BIO

Born on 10 December 1893 in Krakow (the details in documents including his birth certificate – giving his date of birth as 23 March 1894 and birth place as Szebutyńce [now Shebutyntsi, Ukraine] – are erroneous); son of the columnist and social and political activist Stanisław Stempowski, and Maria nee Stempowska. He spent the first years of his life on the family estate Szabutyńce by the Dniester in the Podole region, where his father had been sent to spend three years' exile in the provinces as punishment for his socialist activism. They were under surveillance by the tsarist police. He lived in Warsaw from 1897. Suffering from asthma and Meniere's disease, he was treated in Ciechocinek and Bad Reichenhall (Bavaria). Between 1902 and 1905, he attended the Trade School of the City of Warsaw Traders' Association, which was run by Jerzy Ćwietkowski, a teacher of Ukrainian origin. After the tsarist authorities shut down the "Ogniwo" weekly that was published by his father, with his family then moving in 1906 to the family estate in Winikowce in Podole, he continued his education with private tutors and as a self-taught pupil, making use of a vast private library. From September 1907, he spent a year as a pupil at the private grammar school run by General Paweł Chrzanowski in Warsaw. Following a disagreement with Father Marcin Szkopowski, his father removed Jerzy Stempowski from the school and ensured that he received private tuition from the Classical philologist and translator Jan Opęchowski. He was briefly a pupil at a grammar school in Odesa, which enabled him to learn Russian. In spring 1911, he completed his advanced secondary education as an extramural pupil in Nemirów (Nemyriv) in Podole. In 1911/12, he studied history at the Jagiellonian University (UJ) in Krakow. He then continued his studies in medicine and Classical philology at the University of Munich. When World War I broke out, he was at a medical institution near Vevey, where he was receiving treatment following a nervous breakdown. From November 1914 until the end of the summer semester 1915, he studied at the Faculty of Humanities in Geneva, followed by a brief period at Zurich, before studying in Bern between 1917 and 1919. He produced a doctoral thesis, Antike und christliche Geschichtsphilosophie im I‒V Jahrhundert (Antiquity and Christian Philosophy of History in the 1st-5th centuries), but he did not submit it for examination. From 1917, he was employed as secretary to the envoy at the Turkish embassy in Bern. At that time, he was a member of the Muslim community as a catechumen. In 1919, he took up a post at the Polish embassy and in August 1919 was sent to Warsaw as a diplomatic courier. In 1920, he volunteered for the Polish army but did not see active service in the Polish-Soviet war. From October 1920, he was employed as an officer at Department D1 (General Department of the Directorate of Political Affairs) at the Ministry of Foreign Affairs. He travelled to Germany, France and Switzerland, sending despatches to Poland on the situation in the Middle East. In autumn 1920, he was a secret observer at the Riga Peace Conference, acting as a journalist using the name Rajmund Nikolm, but was quickly unmasked. From 1921, he was in Paris, working for the Polish Telegraph Agency (PAT). He left the Ministry of Foreign Affairs in 1923. From autumn 1923 to June 1925 he was PAT's Berlin correspondent. He also reported on the sessions of the League of Nations in Geneva. During this period, he started writing press articles, initially on political and economic affairs. He made his debut as a prose writer in 1923, publishing part of his travel diaries as Z notatek emigranta (From an Emigrant's Notebook), which appeared in the monthly "Droga" (no. 8; under the by-line: Kaz. Bień.). He published in this periodical until 1927 (likewise using the pseudonyms Jer. Kow., Serafin, GR.). He also collaborated with the weekly "Głos Prawdy" (1924‒26; publishing texts on literature using the pseudonyms: J.S., J. St., js, S., S-fin, S-n, Scepticus, Serafin) and the daily "Nasz Przegląd" (1925; correspondence published as: D.B.). In 1924, together with Henryk Józewski he established the publication series Biblioteka Pstrokońska (Pstrokoński Library), where apart from Stempowski's work Pielgrzym (Pilgrim; 1924, under the pen name B. Serafin) two short volumes featuring Józewski's lithographs appeared in 1925. Between 1924 and 1926, he published articles in the government weekly "Głos Prawdy", while in 1925 he contributed correspondence from Berlin (as: D.B.) in the Jewish daily "Nasz Przegląd". He returned to Warsaw in 1926, taking up a post at the Office of the Praesidium of the Council of Ministers, initially serving in the Press Office before moving on to posts including one as an expert on national minorities' affairs at a department headed by Henryk Józewski. From 1928, he was director of the office of the prime minister Kazimierz Bartel before resigning the following year. He then worked at the State Agricultural Bank until 1939, where he was responsible in particular for the issue of peasants' labour migration. During this period, he contributed articles to the periodicals "Rolnictwo" and "Polacy za Granicą". In 1928, he joined the free masons and was a member of the Polish National Grand Lodge (the Copernicus Lodge). He continued to publish column pieces, essays, and literary criticism, with numerous short texts, articles and reviews appearing, most notably, in the periodicals: "Tydzień" (1929‒30; using the pseudonyms: M.L., Mikołaj Lew..., ML), "Wiadomości Literackie" (1929, 1931‒36, and 1939), "Robotnik" (1931‒34; using the pseudonyms: Atticus, M.L., Mikołaj Lew...), "Głos Stolicy" (1932; including columns marked *** in the Bez tytułu (Untitled) section, as: est), "Epoka" (1933; as: J.S., Jerzy S., Orosius), "Kurier Wileński" (1935; columns), "Skarbona Wiejska" (1936‒38; including the regular column Listy Jana w Oleju Dobruty [The Letters of Jan w Oleju Dobruta]). He gave readings in cities including Bialystok, Krakow, Krzemieniec, Lwow and Warsaw, as well as on Polish Radio. From 1934, he took part in events of the Polish-Russian discussion club Domek w Kołomnie (Cottage in Kolomna), both as a participant and chair. The club was founded by Dmitro Filosofov*** and Rafał Marceli Blüth. From 1935, following an invitation from Leon Schiller, he was a lecturer in the history of artistic conventions at the Department of Directing at the State Theatre Institute (PIST) in Warsaw. He published articles and essays on theatre in periodicals including "Scena Polska" (1937‒38), "Teatr" (1937‒38), and "Comoedia" (1938‒39; also as: Orosius). At the outbreak of World War II, he was in Słoboda Rungurska (today Sloboda Runhurska) near Kołomyja (Kolomyya, today's Ukraine), staying with Stanisław Vincenz and caring for the terminally ill Ludwika Rettinger, for whom Stempowski had long-standing feelings. In October 1939, he assisted Stanisław Vincenz senior in ensuring his son (also named Stanisław) could cross the Polish-Hungarian border. On the return journey from the border, Stempowski fell heavily ill with pneumonia, subsequently spending several months with smugglers in the hills at Tiszaborkút (Kvasy) before being taken to the hospital in Aknaszlatin (today's Solotvyno, Ukraine). In 1940, he made his way to Budapest and then on to Switzerland via Belgrade, Zagreb, Trieste and Milan. In 1941, he settled in Muri near Bern. He worked with the Polish Embassy in Bern and with the department for communication between Poland and the exiled Polish government in London. He was also involved in securing the transfer of couriers across the French border. In 1942, he travelled to Bouquéron near Grenoble (in the unoccupied part of France), in order to visit the sick Bolesław Miciński↑. That year, he established contact with the London-based monthly "Nowa Polska", where he published an article titled Guglielmo Ferrero (no. 6; as: Jerzy Grahit). He was a lecturer at a Swiss-run university for interned Polish soldiers. In 1944/45, he was a lecturer in Polish language and culture at Neuchâtel University and also contributed to the edited volume Pologne 1919‒1939 (Neuchâtel, 1946). He remained in Switzerland after the war and continued to reside in Muri, near Bern. Facing financial difficulties, he earned additional income from odd jobs including making homemade polishing brushes. In 1951, he was awarded permanent residence in Switzerland, moving to Bern the same year. He then worked as a translator at the Argentinian embassy until 1954. He remained active as a columnist and writer, publishing (primarily as Paweł Hostowiec) essays, travel diaries, column pieces and reviews. From 1947, he collaborated regularly with the monthly "Kultura", which was founded by Jerzy Giedroyc in Rome and then from 1948 based in Paris (including in 1954‒69 the regular essay series Notatnik nieśpiesznego przechodnia [Diary of an Unhurried Pedestrian], as well as articles and reviews that also appeared under the pen names: Leon Furatyk, Jerzy Łysina, Cyryl Doroteusz Mordęga, P.H., ph). He also published in the London-based "Wiadomości" (from 1946). He travelled extensively, collecting materials for his essays. He spent time in Germany (1945, 1948/49, 1951, 1954, 1962, and 1963), Austria (1945 and 1962), Italy (1947/48 and 1963), the Netherlands (1962), and Yugoslavia (1965), while also regularly visiting the offices of "Kultura" in Maisons-Laffitte near Paris. He described many of these journeys in his diaries. Between 1957 and 1959, he prepared a selection of his essays for publication with the Czytelnik Publishing Cooperative in Poland. It never appeared in print owing to numerous interventions by censors. Taking up an offer from Jerzy Giedroyc, Stempowski became a translator for the series Biblioteka Kultury (Kultura's Library), working on Polish-language versions of Boris Pasternak's Doctor Zhivago in 1959, Felix Gross' Seizure of Political Power in 1960, and Alexander Weissberg-Cybulski's L'Accusé in 1964 (he did not complete the latter two works). Between 1961 and 1968, he collaborated with the Polish Service of Radio Free Europe as a reviewer of new books, primarily prose works, published in Poland. From 1963, these reviews appeared in print in the monthly "Na Antenie". For several years, he served as an unofficial advisor to the Kościelski Foundation in Geneva. He was the recipient of awards including the prize of the Polish Guard Units of the US Army in Europe (1950), of the Paris-based "Kultura" (1961 and 1967), the A. Godlewska Prize (Switzerland, 1963), and the New York-based A. Jurzykowski Foundation (1964). He died on 4 October 1969 in Bern; the urn containing his ashes was laid to rest in the cemetery in Bremgarten, before being transferred to the family grave at the Powązki Cemetery in Warsaw in 1994.

Twórczość

1. Pielgrzym. [Wrażenia z podróży do Niemiec]. Droga 1923 nr 9 (15) s. 44‒52; 1924 nr 1/2 s. 62‒71. Wyd. osobne [nieco zmienione] Warszawa 1924, 30 s. Biblioteka Pstrokońska, 1. Przedruk zob. poz. , .

Pierwodruk podpisany: Jer. Kow.
Wydanie osobne pod pseudonimem: B. Serafin; rysunki odręczne i litografie wykonał W. Hubert; drukowane w Tłoczni Instytutu Głuchoniemych i Ociemniałych w Warszawie w 95 egzemplarzach numerowanych.

2. Pan Jowialski i jego spadkobiercy. Rzecz o perspektywach śmiechu szlacheckiego. Szkic literacki. Warszawa: Instytut Wydawniczy Biblioteka Polska [1931], 110 s. Przedruk zob. poz. , .

Utwór przyjęty m.in. jako ukryty pamflet polityczny na J. Piłsudskiego.

3. Chimera jako zwierzę pociągowe. Próba interpretacji ekonomicznej futuryzmu i surrealizmu. Przegląd Współczesny 1933 nr 132 s. 35‒67; odbitka Kraków 1933, 35 s. Przedruk zob. poz. , , .

4. Literatura w okresie wielkiej przebudowy. Sześć felietonów drukowanych w Kolumnie literackiej „Kuriera Wileńskiego” [1935 nr 68, 75, 82, 89, 96, 103]. Wilno: Drukarnia Znicz 1935, 21 s.

Zawartość

Człowiek plastyczny; Wielkie kuszenie literatury pięknej; Tradycje wolteriańskie; André Malraux i mit czynu; Losy kryteriów artystycznych; Sztuka i państwo. – W wyd. osobne felietony bez tytułów.

5. Pełnomocnictwa recenzenta. [O krytyce teatralnej i literackiej]. Pióro 1938 nr 1 s. 95‒112; odbitka Warszawa 1938, 19 s. Przedruk zob. poz. , , .

Szkic o krytyce teatralnej i literackiej.

6. Notes pour une ombre suivi de Notes d'un voyage dans le Dauphiné. Powst. 1940‒1942. [Tekst ustalił i komentarzem opatrzył] J. Zieliński. [Przedmowa:] W. Karpiński. [Posłowie:] J. Zieliński. Montriche: Noir et Blanc 2003, 118 s. Wyd. nast. tamże 2004, 122 s.

Zawartość

Zawiera teksty dwu dzienników J. Stempowskiego odnalezionych przez J. Zielińskiego w Szwajcarii: Notes pour une ombre, pisany od 28 VIII 1940 do 10 II 1941, którego adresatką była Ludwika Rettingerowa zmarła po wybuchu wojny w 1939, s. 21‒72, oraz Notes d'un voyage dans le Dauphiné napisany w lipcu 1942, s. 75-80.

Przekłady

polski

Zapiski dla zjawy oraz Zapiski z podróży do Delfinatu. Tekst ustalił, przełożył i posłowiem opatrzył J. Zieliński. Przedmowa: W. Karpiński. Warszawa: Noir sur Blanc 2004, 91 s.

7. Dziennik podróży do Austrii i Niemiec. Rzym: Instytut Literacki 1946, 72 s. Przedruk zob. poz. , , .

Autor podpisany: Paweł Hostowiec.

Przekłady

francuski

Damnés de la terre de l'Autriche et l'Allemagne. Res Publica”, Paryż 1946 nr 14; 1947 nr 15‒16.

włoski

Il Calvario continua... Diario di un viaggio in Austria e Germania. [Autor podpisany:] Paolo Hostowiec. [Przeł.] C. Verdiani. Roma 1947.

8. La terre bernoise. [Szkice dot. Szwajcarii]. Genève: Librairie E. Droz 1954, 88 s. Wyd. nast. z przedmową H. Zbindena Berno: Herbert Lang Librairie 1969.

Wydane dzięki zapisowi testamentowemu na ten cel S. Neymana.

Nagrody

Nagroda literacka kantonu berneńskiego.

Zawartość

1. Introduction; 2. Aux abords de la ville; 3. Aux abords de la ville (suite); 4. L'économie rurale d'autrefois; 5. Avec J. Gotthelf dans l'Emmenthal; 6. L'histoire du paysage composé; 7. Les arbres; 8. Les routes et les auberges; Les paysans.

Przekłady

polski

Ziemia berneńska. Przeł. [z francuskiego] i posłowiem opatrzył A.S. Kowalczyk. Warszawa: Czytelnik 1990, 91 s. Wyd. 2 poprawione i uzupełnione Warszawa: Fundacja „Zeszytów Literackich2012.

9. Eseje dla Kassandry. Paryż: Instytut Literacki 1961, 310 s. Wyd. nast.: Kraków: ABC* 1981; [wyd. 3] Gdańsk: słowo/obraz terytoria 2005; Opracował i notą edytorską opatrzył J. Timoszewicz. Warszawa: Towarzystwo „Więź” [2020], 347 s. Biblioteka „Więzi”, t. 355. Przedruk częściowy zob. poz. .

Autor podpisany: Paweł Hostowiec.

Nagrody

Nagroda paryskiej „Kultury” w 1967.

Zawartość

O czernieniu papieru; O współczesnej formacji humanistycznej; Esej dla Kassandry [m.in. o S. Askenazym]; Klimat życia i klimat literatury [dot. współczesnej literatury powszechnej]; Czytając Tukididesa; Monsieur Chlewaski [dot. nieślubnego syna ks. A.K. Czartoryskiego, A. Klewańskiego]; Dzieci Warszawy w początkach XX stulecia; Wronia i Sienna; Obrazy z czasów kryzysu rolnego; Portret młodego Panurga [dot. E. Culbertsona]. – Notatnik nieśpiesznego przechodnia: Rubis d'Orient [dot. m.in. twórczości E.M. Ciorana]; Nad wodospadem w Szafuzie; Granice literatury; Kłopoty recenzenta muzycznego; New look [o artykule A. Robbe-Grillet w „Nouvelle Revue Français”]; Po powodzi [o przemianach powieści XX w., m.in. o utworze G. Herlinga-Grudzińskiego: Wieża]. – Pan Jowialski i jego spadkobiercy [poz. ]; Polacy w powieściach Dostojewskiego; Graniczne punkty sztuki u naturalistów; Chimera jako zwierzę pociągowe [poz. ]; Pełnomocnictwa recenzenta [poz. ].

Przekłady

francuski

Essais pour Cassandre. [Przeł.:] K. Bourneuf, A. Ciesielska. Paris 1991.

ukraiński

Wydane łącznie z przekł. Księgozbiór przemytników [poz. ] pt. Vibranì ese; Ese dlâ Kassandri. [Przeł.] V. Dmitruk. Černìvcì 2017.

węgierski

Esszêk Kassandrának. [Przeł.] L. Pálfalvi, C. Galambos [i in.]. Budapest 1999.

10. Od Berdyczowa do Rzymu. [Szkice]. Paryż: Instytut Literacki 1971, 415 s. Przedruk częściowy zob. poz. .

Na karcie tytułowej autor: Jerzy Stempowski (Paweł Hostowiec).

Zawartość

Nota biograficzna autora [znaleziona w spuściźnie pośmiertnej]. – Esej berdyczowski; W dolinie Dniestru; Pielgrzym [poz. ]; Nowe marzenia samotnego wędrowca; Europa w 1938–1939; Księgozbiór przemytników. – Dzienniki podróży: Dziennik podróży do Austrii i Niemiec. (Listopad – grudzień 1945) [poz. ]; Corona turrita. (Z dziennika podróży do Włoch, listopad 1947 – styczeń 1948); Nowy dziennik podróży do Niemiec. (Zima 1948–1949); Dziennik podróży do Niemiec. (Czerwiec 1951); Dziennik podróży do Westfalii. (Październik – listopad 1954); Sulmona – 1958; Niemcy – Austria – 1962; Holandia – 1962; Frankfurt – 1962; Bonn – 1963; W Turynie – 1963; Słońce jesieni. (Jugosławia 1965). – Drzewa republiki berneńskiej.

11. Eseje. Wybór i wstęp: W. Karpiński. Kraków: Społeczny Instytut Wydawniczy „Znak1984, 368 s.

Wykaz ingerencji cenzury: „Puls”, Londyn 1985 nr 26.

Zawartość

W. Karpiński: Czytając Stempowskiego – Eseje: poz. , [z wyjątkiem: Monsieur Chlewaski; Wronia i Sienna; Obrazy z czasów kryzysu rolnego; Graniczne punkty sztuki u naturalistów], – z poz. : W dolinie Dniestru; Esej berdyczowski; Księgozbiór przemytników; Dziennik podróży do Austrii i Niemiec (fragment); Corona turrita. (Z dziennika podróży do Włoch); W Turynie – 1963, – nadto: Ciągłość i kontrasty (Pamięci L. Gumplowicza).

Przekłady

ukraiński

eseju Księgozbiór przemytników łącznie z przekładem Eseje dla Kassandry [poz. ] pt. Vibranì ese; Ese dlâ Kassandri. [Przeł.] V. Dmitruk. Černìvcì 2017.

12. Szkice literackie. Wybór i oprac.: J. Timoszewicz. T. 1‒2. Warszawa: Czytelnik 1988, 367 + 442 s. Wyd. 2 zmienione i rozszerzone tamże 2001, 358 + 430 s.

T. 1. Chimera jako zwierzę pociągowe. 1929‒1941.

Zawartość

Czytelnik o krytyce; Mała Apokalipsa dla inteligencji warszawskiej; [A.] Słonimski koło „złotego środka”. Na marginesie „Lekarza bezdomnego”; Fizjologia krytyki [A. Thibaudeta]; Polacy w powieściach Dostojewskiego [poz. ]; „Ulisses” [J.] Joyce'a jako próba psychoanalizy stosowanej; Biografia i literatura; *** [felieton bez tytułu]; Powieść bez estetyzmu. „Podróż do kresu nocy” [L.F.] Céline'a; Mały felieton o niewielkiej książeczce [dot.: J. Kaden-Bandrowski: Mateusz Bigda]; Chimera jako zwierzę pociągowe [poz. ]; Sceptycyzm w twórczości Wacława Berenta; Adversus grammaticos; Literatura w okresie wielkiej przebudowy; Zagadnienie plagiatu; „Pan Jowialski” [A. Fredry]; List Jana w Oleju Dobruty; Pełnomocnictwa recenzenta [poz. ]; Graniczne punkty sztuki u naturalistów [poz. ]; Zjawiska modernizacji i aktywizacji w sztuce; Służebność literatury współczesnej. ‒ W wyd. 2 podtytuł: 1926‒1941. ‒ Zawiera nadto: My. czytelnicy; Struny głuche a dźwięczne; Żołnierz niemiecki jako moralista; Licytacje bibliofilskie w Warszawie; Młodość i starość futuryzmu z okazji przyjazdu F.T. Marinettiego do Warszawy; PEN-Cluby na rozdrożach; Sztuki plastyczne i literatura; Prądy literackie i kulturalne 1933; „Domek w Kołomnie”; André Malraux; Wspomnienie o Lwie Szestowie.
W wyd. 2 podtytuł: 1926‒1941. ‒ Zawiera nadto: My. czytelnicy; Struny głuche a dźwięczne; Żołnierz niemiecki jako moralista; Licytacje bibliofilskie w Warszawie; Młodość i starość futuryzmu z okazji przyjazdu F.T. Marinettiego do Warszawy; PEN-Cluby na rozdrożach; Sztuki plastyczne i literatura; Prądy literackie i kulturalne 1933; „Domek w Kołomnie”; André Malraux; Wspomnienie o Lwie Szestowie.

T. 2. Klimat życia i klimat literatury. 1948‒1968.

Zawartość

O współczesnej formacji humanistycznej [poz. ]; Stanisław Mackiewicz o Dostojewskim oraz kilka uwag o biografiach literackich; O czernieniu papieru [poz. ]; O mierze i nieumiarze w powieści; O pewnej tradycji klasycznej; Książki z kraju [A. Kowalska: Na rogatce]; Nowe wydanie „Soli ziemi” [J. Wittlina]; „Wiadomości Literackie” jak je pamiętam; Klimat życia i klimat literatury [poz. ]; „Odyseja” w nowym tłumaczeniu [J.] Wittlina; Kaprysy kosmiczne i ich konsekwencje literackie. Trzy powieści Leopolda Buczkowskiego [dot.: Dorycki krużganek, Czarny potok, Wertepy]; Drugi krok w chmurach Marka Hłaski [dot.: Cmentarze; Następny do raju]; Pisarze emigracyjni a literatura krajowa [wypowiedź w ankiecie]; „Zgoda Narodów” [T. Parnicki: Koniec „Zgody Narodów”]; Granice literatury [poz. ]; New look [poz. ]; Po powodzi [poz. ]; „Książki, ludzie, kulisy” [T. Terleckiego]; Nasz stosunek do twórczości Sienkiewicza [wypowiedź w ankiecie]; Spiżowa brama i parafialne wrota [dot. powieści T. Brezy: Spiżowa brama; Urząd]; Esej dla pięknej Heleny [dot. literatury klasycznej]; Mowa żywa i język literacki; Oddalenie i powrót do języka polskiego; Do Kazimierza Wierzyńskiego; Gdzie umieścić [S.] Czycza [dot.: And]; „Młody poeta w zamku” [L. Buczkowskiego]; Kompleks Zachodu [dot.: J. Błoński: Zmiana warty]; „Cyryl, gdzie jesteś?” [W. Woroszylskiego]; „Matnia” [S. Piętaka]; Cztery książki Andrzeja Brychta [Czas bez Marii, Czerwony węgiel, Suche trawy, Opadanie ziemi]; Ekipa „Antygona”. Debiut 26-letniego pisarza [H. Grynberga]; „Zapiski z martwego miasta” [A. Sandauera]; „Dzień oszusta” [I. Iredyńskiego]; Słowo między zdobnictwem a służbą [dot. poezji barokowej]; Stefan Żeromski z perspektywy lat [wypowiedź w ankiecie]; Antyczny szlak [I.] Wieniewskiego; Śpiew podróżnego [dot.: J. Janta: Flet i Apokalipsa]; Epitaphium [dot. pisma „Mercure de France”]; Niezdecydowanie pani Barbary [dot.: M. Dąbrowska: Noce i dni]; „Literatura polska na obczyźnie 1940‒1960”. Refleksje czytelnika; Nowa książka Marka Nowakowskiego [dot.: Gonitwy].
W wyd. 2 podtytuł: 1948–1967. – Pominięte: „Cyryl, gdzie jesteś?”; „Matnia”; Cztery książki Andrzeja Brychta, Ekipa „Antygona”; „Zapiski z martwego miasta”; „Dzień oszusta”; Stefan Żeromski z perspektywy lat; Nowa książka Marka Nowakowskiego. – Dodane: Przeglądając słownik sowiecki, – Notatnik nieśpiesznego przechodnia: O czernieniu papieru; O pewnych formułach porządkowych; O miarach i rytmach; O mierze i nieumiarze w powieści; O pewnej tradycji klasycznej, – Dziesięć lat literatury kierowanej: „Odwilż” [l.] Erenburga, Krajowe wydawnictwa artystyczne; „Losy pasierbów” [F. Czarnyszewicza]; „Start” J. Brzękowskiego; Cosmographia purgotorii; Pamiątka z Kosowa; Puryzm językowy a przekład; Dokoła nagrody literackiej; „Skąpani w ogniu” [W. Żukrowskiego]; Nagroda literacka „Kultury” za rok 1961 [dot. J. Łobodowskiego]; „Tamten brzeg” [K. Morawskiego]; Abram Terc, – J. Timoszewicz: Bibliografia i Nota biograficzna Jerzego Stempowskiego.

13. W dolinie Dniestru i inne eseje ukraińskie; Listy o Ukrainie. Wybrał, oprac. i posłowiem opatrzył A.S. Kowalczyk. Warszawa: LNB 1993, 349 s. Wyd. nast. pt. W dolinie Dniestru. Pisma o Ukrainie. Wybrał, opracował, przypisami i posłowiem opatrzył A.S. Kowalczyk. Warszawa: Towarzystwo „Więź” 2014, 383 s. Biblioteka „Więzi, t. 302, toż wyd. nast. [2020].

Zawartość

W wyd. z 1993: W dolinie Dniestru [poz. ]; Esej berdyczowski [poz. ]; Bagaż z Kalinówki; Dom [I.] Strawińskiego w Uściługu; Na wysokiej połoninie; Etapy pewnego powrotu; Wyprawa kijowska; Wspomnienie o przyjacielu [J. Małaniuku]; Proces [S.] Szwarcbarda [zabójcy S. Petlury]; Mniejszość ukraińska. – Listy o Ukrainie: Listy do Stanisława Stempowskiego [z 1932, 1939]; Adam Zieliński. – Jerzy Stempowski. Korespondencja 1941‒1942; List i raport dla prof. Stanisława Kota [list z 1940; raport pt. Ukraina pod okupacją niemiecką. Listopad 1941]; List do Jeremiego Stempowskiego [z 1950]; Listy do Iwana Seńkiwa [z 1962 i 1966]; List do Zygmunta Haupta [z 1966]. – A.S. Kowalczyk: „Stepowa Hellada”.

Przekłady

rumuński

Pe valea Nistrului. [Przeł.] C. Geambaşu. București 2015.

14. Felietony dla Radia Wolna Europa. Oprac.: J. Timoszewicz. Warszawa: Twój Styl1995, 171 s.

Teksty zachowane w archiwum Radia Wolna Europa, częściowo drukowane w wydawanych w Londynie pismach „Na Antenie1963–1965, 1968.

Zawartość

Omówienie krajowych nowości literackich z okresu od IX 1961 do 1965, oraz z 1967 i 1968; Odpowiedzi na ankiety Rozgłośni Polskiego Radia Wolna Europa: Stefan Żeromski z perspektywy lat; Czy prochy Norwida powinny być przeniesione do kraju.

15. Pamiętnik teatralny trzeciej klasy i inne szkice. Wybór i oprac.: J. Timoszewicz. Kraków: Wydawnictwo Literackie 1999, 296 s.

Zawartość

J. Timoszewicz: Jerzego Stempowskiego spotkania z teatrem. – I: Pełnomocnictwa recenzenta [poz. ]; Zagadnienie stylu w teatrze; Teatr jako przedmiot masowej konsumpcji; Losy artystów w teatrze współczesnym; Granice zasięgu teatru współczesnego. Pamiętnik teatralny trzeciej klasy; Repertuar klasyczny jako czynnik społeczny. – II: Kim jest pan Jowialski? [dot. utworu A. Fredry]; Pan Jowialski i jego spadkobiercy [poz. ]; Notatka dla mego szanownego recenzenta. List do Tadeusza Sinki; „Pan Jowialski”; O inscenizacji „Dam i huzarów” [A. Fredry]. List do Stefana Jaracza. – III: Słonimski koło „złotego środka”. Na marginesie „Lekarza bezdomnego” [poz. ]; „Dzień jego powrotu” Zofii Nałkowskiej; Szekspir w Teatrze Polskim [dot. wystawienia „Miarka za miarkę”]; „Borys Sawinkow” [I.I.] Singera w Teatrze Ateneum; [F.] Wedekind w Teatrze Kameralnym [dot. wystawienia „Przebudzenie się wiosny”]; Komedia omyłek. „Kościuszko pod Racławicami” [W.L. Anczyca] w Teatrze Polskim; Warsztat Teatralny Państwowego Instytutu Sztuki Teatralnej w Warszawie; „Nasze miasto” [T.] Wildera [dot. wystawienia w Teatrze Narodowym w Warszawie]; „Niemy kanarek” w Teatrze Cricot [dot. sztuki G. Ribemonta-Dessaignesa]; Sezon teatralny 1938/1939 w Warszawie; „Mysteries and smaller pieces” w Living Theatre. Notatnik nieśpiesznego przechodnia. – IV: Siergiej Bałuchatyj „Czechow dramaturg”. Recenzja; Johann Altman „Dramaturgija”. Recenzja; Aleksander Kugel „Russkije dramaturgi”. Recenzja; „The Theatre in a changing Europe”. Recenzja. – V: „Historia o żołnierzu” [I.] Strawińskiego. Dwugłos: Jerzy Stempowski, Tymon Terlecki [dot. realizacji radiowej dokonanej przez J. Tuwima parafrazy „Historii o żołnierzu” C.F. Ramuza]; „Mojżesz i Aron” [A.] Schönberga. – Z dziennika podróży. Wiedeń 1959: Festiwal młodzieżowy; Na stadionie; Imprezy festiwalowe; Balet leningradzki; Opera chińska; „Mazowsze”. – Anna Magnani; [L.] Schiller wśród tekstów i egzegetów.

16. Od Berdyczowa do Lafitów. [Dzienniki podróży]. Wybrał, oprac. i przedmową opatrzył A.S. Kowalczyk. Wołowiec: Wydawnictwo Czarne 2001, 544 s.

Zawartość

A.S. Kowalczyk: Labirynt, palimpsest. – Pielgrzym [poz. ]; Dziennik podróży do Austrii i Niemiec [poz. ], – teksty z poz. [z wyjątkiem: W dolinie Dniestru; Nowe marzenia samotnego wędrowca; Europa w 1938‒1939; Księgozbiór przemytników; Drzewa republiki berneńskiej]; Dom Strawińskiego w Ościługu [poz. ], – nadto: „Forum” europejskie w Alpbach; Konferencja Czterech w Genewie; Siedem krów tłustych cierpi na niestrawność; Kłopoty awangardy; Dwadzieścia lat później.

17. Notatnik nieśpiesznego przechodnia. T. 1–2. Zebrał i notą wstępną opatrzył J. Timoszewicz. Opracowała D. Szczerba. Warszawa: Instytut Dokumentacji i Studiów nad Literaturą Polską Oddział Muzeum Literatury im. Adama Mickiewicza; Towarzystwo „Więź2012, 269 + 261 s. Biblioteka „Więzi, t. 277. Wyd. 2 przejrzane tamże 2012.

18. Bez tytułu” oraz inne publikacje nieznane i zapomniane 1925–1939. Wybrał J. Timoszewicz. Opracowali i notami opatrzyli P. Kądziela i J. Timoszewicz. Warszawa: Towarzystwo „Więź2014, 279 s.

19. Po powodzi. Eseje i dzienniki podróży. Wybór, opracowanie i wstęp: M. Chabiera. Paryż: Instytut Literacki „Kultura”; Kraków, Warszawa: Instytut Książki. Dział Wydawnictw 2015, 343 s.

20. Niemcy. T. 1. 1923–1939; T. 2. 1940–1965. [Eseje i publicystyka]. Wybór, opracowanie i wstęp: M. Chabiera. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego 2018, 289 + 527 s.

Listy

1. Listy. [Autorzy:] B. Miciński, J. Stempowski. [Powst. 1936–1943]. Oprac.: A. Micińska, J. Klejnocki, A.S. Kowalczyk. Warszawa: LNB 1995, 348 s.

Zawartość

Wprowadzenie: H. Micińska-Kenarowa: O Jerzym Stempowskim 1893–1969; K. Régamey: Bolesław Miciński 1911–1943. – Cz. 1. Listy B. Micińskiego i J. Stempowskiego 1936–1943; Cz. 2. Listy J. Stempowskiego i H. Micińskiej 1943–1946; Cz. 3. Listy J. Stempowskiego do H. Micińskiej-Kenarowej 1957–1968. – Aneks: J. Stempowski: Bolesław Miciński; A. Micińska: List do J. Stempowskiego.
2. Listy. [Autorzy:] M. Dąbrowska, J. Stempowski. T. 1. 1926–1953; T. 2. 1954–1958; T. 3. 1959–1965. Opracował, wstępem i przypisami opatrzył A.S. Kowalczyk. Warszawa: Instytut Dokumentacji i Studiów nad Literaturą Polską. Oddział Muzeum Literatury im. Adama Mickiewicza; Towarzystwo „Więź2010, 355 + 343 + 413 s. Biblioteka „Więzi, t. t. 252.
3. Listy 19411966. [Autorzy:] J. Stempowski, T. Terlecki. Opracowała i przypisami opatrzyła N. Taylor-Terlecka. Warszawa: Towarzystwo „Więź2015, 253 s. Biblioteka „Więzi, t. 316.

Inne formy wydań

Wydanie jako dokument elektroniczny: Warszawa: Towarzystwo „Więź2015, plik w formacie PDF 2 MB.
4. Listy z ziemi berneńskiej. [Powst. 1940–1966]. Przedmowa: W. Weintraub. Do druku przygotowała L. Ciołkoszowa. Londyn: Oficyna Poetów i Malarzy 1974, 168 s.
Fragmenty listów do Krystyny Marek z okresu od maja 1940 do grudnia 1966.
5. Listy do różnych adresatów: do Marii i Józefa Czapskich, Jana Kotta, Czesława Miłosza, Marii i Stanisława Stempowskich, Wiktora Weintrauba, Józefa Wittlina. [Powst. 1945–1968]. Słowo wstępne: J. Kott, W. Karpiński. Posłowie: A.S. Kowalczyk. Wybór i red.: B. Toruńczyk. Oprac. i przypisy: M. Zagańczyk. Warszawa: Fundacja „Zeszyty Literackie2000, 236 s.
Listy drukowane wcześniej w „Zeszytach Literackich”.

Zawartość

J. Kott: Esej rozsyłany w listach; W. Karpiński: Listy J. Stempowskiego – Z listów: do M. Czapskiej [z 1945–1965]; do J. Czapskiego [z 1947–1965]; do J. Kotta [z 1961–1962]; do C. Miłosza [z 1951–1968]; do S. Stempowskiego [z 1945–1946]; do M. Stempowskiej [z 1924]; do W. Weintrauba [z 1968]; do J. Wittlina [z 1949–1965]. – A.S. Kowalczyk: Hostowiec [dot. epistolografii J. Stempowskiego].
6. Listy 1946–1969. [Autorzy:] J. Giedroyc, J. Stempowski. Wybrał, wstępem i przypisami opatrzył A.S. Kowalczyk. Cz. 1–2. Warszawa: Czytelnik 1998, 467 + 505 s. Wyd. 2 tamże 2014. Por. poz. ↑.
Wstęp A.S. Kowalczyka: Rzeczpospolita epistolarna.
7. Listy do Jerzego Giedroycia. [Wybór listów z lat 1947–1969]. Wybrał, oprac. i posłowiem opatrzył A.S. Kowalczyk. Warszawa: LNB 1991, 209 + XI s. Por. poz. ↑.

Zob. też Twórczość poz. .

Wybory tekstów w przekładach

niemiecki

Bibliothek der Schmuggler. [Wyd.] B. Kerski. [Przeł.] A. Grzybkowska. Hamburg 1998.
Von Land zu Land. [Przeł.] A. Grzybkowska. Berlin 2006.

Przekłady utworów literackich w antologiach zagranicznych

angielski

Polish writers on writing. [Oprac.] A. Zagajewski. [Przeł.] C. Cavanagh. San Antonio 2007.

słowacki

Piesok v presýpacích hodinách. Antológia poľskej literárnej eseje 20. storočia. [Oprac.] M. Zaleski. [Przeł.:] J. Marušiak, K. Chmel, M. Petrincová. Bratislava 2015.

węgierski

Az Antikrisztus halála. Lengyel esszék Dosztojevszkijről. [Przekład i przedmowa:] L. Pálfalvi. Budapest 2004.

Przekłady

1. B. Pasternak: Doktor Żiwago. Wiersze w tłumaczeniu J. Łobodowskiego. Paryż: Instytut Literacki 1959, 507 s. Wyd. nast.: Doktor Żiwago oraz stenogram ogólnego zebrania pisarzy moskiewskich z 31.10.1958 w sprawie Borysa Pasternaka. Wiersze oraz stenogram tłumaczył J. Łobodowski tamże 1967, 544 s.; toż ze wstępem A. Drawicza [Kraków:] Oficyna Literacka* 1983; przedruk z pierwszego wyd. [Warszawa: b.w.* 1983].
Przekład (podpisany: Paweł Hostowiec) został dokonany z maszynopisu w języku rosyjskim; wydanie z 1959 sfinansował paryski Kongres Wolności Kultury.
Według informacji „Wezwanie”* 1988 nr 13 s. 161 przekład: Doktor Żywago. „Życie Literackie1987 nr 11–51/52, 1988 nr 1–2 dokonany przez J. Domańskiego i W. Machejka (pod wspólnym pseudonimem: Igor Śniatycki) był plagiatową przeróbką przekładu J. Stempowskiego.
Wypowiedź J. Stempowskiego dotycząca języka przekładu pt. Puryzm językowy a przekład. „Kultura”, Paryż 1960 nr 9 s. 114–117.
2. A. Sołżenicyn: Zdarzenie na stacji Kreczetowska. [Opowiadanie]. Kultura”, Paryż 1963 nr 7/8 s. 5-53. Wyd. osobne Lublin [właśc. Kraków:] [Wydawnictwo] pzpn* 1981 [właśc. 1983], 53 s. Wyd. nast. [Warszawa:] Międzyzakładowa Struktura Solidarności „V”* 1985.
Przekład podpisany: Leon Furatyk.
3. *[Z. Haupt] Z. Gavpt: Baskìjs'kij diâvo. [Opowiadania i reportaże]. [Przeł. na język ukraiński] J. Stempowski i in. L'vìv: Nezaležnij Kul'turologìčnij Žurnal "Ï" 2014, 212 s.
Tytuł oryginału polskiego: Baskijski diabeł.

Omówienia i recenzje

• Informacje J.Timoszewicza.

Ankieta dla IBL PAN 1956, 1962.

Autor o sobie

J. Stempowski: Curriculum vitae. [Autograf w:] Akta personalne Państwowego Instytutu Sztuki Teatralnej Archiwum Akt Nowych. Warszawa.
J. Stempowski: Nota biograficzna. W tegoż: Od Berdyczowa do Rzymu. Paryż 1971.

Słowniki i bibliografie

Słownik współczesnych pisarzy polskich. T. 3. Warszawa 1963.
• „Rocznik Literacki 1969” wyd. 1971 (J.M. Chudek).
Literatura Polska po 1939. Przewodnik encyklopedyczny. T. 1. Warszawa* 1989 ([R. Przybylski] rp).
• [J. Zieliński] J. Kowalski: Jerzy Stempowski. W tegoż: Leksykon polskiej literatury emigracyjnej. Lublin 1989*, wyd. 2 tamże 1990.
Z.R. Wilkiewicz: Polnische Exilliteratur 1945–1980. Köln, Wien 1991.
Leksykon kultury polskiej poza krajem od roku 1939. T. 1. Lublin 2000 (S.A. Kowalczyk).
Literatura polska XX wieku. Przewodnik encyklopedyczny. T. 2. Warszawa 2000 (J. Jackl).
Polski słownik biograficzny. T. 43. Warszawa 2004–2005 (A.S. Kowalczyk).
Jerzy Stempowski w wydawnictwach Instytutu Literackiego w Paryżu. Bibliografia. Oprac.: J. Timoszewicz. Warszawa: Instytut Dokumentacji i Studiów nad Literaturą Polską, Oddział Muzeum Literatury im. A. Mickiewicza 2007, 57 s. Konstelacja „Kultury.

Ogólne

Książki

A.S. Kowalczyk: Kryzys świadomości europejskiej w eseistyce polskiej lat 1945–1977. (Vincenz – Stempowski – Miłosz). Warszawa: LNB 1990, 208 s.
J. Tomkowski: Jerzy Stempowski. Warszawa: Interim 1991, 67 s.
J. Olejniczak: Arkadia i małe ojczyzny. Vincenz – Stempowski – Wittlin – Miłosz. Kraków: Oficyna Literacka 1992, 245 s.
A.S. Kowalczyk: Nieśpieszny przechodzień i paradoksy. Rzecz o Jerzym Stempowskim. Wrocław: Towarzystwo Przyjaciół Polonistyki Wrocławskiej 1997, 347 s.
S. Janowski: Świat wartości. Problematyka aksjologiczna w eseistyce Bolesława Micińskiego, Jerzego Stempowskiego i Czesława Miłosza. Wrocław: Erechtion 2002, 134 s.
Pan Jerzy. Śladami Niespiesznego Przechodnia. Wspomnienia i szkice o Jerzym Stempowskim. Wybór i oprac.: J. Timoszewicz. Warszawa: Biblioteka „Więzi2005, 336 s. [Zawartość: S. Stempowski: Z „Pamiętników”. Fragmenty; M. Dąbrowska: Z „Dzienników”. Wybrane fragmenty; M. Żuławski: „Na szczycie latarni morskiej”. Fragment „Studium do autoportretu”; T. Terlecki: Paweł Hostowiec. Fragment „Czterech nagrodzonych”; [M. Chmielowiec] Michał Sambor: Równy krok Niespiesznego Przechodnia; J. Czapski: Przy Sybillach królowych; G. Herling-Grudziński: Wyjścia z milczenia; K.J. Jeleński: Paweł Hostowiec, czyli o wysiłku wyobraźni; C. Miłosz: Proza; W.A. Zbyszewski: Dwaj laureaci. Fragmenty; J. Czapski: Jerzy Stempowski; G. Herling-Grudziński: Pożegnalny list; T. Terlecki: „Pan Jerzy”; H. Zbinden: Wielki polski emigrant; W. Wohnout: Śpiewanka się skończyła; W.A. Zbyszewski: Sceptyk i arystokrata; J. Łobodowski: „Stempowski znał dobrze literaturę rosyjską...”; K. Marek: Jerzy Stempowski; T. Nowakowski: Herr Privatdozent w balonie braci Montgolfier; J. Kościałkowska: O Jerzym Stempowskim; W. Zyndram-Kościałkowski: Na śladach Niespiesznego Przechodnia; K.F. Vincenz: W pierwszą rocznicę śmierci Jerzego Stempowskiego; W. Weintraub: Bukoliki Jerzego Stempowskiego; J. Łobodowski: O kryzysie kultury; [W. Skalmowski] Maciej Broński: Wędrowiec i róże; C. Miłosz – J. Czapski. Polemika: C. Miłosz: I. Duże cienie. [Fragmenty]; J. Czapski: II. Dwie prowokacje. [Fragmenty]; J. Sakowski: O pożytkach i rozkoszach czytania; J. Kott: Listy Kassandry z ziemi berneńskiej; J. Orynżyna: Flory 1; W. Woroszylski: Pan Jerzy; E. Axer: Stempowski; H. Micińska-Kenarowa: O Jerzym Stempowskim. Zamiast recenzji z jego „Esejów”; S.E. Nahlik: O Jerzym Stempowskim; M. Zimińska-Sygietyńska: Jerzy; M. Danilewicz Zielińska: Ze wspomnień o Stempowskim; I. Faleńska-Neyman: Wspomnienie o Jerzym Stempowskim; [T. Chciuk] Marek Celt: „Profesor”. Fragment książki „Raport z podziemia – 1942”; B. Osadczuk: Dwa spotkania z Jerzym Stempowskim; J. Giedroyc: „Umiał być przekorny...”. Fragment „Autobiografii na cztery ręce”; J. Kott: Wokół Stempowskiego. Późne głosy; R. Matuszewski: Pan Jerzy; C. Miłosz: Jeszcze o Stempowskim; I. Seńkiw: Dzieje przyjaźni].
J. Hajduk: Fantazje mimowolnego podróżnika. Wojnowice, Wrocław: Kolegium Europy Wschodniej im. J. Nowaka-Jeziorańskiego 2016, 225 s.
Ł. Mikołajewski: Disenchanted Europeans. Polish émigré writers from „Kultura” and the postwar reformulations of the West. Oxford; Bern; Berlin; Wien: Peter Lang 2018, 468 s. [dot. też: A. Bobkowski: Szkice piórkiem].

Artykuły

T. Terlecki: Czterej nagrodzeni. Wiadomości”, Londyn 1950 nr 50 [m.in. o J. Stempowskim].
T. Terlecki: O twórczości laureatów. „Ostatnie Wiadomości”, Mannheim 1950 nr 46 dod. „Dodatek Tygodniowy”.
• [J. Czapski] J.Cz.: Maupassant, Hostowiec, abstrakcja. Kultura”, Paryż 1959 nr 7/8 [dot. m.in: Notatnik niespiesznego przechodnia].
• [M. Chmielowiec] M. Sambor: Równy krok nieśpiesznego przechodnia. Kultura”, Paryż 1961 nr 5, przedruk w: Pan Jerzy. Śladami Niespiesznego Przechodnia. Wspomnienia i szkice o Jerzym Stempowskim. Warszawa 2005.
O Pawle Hostowcu. Kultura”, Paryż 1961 nr 11 [tu artykuły dot.: Eseje dla Kassandry: J. Czapski: Przy Sybillach królowych, przedruk pt. O Pawle Hostowcu w tegoż: Tumult i widma. Paryż 1981, wyd. 2 Kraków 1997; G. Herling-Grudziński: Wyjście z milczenia, przedruk w tegoż: Wyjście z milczenia. Warszawa 1998; K.A. Jeleński: Paweł Hostowiec czyli o wysiłku wyobraźni, przedruk w tegoż: Zbiegi okoliczności. Kraków 1981*, wyd. nast. Paryż 1982; C. Miłosz: Proza].
Z. Kozarynowa: Humanista doskonały. Wiadomości”, Londyn 1962 nr 2.
W.A. Zbyszewski: Dwaj laureaci: Jerzy Stempowski i Józef Mackiewicz. Wiadomości”, Londyn 1963 nr 32 [o twórczości z okazji przyznania nagrody im. A. Godlewskiej].
J. Czapski: Jerzy Stempowski. Kultura”, Paryż 1969 nr 11.
G. Herling-Grudziński: Pożegnalny list. Kultura”, Paryż 1969 nr 12.
T. Terlecki: Pan Jerzy. Kultura”, Paryż 1969 nr 12, przedruk: „Dialog” 1981 nr 9, w tegoż: Spotkania ze swoimi. Wrocław 1999.
K.F. Vincenz: Śp. Jerzy Stempowski. Orzeł Biały”, Londyn 1969 nr 64.
W. Wohnout: Śpiewanka się skończyła... Dziennik Polski i Dziennik Żołnierza”, Londyn 1969 nr 248.
H. Zbinden: Wielki polski emigrant. Tłumaczyła K. Brzozowska. Dziennik Polski i Dziennik Żołnierza”, Londyn 1969 nr 43 dod. „Tydzień Polski”, toż „Kultura”, Paryż 1969 nr 12.
W.A. Zbyszewski: Sceptyk i arystokrata. Wiadomości”, Londyn 1969 nr 46, przedruk w tegoż: Zagubieni romantycy i inni. Paryż 1992.
J. Łobodowski: Tryptyk epistolarny. Wiadomości”, Londyn 1970 nr 21.
Wiadomości”, Londyn 1970 nr 12/13 [tu artykuły: J. Kościałkowska: O Jerzym Stempowskim; K. Marek: Jerzy Stempowski; H. Martinowa: Pan Stanisław [wspomnienie o ojcu J. Stempowskiego]; T. Nowakowski: Herr Privat-dozent w balonie braci Montgolfier; W. Zyndram-Kościałkowski: Na śladach nieśpiesznego przechodnia], przedruk [poza artykułem H. Martinowej] w: Pan Jerzy. Śladami Niespiesznego Przechodnia. Wspomnienia i szkice o Jerzym Stempowskim. Warszawa 2005.
W. Wohnout: Na tropie nieśpiesznego przechodnia. Dziennik Polski i Dziennik Żołnierza”, Londyn 1971 nr 209.
A. Dobosz: O dzieciństwie pana Jerzego. Literatura 1974 nr 11, przedruk w tegoż: Pustelnik z Krakowskiego Przedmieścia. Londyn 1993.
J. Sakowski: O pożytkach i rozkoszach czytania. W tegoż: Wety i odwety. Paris 1976.
W. Woroszylski: Pan Jerzy. „Zapis”* 1978 nr 8, przedruk „Zapis”, Londyn 1978 nr 8, w tegoż: Na kurczącym się skrawku i inne zapiski z kwartalnym opóźnieniem. London 1984 [felieton zdjęty przez cenzurę w piśmie „Więź” XII 1974].
E. Axer: Kartka z pamiętnika. Dialog 1979 nr 5, przedruk pt. Stempowski, w tegoż: Ćwiczenia pamięci. Warszawa 1984.
W. Karpiński: Czytając Stempowskiego (Książki nie istniejące). Tygodnik Powszechny 1980 nr 49, przedruk jako wstęp do: J. Stempowski: Eseje. Kraków 1984, nadto w tegoż: Książki zbójeckie. Londyn 1988.
J. Timoszewicz: Wstęp do: J. Stempowski: Teatr jako przedmiot masowej konsumpcji [...]. Dialog 1981 nr 9.
M. Wyka: Esej jako autobiografia. Pismo 1983 nr 4, przedruk w: Literatura źle obecna. Londyn 1984, Pisarz na obczyźnie. Wrocław 1985.
A. Bernat: Chaos i dyscyplina. (Introdukcja w dzieło i życie Pawła Hostowca). Więź 1984 nr 10.
H. Kenarowa: O Jerzym Stempowskim. Zamiast recenzji z jego „Esejów”. Tygodnik Powszechny 1984 nr 24, przedruk nieco zmieniony w: B. Miciński, J. Stempowski: Listy. Warszawa 1995.
S.E. Nahlik: O Jerzym Stempowskim. Tygodnik Powszechny 1984 nr 27 [o kontaktach z J. Stempowskim w czasie II wojny światowej w Szwajcarii].
M. Stępień: Nad esejami i listami Jerzego Stempowskiego. Zdanie 1984 nr 12.
A.S. Kowalczyk: Dialog z ojczyzną. Więź 1985 nr 10/12 [o eseistyce C. Miłosza, J. Stempowskiego i S. Vincenza].
A. Zawada: Uwagi nieśpiesznego przechodnia. W tegoż: Wszystko pokruszone. Warszawa 1985.
J. Jekyll: Jerzy Stempowski. „Czas Kultury”* 1986 nr 1.
J. Zieliński: Spotkanie. Twórczość 1986 nr 5 [dot. zbieżności opisów postaci poety H. Pola u J. Stempowskiego i R.M. Rilkego].
J.Timoszewicz: Jerzy Stempowski o sztuce ludowej. Polska Sztuka Ludowa 1987 nr 1/4.
A.S. Kowalczyk: Jerzy Stempowski. Szkic do biogramu. Przegląd Powszechny 1987 nr 6.
AK: Eseista konsekwentny. (O Jerzym Stempowskim). „Tu, Teraz”* 1988 nr 68.
I. de Neyman: Wspomnienie o Jerzym Stempowskim. „Obecność”* 1988 nr 23.
Z. Irzyk: Humanista w gorsecie współczesności. Kierunki 1989 nr 22.
B. Kazimierczyk: Śladami nieśpiesznego przechodnia. (O Jerzym Stempowskim). Miesięcznik Literacki 1989 nr 9.
M. Stępień: Nad esejami i listami Jerzego Stempowskiego. W tegoż: Dalekie drogi literatury polskiej. Kraków 1989.
J. Timoszewicz: Pamiętnik Teatralny... jest w czasach Piasta i Rzepichy. Teatr w listach Jerzego Stempowskiego. W: O teatrze i dramacie. Wrocław 1989.
M. Wyka: Uwagi o polskim eseju. W: Polski esej. Kraków 1991.
J. Kott: Na przemiał. Tygodnik Powszechny 1992 nr 15 [dot. oddania na przemiał tomu szkiców J. Stempowskiego].
A.S. Kowalczyk: Stepowa Hellada. Tygodnik Powszechny 1992 nr 34.
R.K. Przybylski: Jerzy Stempowski. Czytelnik Tukididesa. W: Pisarze emigracyjni. Sylwetki. Kraków 1993.
A. Wierciński: Stempowski i Berdyczów. Opole 1993 nr 3/6.
A. Bagłajewski: Lekcja eseistów. (Vincenz – Stempowski). Znak 1994 nr 11.
M. Krakowiak: Historia zerwana z łańcucha” czyli katastrofizm Jerzego Stempowskiego. Ruch Literacki 1994 nr 1/2.
K. Żukowska: Jerzy Stempowski – szkoła myślenia i szkoła stylu. Przegląd Humanistyczny 1994 nr 6.
L.B. Grzeniewski: Hostowiec w Warszawie. Twórczość 1995 nr 2.
J. Timoszewicz; J. Zieliński: Zobaczone, przeczytane. Zeszyty Literackie”, Warszawa–Paryż 1995 z. 49 [dot. złożenia urny z prochami J. Stempowskiego na Cmentarzu Powązkowskim w Warszawie].
T. Drewnowski: Orientacja polska. Korespondencja: Maria Dąbrowska – Jerzy Stempowski. W: Księga kaliska. Kalisz 1996.
J. Timoszewicz: Orosius. Widz rozmawiający ze sobą. Dialog 1996 nr 3.
M. Wróblewski: Oblicze literatury w epistolografii Jerzego Stempowskiego. Przegląd Artystyczno-Literacki 1996 z. 4.
T. Drewnowski: Próba scalenia. Warszawa 1997, passim.
J. Kott: Późne glosy. Wokół Stempowskiego. Zeszyty Literackie”, Warszawa–Paryż 1997 nr 3.
A.S. Kowalczyk: Los archiwum Jerzego Stempowskiego. Kultura”, Paryż 1997 nr 3.
C. Miłosz: Jeszcze o Stempowskim. Tygodnik Powszechny 1997 nr 51/52.
A. Serednicki: Jerzy Stempowski o sprawach ukraińskich. Acta Polono-Ruthenica”, Olsztyn 1997 t. 2.
J. Timoszewicz: Fiłosofow – Czapski – Stempowski. Kultura”, Paryż 1998 nr 4.
M. Wróblewski: Epistolarne próby Jerzego Stempowskiego. PAL Przegląd Artystyczno-Literacki 1998 nr 7/8.
A.S. Kowalczyk: Stempowski, czyli ukrainofilizm dziedziczny. Warszawskie Zeszyty Ukrainoznawcze 1999 z. 8/9.
R. Moczkodan: Jerzy Stempowski – Bolesław Miciński. Na marginesie korespondencji. W: Twarze emigracji. Toruń 1999.
A. Nasalska: Patrzeć w przepaść pod naszymi stopami. O powojennych podróżach Jerzego Stempowskiego. Kresy 1999 nr 4.
M. Wróblewski: Stempowski o tolerancji, wolności i pięknie. Polonistyka 1999 nr 5.
Archiwum Emigracji2000 z. 3 [tu m.in.: J. Kościałkowska: O Jerzym Stempowskim; W. Zyndram Kościałkowski: Na śladach niespiesznego przechodnia; A.S. Kowalczyk: Z archiwum Jerzego Stempowskiego].
M. Okłot: Ostatni człowiek. „Nowy Dziennik”, Nowy Jork 2000 nr 2 dod. „Przegląd Polski”.
M. Wyka: Człowiek dobrze wychowany; Dialog na ruinach. W tejże: Punkty widzenia. Kraków 2000.
B. Hadaczek: Ukrainofilski widnokrąg Jerzego Stempowskiego. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego 2001 nr 321.
D. Jeznach-Woźna: Krajobrazy w twórczości Jerzego Stempowskiego. Przegląd Bydgoski 2002.
A.S. Kowalczyk: Jerzy Stempowski i Akcja Kontynentalna. Zeszyty Historyczne 2003 z. 144.
S. Majewska: Jerzy Stempowski. Szkic do portretu. Studia Bibliologiczne Akademii Świętokrzyskiej 2003 t. 7.
M. Wróblewski: Idea Międzymorza w twórczości Jerzego Stempowskiego. W: W kręgu folkloru, literatury i języka. Toruń 2003.
A.S. Kowalczyk: Stempowski jako czytelnik. W: Czytane na nowo. Warszawa 2004.
Zeszyty Literackie2004 nr 1 [tu artykuły dot. J. Stempowskiego: J. Kościałkowska: O Jerzym Stempowskim; W. Karpiński: Talizmany niespiesznego przechodnia; J. Zieliński: Aura tęsknoty].
A. Dobrowolski: Parnicki i Stempowski. Zeszyty Historyczne 2005 z. 151.
R. Węgrzyniak: Stempowski w oczach współczesnych. Zeszyty Literackie 2005 nr 3.
M. Szpakowska: Stempowski – klasyk i socjolog. W tejże: Teatr i bruk. Warszawa 2006.
M. Wyka: Trzy wariacje na temat Jerzego Stempowskiego: Esej jako autobiografia; Klasyk przejściowej epoki; Człowiek dobrze wychowany. W tejże: Niecierpliwość krytyki. Kraków 2006.
K. Nowosielski: Racjonalista i marzyciel. Przegląd Polityczny 2007 nr 83.
A. Ruszczak: Stanisława Vincenza i Jerzego Stempowskiego perypetie na granicy węgierskiej (1939–1940). Płaj 2007 t. 35.
D. Sieroń-Galusek: Niespieszność, czyli o zapomnianym postulacie w edukacji kulturalnej. Podążając tropem Jerzego Stempowskiego. Pedagogika Kultury 2007 t. 3.
M. Zagańczyk: O pisaniu z podróży Jerzego Stempowskiego. Zeszyty Literackie 2007 nr 4.
P. Libera: Niedoszła współpraca Jerzego Stempowskiego z BBC w 1942 r. „Zeszyty Historyczne2008 z. 165.
J. Tomkowski: Moja historia eseju. Znacząca niepopularność. Przegląd Polityczny 2009 nr 93.
A. Sulikowski: Doświadczenia górskie w pisarstwie Jerzego Stempowskiego. Archiwum Emigracji 2010 z. 1/2.
L. Pálfalvi: Węgierski epizod w życiu i twórczości Jerzego Stempowskiego. Porównania 2011.
M. Wilk: Zapiski od zjawy. Zeszyty Literackie 2012 nr 2.
M. Chabiera: Stempowski i „temat niemiecki” „Zeszyty Literackie2013 nr 2.
T. Chachulski: Jerzy Stempowski i dziedzictwo oświecenia. Colloquia Litteraria 2013 [nr] 1.
W. Kudyba: Aksjologia literacka w pismach Jerzego Stempowskiego. Colloqia Litteraria 2013 [nr] 1.
M. Czermińska: Nie tylko „Bon nad Lemanem. Fenomen Szwajcarii w nowoczesnej prozie polskiej. W: W ogrodzie świata. Kraków 2015 [dot. m.in. J. Stempowskiego].
A.S. Kowalczyk: Uśmiech moralisty. Zeszyty Literackie 2015 nr 3.
P. Płoski: Dobroczynny cień. Teatr 2015 nr 7/8.
A. Zieniewicz: Jaka pamięć Kresów? Miejsca pamięci literatury kresowej w kontekście dwudziestowiecznej historii Europy Wschodniej: Miłosz, Stempowski, Sandauer, Haupt. W: Pol's'ka mova ta polonìstika u Shìdnìj Êvropì = Język polski i polonistyka w Europie Wschodniej. Kiïv 2015.
M. Chabiera: Nad rzekami emigracji. W: Między rusofobią a rusofilią. Gdańsk 2016.
M. Chabiera: Rewolucjonista. Zeszyty Literackie 2016 nr 2.
M. Grochowska: Zachować przytomność w czasach szaleństwa. Rodzinna Europa o polskim Europejczyku. Gazeta Wyborcza 2016 nr 72, dod.Magazyn Świąteczny”.
S. Stecko: Europa między Atenami i Berdyczowem. W kręgu myśli Jerzego Stempowskiego. Respublica. Daje do Myślenia 2016 nr 2.
B. Kerski: Jerzy Stempowski (1893–1969). Der Kosmopole. W: Der du mein ferner Bruder bist...” Polnische Deutschlandfreunde in Porträts. Osnabrück 2017.
P. Łukasik, K. Bies: Obraz Europy w literaturze polskiej na wybranych przykładach. W: Polsko-rosyjskie kolaże. Kraków 2017.
L. Mal’cev: Dostoevskij o Polâkah – Polâki o Dostoevskom. Metastereotipnost' kak imagologičeskaâ problema = Fyodor Dostoyevsky in Jerzy Stempowski's reception. The imagological aspect. „Studia Rossica Posnaniensia2017 z. 42.
J. Święch: O pewnej nienapisanej książce. Tematy i Konteksty 2017 nr 7 [dot. postaci Owidiusza w publicystyce J. Stempowskiego].
J. Hajduk: Jerzy Stempowski i poeci antycznego Rzymu. „Nowy Filomata2018 nr 2.
B. Kerski: Stempowski i Giedroyc. O odpowiedzialności za Europę. Przegląd Polityczny 2018 nr 151/152.
M. Krakowiak: Eseiści contra świat zburzonych paradygmatów. Stempowski – Wittlin – Miciński. Sensus Historiae 2018 [nr] 2.
P. Macieńko: Obraz wielokulturowej, wielonarodowościowej i wielowyznaniowej ludności kresowej w twórczości Juliana Wołoszynowskiego i Jerzego Stempowskiego. W: Miejsca nieoczywiste. Warszawa 2018.
D. Szkoła: Jerzy Stempowski. Polak, który nie znał kompromisów. Odra 2018 nr 9.
A. Zimnowoda: Jerzy Stempowski i Lew Szestow – egzystencjalizm spowity wschodnią melancholią. Krótka historia przyjaźni = Jerzy Stempowski and Lev Szestov – existentialism imbued with eastern melancholy. A short history of friendship. Argument 2018 vol. 8 nr 2.
E. Kącka: Niech Pan Bóg zabarabani. Tygodnik Powszechny 2019 nr 40.
J. Piskurewicz: Tajna misja w Rydze. Tygodnik Powszechny 2019 nr 3 [dot. udziału J. Stempowskiego jako współpracownika wywiadu wojskowego w Konferencji w Rydze].
M. Złotnicka: Podróże zagubionej Kasandry. Niezależna Gazeta Polska Nowe Państwo 2019 nr 10 .
Ł. Książyk: Hegezjasz czyli Kartezjusz. Jerzy Stempowski czyta Wacława Berenta. „Tekstualia2021 nr 3.
M. Chabiera: Relacja z konieczności. Jerzy Stempowski – Jan Goślicki. „Konteksty2022 nr 4.

Pielgrzym

• [W. Horzyca] zi. Wiadomości Literackie 1924 nr 19.

Pan Jowialski i jego spadkobiercy

M. Rettinger: Nowy Pan Jowialski. Przegląd Współczesny 1931 t. 37 nr 110.
• [T. Sinko] R. „Kurier Literacko-Naukowy1931 nr 16.
J. Wasowski: Styl śmiechu. Wiadomości Literackie 1931 nr 15.

Chimera jako zwierzę pociągowe

K. Irzykowski. „Robotnik1933 nr 376.
• [K. Troczyński] K.Tr.: Paradoksy analizy. Życie Literackie 1934 nr 1.

Pełnomocnictwa recenzenta

J. Maśliński: Recenzent – do wynajęcia. Kurier Wileński 1938 nr z 9/10 VII.

Notes pour une ombre suivi de Notes d'un voyage dans le Dauphiné

M. Klecel: Nieznany dziennik Jerzego Stempowskiego. „Nowy Dziennik”, Nowy Jork 2005 nr z I IV dod. „Przegląd Polski” [dot. przekładu polskiego pt. Zapiski dla zjawy].
P. Rambowicz: Jerzego Stempowskiego zapiski nie tylko intymne. Archiwum Emigracji 2006 z. 7/8 [dot. przekładu polskiego pt. Zapiski dla zjawy, Zapiski z podróży do Delfinatu].
M. Krakowiak: O możliwości odbudowy sensu życia. „Zapiski dla zjawy” Jerzego Stempowskiego. W: Zobaczyć sens. Katowice 2014 [dot. też: Zapiski z podróży do Delfinatu].

Dziennik podróży do Austrii i Niemiec

W. Weintraub: Wędrówki dzisiejszego Hioba. Wiadomości”, Londyn 1947 nr 19.

La terre bernoise

• [K.A. Jeleński] Kaj: Spacer nieśpiesznego przechodnia. Kultura”, Paryż 1954 nr 10.
W. Weintraub: Bukoliki Jerzego Stempowskiego. Wiadomości”, Londyn 1971 nr 20, przedruk w tegoż: O współczesnych i o sobie. Kraków 1994.
W. Wohnout: Dom nad Rodanem. „Dziennik Polski i Dziennik Żołnierza”, Londyn 1973 nr 171.
A.S. Kowalczyk: Zapomniana książka wielkiego eseisty. Tygodnik Powszechny 1986 nr 51/52.
M. Klecel: Jerzy Stempowski. Listy z ziemi berneńskiej. Nowe Książki 1992 nr 7/8 [dot. też: Listy do Jerzego Giedroycia].
M. Leśniakowska: Ziemia berneńska. Odra 1992 nr 2.
J. Hajduk: Niespieszni wędrowcy. „Przegląd Polityczny2014 nr 125 [dot. też: P.L. Fermor: Mani: Wędrówki po Peloponezie].

Eseje dla Kassandry

J. Bielatowicz: Eseje dla Kassandry. W tegoż: Literatura na emigracji. Londyn 1970.
• [N. Kozłowska] N.K.: Eseje dla Kassandry. W: Kindlers Literatur Lexikon. T. 15. München 1991.

Od Berdyczowa do Rzymu

J. Łobodowski: O kryzysie kultury. Dziennik Polski i Dziennik Żołnierza”, Londyn 1971 nr 48 dod.Tydzień Polski”.
A. Lisiecka: Emigrant doskonały. Wiadomości”, Londyn 1972 nr 48.
C. Miłosz: Duże cienie. „Kultura” , Paryż 1972 nr 10, tamże nr 12: polemika: H. Chorążyna, nawiązanie: J. Czapski: Dwie prowokacje.
• [W. Skalmowski] M. Broński: Wędrowiec i róże. Kultura”, Paryż 1972 nr 1/2.
W. Weintraub. „The Slavic and East European Journal”, Madison, WI 1972 t. 16 nr 3.
A.S. Kowalczyk: Podróż do Europy. (Dzienniki Jerzego Stempowskiego). Znak 1986 nr 11/12.
A. Wierciński: W Europie jak w Berdyczowie. (O „Eseju berdyczowskim” Jerzego Stempowskiego). Zeszyty Naukowe. Wyższa Szkoła Pedagogiczna im. Powstańców Śląskich w Opolu. Filologia Polska 1993 z. 33.
M. Bernacki: Profetyczne (od)czytanie prowincji. Jerzy Stempowski – „Esej berdyczowski”. Świat i Słowo 2012 nr 2 [dot. też twórczości A. Bursy].

Eseje

Z. Florczak: Dobre wino. Nowe Książki 1984 nr 6.
M. Jagiełło: Wieczny uciekinier. Przegląd Powszechny 1984 nr 12.
W. Weintraub: Klasyk polskiej eseistyki. Tygodnik Powszechny 1984 nr 33, przedruk w tegoż: O współczesnych i o sobie. Kraków 1994.
J. Marx: Eseje Stempowskiego. Odrodzenie 1985 nr 11.
M. Wyka: Klasyk przejściowej epoki. Twórczość 1985 nr 2, przedruk w tejże: Głosy różnych pokoleń. Kraków 1989.
J. Zieliński: Tragik w czapeczce. Odra 1985 nr 7/8.

Szkice literackie

J. Drzewucki: Kompleks Katona. Twórczość 1989 nr 6.
A.S. Kowalczyk: Drugie przyjście Jerzego Stempowskiego. Res Publica 1989 nr 4.
• [J. Majcherek] J. Palusiński: Niespodzianki Stempowskiego „Kultura Niezależna”* 1989 nr 49.
R. Węgrzyniak: Literatura okresu chaosu. Zeszyty Literackie 2002 nr 3.

W dolinie Dniestru i inne eseje ukraińskie; Listy o Ukrainie

A. Adamiec: W mojej ojczystej dolinie średniego Dniestru. „Kresy1993 nr 15.
A. Bagłajewski: Palimpsest Stempowskiego. Twórczość 1993 nr 10.
T.A. Olszański: Świat utracony. „Życie Warszawy1993 nr 31 dod. „Ex Libris”.
M. Wyka: Lektury kwartalne. Zeszyty Literackie 1993 nr 43.
D. Sosnowska: Wysiedleni z Arkadii. Znak 1994 nr 3.
M. Adamiec: W mojej ojczystej dolinie średniego Dniestru... W tegoż: Bez namaszczenia. Lublin 1995.
K. Maciąg: Jerzy Stempowski o „Ukraińskiej Helladzie. Fraza 1997 nr 1.
P. Czapczyk: Ściszony głos Stempowskiego. Nowe Książki 2015 nr 9 [dot. też: „Bez tytułu” oraz inne publikacje nieznane i zapomniane 1925–1939].
D. Sieroń-Galusek: Jerzy Stempowski’s Ukraine. [Przeł.] B. Marcinkowski. New Eastern Europe 2015 nr 3/4.

Felietony dla Radia Wolna Europa

J. Kott: Nowy Stempowski. Zeszyty Literackie”, Warszawa–Paryż 1996 nr 4.
A.S. Kowalczyk: Nieznane utwory znanego (?) autora. Kultura”, Paryż 1996 nr 5.
E. Morawiec: Świadkowie innego czasu. Nowe Książki 1996 nr 6.
J. Nyczek: Czytać i nie ufać. Polityka 1996 nr 33.

Pamiętnik teatralny trzeciej klasy i inne szkice

E. Baniewicz: Pamiętnik teatralny trzeciej klasy. Twórczość 2000 nr 11.
P. Goźliński: Ślub pana Jowialskiego. Zeszyty Literackie 2000 nr 4.
M. Karasińska: Stempowski w obronie straconej pozycji; J. Krakowska-Narożniak: Recenzenci bez pełnomocnictw. Dialog 2000 nr 7 [omówienie zamieszczonego w tejże książce studium J. Stempowskiego: Pełnomocnictwa recenzenta].
A.S. Kowalczyk: Stempowski i teatr. Kultura”, Paryż 2000 nr 5.
T. Nyczek: Kasandra pierwszej klasy. Tygodnik Powszechny 2000 nr 12.
J. Sieradzki. „Rzeczpospolita2000 nr 72.

Od Berdyczowa do Lafitów

J. Klejnocki. „Gazeta Wyborcza2001 nr 63.
R. Kwiecień: ...I o czym się nie mówi o zmierzchu. Znak 2001 nr 10.
K. Masłoń. „Rzeczpospolita2001 nr 56.
M. Pieczara: Rzeka wśród ruin. Nowe Książki 2001 nr 10.
R. Węgrzyniak: Jerzy Stempowski, czyli Notatki z peregrynacji antynowoczesnego modernisty. Zeszyty Literackie 2001 nr 3.
L. Żyliński: Czytając Stempowskiego. Borussia 2001/2002 nr 26.

Notatnik nieśpiesznego przechodnia

J. Zieliński: Spowiedź notorycznego awanturnika. Zeszyty Literackie 2013 nr 2.

„Bez tytułu” oraz inne publikacje nieznane i zapomniane 1925–1939

P. Czapczyk: Ściszony głos Stempowskiego. Nowe Książki 2015 nr 9 [dot. też: W dolinie Dniestru. Pisma o Ukrainie].
• [T. Fiałkowski] Lektor. „Tygodnik Powszechny2015 nr 3.

Niemcy

P. Abryszeński: Palimpsest samotnego wędrowca. Nowe Książki 2019 nr 9.
H. Orłowski: Co z tymi Niemcami?... Sąsiedztwo zobowiązuje. Odra 2019 nr 5.

Listy. [Autorzy:] B. Miciński, J. Stempowski

J. Kott: Listy o przetrwaniu. Tygodnik Powszechny 1996 nr 25.
R. Węgrzyniak: Solidność rzemienia i samodziału. Tygodnik Powszechny 1996 nr 18.
M. Zagańczyk: Kajet lektur. Zeszyty Literackie”, Warszawa–Paryż 1996 nr 2.

Listy. [Autorzy:] M. Dąbrowska, J. Stempowski

M. Król: Bliskość pogody i przyrody. Więź 2011 nr 2/3.
Opinie o tomie Maria Dąbrowska, Jerzy Stempowski „Listy. [Wypowiedzi:] B. Kerski, A.S. Kowalczyk, J. Majcherek, P. Matywiecki. Zeszyty Literackie 2011 nr 1.
A. Papieska: Dwa monologi. Nowe Książki 2011 nr 4.
S. Stecko: Strefy umiarkowane. Res Publica Nowa 2011 nr 15.
R. Węgrzyniak: Mistrzowskie listów pisanie. Odra 2011 nr 7/8.
M. Nalewski: Ich prace i dnie. Twórczość 2012 nr 4.
I.A. Ndiaye: Z dziejów polsko-rosyjskich stosunków literackich. Korespondencja Marii Dąbrowskiej i Jerzego Stempowskiego. Acta Polono-Ruthenica 2018 t. 23 [cz.] 1.

Listy 1941–1966. [Autorzy:] J. Stempowski, T. Terlecki

P. Czapczyk: Urok „pisanej rozmowy. Nowe Książki 2016 nr 6.

Listy. [Autorzy:] J. Andrzejewski, J. Iwaszkiewicz

A.S. Kowalczyk: Hostowiec. Zeszyty Literackie 2000 nr 2.
M. Kucharczyk. „Ruch Literacki2000 nr 4.
R. Moczkodan. „Kwartalnik Artystyczny2000 nr 3.
T. Nyczek: Listy Europejczyka. „Rzeczpospolita2000 nr 13 dod. „Plus-Minus”.
R. Ostaszewski: Listy do potomnych. Tygodnik Powszechny 2000 nr 41.
J. Zieliński. „Kultura”, Paryż 2000 nr 6.
P. Goźliński. „Zeszyty Literackie2001 nr 1.
T. Nyczek. „Rzeczpospolita2001 nr 78.

Listy 1946–1969. [Autorzy:] J. Giedroyc, J. Stempowski

Z. Florczak: Słuchając ich obu. Nowe Książki 1998 nr 11.
W. Skalmowski: Duet korespondencyjny. Tygodnik Powszechny 1998 nr 39.
H. Zaworska: Siła przyjaźni; Nadzieja matką mądrych. W tejże: Szczerość aż do bólu. Warszawa 1998.
W. Lewandowski: Korespondencja Giedroyc – Stempowski. Archiwum Emigracji 1999 z. 2.
R. Węgrzyniak: Redaktor i Niespieszny Przechodzień. Odra 1999 nr 4.
L. Szaruga. „Kwartalnik Artystyczny2015 nr 2.

Listy do Jerzego Giedroycia

M. Klecel: Jerzy Stempowski. Listy z ziemi berneńskiej. Nowe Książki 1992 nr 7/8 [dot. też: Ziemia berneńska].
M. Król: Koniec epoki?Res Publica1992 nr 1/2.
R. Węgrzyniak: Listy z Berna do Maisons-Laffitte. Tygodnik Powszechny 1992 nr 2.
M. Zagańczyk: Eseista i taktyk. „Zeszyty Literackie”, Warszawa – Paryż 1992 nr 38.

Bibliothek der Schmuggler

O. Classen: Kosmopole mit Klarsicht und Charakter. Aargauer Zeitung 1999 nr z 3 II.
W. Schlott: Księgozbiór przemytników” Stempowskiego. Przeł. L. Szaruga. Kultura”, Paryż 1999 nr 5.
W. Schlott. „Osteuropa”, Stuttgart 1999 nr 5.
U.M. Schmid: Ein unbestechlicher Zeitzeuge. Neue Zürcher Zeitung 1999 nr z 22 V.
W.S.: Libreria. Frankfurter Rundschau 1999 nr z 13 VII.

B. Pasternak: Doktor Żiwago

Głosy o „Doktorze Żiwago”: Isaiah Berlin, Gustaw Herling-Grudziński, Czesław Miłosz, Jerzy Stempowski. Zeszyty Literackie 2008 nr 4.
I.A. Ndiaye: Z historii polskich przekładów powieści „Doktor Żywago” Borysa Pasternaka (na podstawie korespondencji Jerzego Giedroycia i Gustawa Herlinga-Grudzińskiego oraz Jerzego Stempowskiego i Marii Dąbrowskiej). Acta Polono-Ruthenica 2018 [t.] 23, [cz.] 2.