BIO

Urodzony 11 czerwca 1924 w Krakowie; syn Ferdynanda Keinera, adwokata, i Pauliny z domu Kleinberg, pielęgniarki. Dzieciństwo spędził w Krakowie i w Rabce, gdzie uczęszczał do szkoły powszechnej, a następnie do gimnazjum Jana Wieczorkowskiego (trzy klasy). Po wybuchu II wojny światowej uszedł we wrześniu 1939 z Krakowa do Lwowa, a później do Podhajec na Podolu, skąd został wywieziony w czerwcu 1940 na przymusowe roboty w lasach uralskich do obozu Pyszma (obwód swierdłowski). Pracował tam m.in. jako woźnica, drwal, robotnik kolejowy. W 1940 rozpoczął twórczość poetycką. W 1943-44 uczył języka niemieckiego w szkole średniej rejonu pyszmińskiego. W lipcu 1944 wstąpił ochotniczo do Wojska Polskiego (WP) w Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich; po czym został skierowany do 1. Oficerskiej Szkoły Piechoty w Riazaniu. W 1945 wraz z 1. Armią WP powrócił do kraju; został mianowany porucznikiem. Po demobilizacji rozpoczął w 1946 pracę dziennikarską w krakowskim tygodniku „Przekrój”. W tymże roku opublikował w „Odrodzeniu” (nr 42) napisany w 1941 wiersz pt. Czwarta droga, który uważa za właściwy debiut literacki. Wiersze, recenzje i artykuły publikował następnie w „Przekroju” (1946-69; podpisany też: Stefan Rymarz, Top., (Top.), Ziem.; tu stała współpraca do 1949). Od 1947 należał do Związku Zawodowego Literatów Polskich (od 1949 Związek Literatów Polskich; do rozwiązania Związku w 1983). Ożenił się z Marią Zarembą. W 1948 zamieszkał w Warszawie, gdzie podjął pracę w redakcji „Życia Warszawy” (1948), a następnie w Agencji Prasowo-Informacyjnej (API, 1949-55). W 1949 został członkiem Związku Zawodowego Dziennikarzy Rzeczpospolitej Polskiej (od 1951 Stowarzyszenie Dziennikarzy Polskich (SDP)). Szkice i felietony literackie, wiersze, prozę, artykuły publikował stale na łamach „Rzeczpospolitej” (1949-51; podpisany też: Stefan Rymarz) oraz tygodnika satyrycznego „Szpilki” (1949-63, z przerwami, 1966, 1969). Drukował też w „Życiu Literackim” (1953-71, 1974, 1975), „Nowej Kulturze” (1952-58, tu wiersze), „Zwierciadle” (1960-63, tu proza i reportaże). Pracował jako dziennikarz w tygodniku „Świat” (1956-69; podpisany też: (a.z.), (alez), Stefan Rymarz, (zet); tu m.in. w 1958 aforyzmy z cyklu Ruszanie mózgiem; stała współpraca zwłaszcza w dziedzinie reportażu). Odbywał wiele podróży zagranicznych, m.in. do Anglii, Bułgarii, Chin, Czechosłowacji, Francji, Meksyku, Stanów Zjednoczonych, Szwecji, Włoch, na Bliski Wschód, do Szwajcarii, Związku Radzieckiego, Kanady, Hiszpanii, Izraela. W 1969-73 pracował etatowo w redakcji miesięcznika ilustrowanego „Ty i ja”, publikując na jego łamach artykuły, felietony i reportaże oraz tłumaczenia prozy z języka angielskiego. Wiersze, prozę i przekłady zamieszczał też we „Współczesności” (1970-71; tu w 1971 cykl Listy do siebie), „Literaturze” (1975-81, 1986-89; tu przekłady wierszy i prozy z języków angielskiego, niemieckiego, rosyjskiego i hebrajskiego). W 1973 przeszedł na rentę inwalidzką. W 1976 wystąpił z SDP. W 1981 pracował ochotniczo jako sanitariusz w Szpitalu Bielańskim w Warszawie. Przekłady z literatury żydowskiej zamieszczał w „Tygodniku Powszechnym” (1981), „Piśmie” (1981), „Kurierze Polskim” (1984), a w 1987 pod pseudonimem Ingratus publikował przekłady wierszy z języka rosyjskiego w wychodzących poza cenzurą pismach: „Europa”, „Kultura Niezależna” i „Miesięcznik Małopolski”. W 1987 otrzymał Medal Bat Jamu. Kontynuował działalność literacką, publikując artykuły w „Literaturze” (1991-96, z przerwami), „Rzeczpospolitej” (od 1997), „Midraszu” (od 1997; tu też tłumaczenia wierszy z języka hebrajskiego). W 1993 został członkiem Polskiego PEN Clubu; w 1998 otrzymał nagrodę Clubu za przekłady literatury hebrajskiej. Odznaczony m.in. Srebrnym Krzyżem Zasługi (1945). Zmarł 12 września 2009 w Warszawie.

Twórczość

1. Przestrzeń bez echa. (Pisane na obczyźnie w latach 1940-1945). [Wiersze]. Kraków: Przełom 1947, 84 s.

Zawartość

Cykle: Skrawek błękitu; Odzyskany horyzont.

2. Teraz i zawsze. [Wiersze]. Warszawa: Czytelnik 1956, 60 s.

Zawiera m.in. poemat: Imiona jutra.

3. Przystanek dla ciebie. [Wiersze]. Warszawa: Czytelnik 1960, 67 s.

4. Gniazdo. [Wiersze]. Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza 1964, 77 s.

5. Partia macao. [Opowiadania]. Warszawa: Iskry 1964, 204 s.

Zawartość

Partia macao [przedruk zob. poz. ]; Gołąbki, gołąbeczki; Jej kochana twarz; Osiem listów; Meteor. Z zapisków miejskiego kronikarza; Ludwik wrócił; Miejsca siedzące [przedruk zob. poz. ]; De profundis; Pularda na gazie; Czyn Piotra Szczęśniaka; Kasyno nr 36; Ostre narzędzie; Pudel [przedruk zob. poz. ].

Adaptacje

radiowe

opowiadania Osiem listów: Reżyseria: N. Szydłowska. Polskie Radio 1967. Druk „Teatr Polskiego Radia 1974 nr 2/3 s. 79-85.

6. Misjonarze w jesionkach. [Reportaże]. Warszawa: Iskry 1965, 236 s.

Zawartość

Cz. I. Misjonarze w jesionkach. – Cz. II. Obywatelka Wisła.

7. Dziesiątka. Opowiadania. [Warszawa:] Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza 1967, 153 s.

Zawartość

Cyrk „Intellecto” [przedruk zob. poz. ]; Wielki zakręt życia; Wtorki i piątki; On rzucił ziarno [przedruk zob. poz. ]; Jaskółka; Kotłownia; Tak było naprawdę; Błazen; Pusty ekran; Napad.

8. Oczy na Meksyk. [Reportaże; autorzy:] R. Bańkowicz, A. Ziemny. Warszawa: Iskry 1968 [właśc. 1967], 168 s.

Tu A. Ziemnego: Dumni prowincjusze; Tampico świętuje; Czarna siostra; Meksyk, czyli rozwaga; Krok przyśpieszony.

9. Rękodzieło. [Wiersze]. [Warszawa:] Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza 1968, 64 s.

10. Flirt z Wołominem. [Reportaże]. Warszawa: Czytelnik 1970, 253 s.

Dotyczy zagadnień społecznych.

11. Jawa. [Wiersze]. Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza 1971, 66 s.

12. Listy do siebie (1961-1971). [Zapiski wspomnieniowe] Warszawa: Czytelnik 1973, 312 s.

13. Sposoby życia. [Szkice biograficzne]. Warszawa: Iskry 1973, 268 s.

Zawartość

Żyć, aby świadczyć [dot. M. Ossowskiej]; Liczba – znak człowieczy [dot. H.D. Steinhausa]; Kazimierz, rozmieniony na drobne [dot. K. Lisieckiego]; Nie ma przekreślonych [dot. A. Żychowskiego]; Portrety i życie [dot. Z. Jachimeckiej]; Człowiek na przełęczy [dot. W. Myśliwskiego]; Obrońca [dot. T. de Virion]; Zawodnik [dot. J. Polaka]; Jan, ukryty za tematem [dot. J. Malewskiego]; Córka mojego historyka [dot. J. Romanowskiej-Olszewskiej]; Co szumi w Danielu? [dot. D. Mroza]; Swobodny pan Wdowiak [dot. Sz. Wdowiaka]; Wygnane duchy stadionów [dot. J. Lustgartena].

14. Tlen. [Wiersze]. Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza 1974, 42 s.

15. Oda do głupoty. [Utwory satyryczne]. Warszawa: Iskry 1975, 101 s.

Zawiera utwory wierszem, prozą oraz aforyzmy.

16. Liryka. [Wiersze]. Kraków: Wydawnictwo Literackie 1977, 62 s.

17. Coraz krótsze lata. Warszawa: Czytelnik 1978, 373 s.

Wspomnienia z lat 1972-1976.

18. Wiersze wybrane. Warszawa: Czytelnik 1980, 238 s.

Zawartość

Wiersze z lat 1943-1976; Z wierszy nowych; Z przekładów [z autorów:] R. Alberti, M. Hernandez, E. Kästner, R. Kipling, C. Sandburg, J. Silkin, J. Supervielle.

19. Mój niemy przyjaciel. [Opowiadania]. Warszawa: Czytelnik 1981, 278 s.

Zawartość

Debiut; Szatniarz z empiku [przedruk zob. poz. ]; Wieczór z psem [przedruk zob. poz. ]; Na torowiskach; Puste kasety; Jak to się stało; Mój niemy przyjaciel; Szklana taca wypuszczona z rąk; Letnisko „Safona”; Dwie, trzy, cztery kulki.

20. Nowe wiersze i przekłady. Warszawa: Czytelnik 1985, 114 s.

Zawartość

M.in. przekłady następujących autorów: C. Aiken, N. Bomze, M. Broderson, R.W. Emerson, J. Follain, M.L. Halpern, H. Heine, E. Jennings, N. Jonathan, M. Kulbak, K. Lis, I. Manger, H. Melville, W. Meredith, E.S. Vincent Millay, K. Mołodowska, Ch. Morgenstern, Ch. Péguy, P. Reverdy, R. Sabatier, Ch. Siemiatycki, A. Suckwer, I. Sztern, A. Tate, S. Teasdale, E. Wylie, R. Żychlińska.

21. Opowiadania dawne i nowe. Kraków, Wrocław: Wydawnictwo Literackie 1985, 246 s.

Zawartość

z poz. 5: Partia macao; Miejsca siedzące; Pudel, – z poz. : Cyrk „Intellecto”; On rzucił ziarno, – z poz. : Szatniarz z empiku; Wieczór z psem, – nadto: Tukidydes; Może jestem, może mnie nie ma; Południe w kawiarni „Liliana”; Wtedy, na księżej górce.

22. Miejsca pożegnane. Szkice z podróży 1958-1984. Warszawa: Czytelnik 1989, 270 s.

Zawartość

Długi Skok; Komuna w prowincji Hopei; Niedobre przeczucia; Wejście do Missisipi; Miasto odmieniec; Hiszpania od nowa; Miasto o dziewięciu duszach; Pamięć Lotaryngii; Heidelberg albo zmiana charakteru; Ginąca Wenecja; Robić swoje; Postoje w Galilei.

23. Notesy adresowe. [Wiersze]. Tłum. [na język hebrajski]: M. Akavia i A. Brauner. Przedmowa: R. Loew. Tel-Aviv: Eked 1989, 24 s.

Tekst w języku polskim i hebrajskim.

24. Jeszcze ciszej. Strofy z lat 1985-1990. [Wiersze]. Warszawa: Warszawski Klub Młodej Sztuki „Tinta1990, 40 s.

25. Zły interes. Opowiadania. Warszawa: Warszawski Klub Młodej Sztuki „Tinta 1990, 106 s.

Zawartość

Zły interes; Sześć listów; Nagranie; Zdołbunów; Trąbka w lesie.

26. Rzeczy ukraińskie. [Szkice publicystyczne]. Chotomów: Verba 1991, 151 s.

27. Moja podróż na Kozaczyznę i inne szkice. Chotomów: Verba 1992, 177 s.

Zawartość

Moja podróż na Kozaczyznę; Dyktafon; Szaleństwo, szalbierstwo; Czy poeci otruli Rosję?; Amatorska rozprawka.

28. Żartem. Anegdoty i dowcipy z lat 1945-90. Warszawa: Tinta 1992, 199 s.

29. Problem osobisty. Wiersze z pięćdziesięciu lat. Warszawa: Verba 1994, 163 s.

30. Co się z nami dzieje. [Felietony]. Przedmowa: A. Drawicz. Warszawa: CiS 1995, 193 s.

31. Czasami pamięć nie kłamie. [Szkice]. Łódź: Oficyna Bibliofilów 1997, 190 s.

Zawartość

Cz. I. Poniczanka skacze po kamieniach. – Cz. II. Opór i oparcie [fragmenty zapisów prowadzonych w latach 1974-1995]: Bardzo niedawno temu; Co tutaj robię; Powód do rozmyślań [dot.: D. Lazer: Szkice polskie z lat 1933-1974]; Kłamstwa szczerych wyznań; Nowe misteria; Odłączenia; Dookoła pewnej głodówki; Samotna czwórka; Lekcje nadobowiązkowe; Punkty oporu; Sprawca nieznany; Konieczne obrachunki część I; Konieczne obrachunki część II; Niedługi dopisek; W trójkę ratujemy świat; Magnesy i odpychania; Poranek niewiarygodny a jednak prawdziwy; Chłopie jaka jest rada.

32. Resztki mniejszości, czyli Żydzi polscy dzisiaj. [Szkice]. Łódź: Oficyna Bibliofilów 1997, 118 s. Wyd. 2 uzupełnione tamże 2000.

Zawartość

Tutaj jesteśmy; Zwrócony list; Drugi zwrócony list; Do mojego przyjaciela R. dobrego chrześcijanina; Dlaczego pisuję do „Słowa Żydowskiego”; Jedyne prawdziwe dobro; Jak lęgną się złe legendy; Singer, ale nie ten [dot. B. Singera]; Co będzie po mnie i po tobie; Konieczne obrachunki [poz. , zmieniona wersja cz. II]; Niecały tuzin; Niepokój to nasza specjalność; Fenomen Marksa i Heinego; Żydowski śmiech – broń defensywna; Podzwonne dla cherlaka; Kaukascy starozakonni; Elegia dla Buchary.

33. Wiersze. 1940-1998. Warszawa: Czytelnik 1999, 249 s.

Zawartość

Cykle: Z juweniliów; Wiersze z lat 1942-1983; Z ostatnich lat; Opowieści wierszem (fragmenty); Strofki. – Tu m.in. wiersze: Biblia [powst. Posiołek Krutojar, Ural 1940]; Mleko [powst. Krutojar, sierpień 1940].

34. W ostrych przeciągach. Szkice na zmianę pogody. Warszawa: Magazyn Literacki 2000, 151 s.

Zawartość

Rok 1985. Porządkowanie rękopisów; Zbieranie cząstek 1995-97; Wyścig do ściany; Nie ma pięter bez parteru; Ta dobroć niewypleniona; Brzozowski odbiera nam spokój; Stary arystokrata eseju [dot. J.L. Borgesa]; Melodyjny narkotyk [dot. D. Szostakowicza]; Żyjemy do ostatka; Zwrócony list; Rachunki nieporachunki; W ostrych przeciągach; Dialog w jednej osobie; Kto się zbliża, kto oddala; Kochałem kicz; Ćwieki i sęki; Nie wiem; Podstawka; Przed spisem treści.

35. Miarka do miarki. Wybór szkiców z lat 1970-2002. Przedmowa: R. Kapuściński. Warszawa: Nowy Świat 2003, 511 s.

36. Późne sonety. Kraków: Wydawnictwo Literackie 2003, 34 s.

Zawiera 26 sonetów z lat 2001-2003.

37. Późne sonety. II. 1998-2005. Warszawa: Nowy Świat 2006, 62 s.

Przekłady

1. K. Abrosenko: Kultura radziecka – przodująca kultura świata. Warszawa: Książka i Wiedza 1952, 70 s.
Popularny szkic propagandowy.
2. Poezje nowohebrajskie. Wybrał, przeł., przedmową i notami opatrzył A. Ziemny. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1986, 190 s. Wyd. 2 rozszerzone tamże 1988, 246 s.
3. Powrót poetów. 224 wiersze rosyjskie. W wyborze, przekł., ze wstępem i objaśnieniami A. Ziemnego. Warszawa: Iskry 1990, 289 s.
4. Poeci Złotej Ery: Jehuda Halevi, Moses ibn Ezra, Solomon ibn Gabirol. Wybrał, przeł. i wstępem poprzedził A. Ziemny. Warszawa: Fundacja Shalom 1996, 59 s.
5. M. Gogol: Taras Bulba. [Powieść]. Przeł., wstępem i przypisami opatrzył A. Ziemny. Posłowie: J. Tazbir. Warszawa: Czytelnik 2002, 169 s.

Zob. też: Twórczość poz. , , Praca redakcyjna.

Prace redakcyjne

1. L. Kostenko: Wiersze. Wybór i posłowie A. Ziemny. Przeł. L. Engelking i in. Warszawa: Iskry 1990, 207 s.
Tu m.in. przekł. A. Ziemnego.

Zob. też Przekłady poz. , , , .

Omówienia i recenzje

Ankiety dla IBL PAN 1953, 1966, 1975, 1979, 1988, 2003, 2006.

Wywiady

Rozm. A. Ćwiakowska. Nowiny-Kurier”, Tel-Awiw 1987 nr z 22 V.
Pisanie – sztuka nieczysta. Rozmowa z Aleksandrem Ziemnym, poetą, eseistą, tłumaczem w pięćdziesiątą rocznicę jego pracy literackiej. Rozm. W. Łagowski-Horwath. Życie Warszawy 1993 nr 138.
O chwiejną równowagę. Rozm. P. Michalski. Nowe Książki 1994 nr 2.
Zasłużyć na życie. Rozm. R. Grzela. Literatura 1998 nr 12.

Słowniki i bibliografie

Słownik współczesnych pisarzy polskich. Seria 2. T. 3. Warszawa 1980 (R. Loth).
Literatura polska XX wieku. Przewodnik encyklopedyczny. T. 2. Warszawa 2000 (M. Jentys).

Ogólne

Artykuły

K. Pieńkosz: Gniazdo. (O poezji Aleksandra Ziemnego). Literatura 1988 nr 10.
E. Nawój: Nie stać się tylko mitem. Nowe Książki 1997 nr 10.

Teraz i zawsze

J. Preger: Czyja wina?... Życie Literackie 1956 nr 49.

Przystanek dla ciebie

J. Goślicki: Ku ogólnikom. Życie Literackie 1961 nr 32.

Partia macao

D. Cirlić: Rodacy w gabinecie luster. Nowe Książki 1964 nr 21.
J. Katz: Każdemu może się zdarzyć... Życie Literackie 1964 nr 37.
S. Melkowski: Oswojenie groteski. Kultura 1965 nr 5, przedruk pt. Oswajanie groteski w tegoż: Oczekiwania i zapowiedzi. Łódź 1980.

Misjonarze w jesionkach

K. Dziewanowski: Misjonarz w jesionce. Nowe Książki 1965 nr 16, przedruk w: Proza, poezja 1965. Warszawa 1966.
S. Kozicki: Zwierciadło współczesności. Świat 1965 nr 31.

Dziesiątka

W. Maciąg: Prozaicy wśród czytelników albo: Kto nudzi i kto bawi. Życie Literackie 1967 nr 17.
J. Termer: Opowiadania, powieść i... debiut. Nowe Książki 1967 nr 15.

Oczy na Meksyk

J. Doliński: Wielkie wołanie świata. Życie Literackie 1968 nr 16.

Rękodzieło

P. Darbeński: Poeta heroizmu powszedniego. Tygodnik Kulturalny 1968 nr 44.
W.P. Szymański: Czy wszystko może być wierszem?: Tylko drążenia i prześlizgi. Życie Literackie 1968 nr 24.
W.P. Szymański: Tylko drążenia i prześlizgi. W tegoż: Między ciemnością a świtem. Kraków 2005.

Listy do siebie (1961-1971)

K. Goldbergowa: Zaproszenie do rozmowy. Nowe Książki 1973 nr 21.
E. Biedka: 44 kawałki Adama Ziemnego. Miesięcznik Literacki 1974 nr 2.
L. Bugajski: Listy do nas. Twórczość 1974 nr 3.
A. Lubaszewska. „Życie Literackie1974 nr 8.

Tlen

W. Natanson: Dlaczego przemilczane?Poezja1975 nr 6.

Oda do głupoty

W. Adamiec: Starsi panowie, starsi panowie... Nowe Książki 1976 nr 7.

Coraz krótsze lata

M. Unger: Dziennik pisarza. Literatura 1979 nr 16.
K. Rodowska: Zwyczajność, która świeci. Regiony 1981 nr 2.

Wiersze wybrane [1997]

H. Gosk: Poezja półcienia. Poezja 1983 nr 2.

Mój niemy przyjaciel

M.L. Piotrowska: Jeszcze mniejszy „mały realizm. Tu i Teraz 1982 nr 17.
G. Korecki: Tako rzecze nasz niemy przyjaciel. Literatura 1983 nr 9.

Nowe wiersze i przekłady

K. Pieńkosz: Bieguny losu. Literatura 1985 nr 7.

Opowiadania dawne i nowe

S. Jurkowski: Między poznaniem a zniewoleniem. Literatura 1986 nr 6.
A. Wiedemann: Historia niewidoczna. Kultura 1986 nr 25.
J. Wierzbiński: Opowiadania Ziemnego. Nowe Książki 1986 nr 12.

Miejsca pożegnane

A. Mostowicz: Intelektualne wędrówki po świecie. Nowe Książki 1990 nr 6.

Rzeczy ukraińskie

Z. Kuthan: Zawiłe ukraińskie sprawy. Nowe Książki 1992 nr 4.

Moja podróż na Kozaczyznę i inne szkice

J. Litwiniuk: Kozacy, kozaki oraz inni śmiertelnicy. Nowe Książki 1994 nr 2.

Problem osobisty

W. Natanson: Sceptycyzm i pokora. Nowe Książki 1995 nr 2.

Co się z nami dzieje

M. Jentys: Ciemność i małe jasne przestrzenie. Sycyna 1995 nr 11.
P. Szewc: Wirówka rozpoznań. Nowe Książki 1995 nr 6.

Czasami pamięć nie kłamie

P. Majerski: Z lokalnej kroniki pamięci. Nowe Książki 1998 nr 6.

Resztki mniejszości, czyli Żydzi polscy dzisiaj

K. Masłoń: Apel o przytomność umysłu. „Rzeczpospolitadod. Plus Minus 1997 nr 272.

Wiersze. 1940-1998

P. Łuszczykiewicz: Zbieracz myśli przednocnych. Nowe Książki 2000 nr 4.
A. Stankowska: Dzielność niewyśpiewu. Res Publica Nowa 2000 nr 7.

W ostrych przeciągach

W. Paźniewski: Pisarstwo osobne. Nowe Książki 2000 nr 6.

Miarka do miarki

J. Madejski: Światopogląd konserwatysty. Nowe Książki 2004 nr 5.

Późne sonety

P. Majerski: Sonetu „kształt nieulękły. Nowe Książki 2004 nr 4.

Późne sonety. II

S. Buryła: Pochwała sonetu. Nowe Książki 2006 nr 9.

Poezje nowohebrajskie

M. Akavia: Zjawisko nieobecności” – przełamane. Nowiny-Kurier”, Tel-Awiw 1986 nr z 16 V.
N. Gross: Tłumaczyć wiersze. Nowiny-Kurier”, Tel-Awiw 1986 nr z 19 XII.