BIO

Urodzony 27 grudnia 1931 we wsi Korczyna pod Krosnem; syn Józefa Zycha, rolnika, i Anieli z domu Delimat. W czasie okupacji niemieckiej przebywał nadal w Korczynie i uczył się w szkole powszechnej. Po wyzwoleniu Krosna, w październiku 1944 zaczął uczęszczać do miejscowego Gimnazjum i Liceum Ogólnokształcącego im. M. Kopernika. Od 1948 należał do ZMP. Po zdaniu matury w 1950 studiował filologię polską na Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie (do 1953). Następnie podjął pracę redaktora w krakowskim Wydawnictwie Literackim. W tym czasie należał do Koła Młodych przy Oddziale Krakowskim ZLP; w 1952-53 pełnił funkcję sekretarza, a w 1955 przewodniczącego Koła. Debiutował w 1951 przekładem wiersza Stiepana Szczipaczowa pt. Siniał daleki las..., opublikowanym w „Życiu Literackim” (nr 21), a jako poeta wierszem pt. Ferrum, wydrukowanym w „Echu Tygodnia” (nr 49); w piśmie tym do 1955 ogłaszał wiersze oryginalne i przekłady z języka rosyjskiego. Utwory poetyckie własne i tłumaczone z języków bułgarskiego, hiszpańskiego, węgierskiego, portugalskiego, francuskiego, serbskochorwackiego publikował nadto na łamach „Życia Literackiego” (1951-72, stała współpraca), „Wieści” (1957-70, z przerwami), „Zwierciadła” (1959-78, z przerwami). Był laureatem konkursów poetyckich, m.in. w 1952 otrzymał nagrodę „Pokolenia”. Od 1954 należał do Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej. W 1955 został członkiem Związku Literatów Polskich. W 1957-58 należał do krakowskiej grupy poetyckiej Muszyna, a w 1960-61 do grupy literackiej Wielopole, utworzonej przy miesięczniku „Głos Młodzieży Wiejskiej”. W 1965-66 przez półtora roku przebywał w Meksyku, gdzie studiował literaturę hiszpańską i iberoamerykańską na Universidad Nacional Autonóma de México. Należał do krakowskiej grupy literackiej Barbarus (1967-72). Rozwijał twórczość literacką i przekładową na łamach „Kontynentów” (1966-70), „Magazynu Kulturalnego” (1972) i „Życia Literackiego” (1974-75, 1977). W 1973 otrzymał Złote Pióro, przyznane przez Związek Tłumaczy Macedonii za wybitne osiągnięcia w dziedzinie piśmiennictwa narodów Jugosławii. W 1978 wyjechał na stałe do Meksyku. Za twórczość przekładową otrzymał w 1980 nagrodę Centralnej Rady Związków Zawodowych. Odznaczony m.in. Złotym Krzyżem Zasługi (1975). Zmarł 21 sierpnia 1995 w Meksyku.

Twórczość

1. Zielone skrzypce. [Wiersze]. Kraków: Wydawnictwo Literackie 1955, 91 s.

2. Wędrująca granica. [Wiersze]. Kraków: Wydawnictwo Literackie 1961, 155 s.

Cykle: Autoportret ze światłem; Fantastyczne ogrody; Wędrująca granica, – oraz przekł. wierszy autorów: B. Cendrars, F. Garciá Lorca, F. Halas, M. Holub, R. Jeffers, S. Jesienin, J.R. Jiménez, A. Machado, A. Macleish, B. Miljković, P. Neruda, V. Parun, V. Popa, W. Stevens, J. Supervielle, N. Tichonow, N.J. Wapcarow.

3. Układ serdeczny. [Wiersze]. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1965, 57 s.

4. Pochwała kolibra. [Wiersze]. Kraków: Wydawnictwo Literackie 1972, 76 s.

5. Wybór wierszy. Kraków: Wydawnictwo Literackie 1975, 202 s.

Zawiera wiersze z poz. , , – nadto: Z nowych wierszy.

6. Blizny po świetle. [Wiersze]. Kraków: Wydawnictwo Literackie 1978, 85 s.

Przekłady

1. V. Popa: Gry. Wybór wierszy. Red.: T. Różewicz. Tłumaczenie z języka serbsko-chorwackiego: Z. Stoberski, J. Zych. Kraków: Wydawnictwo Literackie 1960, 130 s.
2. G. Garciá Márquez: Zła godzina. [Powieść]. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1970, 167 s. Wyd. nast.: wyd. 2 z posłowiem R. Kalickiego Kraków: Wydawnictwo Literackie 1975; Warszawa: Muza 1995, tamże 2000.
3. J. Rulfo: Równina w płomieniach. [Opowiadania]. Posłowie: W.J. Dobrowolski. Kraków: Wydawnictwo Literackie 1971, 119 s.
4. W.A. Serczyk: Hajdamacy. Dumki ukraińskie. Tłumaczenie: J. Zych. Kraków: Wydawnictwo Literackie 1972, 459 s. Wyd. 2 tamże 1978.
5. Z poezji bułgarskiej. [Antologia; wybór i tłumaczenie:] J. Zych. Kraków: Wydawnictwo Literackie 1972, 227 s.
6. C. Droguett: Eloy. [Powieść]. Posłowie: A. Nowak. Kraków: Wydawnictwo Literackie 1977, 109 s.
7. P. Neruda: Poezje wybrane. Wybrał i przeł. oraz posłowiem opatrzył J. Zych. Kraków: Wydawnictwo Literackie 1980, 618 s.
8. Cz. Miłosz: Antologia poética. [Wybór, tłumaczenie i wstęp:] J. Zych. México: Universidad Nacional Autónoma de México 1984, 47 s.
9. O. Paz: Labirynt samotności. [Szkice literackie]. Kraków: Wydawnictwo Literackie 1991, 226 s.

Zob. też Twórczość poz. oraz Prace redakcyjne poz. 1, 3.

Prace redakcyjne

1. N. Guillén: Poezje wybrane. Wybór i wstęp: J. Zych. Tłumaczyli: Z. Szleyen, J. Zych. Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza 1969, 132 s.
2. H. Poświatowska: Wiersze wybrane. Wstęp i wybór: J. Zych. Kraków: Wydawnictwo Literackie 1975, 383 s. Wyd. nast. tamże: wyd. 2 1980, wyd. 3 1987, wyd. 4 1989, wyd. 5 1992, wyd. 6 1993, wyd. 7 1999, wyd. 8 2003.
3. N. Guillén: Wiersze wybrane. Wybór i posłowie: J. Zych. Tłumaczenie: P. Fornelski, Z. Szleyen, J. Zych. Kraków: Wydawnictwo Literackie 1978, 256 s. Wyd. 2 tamże 1985.

Zob. też Przekłady poz. , 7, 8.

Omówienia i recenzje

Wywiady

Poeta, tłumacz, poliglota. Rozm. M. Kuczewski. Dziennik Polski 1970 nr 243.
Pośrednik. Rozm. L. Szaruga. Po Prostu 1990 nr 6.

Słowniki i bibliografie

Słownik współczesnych pisarzy polskich. Seria 2. T. 3. Warszawa 1980 (R. Loth).
Literatura polska XX wieku. Przewodnik encyklopedyczny. T. 2. Warszawa 2000 (M. Jentys).

Ogólne

Artykuły

K. Lisowski: Jan Zych. 1931-1995. „Dekada Literacka” 1995 nr 6 [wspomnienie].
S. Balbus: Poetyckie znaki Zodiaku. Zych. „Poezja 1977 nr 4.
A. Warzecha: Autentyczna ciekawość. Dziennik Polski 1977 nr 23 [dot. pracy translatorskiej J. Zycha].

Zielone skrzypce

L. Herdegen. „Życie Literackie1955 nr 18.
J. Kwiatkowski: Debiut Jana Zycha. Dziennik Polski 1955 nr 158.
S. Lichański. „Twórczość1955 nr 9.

Wędrująca granica

S. Czernik: Wiersze Jana Zycha. Tygodnik Kulturalny 1962 nr 2.
J. Kwiatkowski: Memento mori. Życie Literackie 1962 nr 2, przedruk w tegoż: Klucze do wyobraźni. Wyd. 2 poszerzone Kraków 1973.
S. Lichański: Miejsce na muzykę. Twórczość 1962 nr 9, przedruk w tegoż: Pisarstwo wsi i ziemi. Warszawa 1986.
T. Nowak: Drugi tom wierszy Jana Zycha. Wieści 1962 nr 6.
J. Nowicki: Granice poezji. Pomorze 1962 nr 9.

Układ serdeczny

W.P. Szymański: Poezja – „jastrząb wewnętrzny. Twórczość 1966 nr 9.
Z. Bieńkowski: Jan Zych. Żeby Weimar nie został romantyczną dzielnicą w bardzo nowoczesnym mieście Buchenwaldzie. (Poezja i niepoezja). Kultura 1967 nr 24.

Pochwała kolibra

S. Balbus: Ciemność i światło. Twórczość 1972 nr 12.
J. Pieszczachowicz: Romantyk w XX wieku. Tygodnik Kulturalny 1972 nr 45, przedruk w tegoż: Pegaz na rozdrożu. Łódź 1991.
I. Smolka: Postawa współuczestnictwa. Życie Literackie 1972 nr 49.
A. Zieniewicz: Odbudowa Meksyku. Nowe Książki 1973 nr 1.

Wybór wierszy [2000]

S. Balbus: Oswajanie przestrzeni. Życie Literackie 1975 nr 28.
K. Grela: Jan bez ziemi. Poezja 1982 nr 7.

Blizny po świetle

J. Kornhauser: W powietrzu, w słońcu. Kultura 1978 nr 35, przedruk w tegoż: Światło wewnętrzne. Kraków, Wrocław 1984.
K. Pieńkosz: ... gdy nas wielki chomik schowa. Literatura 1978 nr 29.
I. Smolka. „Nowe Książki1978 nr 10.
Z. Zygma. „Poezja1978 nr 10.