ZRĘBOWICZ Roman

Urodzony 5 października 1884 w Stryju; syn Wincentego Zrębowicza, maszynisty kolejowego, i Józefy z Maksymowiczów. Po ukończeniu gimnazjum studiował filologię polską i historię sztuki na Uniwersytecie Lwowskim. Debiutował w 1906 opowiadaniem pt. Tydzień ekonomiczny, opublikowanym na łamach pisma „Nasz Kraj” (z. 1); drukował tu do 1908. W tym okresie artykuły, recenzje na tematy literackie i plastyczne ogłaszał także m.in. w „Krytyce” (1908-10, 1912-13; tu m.in. recenzje w rubryce pt. Nowe poezje). Równocześnie rozpoczął badania nad twórczością Cypriana Norwida, wydawał popularne edycje jego utworów. W 1908 pogłębiał wiedzę z zakresu historii sztuki w Kunsthistorisches Museum w Wiedniu, a w 1910 w włoskich muzeach. Po powrocie ukończył studia uniwersyteckie i rozpoczął pracę w gimnazjach lwowskich. W 1911 był członkiem założonego przez Romana Jaworskiego Klubu Konstrukcjonalistów. W 1912-13 przebywał jako stypendysta w Paryżu, skąd przysyłał korespondencje dotyczące sztuki do warszawskiego tygodnika „Prawda”. Następnie kontynuował studia z dziedziny historii sztuki i literatury w Berlinie, Monachium, Dreźnie i Wiedniu. Podczas I wojny światowej przebywał w Kijowie i pracował jako nauczyciel historii sztuki i literatury porównawczej w polskim liceum. Pod koniec wojny był przez pół roku więziony przez nacjonalistów ukraińskich w obozie w Jazłowcu. Po zakończeniu wojny zamieszkał w Warszawie i pracował jako referendarz w Ministerstwie Spraw Zagranicznych. Zawarł związek małżeński z Zofią Rosicką. W 1920-21 był redaktorem czasopisma literacko-artystycznego „Krokwie”, a w 1921 serii wydawniczej „Biblioteka Artystyczna”. Współpracował także jako recenzent z pismami „Rzeczpospolita” (1921-25; tu cykl w dziale Literatura i Sztuka), „Express Poranny” (1923-26) i „Wiadomości Literackie” (1924-27, 1929). W latach następnych odbywał dalsze studia w muzeach europejskich (Francja, Anglia, Niemcy, Włochy, Hiszpania). Podczas pobytu w Paryżu był kierownikiem artystycznym galerii Leopolda Zborowskiego; w 1925 nadsyłał korespondencje do „Rzeczypospolitej”. Po powrocie do kraju współpracował od 1926 z Polskim Radiem jako autor audycji dotyczących kultury, a także z Instytutem Propagandy Sztuki. W 1929 redagował pismo „Wiadomości Artystyczne”. W tym okresie recenzje literackie, plastyczne i teatralne oraz artykuły publikował m.in. w Epoce” (1928, 1929), „Tygodniku Ilustrowanym” (1932, 1935-38), „Antenie” (1934-36; w 1938 cykl recenzji pt. Słowo) i „Expressie Porannym” (Kielce-Radom; 1935-38). W 1937 został odznaczony Srebrnym Wawrzynem Polskiej Akademii Literatury. W 1938-39 pracował w Wydziale Kultury i Oświaty Zarządu miasta Warszawy oraz redagował czasopismo „Stolica”. W czasie okupacji niemieckiej przebywał w Warszawie; brał udział w konspiracyjnej działalności oświatowej oraz przygotowywał monografię o C. Norwidzie i studium o sztuce współczesnej (zaginęły w czasie powstania warszawskiego). W 1945 zamieszkał w Łodzi i do przejścia na emeryturę w 1958 pełnił funkcję kustosza w Muzeum Sztuki; przygotowywał też scenariusze wielu wystaw. Współpracował także z rozgłośnią łódzką Polskiego Radia jako autor licznych felietonów i wykładów z dziedziny historii sztuki (w cyklu Epoka i autor). Kontynuował twórczość literacką i krytyczną dotyczącą sztuki i literatury; artykuły, prozę, wspomnienia i recenzje drukował m.in. w „Dzienniku Łódzkim” (1945-47, 1962), „Kuźnicy” (1948-49), „Kronice” (1955-56) i „Stolicy” (1958-60). Odznaczony m.in. Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski (1957). Zmarł 8 listopada 1963 w Łodzi.