Stern Anatol

BIO

Urodzony 24 października 1899 w Warszawie; syn Samuela Sterna, dziennikarza, i Małgorzaty z domu Lange, nauczycielki. Uczęszczał do gimnazjum Rocha Kowalskiego w Warszawie. W 1918 uzyskał świadectwo dojrzałości i podjął studia polonistyczne na Uniwersytecie Stefana Batorego w Wilnie. Należał do grupy futurystów polskich, których ośrodek, drugi po Krakowie, utworzył z Aleksandrem Watem w końcu 1918 w Warszawie (do 1923). W 1919 podjął studia polonistyczne na Uniwersytecie Stefana Batorego w Wilnie. Od początku tegoż roku występował ze swoimi wierszami m.in. w kawiarni poetów Pod Picadorem oraz podczas futurystycznych wieczorów literackich w Warszawie; w tymże roku wydał debiutancki tomik poetycki Futuryzje. W grudniu 1919 został aresztowany pod zarzutem bluźnierstwa (w wierszach odczytanych podczas wieczoru autorskiego w Wilnie) i osadzony w więzieniu w Łukiszkach. Po pół roku oczekiwania na proces i po protestach środowiska pisarskiego (m.in. Antoniego Słonimskiego) w czerwcu 1920 został zwolniony z więzienia (sprawa została ostatecznie umorzona w 1922). Mieszkał w Warszawie i rozwijał twórczość literacką. Wiersze, artykuły i recenzje publikował m.in. w jednodniówkach: „To są niebieskie pięty które trzeba pomalować (1920), „Gga. Pierwszy polski almanach poezji futurystycznej” (1920; tu cykl Muza na czworakach oraz wspólnie z Aleksandrem Watem futurystyczny manifest Prymitywiści do narodów świata i Polski), „Jednodńuwka futurystów” (1921), „Nuż w bżuhu” (1921), „Nieśmiertelny tom futuryz” (1921). W 1921-22 współredagował futurystyczne czasopismo „Nowa Sztuka” (nr 1-2), a potem wchodził w skład zespołów redakcyjnych „Awangardy” (1924), „Almanachu Nowej Sztuki” (1924-25) i dwutygodnika „Kino. Teatr” ( 1928-30). Był redaktorem naczelnym czasopisma „Kino-Film” (1925-27). Jako poeta, krytyk teatralny i filmowy współpracował m.in. z pismami „Kurier Polski” (1920-25), „Skamander” (1922-24), „Wiadomości Literackie” (1924-27; także pod kryptonimem ast.; tu m.in. rubryka pt. Kurier kinowy), „Ekran i Scena” (1925-26), „Echo Warszawy” (1926; tu m.in. rubryka pt. Tydzień filmowy), „Kino. Teatr” (1928). W 1922 został członkiem Związku Zawodowego Literatów Polskich (ZZLP), w 1930 – Polskiego PEN Clubu. Około 1927 ożenił się z Alicją Zeidenman, tłumaczką z języka francuskiego i rosyjskiego. Od 1928 zajmował się głównie pisaniem scenariuszy filmowych (oryginalnych i adaptacji). W 1928-31 wchodził w skład Rady dla Spraw Kultury Filmowej, powołanej przez Radę Ministrów. Od 1932 jako kierownik działu kulturalnego współpracował z „Kurierem Porannym”. Artykuły ogłaszał też m.in. w „Świecie Filmu” (1937-39). W następnych latach rozwijał także twórczość prozatorską i dramaturgiczną. Zasiadał w Radzie do Spraw Kultury Filmowej. Nadal ogłaszał recenzje filmowe i teatralne, m.in. na łamach „Wiadomości Filmowych” (1935-36), „Filmu” (1936-39), „X Muzy” (1937-38). Po wybuchu II wojny światowej dotarł jesienią 1939 do Lwowa, zajętego wkrótce przez ZSRR (Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich), gdzie został członkiem Komitetu Organizacyjnego Związku Pisarzy Zachodnia Ukrainy. W tym czasie pracował też nad przekładami poezji rosyjskiej i ukraińskiej na język polski. Aresztowany wraz z grupą polskich poetów przez Ludowy Komisariat Spraw Wewnętrznych (NKWD) 24 stycznia 1940; zwolniony po kilku miesiącach objął we wrześniu tegoż roku stanowisko kierownika wydziału teatralnego w Domu Kultury Ludowej we Lwowie. Razem z Wiktorem Domańskim i Józefem Prutkowskim prowadził przy tej instytucji Teatr Poezji i Satyry (do czerwca 1941). W 1941 został członkiem lwowskiej Komisji Repertuarowej. W czerwcu 1941, po wybuchu wojny niemiecko-radzieckiej, ewakuował się (przez Kijów) do Kujbyszewa, gdzie pracował jako kierownik artystyczny teatru. W styczniu 1942 wstąpił do Armii Polskiej; służył w referacie propagandy, w oddziale sanitarnym i materiałowym. W marcu tego roku został wraz z Armią ewakuowany do Iranu. Brał udział (jako scenarzysta i członek wojskowej ekipy filmowej) w realizacji filmu o Tobruku (niezachowany). W grudniu 1943 odszedł ze służby wojskowej. Mieszkał w Palestynie, gdzie kontynuował twórczość literacką, pisał wiersze, dramaty, opowiadania i powieści. Współpracował m.in. z „Biuletynem Wolnej Polski” (1944-47); należał do Zarządu Centrum Propagandy Kultury Polskiej na Środkowym Wschodzie. W lutym 1948 opuścił Palestynę i drogą morską udał się do Genui. Po kilkutygodniowym pobycie w Rzymie przyjechał w kwietniu 1948 wraz z żoną do Warszawy. Ponownie został członkiem ZZLP (od 1949 ZLP) i Polskiego PEN Clubu. Początkowo pracował nad scenariuszem filmu o Mikołaju Koperniku (niezrealizowany), potem zajmował się głównie pracą dramaturgiczną (utwory oryginalne i adaptacje) oraz przekładami z języka rosyjskiego. W 1955-56 był kierownikiem literackim zespołu filmowego „Iluzjon”. Podróżował do Francji (m.in. w 1957 jako stypendysta Ministerstwa Kultury i Sztuki w poszukiwaniu materiałów dotyczących Brunona Jasieńskiego i Guillaume'a Apollinaire'a) i do ZSRR (w 1955, 1962, 1964-65). Artykuły, szkice i eseje ogłaszał m.in. w pismach „Nowa Kultura” (1950-63), „Świat” (1952-65), „Przegląd Kulturalny” (1955-58), „Argumenty” (1958-59, 1961-67), „Życie Literackie” (1958-68), „Kultura” (1965-66). Odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski (1956). Zmarł 19 października 1968 w Warszawie.

Twórczość

1. Futuryzje. [Wiersze]. Warszawa: [Drukarnia] Wszechczas 1919, 28 s.

BIO

Twórczość

Przekłady

angielski

czeski

francuski

niemiecki

Adaptacje

teatralne

Adaptacje

teatralne

Przekłady

angielski

francuski

niderlandzki

Adaptacje

filmowe

Zawartość

Adaptacje

teatralne

Przekłady

hebrajski

Przekłady

angielski

francuski

hebrajski

niemiecki

Przekłady

hebrajski

Przekłady

hebrajski

Przekłady

hebrajski

Zawartość

Nagrody

Zawartość

Zawartość

Przekłady

niemiecki

Zawartość

Zawartość

Przekłady

francuski

Adaptacje

radiowe

Zawartość

Zawartość

Zawartość

Adaptacje

radiowe

Zawartość

Zawartość

Zawartość

Zawartość

Zawartość

Utwory niepublikowane

Niezrealizowane scenariusze filmowe zachowane w maszynopisach

Scenariusze zaginione

Montaże utworów

Przekłady i adaptacje

Przekłady

hebrajski

Przekłady

rosyjski

Przekłady

hebrajski

Adaptacje

teatralne

Zawartość

Prace edytorskie i redakcyjne

Zawartość

Omówienia i recenzje

Autor o sobie

Wywiady

Słowniki i bibliografie

Ogólne

Książki

Artykuły

Futuryzje