BIO

Urodzony 18 lipca 1953 w Lesznie; syn Eugeniusza Wachowiaka, ekonomisty, poety i tłumacza, i Janiny z Hetmańskich, ekonomistki. Od 1961 mieszkał we Wschowie. W 1968-72 uczęszczał do Liceum Ogólnokształcącego im. Królowej Jadwigi (w 1970 przemianowane na im. T. Zana) we Wschowie. W szkole redagował szkolną gazetkę, gdzie publikował pierwsze wiersze i artykuły. Równocześnie uczył się, początkowo prywatnie, a następnie w Społecznym Ognisku Muzycznym, gry na skrzypcach; do 1972 koncertował w zespołach kameralnych. Debiutował na łamach „Nadodrza” w 1971 wierszami Dziwne konanie kanonika Kopernika i Wielkie ryby pożerają małe (nr 1), a jako krytyk literacki w 1972 recenzją tomu Stanisława Czachorowskiego Klęczniki oriońskie (nr 16). Od tegoż roku studiował polonistykę na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu (UAM); w 1977 uzyskał magisterium. W 1973-77 był prezesem Koła Historyków i Teoretyków Literatury UAM. W 1975 założył i był redaktorem naczelnym niezależnej mówionej gazety uniwersyteckiej pt. „Struktury II” (do 1977). W 1975 podjął jako krytyk literacki stałą współpracę z miesięcznikiem „Twórczość” (do 1981), a także z „Odrą” i „Poezją”. Artykuły, recenzje i szkice publikował także m.in. w „Nowym Wyrazie” i „Integracjach” (w 1980-81 członek kolegium redakcyjnego). W 1976 ożenił się z Reginą Małą, polonistką. W 1977-79 był członkiem Zarządu i wiceprezesem Koła Młodych Oddziału Poznańskiego Związku Literatów Polskich (ZLP), a następnie członkiem ZLP (do rozwiązania Związku w 1983). W 1980 został współpracownikiem Teatru Nowego w Poznaniu (m.in. konsultant, recenzent wewnętrzny, autor szkiców programowych) i jego pisma „Zza kulis” (1983-86). Po wprowadzeniu 13 grudnia 1981 stanu wojennego uczestniczył w niezależnym życiu literackim i ruchu wydawniczym. Publikował artykuły i prozę w pismach ukazujących się poza cenzurą, m.in. w gdańskim „Podpunkcie” (1983, 1985; pod pseudonimem Konrad Surgeński), poznańskim „Czasie Kultury” (1986-87), mówionej gazecie literackiej UAM „Struktury III” (1986-89), „Obserwatorze Wielkopolskim” (1989-90). W 1987 otrzymywał prywatne stypendium Romana Brandstaettera. Brał udział w pracach Duszpasterstwa Środowisk Twórczych. Był związany z Ruchem Kultury Chrześcijańskiej „Odrodzenie” (1983-88). W 1985 zamieszczał (pod pseudonimem Paweł Hetmański) felietony w lubelskim kwartalniku „Akcent”; w 1987, 1990 i 1992 współredagował numery tematyczne tego pisma pt. „Na pograniczu narodów i kultur”. W 1985-88 był członkiem ogólnopolskiego Zarządu Komisji Krytycznoliterackiej Towarzystwa Literackiego im. A. Mickiewicza. W 1988 został członkiem Stowarzyszenia im. E. Stein. W 1989 otrzymał za całokształt pracy krytycznej nagrodę Pióra, przyznawaną przez Klub Studentów Wybrzeża „Żak”. W tymże roku został członkiem Polskiego PEN Clubu i Stowarzyszenia Pisarzy Polskich (SPP; do 1993 był sekretarzem, a później do czerwca 2017 prezesem Oddziału Poznańskiego oraz od 1993 członkiem Zarządu Głównego Stowarzyszenia). Ogłaszał też felietony w dzienniku „Dzisiaj” (1989; podpisane Frawiusz Pustelnik). W 1990 rozpoczął współpracę ze stowarzyszeniem Stuttgarter Schriftstellerhaus. Zaczął prowadzić (do 1999 z Milanem Kwiatkowskim) Scenę Verbum przy Teatrze Nowym i SPP, której w 1990 był współzałożycielem. Został członkiem Stowarzyszenia E. Lasker-Schüler w Wuppertalu (1992). Współpracował ze stowarzyszeniem Guardini Forum w Berlinie Zachodnim (do 1992). Redagował wydawane przez SPP serie: „Tropami Pisarzy na Kresach Zachodnich. Dzieła – Biografie – Pejzaże” (od 1993), „Wielkopolski Parnas Literacki. Sylwetki – Interpretacje – Szkice” (od 1997), „Pasaże i Palisady” (od 2000). W 1994 został wiceprzewodniczącym Komitetu Porozumiewawczego Środowisk Twórczych w Poznaniu. Jako współpracownik oddziału Telewizji Polskiej w Poznaniu był m.in. w 1994-97 autorem scenariuszy filmów dokumentalnych oraz cykli programów literackich pt. Słowa i sensy i Światło z popiołów; w 1995-99 wchodził w skład Rady Programowej oddziału. Redagował poznańską „Gazetę Malarzy i Poetów” (od 1994), należał do Rady Redakcyjnej „Przeglądu Powszechnego” (od 1996), „Akcentu” (od 1998); stale pisał recenzje do miesięcznika „Nowe Książki” (1996-2003). Od 1997 był współpracownikiem Polskiego Funduszu Wydawniczego w Kanadzie, od 1998 jurorem Fundacji W. i N. Turzańskich w Toronto i członkiem Towarzystwa Literackiego im. T. Parnickiego. W 1999-2009 był kierownikiem literackim Teatru Nowego w Poznaniu. W 2000-2004 należał do Rady Programowej Biblioteki Raczyńskich w Poznaniu, a od 2001 do Stowarzyszenia im. R. Brandstaettera. Mieszka w Suchym Lesie pod Poznaniem.

Twórczość

1. Na odlot. [Wiersze]. [Wschowa: Nakład autora] 1972, 24 s. [Inf. autora].

2. Mój surrealizm. [Wiersze]. Poznań: Witryna Poetycka Okręgowego Klubu Studenckiego „Od Nowa 1974, 20 s. [Inf. autora].

3. Może usłyszysz. [Wiersze]. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie 1977, 81 s.

Zawartość

Cykle: Sanatorium; Zabawy w miejskiej infirmerii; Śpiewające rymy (requiem); Usłowiony.

4. Śpiewające rynny. [Wiersze]. Red. i posłowie: K. Gąsiorowski. Warszawa: Zarząd Główny Socjalistycznego Związku Studentów Polskich 1977, 20 s.

5. Fizjologia” słowa. Z zagadnień semiotyki poezji konkretnej. Ogólnopolskie sympozjum nt. poezji konkretnej. Bydgoszcz 20-21. X. 1979. Materiały teoretyczne. Bydgoszcz: Towarzystwo Przyjaciół Nauk Wydziału Kultury i Sztuki Urzędu Miasta, Miejska Poradnia Instrukcyjno-Metodyczna 1979, 36 s., powielone.

6. Kopiejeczka. [Powieść]. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie 1979, 247 s.

Pierwotny tytuł: Arkona.

Nagrody

III nagroda w Ogólnopolskim Konkursie Prozatorskim w Szczecinie w 1975.

7. Polityczna szopka sylwestrowa, czyli przed wejściem na kryzysowy bal 1981. Scenariusz widowiska telewizyjnego. [Współautor:] T. Żukowski. Powst. XI 1981.

Powstała na zamówienie ośrodka telewizji w Poznaniu; do emisji nie doszło z powodu ogłoszenia stanu wojennego 13 XII 1981.

8. Iskra lejdejska. (Powieść ideogramologiczna). Poznań: Wydawnictwo Poznańskie 1982, 247 s.

9. Głowa Orfeusza. Eseje i szkice. Warszawa: Młodzieżowa Agencja Wydawnicza 1984, 265 s.

Zawartość

Anamorfoza. (Esej o metodzie). – Warianty: Światopoglądowa hamartia Orientacji „Hybrydy”; Czy poezja powinna być „maszynką do mielenia mięsa”? Między ideowierszem a panpoetyzmem [na przykładach z literatury współczesnej]. – Głowa Orfeusza: XXX; Orfeusz jakby spał i jakby we śnie [dot. poezji J.K. Adamkiewicza, U.M. Benki, W. Czerniawskiego, W. Zawistowskiego]; ... i nowy Orfeusz rzuca swą lirę ... [dot. poezji R. Chojnackiej, A. Jurewicza, B. Maja]; ... nowy zaród, znak, w przemianie, w ruchu [dot. poezji A. Kwietniewskiej, D. Opolskiego, T. Żukowskiego]. – Wyjście.

10. Miąższ zakazanych owoców: Jankowski – Jasieński – Grędziński. (Szkice o futuryzmie). Bydgoszcz: Pomorze 1985, 179 s.

Zawartość

Od autora. – Yeżego Yankowskiego tram w poprzek epoki; Jasieński jako guliwerysta; Wirówka gatunków albo Stanisław Grędziński; Paradoksy futurystycznej kontrkultury.

11. Szyfr i konwencja. O językach i gatunkach poezji XX wieku. (Szkice i eseje). Poznań: Wydawnictwo Poznańskie 1986, 298 s.

Zawartość

Wprowadzenie. Szyfr i konwencja. – I. Modele świata albo Język: Wstęp. Gnoza Języka; Język w językach. Świat Dźwięk; Język wyobraźni. Świat Sen; Geometryzacja języka. Świat Zdanie; Archetypy i konkrety. Świat Znak. – II. Modele komunikacji albo Gatunek: Wstęp. Gnoza Gatunku; Dziwna wolność wiersza wolnego; Wiersz wolny postromantyczny. Teoria ewolucji: hipoteza „rozpadu” i ekspresja odbiorcy; Wiersz wolny awangardowy. Teoria rewolucji: hipoteza „pragatunku” i ekspresja nadawcy. – III. Modele człowieka albo Przełom: Wstęp. Gnoza Przełomu; 1918. Profecje, fetysze, autopsje; 1956. Gatunki, style, parabole.

12. Wieża ciemności. [Wiersze]. Poznań: Wydawnictwo Głosy* 1986, 27 s.

13. Opłatki polskie. Rzecz teatralna. [Współautor:] M. Kwiatkowski. Prapremiera: Poznań, Teatr Nowy 1988.

14. Opłatki polskie II. Rzecz teatralna. [Współautor:] M. Kwiatkowski. Prapremiera: Poznań, Teatr Nowy 1989.

15. Informator o poznańskim środowisku pisarzy zrzeszonych w Stowarzyszeniu Pisarzy Polskich. Oprac. i wstępem poprzedził S. Sterna-Wachowiak. Poznań: Metalplast 1990, 120 s. Wydział Kultury i Sztuki Urzędu Wojewódzkiego w Poznaniu.

16. Papierowy lampion. [Wiersze]. Obrazy: P. Schlack. Posłowie: W. Oszajca. Poznań: Stowarzyszenie Pisarzy Polskich 2000, 63 s.

17. Konkordat Wschowski. [Utwór dramatyczny]. Scenariusz: S. Sterna-Wachowiak. Premiera: Wschowa, Rynek miasta 2006.

Przedstawienie w wykonaniu aktorów Teatru Nowego w Poznaniu w ramach III Królewskiego Festiwalu Muzyki we Wschowie.

Adaptacje

T. Żukowski: I to mi zostało. Adaptacja: S. Sterna-Wachowiak. Wystawienie: Poznań, Teatr Nowy 2006.
Na podstawie opowieści biograficznej aktorki Krystyny Feldman.

Prace redakcyjne

1. Materiały naukowo-literackie. [Oprac.:] S. Sterna-Wachowiak, M. Kurpisz. Poznań: Rada Uczelniana Socjalistycznego Związku Studentów Polskich, Uniwersytet im. A. Mickiewicza 1975, 170 s.
2. Adwent poetów. Antologia. Wybrał i wstępem poprzedził S. Sterna-Wachowiak. Nowy Tomyśl: Biblioteka Publiczna Miasta i Gminy 1993, 42 s.
3. Opowieść o cynowym raju i kilka innych historii z XX wieku. (Eseje i szkice). Red. [i wprowadzenie:] S. Sterna-Wachowiak. Poznań: Stowarzyszenie Pisarzy Polskich 1993, 176 s.
4. W. Oszajca: Przy świecy i ogarku. (Rozmowy, eseje, szkice). Wstęp [i red.:] S. Sterna-Wachowiak. Poznań: Stowarzyszenie Pisarzy Polskich 1995, 204 s.
5. Poezja w zimie. Antologia. Wstępem poprzedził S. Sterna-Wachowiak. Nowy Tomyśl: Stowarzyszenie Pisarzy Polskich 1995, 39 s.
6. M. Rosiak: Wenus trotuaru. Próba poematu przed obrazem Jeana Dubuffeta. [Red.] i posłowie: S. Sterna-Wachowiak. Poznań: Stowarzyszenie Pisarzy Polskich 1995, 32 s.
7. Ho, ho i sto cztery inne wiersze. Pilski almanach poetycki wybrał, ułożył i wstępem poprzedził S. Sterna-Wachowiak. Piła: Wojewódzka Biblioteka Publiczna 1996, 156 s.
8. Sowa w słowach. Antologia poezji. Wybrał i wstępem poprzedził S. Sterna-Wachowiak. Nowy Tomyśl: Biblioteka Publiczna Miasta i Gminy 1996, 40 s.
9. W ciemną mą ojczyznę. Stanisław Grochowiak znany i nieznany. (Eseje i szkice). Red. [i wprowadzenie:] S. Sterna-Wachowiak. Poznań: Stowarzyszenie Pisarzy Polskich 1996, 180 s.
10. Chrześcjańskie korzenie. Misjonarze, święci, rycerze zakonni. (Eseje i szkice). Red. [i wprowadzenie:] S. Sterna-Wachowiak. Poznań: Stowarzyszenie Pisarzy Polskich 1997, 160 s.
11. Jesteś wszędzie, Itako. Świat prozy Adama Tomaszewskiego. Red. i wprowadzenie: S. Sterna-Wachowiak. Poznań: Stowarzyszenie Pisarzy Polskich 1997, 84 s.
12. Polnische Lyrik aus 100 Jahren. [Wybór, układ, red., noty o autorach, posłowie:] S. Sterna-Wachowiak. [Przeł.] J. Retz. Gifkendorf: Merlin Verlag 1997, 234 s.
13. Nie tylko Beatrycze. Niebieska i ziemska misja cystersów na Kresach Zachodnich. (Eseje i szkice). Red. i wprowadzenie S. Sterna-Wachowiak. Poznań: Stowarzyszenie Pisarzy Polskich 1999, 284 s.
14. R. Chojnacki: Wiersze nienapisane. Red. i posłowie: S. Sterna-Wachowiak. Poznań – Toronto: Stowarzyszenie Pisarzy Polskich, Polski Fundusz Wydawniczy w Kanadzie 2000, 56 s.
15. P. Łuszczykiewicz: Pociąg do Poznania. (Szkice i rozprawy). Wprowadzenie: P. Szewc. Red.: S. Sterna-Wachowiak. Poznań: Stowarzyszenie Pisarzy Polskich 2000, 168 s.
16. M. Marczewski: Naprawiacz ptaków. [Wiersze]. Posłowie: B. Latawiec. Wybór i red.: S. Sterna-Wachowiak. Poznań: Stowarzyszenie Pisarzy Polskich 2000, 48 s.
17. A. Ogrodowczyk: Nazywałem się Franz Kafka. [Wiersze]. Posłowie: R.K. Przybylski. Red.: S. Sterna-Wachowiak. Poznań: Stowarzyszenie Pisarzy Polskich 2000, 56 s.
18. Oparci o wiatr. Antologia poetycka. Wybrał i wstępem poprzedził S. Sterna-Wachowiak. Chodzież: Stowarzyszenie Społeczno-Kulturalne „ 2000, 76 s.
19. J. Poethen: Oddech bogów. Eseje greckie. Przeł. E. Wachowiak. Oprac. i wstępem poprzedził S. Sterna-Wachowiak. Poznań: Stowarzyszenie Pisarzy Polskich 2000, 195 s.
20. W. Różański: Ręce Marii Magdaleny. [Wiersze]. [Wybrał, oprac.] i posłowiem opatrzył S. Sterna-Wachowiak. Poznań: Wydawnictwo Ars Nova 2000, 124 s.
21. A. Tomaszewski: Krzyk dzikiej gęsi. (Szkice kanadyjskie). Red., oprac. i wstępem poprzedził S. Sterna-Wachowiak. Poznań: Stowarzyszenie Pisarzy Polskich 2000, 264 s.

Omówienia i recenzje

Ankieta dla IBL PAN 1988, 2001.

Wywiady

Na Kresach zachodnich. Rozmowa M. Nowiny-Kwiatkowskiego i S. Sterna-Wachowiaka. Akcent 1992 nr 2/3.
Powrót do korzeni jest jedyną perspektywą dla każdego pisarza. Rozm. R. Brzezińska. Słowo 1995 nr 40.
Pisarze Kresów Zachodnich. Rozm. P. Kępiński. Rzeczpospolita 1996 nr 71.
Pogarda i zachwycenie. Rozm. P. Łuszczykiewicz. Arkusz 2000 nr 1, przedruk pt. Zgorszenie i zachwyt w tegoż: Pociąg do Poznania. Poznań 2000.

Słowniki i bibliografie

Literatura polska XX wieku. Przewodnik encyklopedyczny. T. 2. Warszawa 2000 (Z. Chojnowski).

Ogólne

Artykuły

H. Bereza: Traktatowość. W tegoż: Sposób myślenia. Warszawa 1989.

Może usłyszysz

A. Kwietniewska: Okrucieństwo z cukru. Nurt 1977 nr 10.
J.K. Misiec: Zmęczenie wyobraźni. Literatura 1977 nr 40.
J.K. Adamkiewicz: Kosmos słowa, kosmos rzeczywistości. Nowy Wyraz 1978 nr 2.
A. Ogrodowczyk: Lekcja nowego języka. Nadodrze 1978 nr 17 [dot. też: Śpiewające rynny].
M. Piasecka: Może usłyszę... Twórczość 1978 nr 3.
A. Śliz: Na szlaku nowoczesnej poezji. Poezja 1978 nr 2.

Śpiewające rynny

J. Biela: Druga seria. Nowy Wyraz 1978 nr 10.
A. Ogrodowczyk: Lekcja nowego języka. Nadodrze 1978 nr 17 [dot. też: Może usłyszysz].

Kopiejeczka

H. Bereza: Wyposażenie. Twórczość 1978 nr 10, przedruk w tegoż: Taki układ. Warszawa 1981.
M. Unger: Kłopoty z „Kopiejeczką. Literatura 1979 nr 48.
E. Kraskowska-Lange: Między emocją a intelektem. Nurt 1980 nr 4.
A. Ogrodowczyk: Symbolizacja rzeczywistości. Miesięcznik Literacki 1980 nr 10/11.
J. Sokołowski: Katalogi. Nowy Wyraz 1980 nr 5.
A. Ogrodowczyk: Fenomenologia języka. Młoda fala polskiej powieści. Integracje 1983 nr 16 [dot. też: Iskra ledejska].

Iskra lejdejska

H. Bereza: Traktatowość. Twórczość 1980 nr 6, przedruk w tegoż: Bieg rzeczy. Warszawa 1982.
T. Błażejewski: Granice prozy. Nurt 1983 nr 13, przedruk w tegoż: Literatura jak literatura. Łódź 1987 oraz w wersji poszerzone w tegoż: Rysopis. Łódź 1987.
A. Ogrodowczyk: Fenomenologia języka. Młoda fala polskiej powieści. Integracje 1983 nr 16 [dot. też: Kopiejeczka].

Głowa Orfeusza

D. Mazurek: Głowa Orfeusza”, czyli romantyzm i intelekt. Akcent 1985 nr 4.
J. Piątek: Zapytanie o nową krytykę?Odra1986 nr 4.

Miąższ zakazanych owoców

M. Jędrych: Zakazane owoce futuryzmu. Akcent 1987 nr 1.

Szyfr i konwencja

T. Staniszewski: W labiryncie dwudziestowiecznej poezji. Nowe Książki 1987 nr 10.

Papierowy lampion

J. Cymerman: Podziemne wiatło „Papierowego lampionu” Sergiusza Sterny-Wachowiaka. Akcent 2001 nr 4.
A. Ławniczak: Misteria światła i życia. Arkusz 2001 nr 7.
A. Zawada: Powaga liryczna. Nowe Książki 2001 nr 6.
Cz. Markiewicz: Słowa – monumenty. Pro Libris 2002 nr 1.

Polnische Lyrik aus 100 Jahren

L. Szaruga: Polska poezja w Niemczech. Kultura,” Paryż 1998 nr 1/2.
J.Ł. Kaczmarek: Antologia powrotu. Gazeta Malarzy i Poetów 1999 nr 4.