3 s. 75–90; przekł. francuski: La fuite de Stanisław Lem. „Perspectives Polonaises” 1971 nr 10 s. 31–40, przekł. niemiecki: Die Flucht Stanisław Lems. „Polnische Perspectiven” 1971 nr 11 s. 23–32, przedruk w: Science Fiction. Theorie und Geschichte. München 1972 s. 293–303.
Kisielewski — powieści dla dorosłych. W: Literatura źle obecna. Rekonesans. Londyn 1984 s. 93107, wyd. nast. Kraków 1986 s. 163–180.
Światopogląd sformułowany Fiodora Dostojewskiego. Twórczość 1984 nr 1 s. 7497.
Miłość według Ortegi y Gasseta. Cz. 1–2. Twórczość 1989 nr 5 s. 121–125, nr 6 s. 122–126, przedruk pt. Sobre el Amor. W: José Ortega y Gasset. Szkice o miłości. Warszawa 1989 s. 183–197.
Gombrowicz wśród dobrych i złych uczniów. Dialog 1990 nr 2 s. 122133.
Moralité incomplète et moralité fissurée (à propos des films de Marcel Łoziński et Krzysztof Kieślowski). [Przeł.] M. Beau. „Polish Art Studies1992 s. 261–273.
Lévi-Strauss uporządkowany. Twórczość 1993 nr 11 s. 6382.
Starość? Nikt na to nie zasługuje. Dialog 1998 nr 4 s. 145158.
Kobieta jest kobietą jest kobietą. Twórczość 1999 nr 1 s. 80–91.
Sławomir Mrożek. „Emigranci”. W: Dramat polski. Interpretacje. Cz. 1. Gdańsk 2001 s. 288299.
Uszy Karenina. Posłowie w: L. Tołstoj, Anna Karenina. T. 2. Warszawa 2001 s. 603–621.
Historia, demokracja, Hiob. Przegląd Polityczny 2002 nr 55 s. 1823, przedruk w: „Przegląd Filozoficzno-Literacki” 2009 nr 4 s. 153–165.
Lament nad Witkacym. Znak 2002 nr 3 s. 6171.
Schopenhauerowska antropologia Stanisława Lema. W: Stanisław Lem — pisarz, myśliciel, człowiek. Kraków 2003 s. 8–21.
Antropologiczne przesłanki samotności. W: Kobieta i rewolucja obyczajowa. Społeczno-kulturowe aspekty seksualności. Wiek XIX i XX. Warszawa 2006 s. 349–446.
Dzień Dziecka; Lodówka z zawartością; Pralka Frania; Spłuczka; Stołówka pracownicza. W: Obyczaje polskie. Wiek XX w krótkich hasłach. Warszawa 2008 s. 54–64; 189–197; 254–259; 313–318; 327–333.
Jak skończyć Rewolucję?Przegląd Polityczny2011 nr 108 s. 86–93.
Ich dwóch . Dialog 2012 nr 2 s. 138–145 [dot. korespondencji S. Lema z S. Mrożkiem].
Jak Kuba Bogu, tak Bóg Kubie. Dialog 2013 nr 2 s. 9097 [dot. spotkania S. Mrożka i W. Gombrowicza w 1965 w Chiavari].
Ten okropny Jean-Paul Sartre. Przegląd Polityczny 2013 nr 117 s. 9097.
Witold Gombrowicz. „Ja” wobec kultury; Jerzy Stempowski. Niespieszny przechodzień; Stanisław Ignacy Witkiewicz. Twórczość przeciw konieczności; Tadeusz Żeleński (Boy). Próba zdrowego rozumu. W: Kulturologia polska XX wieku. Warszawa 2013, t. I s. 276–305, t. II s. 305–319; 524–544; 657–680.
Co się liczy. Dialog 2014 nr 12 s. 513.
Afryka dzika. Dialog 2015 nr 3 s. 137145.
Po marcu 1968. Teatr studencki. Dialog 2015 nr 2 s. 127134.
Czwarty świadek Apokalipsy. „Przegląd Polityczny2016 nr 138 s. 122-129.
Pół wieku „Tanga [S. Mrożka]. Dialog 2016 nr 3 s. 219-227.
Z oddalenia. „Przegląd Polityczny2017 nr 145/146 s. 62-69.
Inny koniec świata jest możliwy. „Dialog2019 nr 10 s. 5-15 [dot. serialu pt. Czarnobyl].

Przekłady

1. K. Pomian: Europa i jej narody. Przeł. [z francuskiego] M. Szpakowska. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1992, 217 s. Biblioteka Myśli Współczesnej. Wyd. nast.: wyd. poszerzone Gdańsk: słowo/obraz/terytoria 2009, 257 s. Idee i Historia, wyd. 3 rozszerzone tamże 2009, 348 s.

Prace redakcyjne

1. K. Puzyna: Szkoła dramaturgów i inne szkice. Przygotowała do druku M. Szpakowska. Teksty oprac. W. Majcherek. Wrocław: Wiedza o Kulturze 1993, 187 s.
2. Jak badać obyczaje? Materiały z konferencji zorganizowanej przez Instytut Kultury Polskiej Uniwersytetu Warszawskiego, Łowicz, listopad 2005. Red. i wstęp: M. Szpakowska. Warszawa: Errata 2007, 166 s.
3. Antropologia ciała. Zagadnienia i wybór tekstów. Oprac.A. Chałupnik [i in.]. Wstęp i red.: M. Szpakowska. Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego 2008, 312 s. Wiedza o Kulturze— Uniwersytet Warszawski.
4. Obyczaje polskie. Wiek XX w krótkich hasłach. Pod red. M. Szpakowskiej. Warszawa: W.A.B. 2008, 502 s. Seria z Wagą.
5. K. Puzyna: Czasem coś żywego. Teksty najważniejsze. Wybór: T. Nyczek, M. Szpakowska. Red. M. Szpakowska. Warszawa: Agora 2015, 398 s. Biblioteka Gazety Wyborczej.
6. Ślady Holokaustu w imaginarium kultury polskiej. Red.: J. Kowalska-Leder, P. Dobrosielski, I. Kurz, M. Szpakowska. Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej; Instytut Kultury Polskiej Uniwersytetu Warszawskiego2017, 574 s.

Inne formy wydań

Wyd. jako dokument elektroniczny: Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej2017, pliki w formacie EPUB, MOBI.
7. G. Pomian: Bierut i jego partia. [Redakcja merytoryczna M. Szpakowska]. Paryż: Instytut Literacki Kultura; Lublin: Muzeum Narodowe w Lublinie; Pracownia Badań nad Instytutem Literackim w Paryżu Uniwersytetu im. Marii Curie Skłodowskie; Wydawnictwo Uniwersytetu im. Marii Curie Skłodowskiej 2023, 562 s. W Kręgu Paryskiej Kultury, t. 29.

Omówienia i recenzje

• Ankiety dla IBL PAN 2010, 2015, 2023 .

Wywiady

Zob. Twórczość poz. .
Jak wynaleziono miłość macierzyńską. Rozm. A. Górnicka-Boratyńska. Gazeta Wyborcza 2000 nr 12 dodatek „Wysokie Obcasy” nr 2.
Gdy odeszła Frania. Rozm. W. Staszewski. Gazeta Wyborcza 2003 nr 147 dodatek „Duży Format” nr 26 [dot.: Chcieć i mieć. Samowiedza obyczajowa w Polsce czasu przemian].
Narodzie, obudź się? Narodzie, umyj zęby! Rozm. G. Sroczyński. Gazeta Wyborcza 2012 nr 274 [dot.: „Wiadomości Literackie” prawie dla wszystkich].
Niepiękne dwudziestolecie. Rozm. Z. Zaleska. „dwutygodnik.com” [on-line] 2012 nr 93. Dostępny w Internecie: Zob. link [dostęp 6 listopada 2023; dot.: „Wiadomości Literackie” prawie dla wszystkich].
Małgorzata Szpakowska. Rozm. D. Subbotko. Książki. Magazyn do Czytania 2013 nr 3.
Co byś powiedziała sobie młodej. Rozm. K. Bielas. Gazeta Wyborcza 2014 nr 30.
Nie da się wyrżnąć wszystkich. Rozm. K. Bielas. „Gazeta Wyborcza2014 nr z 6 II dodatek „Duży Format”.

Słowniki i bibliografie

Współcześni uczeni polscy. Słownik biograficzny. T. 4. Warszawa 2002.
Szpakowska — bibliografia. Oprac. W. Miszczuk. W: Szpakowska na siedemdziesięciolecie. Warszawa 2010.

Ogólne

Książki

Szpakowska na siedemdziesięciolecie. Red.: A. Chałupnik, J. Jaworska, J. Kowalska-Leder, J. Krakowska, I. Kurz. Warszawa: Errata 2010, 369 s.
Tu m.in. teksty poświęcone M. Szpakowskiej: J. Sieradzki: Ci, których należy zbawić [dot. współpracy z „Dialogiem”]; A. Chałupnik: Uszy Karenina [dot. m.in. posłowia M. Szpakowskiej do „Anny Kareniny” L. Tołstoja].

Artykuły

A. HORUBAŁA: Outsiderka z głównego nurtu. Do Rzeczy 2014 nr 17.
M. WYKA: Laudacja Małgorzaty Szpakowskiej. Nowa Dekada Krakowska 2014 nr 1/2 [z okazji wręczenia Nagrody im. K. Wyki].

Światopogląd Stanisława Ignacego Witkiewicza

H. KRZECZKOWSKI: Współczynnik tajemnicy. Tygodnik Powszechny 1976 nr 4.
S. BEREŚ: O światopoglądzie katastrofisty. Nadodrze 1977 nr 13.
S. GAWLIŃSKI: Między Utopią a Apokalipsą. Teksty 1977 nr 3.
A. MACIEJEWSKA-JAMROZIŃSKA: Czy estetyka Witkacego ma charakter dualistyczny?Nurt1977 nr 6.
S. MORAWSKI: Na witkacodromie jaśniej i … ciemniej. Twórczość 1977 nr 5.
S. STERNA-WACHOWIAK: Nuklearna antynomia. Twórczość 1978 nr 1.

O kulturze i znachorach

J. MAJCHEREK: Znachorzy, kultura i Małgorzata Szpakowska. Twórczość 1984 nr 5.
M. RATAJCZAK: Felieton inauguracyjny. Odra 1984 nr 9.
L. SZARUGA: Gra o wszystko. Tygodnik Powszechny 1984 nr 48.
G. GODLEWSKI: Bez dogmatu. Literatura 1985 nr 1.
D. ULICKA: Portret czytającego Polaka AD. 1970–1980. „Miesięcznik Literacki1985 nr 3.

Dyskusje ze Stanisławem Lemem

L. BUGAJSKI: Paradoksy Lema i Szpakowskiej. Twórczość 1996 nr 9.
B. CHACIŃSKI: Filozof honoris causa. „Życie Warszawy1996 nr specjalny z IX dod. „Ex Libris”.
T. KOMENDANT: Od Lema do Golema. Gazeta Wyborcza 1996 nr 165.
M. PAROWSKI: Motyl znaczeń i poczwarka SF. Nowa Fantastyka 1996 nr 12.
R. PAŚNICKI: Lem nieutracony, czyli Nobel przyznany. Krzywe koło Literatury 1996 nr 11/12.
J. JARZĘBSKI. „Res Publica Nowa1997 nr 3.
B. KAZIMIERCZYK. „Wiadomości Kulturalne1997 nr 22.
A. KOŁAKOWSKI: Lem i ... Społeczeństwo Otwarte 1997 nr 2.
Ł. TOMCZYK: Kłopoty Stanisława Lema. Opcje 1997 nr 1.
M. ŚWIERKOCKI: Prorok we własnym kraju. Odra 1998 nr 1.
R. RADOSZEWSKI: Lem na humanistycznej uwięzi. Śląsk 1999 nr 4.

Zakorzenieni, wykorzenieni

A. BAGŁAJEWSKI: O ludziach osobnych (i problemach zbiorowości). Twórczość 1997 nr 12.
A. FABIANOWSKI: Między Polską a światem. Nowe Książki 1997 nr 12.
D. GAWIN: Trudna tożsamość Europy Środkowej. Społeczeństwo Otwarte 1998 nr 1.
J. ŁUKASIEWICZ. „Odra1998 nr 11.

Chcieć i mieć

B. FRANKOWSKA: Polskie Triobriandy, czyli świat bez mężczyzn. Nowe Książki 2003 nr 4.
U. ŚMIETANA. „Czas Kultury2003 nr 6.
M. ZWARYCZ. „Studia Socjologiczne2003 nr 4.
I. BIAŁECKI: O książce Małgorzaty Szpakowskiej „Chcieć i mieć. Samowiedza obyczajowa w Polsce okresu przemian. Res Publica Nowa 2004 nr 1.
M. RADZIWON: Portret Polaków. Gazeta Wyborcza 2004 nr 138.

Zob. też Wywiady.

Teatr i bruk

H. BALTYN: Metakrytyka Szpakowskiej. Nowe Książki 2007 nr 5.
E. BANIEWICZ: O krytykach. Twórczość 2007 nr 12.
T. BOGUCKA: Spełnienie?Dialog2007 nr 6.

Zob. też Wywiady.

„Wiadomości Literackie” prawie dla wszystkich

T. ŁUBIEŃSKI: Prawie dla wszystkich, czyli odwieczna moc salonu. Gazeta Wyborcza 2013 nr 259.
W. WŁADYKA: Tygodnik prawie dla wszystkich. Polityka 2013 nr 2.
K. ZYCH: Prawie wszystko o „Wiadomościach Literackich. Twórczość 2013 nr 12.
B. STANISŁAWCZYK. „Studia Medioznawcze2014 nr 2 [dot. także J. Kuciel-Frydryszak: Słonimski — heretyk na ambonie].
J. WIERZEJSKA: O najważniejszym czasopiśmie dwudziestolecia. Nowe Książki 2014 nr 2.
R. SIOMA: Prawie dla wszystkich, ale i prawie nikt skorzysta. Tematy i Konteksty 2015 nr 5.

Zob. też Wywiady.

Szpakowska outsiderka

M. KARPIŃSKA: Outsiderki rozmowa z córeczkami. Nowe Książki 2014 nr 6.
W. MAJCHEREK. „Zeszyty Literackie2014 nr 2.
P. MAŁOCHLEB: Generacja tubylców. Odra 2014 nr 5.
J. SOBOLEWSKA: Zajęcia z myślenia. Polityka 2014 nr 4.
M. WYKA: Outsiderka. Nowa Dekada Krakowska 2014 nr 1/2.