BIO

Urodzony 13 maja 1908 w Woli Sernickiej pod Lubartowem; syn Emila Walerego Stępowskiego, oficjalisty rolnego, i Zofii z Pasteckich. Podczas I wojny światowej przebywał w 1916-17 w Kursku. Po powrocie do kraju uczył się w Gimnazjum im. J. Lelewela w Warszawie; w 1926 zdał maturę. Następnie pracował na roli w gospodarstwie ojca w Niedziałkach pod Mławą. W tym czasie był działaczem wiejskiego ruchu młodzieżowego; zakładał i prowadził koła młodzieży wiejskiej. Pierwsze artykuły i korespondencje drukował od 1933 w „Rolniku Wielkopolskim” , a następnie w 1937-39 współpracował „Rolnikiem Polskim”. Podczas okupacji niemieckiej, w 1941-42 pracował jako robotnik drogowy w okolicach Warszawy (na odcinku Mszczonów-Tarczyn), a następnie do 1945 był oficjalistą rolnym w majątku Druckich-Lubeckich w Bałtowie pod Iłżą. Około 1941 ożenił się z Jadwigą Chądzyńską. Po zakończeniu II wojny światowej zamieszkał w województwie olsztyńskim, gdzie do listopada 1947 był podkomisarzem, a następnie komisarzem ziemskim, kolejno w Ostródzie, Piszu i Biskupcu Reszelskim. Później pracował przez rok w Spółdzielni Budownictwa Wiejskiego, a potem w Inspektoracie Kulturalno-Oświatowym Spółdzielni Wydawniczo-Oświatowej „Czytelnik” w Olsztynie. W 1950 został inspektorem Centrali Obrotu Księgarskiego „Dom Książki”; oddelegowany do Wojewódzkiego Związku Gminnych Spółdzielni, organizował handel książką na wsi. Równocześnie w 1950-53 współpracował z olsztyńską placówką Państwowego Instytutu Sztuki, zbierając ludowe pieśni i podania Warmii i Mazur. W 1953 podjął pracę w Oddziale Wojewódzkim Stowarzyszenia „Pax” w Olsztynie, gdzie m.in. prowadził Dział Inicjatyw Kulturalnych oraz kierował Oddziałem Powiatowym Stowarzyszenia „Pax” w Ostródzie (obie te funkcje pełnił do końca życia). W tymże roku został członkiem redakcji dodatku „Słowa Powszechnego” pt. „Słowo na Warmii i Mazurach”, a następnie był jej kierownikiem. W piśmie tym w 1954 debiutował wierszem pt. O bocianim gnieździe (nr 17), a jako prozaik w 1955 opowiadaniem pt. Babka czterdzieściorga wnucząt (nr 2), a następnie do 1970 publikował tam utwory literackie, artykuły i felietony (też pod pseudonimem Kalasanty Wypysiewski). Działał społecznie w licznych organizacjach, m.in. w Towarzystwie Rozwoju Ziem Zachodnich, w Warmińsko-Mazurskim Towarzystwie Kulturalno-Społecznym, Towarzystwie Przyjaźni Polsko-Radzieckiej, Wojewódzkiej Komisji do Badania Zbrodni Hitlerowskich w Polsce. W 1960 został członkiem Związku Literatów Polskich (ZLP); pełnił funkcję wiceprezesa Oddziału Olsztyńskiego ZLP. Był członkiem Klubu Literatury Regionalnej przy Zarządzie Głównym ZLP. W 1960 przebywał przez kilka miesięcy na stypendium w Związku Radzieckim. Otrzymał wiele nagród i wyróżnień w konkursach literackich, m.in. w 1961 nagrodę literacką Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie. Prozę, artykuły publikował w piśmie „Warmia i Mazury” (1962-70, z przerwami; podpisywał się też: Alojzy Kos, Marek Wranica, T.S., T.St., Tomasz Walczak). W 1970 otrzymał nagrodę specjalną im. W. Pietrzaka, przyznaną przez Stowarzyszenie „Pax”. Wyróżniony m.in. złotą odznaką „Zasłużony dla Warmii i Mazur” (1964) oraz Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski (1969). Zmarł 22 lipca 1971 w Olsztynie; pochowany w Ostródzie na tamtejszym cmentarzu komunalnym.

Twórczość

1. Daleka droga. Warszawa: Instytut Wydawniczy „PAX" 1958, 363 s.

Zawartość

Zawiera powieść Daleka droga. (Opowieść o nie zawinionej waśni), – oraz opowiadania: Najcięższy dzień ośmionieszczęsnego Wranicy. (Opowiadanie ze skraju lasów); Weźcie se, pani; Jak Marta Bielakówna z Ingą Schickorrówną wojowała; Było to dawno ... (Opowiadanie Jana Hocha); Niespodzianka deszczem pokropiona; Jo ostanę ...; Od chaty do chaty z gadką po piosenki.

2. Czterej synowie Raka. [Opowiadania dla młodzieży]. Warszawa: Czytelnik 1959, 168 s. Wyd. nast.: wyd. 2 tamże 1961; wyd. 3 Olsztyn: Pojezierze 1976, wyd. 2 [!] tamże 1986.

Zawartość

[Inc.:] Słyszeliście pewnie o Smętku ...; O kowalu i diable; Jak diabeł kowalowi odpłacił; I czort by darował, kieby go nie drażnić ...; Gdzie kłobuk naknocił, niech baba poprawi; [Inc.:] Niezwyczajny dobrych uczuć ...; Jak czterej synowie Raka poszli w świat; Jak Wojtaszek w straszne popadł tarapaty; Jak Staszko w głąb ziemi powędrował; Jak Lesio braciom przygód pozazdrościł.

3. Nie łatwo jest kochać. Strzępy żałosnej sagi. [Opowiadania]. Warszawa: Czytelnik 1960, 364 s. Wyd. 2 tamże 1961. Por. poz. .

Zawartość

Wielki dzień „Kuca”; Skoro zima nadchodzi, wiosna niedaleko być musi; W czepku urodzony; Spichrz papą kryty; Nie łatwo jest kochać. Opowieść mazurska z 1945 roku; Człowieku wracaj.

4. Gawędy minionego czasu. [Opowiadania]. Warszawa: Czytelnik 1961, 194 s.

Zawartość

Jak graf von Fink zawściekł się na sołtysów; Siedem za jedną; Jak Manfred Sędzik siedem lat kamizeli nie zdejmował; Cicha; Udany śmigus; Sprawiedliwi (1); Sprawiedliwi (2); Nasz Gorący... zimny!; Wilkołak; Cudowny dąb w Wilanowie; Mówię wam, to nie był sen!; Cholera, nie Cacuś!; W noc księżycowej pełni; Kto chce, niech wierzy ...; Weronika; Głupsich nie sieju, a samni sie rodzu T. Stępowski. (Gadka Gustawa Optacego).

5. Awantura w Ostródzie. [Powieść]. Warszawa: Instytut Wydawniczy „PAX" 1963, 142 s.

6. Sielski żywot burmistrza Wranicy. [Powieść]. Powst. 1964. Wyd. Łódź: Wydawnictwo Łódzkie 1969, 171 s.

Pierwotny tytuł: Hej, z garbem na ramieniu.
Powieść wyróżniona w konkursie Wojewódzkiej Rady Narodowej i Związku Literatów Polskich w Olsztynie oraz Stowarzyszenia Społeczno-Kulturalnego „Pojezierze” na utwór o tematyce warmińsko-mazurskiej w 1964.

7. Jutro będzie inaczej. [Opowiadania]. Gdynia: Wydawnictwo Morskie 1965, 166 s.

Zawartość

Takie były zabawy, figle w one lata ...; Kondukt; Jak Liger Ligra za grdykę chwycił; Jak Gagatek z Napiórkiem sposobu do życia szukali; O rabie, która Niemcom oddać się nie chciała; Palicem nie tknę – sami wyzdychają; Jutro będzie inaczej; Będziemy z sobą przecież całe życie wieczerzać; Uszy do góry!; Chodź; I wyrośli z nich porządni ludzie.

8. Było to wczoraj. Powieść dla młodzieży. Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza 1966, 251 s. Wyd. 2 tamże 1974.

Z cyklu: Strzępy żałosnej sagi. Por. poz. .

9. Od Wielunia diabeł hula. Historie nie do wiary z krainy między Wartą, Liswartą i Bzurą leżącej. [Baśnie]. Łódź: Wydawnictwo Łódzkie 1966, 166 s.

Zawartość

O tym, jak świeżo pasowany rycerz Biały dumną Klarę umiłował; O tym, jak Klimek z Chełmowej Góry Tatarów precz gonił i dalsze jego dzieje aż do przedziwnym snem zaśnięcia; O tym, jak JWP Warszycki skartabelę Krzoskiego z ziemi wyrugował; O tym, jak Boruta onemuż JWP Warszyckiemu łotrowi most na Liswarcie budował; O panu Marku Wideradzkim i jak go potraktował starszy nad diabłami imć Rokita; Jak Boruta rozmiłował się w ubogiej szlachcianeczce; O tym, jak Boruta małyńską sierotę obdarował; O tym, jak Boruta w klasztorze dusznej ulgi szukał; Jak Boruta w księciu warmińskim protektora znalazł i rychło potem inkwizytorowi piekielnemu podpadł; Jak Boruta z porucznikiem d'Arquoi o Sieradzankę się powadziwszy do szwoleżerów wstąpił i jak awansu na marszałka z rąk cesarza Francuzów nie przyjął.

10. Od Sasa i od lasa. [Opowiadania]. Gdynia: Wydawnictwo Morskie 1967, 299 s.

Zawartość

Jak Bogdan, syn kowala Raka, szczęścia na Ukrainie szukał; Nad chmurami świeci słońce; W styczniową noc; Siny żupan; Sybirski pułk; Na ganku; Jak mistrz szewski Roch Rożentaler Lidzbark do Kurzętnika przybliżył; Moja prababka – ta umiała gleszyć!; Osakowskiego gadka na nerw uspokojenie; O podśpiewanych; O poświetnikach; O miasta Lubawy pierwszym podrywaczu; O wielkich przewagach Bonawentury Piorunowskiego, majora w stanie spoczynku; Szmugiel Marka Wranicy; Przerażająca niespodzianka; Jak Jan Kanty Firlejski pokłócił się z Janem Kapistranem Redlicą; „Potrzebny nam jest Frycz Zawada”.

11. Z kraju dalekiego dzieciństwa. Łódź: Wydawnictwo Łódzkie 1967, 179 s.

Reportaż z podróży do Związku Radzieckiego.

12. Serwacy Wilkierz – detektyw prywatny. [Powieść]. Łódź: Wydawnictwo Łódzkie 1973, 182 s.

Utwory niepublikowane

Znajdujące się w zbiorach Muzeum Warmii i Mazur w Olsztynie

Według inf. D. Piątkowskiej. „Rocznik Olsztyński” 1989 t. 16.

Od Łowicza do Wielunia imć Boruta raźno hula.
Pierwsza miłość Marka Wranicy.
Pusty tydzień wczasoopornego Wranicy. Powieść.
W okowach baroku. Opowiadanie sentymentalne.
Zaczyn. Powieść pamięci mego ojca Emila Walerego Stępowskiego poświęcam.
Zawstydzeni i przywołani. Powieść.

Prace redakcyjne

1. A. Śliwa: Kuba spod Gietrzwałdu gada. [Gawędy]. Wybrał i wstępem opatrzył T. Stępowski. Olsztyn: Pojezierze 1972 [właśc. 1973], 355 s.

Omówienia i recenzje

Ankieta dla IBL PAN 1966.

Słowniki i bibliografie

Rocznik Literacki 1971 wyd. 1973 (J. Chudek).
Słownik współczesnych pisarzy polskich. Seria 2. T. 3. Warszawa 1980 (R. Loth).
Literatura polska XX wieku. Przewodnik encyklopedyczny. T. 2. Warszawa 2000 (T. Oracki).
Polski słownik biograficzny. T. 43. Warszawa 2004-2005 (M. Wójcik).

Ogólne

Artykuły

Słowo na Warmii i Mazurach 1968 nr 19 [numer poświęcony T. Stępowskiemu, zawiera m.in.: [W. Gębik] A. Borowik: Pierwszy z przybyłych; J. Chłosta: Sercem i piórem oddany Mazurom i Warmii].
E. Martuszewski: Pisarstwo wielkiego przeżycia. Słowo na Warmii i Mazurach 1967 nr 42.
L. Wernic: Jubileusz Tadeusza Stępowskiego. Kierunki 1968 nr 26.
K. Koziełło-Poklewska: Piórem i działaniem. Kierunki 1970 nr 49.
J. Chłosta: Odszedł człowiek nam bliski. Słowo na Warmii i Mazurach 1971 nr 31.
J. Chłosta: Tadeusz Stępowski. Życie i Myśl 1971 nr 9.
Z. Lichniak: Społecznik z Ostródy. (Wspomnienie o Tadeuszu Stępowskim). Słowo Powszechne 1971 nr 205.
T. Swat: Odszedł utalentowany pisarz i ofiarny działacz. Wrocławski Tygodnik Katolików 1971 nr 32.
J. Chłosta: Tadeusza Stępowskiego droga do literatury. Kierunki 1986 nr 44.
D. Piątkowska: Charakterystyka spuścizny po Tadeuszu Stępowskim. Rocznik Olsztyński 1989 t. 16.

Daleka droga

W. Billip. „Nowe Książki1958 nr 18.
J. Jantar: Literatura sercem pisana. Archipelag 1958 nr 18.
B. Królikowski: Droga daleka i trudna. Kierunki 1958 nr 35.
T. Oracki: Droga do prawdy. Słowo Powszechne 1958 nr 244.

Czterej synowie Raka

H. Skrobiszewska: Rehabilitacja Smętka. Nowe Książki 1960 nr 11.

Nie łatwo jest kochać

T. Jankowski. „Warmia i Mazury1960 nr 10.
J. Segiet: Sarmatyzm w rodowym kalejdoskopie. Głos Olsztyński 1960 nr 246.
L. Wernic: Na ziemiach tych byliśmy, jesteśmy i będziemy. Słowo Powszechne 1960 nr 278.
J. Segiet: ...Na nowo łamać! „Głos Olsztyński 1961 nr 286, polem. E. Martuszewski: ...a z wnioskami uczmy łamać się za młodu. Tamże 1961 nr 298.

Gawędy minionego czasu

E. Martuszewski: Czwarta księga Tadeusza Stępowskiego. Tygodnik Kulturalny 1962 nr 1.

Sielski żywot burmistrza Wranicy

Z.J. Adamczyk: Dole i niedole burmistrza Wranicy. Tygodnik Kulturalny 1969 nr 43.
T. Swat: Strzępów żałosnej sagi” ciąg dalszy. Słowo Powszechne 1969 nr 238.
E. Martuszewski: Nieprzemyślana zabawa. Pomorze 1970 nr 11.

Było to wczoraj

J. Segiet: Dalszy ciąg żałosnej sagi. Warmia i Mazury 1966 nr 12.
H. Skrobiszewska: Swojacy z Warmii i Mazur. Wychowanie 1966 nr 21, przedruk w tejże: Literatura i wychowanie. Warszawa 1982.
L. Wernic: Opowieść o dniu wczorajszym. Słowo Powszechne 1966 nr 276.
A. Baranowska: Niezapomniane. Nowe Książki 1975 nr 23.

Od Wielunia diabeł hula

A. Jelicz: O królach, diabłach i poecie. Nowe Książki 1967 nr 4.
H. Skrobiszewska: Jak w witrynie księgarskiej. Nowe Książki 1967 nr 7.

Od Sasa i od lasa

E. Martuszewski: Konsekwencje baroku. Warmia i Mazury 1968 nr 1.

Z kraju dalekiego dzieciństwa

E. Martuszewski: Reportaż i wspomnienia. Warmia i Mazury 1968 nr 4.