BIO

Urodzony 8 maja 1917 w Kijowie; syn Stanisława Zielińskiego, adwokata, i Ksawery z Gniewoszów. W lutym 1922 powrócił z matką do kraju i zamieszkał najpierw w Konstancinie pod Warszawą, a następnie w Warszawie. Od 1927 uczył się w Państwowym Gimnazjum im. S. Staszica; maturę zdał w 1936. W tym czasie należał do Związku Harcerstwa Polskiego. Od września 1936 do lipca 1937 odbywał jako ochotnik czynną służbę wojskową w Szkole Podchorążych Rezerwy Artylerii we Włodzimierzu Wołyńskim, a od lipca 1937 w 29. Pułku Artylerii Lekkiej w Grodnie. We wrześniu 1937 został przeniesiony do rezerwy w stopniu kaprala podchorążego i rozpoczął studia prawnicze na Uniwersytecie Warszawskim. Dorywczo zajmował się pracą dziennikarską. Debiutował w 1938 reportażem Nocleg w Małych Hrycewiczach. Obrazek z manewrów, ogłoszonym w „Kronice Polski i Świata” (nr 41). Reportaże publikował też w „ABC”, „Polonii”, „Słowie Pomorskim”, „Gwieździe Polarnej” (Stany Zjednoczone) oraz w piśmie „Wiarus Polski” (Lille; tu w 1939 reportaże podpisnae: Idem). Po wybuchu II wojny światowej jako podchorąży 4. baterii 29. Pułku Artylerii Lekkiej I Dywizjonu brał udział w kampanii wrześniowej, w czasie której został ranny. Pod koniec września dostał się do niewoli niemieckiej. Przebywał w oflagu, a następnie w kilku stalagach, m.in. w Oberlangen, Fullen oraz w obozie pracy przymusowej dla jeńców wojennych w Hoffnungstahl. Po zakończeniu wojny udał się przez Czechosłowację, Niemcy, Holandię, Belgię, Francję do Włoch. Tam wstąpił do 2. Korpusu Polskiego. Po zwolnieniu z wojska pracował w 1946-47 jako oficer łącznikowy w stopniu porucznika przy armii amerykańskiej w Polskiej Misji Repatriacyjnej w Wiesbaden. W 1946 ożenił się z Lucyną Szal. W sierpniu 1947 powrócił z żoną do Polski i zamieszkał w Warszawie. Rozpoczął studia na Wydziale Konsularnym Akademii Nauk Politycznych, które zmuszony był wkrótce przerwać z powodu gruźlicy. Pierwsze opowiadania pt. Dwie wiosny i Rękawiczka opublikował w 1948 na łamach tygodnika „Kuźnica” (nr 28). W 1948-49 współpracował z „Tygodnikiem Powszechnym”. W 1949 został członkiem Związku Literatów Polskich (ZLP; od 1956 członek Komisji Rewizyjnej; w 1962-64, 1975-78 członek Zarządu Głównego). Od września 1950 do marca 1951 był recenzentem Komisji do Spraw Amatorskich Zespołów Teatralnych Ministerstwa Kultury i Sztuki. W 1952 został wybrany na posła do Sejmu Polskiej Rzeczpospolitej Ludowej. Liczne opowiadania i felietony zamieszczał m.in. w „Twórczości” (1950-59), „Życiu Literackim” (1951-84), „Nowej Kulturze” (1952-63; tu w 1957 cykl pt. Listy z Amerdagandy), „Dzienniku Polskim” (w 1953 cykl felietonów pt. Z podróży do ZSRR), „Świecie” (1953-66), „Głosie Pracy” (w 1956-59 stały felieton tygodniowy). Współpracował stale w 1960-90 jako recenzent z miesięcznikiem „Nowe Książki”, na jego łamach w 1960-66 i w 1969-84 zamieszczał gawędy o książkach pt. Wycieczki balonem (opublikowane później w 6 tomach); w 1966-69 rubrykę tę prowadził w tygodniku „Kultura”, do jego zespołu redakcyjnego należał w 1963-74, kierował tam także działem publicystyki kulturalnej. W 1961 został członkiem rady programowej i kolegium Redakcji Polskiej Literatury Współczesnej w Państwowym Wydawnictwie „Iskry”. W 1962-64 publikował w tygodniku „Świat” cykl felietonów literackich pt. Pamiętnik oswojonego. Nadto w 1965-74 współpracował z Polskim Radiem i Telewizją jako autor felietonów o książkach. W 1969-72 pełnił obowiązki kierownika literackiego Zespołu Filmowego „Plan”. W 1972 redagował serię Klasyka Młodych, przygotowywaną w wydawnictwach Iskry i Nasza Księgarnia. W 1973-77 zasiadał w kolegium Naczelnej Redakcji Publicystyki Kulturalnej Telewizji Polskiej. W 1978 otrzymał nagrodę literacką miasta Warszawy. W 1979 został członkiem Rady Literacko-Wydawniczej powołanej przez Ministra Kultury i Sztuki. W 1982 wszedł w skład redakcji tygodnika „Tu i teraz” (tu w 1982-85 stały felieton literacki pt. Cień krokodyla). Został członkiem tzw. nowego ZLP (w 1985 Zarządu Głównego). W 1987 otrzymał nagrodę „Trybuny Ludu”. Odznaczony Krzyżem Kawalerskim (1955) i Krzyżem Oficerskim (1959) Orderu Odrodzenia Polski, Medalem Komisji Edukacji Narodowej (1977) oraz odznaką „Zasłużony Działacz Kultury” (1984). Zmarł 14 sierpnia 1995 w Otwocku; pochowany na Cmentarzu Powązkowskim w Warszawie.

Twórczość

1. Dno miski. [Opowiadania]. Warszawa: Książka i Wiedza 1949, 141 s. Wyd. 2 Warszawa: Czytelnik 1953. Przedruk zob. poz. .

Zawartość

We mgle wrześniowej [przedruk zob. poz. , ]; Wino; Sprawa honorowa; Brukiew; Rękawiczka [przedruk zob. poz. ]; Dwie wiosny [przedruk zob. poz. , ].

2. Przed świtem. Opowiadania. Warszawa: Czytelnik 1949, 187 s. Wyd. 2 poprawione i rozszerzone tamże 1951.

Zawartość

I. Opowiadania oficerskie „wzór 39”: Defilada [przedruk zob. poz. , , ]; Warszawa-wieś [przedruk zob. poz. ]; Garnizon nad granicą [przedruk zob. poz. ]; „Maison Wimplowa” [przedruk zob. poz. , ]; Dragony [przedruk zob. poz. ]; Przed świtem [przedruk zob. poz. ]. – II. Dzień po dniu: Dzień po dniu [przedruk zob. poz. ]; Anatol [przedruk zob. poz. ]; Sobotni wieczór [przedruk zob. poz. ]; Amer Picon [przedruk zob. poz. ]. – III. You are entering Germany, end of civilised world: Osiemnaście Cameli; Pamiątka; Mgła; Walek. – IV. Kwatery włoskie: Karabiny; Daleko od morza; Buty; Zmierzch; Castel di Tana [przedruk zob. poz. ]. – V. Jak trudno wyzwolić się z kręgu własnych przeżyć: Blizny [przedruk zob. poz. ]; Podróż w nocy, czyli jak trudno wyzwolić się z kręgu własnych przeżyć [przedruk zob. poz. ]; Więcej niż Łuk Triumfalny [przedruk zob. poz. , ]. – W wyd. 2 nadto opowiadanie: Bemklau [przedruk zob. poz. ].

3. Ostatnie ognie. [Powieść]. Ilustrowany Kurier Polski 1951 nr 144-289. Wyd. osobne Warszawa: Czytelnik 1951, 307 s. Wyd. nast. tamże: wyd 2 1953, wyd. 3 1955.

Cz. 1 planowanej trylogii; cz. 2 zob. poz. , cz. 3 nie powstała.

Nagrody

II nagroda Ministerstwa Kultury i Sztuki w 1951 oraz Nagroda Państwowa III stopnia w 1953 (łącznie z poz. ).

4. Jeszcze Polska... [Powieść]. Druk w czasopismach pt. Rodacy. Twórczość 1952 z. 8-12; „Kurier Codzienny” 1952 nr 294-313, 1953 nr 1-111; „Dziennik Bałtycki” 1953 nr 52-247; „Dziennik Zachodni” 1953 nr 10-55, 60-150. Wyd. osobne Warszawa: Czytelnik 1953, 327 s. Wyd. nast. tamże: wyd. 2 1954, wyd. 3 1955.

Cz. 2 planowanej trylogii; cz. 1 zob. poz. , cz. 3 nie powstała.

Nagrody

Nagroda Państwowa III stopnia w 1953 (łącznie z poz. ).

5. Dobry sąsiad Świszczyk. [Opowiadanie]. Życie Literackie 1953 nr 13 s. 6-7. Warszawa: Czytelnik 1953, 22 s. Przedruk zob. poz. , .

6. Czerwone i złote. Kartki z podróży. Warszawa: Czytelnik 1954, 267 s.

Dotyczy podróży do Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich.

7. Kalejdoskop. [Opowiadania]. Warszawa: Czytelnik 1955, 281 s. Wyd. 2 tamże 1959.

Zawartość

Guanolit wodoodporny [przedruk zob. poz. ]; Kowal [przedruk zob. poz. ]; Miętowe dropsy [przedruk zob. poz. ]; Piką w oko; Dobry sąsiad Świszczyk [poz. ]; Co opowiadano mi w Daniłowie [przedruk zob. poz. ]; Koledzy z jednej klasy [przedruk zob. poz. ]; Wspomnienia z dawnych lat; Chleb [przedruk zob. poz. ]; U ciotki Adeli [przedruk zob. poz. ]; Jak Szakurskiej przyprawiliśmy skrzydła; Czarne tulipany [przedruk zob. poz. , ]; Imieniny Mariusza; Przygody Kuby Rozwalucha; W sprawie moralności [przedruk zob. poz. ]; Zacności osoba; Odlot Polikarpa Leszcza; Z Kanabusem nad rzeką; Bardzo krótka historia [przedruk zob. poz. ]; Kalejdoskop [przedruk zob. poz. , , ].

Adaptacje

telewizyjne

opowiadań: Imieniny Mariusza; Odlot Polikarpa Leszcza. Telewizja Polska 1956.

8. Listy z Amerdagandy. Nowa Kultura 1957 nr 12, 14, 16, 18, 20, 22, 24, 26, 28, 31, 33, 40, 44, 50, 51. Wyd. osobne Warszawa: Iskry 1988, 169 s. Wyd. nast. Warszawa: Muza 1998.

W wydaniu książkowym dodano rozdziały: Koncert; Załącznik; Oraz jeszcze to powstałe w 1987.

Nagrody

Nagroda Prezydenta Warszawy oraz nagroda Warszawskiej Premiery Literackiej w 1988.

9. Stara szabla. Opowiadania dawne i nowe. Warszawa: Czytelnik 1957, 665 s. Wyd. 2 tamże 1965.

Zawartość

Od autora. – I. Wzór 39: z poz. : We mgle wrześniowej, – z poz. : Defilada; „Maison Wimplowa”; Garnizon nad granicą; Warszawa-wieś; Dragony; Bemklau, – nadto: Stara szabla; Spirytus z tureckim pieprzem [przedruk zob. poz. ]; Kowal; Przed świtem; Wieczór wszystkich lamp [przedruk zob. poz. ]. – II. Jeńcy: z poz. : Wino; Sprawa honorowa; Brukiew; Rękawiczka; Dwie wiosny, – z poz. : Dzień po dniu; Sobotni wieczór; Amer Picon; Anatol, – nadto: Skarbonka; Grajmy w szubienicę!; 24 godziny; Mądry bamber; Dyplom; Welodrom [przedruk zob. poz. ]; Podróż Zeppelinem. – III. Karuzela: z poz 2: 18 Cameli; Mgła; Karabiny; Pamiątka; Walek; Castel di Tana; Daleko od morza; Buty; Zmierzch, – nadto: Anegdota; Siostra idioty [przedruk zob. poz. ]; Ramki [przedruk zob. poz. ]. – IV. Echa: z poz. : Podróż w nocy, czyli jak trudno wyzwolić się z kręgu własnych przeżyć; Blizny; Więcej niż Łuk Triumfalny, – z poz. : Czarne tulipany; Chleb, – nadto: Jeszcze jeden agent.

10. Statek zezowatych. [Opowiadania]. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1959, 218 s. Wyd. 2 tamże 1960.

Zawartość

Admirał [przedruk zob. poz. ]; Luizjana [przedruk zob. poz. ]; Boża krówka [przedruk zob. poz. , ]; Sześcian; Stacyjka Kaczy Nosek [przedruk zob. poz. ]; U Deskurów [przedruk zob. poz. ]; Oszustwo komunikacyjne [przedruk zob. poz. , , ]; Wujek z nieba [przedruk zob. poz. , ]; Kuba Zuch [przedruk zob. poz. ]; Drzwi; Histrio-Gibba [przedruk zob. poz. , ]; Paryż [przedruk zob. poz. ].

11. Hulki babulki. Anegdoty i obrazki. Warszawa: Czytelnik 1961, 201 s.

Zawartość

W miasteczku na wzgórzu; Pamięć; Sto pięćdziesiąty kilometr; O Starym Mieście bez wodotrysku; Małe befsztyki; Co lubią dzieci? [przedruk zob. poz. ]; Tylko o kotach [przedruk zob. poz. ]; Zimowe mgły; Ciastko z kremem; Proszę wsiadać; Święto Lasu; Ziemia niczyja; Arizona, czyli sami garbaci; Móżdżek po polsku [przedruk zob. poz. ]; Sprawa uczuć; Na uboczu; Dwie pieczenie; Patrząc w niebo; Groch z kapustą; O gruszkach; Niedźwiedź na Giewoncie; Majowy interes; Rozmaitości; Dobre twarze; Sztuka interwencji; Święto w nowych butach; Obszar tradycji i uczuć; Między wodą i niebem; Babie lato; Pif-paf, czyli po co?; Ewakuacja instytutu; Znad brzegu morza; O chodzeniu z lancą. Pierwodruk na łamach „Głosu Pracy” w 1956-1959.

12. W stronę Pysznej. Tatry, narty i ludzie. Warszawa: Czytelnik 1961, 274 s. Wyd. nast.: wyd. 2 Warszawa: Iskry 1973, 344 s., wyd. 3 poprawione i uzupełnione tamże 1976; wyd. 4 Warszawa: Młodzieżowa Agencja Wydawnicza 1987, 262 s.

Na karcie tytułowej wyd. 1 współautor: W. Gentil-Tippenhauer.

13. Kosmate nogi. [Opowiadania]. Warszawa: Iskry 1962, 211 s.

Zawartość

Hobby [przedruk zob. poz. ]; Rogata dusza [przedruk zob. poz. , ]; Rypcuga [przedruk zob. poz. ]; Świnia w koszyku [przedruk zob. poz. ]; Burę, burę; Kombatanci [przedruk zob. poz. ]; Na stawie [przedruk zob. poz. ]; Karnawał [przedruk zob. poz. ]; Corso w Nauseosa; Kultura mleczna [przedruk zob. poz. ].

Adaptacje

teatralne

łącznie z Sny pod Fumarolą [poz. ]: Karnawał. Musical. Adaptacja: A. Strzelecki. Muzyka: W. Głuch. Wystawienie: Kraków, Teatr im. J. Słowackiego 1984.

radiowe

opowiadania Karnawał: Adaptacja: A. Kuźmierkiewicz. Polskie Radio 1966.

14. Opowiadania. Warszawa: Czytelnik 1962, 334 s.

Zawartość

z poz. 1: We mgle wrześniowej; Dwie wiosny, – z poz. : Defilada; Maison Wimplowa; Castel di Tana; Więcej niż Łuk Triumfalny, – z poz. : Dobry sąsiad Świszczyk, – z poz. : Kowal; Czarne tulipany; Co opowiadano mi w Daniłowie; Kalejdoskop; W sprawie moralności; Miętowe dropsy; U ciotki Adeli, – z poz. : Welodrom; Siostra idioty, – z poz. : Oszustwo komunikacyjne; Wujek z nieba; Boża krówka, – nadto: We dworze; Śmierć generała.

15. Wycieczki balonem. Gawędy z pretekstem. Nr 1-6. 1962-1978.

Gawędy o książkach drukowane uprzednio w „Nowych Książkach”.

[Nr 1]. Warszawa: Czytelnik 1962, 328 s.

Nr 2. Warszawa: Czytelnik 1964, 410 s.

Nr 3. Warszawa: Czytelnik 1967, 431 s.

Nr 4. Warszawa: Czytelnik 1971, 353 s.

Wydane bez podtytułu.

Nr 5. Kraków: Wydawnictwo Literackie 1976, 318 s.

Nr 6. Warszawa: Iskry 1978, 410 s.

16. Kiełbie we łbie. [Powieść]. Warszawa: Czytelnik 1963, 294 s. Wyd. nast.: wyd. 2 tamże 1964; wyd. 3 Warszawa: Iskry 1968, wyd. 4 tamże 1971; wyd. 5 Warszawa: Nasza Księgarnia 1978.

17. Tapczyk i Żolka. [Scenariusz widowiska telewizyjnego]. Telewizja Polska 1963.

18. Sny pod Fumarolą. [Opowiadanie]. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1969, 100 s. Wyd. 2 tamże 1987. Przedruk zob. poz. , .

Przekłady

rosyjski

Sny pri Fumarole. [Przeł.] M. Pavlova. W: S. Zieliński: Kalejdoskop. Moskva 1988.

węgierski

Fumarola. [Przeł.] M. Baba. W: S. Zieliński: Fumarola. [Wybór utworów] [Budapest 1972].

Adaptacje

teatralne

łącznie z Karnawał zob. poz. .

19. Spirytus z tureckim pieprzem. [Wybór opowiadań]. Warszawa: Iskry 1974, 384 s. Wyd. 2 tamże 1979.

Zawartość

z poz. 1: Rękawiczka; Dwie wiosny, – z poz. : Kalejdoskop; Bardzo krótka historia; Koledzy z jednej klasy; Guanolit wodoodporny, – z poz. : Spirytus z tureckim pieprzem; Ramki, – z poz. : Oszustwo komunikacyjne; Wujek z nieba; Stacyjka Kaczy Nosek; Luizjana; Admirał; Histrio-Gibba; Kuba zuch; Boża krówka; Paryż; U Deskurów, – z poz. : Co lubią dzieci?; Móżdżek po polsku; Tylko o kotach, – z poz. : Kultura mleczna; Świnia w koszyku; Hobby; Rypcuga; Na stawie; Karnawał; Kombatanci; Rogata dusza, – nadto: Sny pod Fumarolą [poz. ].

20. We mgle wrześniowej. [Wybór opowiadań]. Warszawa: Iskry 1974, 171 s. Wyd. 2 tamże 1980.

Zawartość

Defilada [poz. ]; Kowal [poz. ]; Wieczór wszystkich lamp [poz. ]; We mgle wrześniowej [poz. ↑]; Przed świtem [poz. ↑].

21. Rymy serdeczne. [Wiersze]. Gdańsk: Krajowa Agencja Wydawnicza 1980, [12] k.

22. Lot Werminii. [Opowiadania]. Warszawa: Iskry 1982 [właśc. 1983], 189 s.

Nagrody

Nagrody przyznanej przez Fundusz Literatury w 1984 S. Zieliński nie przyjął.

Zawartość

Hapaks; Przyjechał hrabia złotym samochodem; Lot pingwina; Militaria; Ciągle piątek; Melba VII; Dziady proszalne; Powidło Archytasa; Karczma; Pełnia II; Bęben Gdedu; Kwadrans po i trochę później.

23. Oszustwo komunikacyjne. [Opowiadania]. Kraków: Wydawnictwo Literackie 1983, 154 s.

Zawartość

Rogata dusza [poz. ]; Oszustwo komunikacyjne [poz. ]; Histrio-Gibba [poz. ]; Sny pod Fumarolą [poz. ].

Wybory utworów literackich w przekładach

angielski

Bitter harvest. London 1959.

czeski

Dno misky. [Przeł.] H. Teigova. Praha 1964.

rosyjski

Černyje tjul'pany. [Przeł.:] J. Stavicka, K. Starosielska, Ł. Toom, J. Sokolnickov, D. Sasurin, J. Mirska, V. Golovskoj. Moskva 1964; Kalejdoskop. [Przeł.:] A. Ermonskij i in. Moskva 1988.

węgierski

Fumarola. [Przeł.] M. Baba. [Budapest 1972].

Prace redakcyjne

1. J. Jaźwiec: Powroty w rodzinne strony. [Opowiadania]. Słowo o autorze, wybór i oprac.: S. Zieliński. Przysucha: Muzeum im. O. Kolberga 1995, 61 s.

Omówienia i recenzje

Ankiety dla IBL PAN 1953, 1954, 1957, 1966, 1979, 1982.

Wywiady

O przyjaźni nigdy nie można powiedzieć, że jest. W: W. Wiśniewski: Tego nie dowiecie się w szkole. Warszawa 1981.
Latam nisko i powoli. Rozm. A. Borowa. Kultura 1988 nr 43.

Słowniki i bibliografie

Słownik współczesnych pisarzy polskich. T. 3. Warszawa 1965.
K. Gwoździowska, A. Kosakowska: Stanisław Zieliński. Poradnik Bibliotekarza 1981 nr 2 [tu bibliografia S. Zielińskiego].
Literatura polska XX wieku. Przewodnik encyklopedyczny. T. 2. Warszawa 2000 (A.Z. Makowiecki).

Ogólne

Artykuły

S. Burkot: Stanisław Zieliński. Opowiadania. W tegoż: Proza powojenna 1945-1980. Warszawa 1984.
W. Maciąg: Pisarstwo Stanisława Zielińskiego. Twórczość 1958 nr 3.
H. Bereza: Zieliński. Nowa Kultura 1961 nr 7.
[Hulki-babulki] J. Preger: Okruchy pięknej prozy. Nowa Kultura 1961 nr 35; H. Zaworska: Dokąd toczy się światek? „Nowe Książki” 1961 nr 8.
W. Maciąg: Stanisław Zieliński. W tegoż: 16 pytań. Kraków 1961.
H. Bereza: Stanisław Zieliński. Tygodnik Kulturalny 1964 nr 20.
R. Kosiński: Stanisław Zieliński. Życie Literackie 1964 nr 22.
J. Preger: Stanisław Zieliński. Życie Literackie 1964 nr 47.
A. Makowiecki: Drwina i realizm. (O pisarstwie Stanisława Zielińskiego). Kultura 1969 nr 2.
S. Burkot: Kłopoty racjonalisty. Miesięcznik Literacki 1970 nr 12.
F. German: Stanisław Zieliński. Zeszyty Prasoznawcze 1972 nr 1.
J. Wegner: Powaby nonsensu. Teksty 1973 nr 1.
M. Zieliński: Ucieczka z historii. Kultura 1978 nr 10, przedruk w tegoż: Kilka niewzruszonych przekonań. Kraków 1987.
H. Bereza: Absurdalność. W tegoż: Taki układ. Warszawa 1981, przedruk w tegoż: Sposób myślenia. [T.] 1. Warszawa 1989.
H. Bereza: Frymuśność. W tegoż: Bieg rzeczy. Warszawa 1983 [dot. opowiadania: Lot pingwina].
J. Szumilas: Sentyment i liryzm, groteska i absurd. (O prozie Stanisława Zielińskiego.). Poglądy 1983 nr 8.
I. Mityk: Pierwsze powieści Stanisława Zielińskiego. Kieleckie Studia Filologiczne 1992 t. 6.
I. Mityk: Wojna w pierwszych zbiorach opowiadań Stanisława Zielińskiego. Kieleckie Studia Filologiczne 1994 t. 7.
K. Koźniewski: Siunio z wycieczek balonem. Polityka 1995 nr 38.

Dno miski

W. Butryńczuk: W wymiarach straconego czasu. Odrodzenie 1950 nr 10.
B. Grodzicki: Opowiadania Zielińskiego. Tygodnik Powszechny 1950 nr 40.
J. Preger: Dno rozczarowania. Kuźnica 1950 nr 12.
A. Weber: Debiut doskonały. Dziś i Jutro 1950 nr 16.
R. Matuszewski: W kręgu przeżyć żołnierza i jeńca. W tegoż: Literatura na przełomie. Warszawa 1951 [dot. też: Przed świtem].

Przed świtem

A. Kijowski: Żołnierski akt oskarżenia. Nowa Kultura 1950 nr 14.
R. Matuszewski: W kręgu przeżyć żołnierza i jeńca. W tegoż: Literatura na przełomie. Warszawa 1951 [dot. też: Dno miski].

Ostatnie ognie

L. Goliński. „Trybuna Ludu1951 nr 223.
L. Grzeniewski. „Twórczość1951 nr 9.
M. Janion: Rodowody zdrady narodowej. Wieś 1951 nr 33.
A. Kijowski: Drogi i manowce. Życie Literackie 1951 nr 24.
W. Mach. „Nowa Kultura1951 nr 36, przedruk w: Szkice o literaturze współczesnej. Warszawa 1954.
W. Mach: Dwie powieści Stanisława Zielińskiego. „Ostatnie ognie” i „Jeszcze Polska”. W: Szkice o literaturze współczesnej. Warszawa 1954.
A. Kijowski: Powieść czy dowcipy? W tegoż: Różowe i czarne. Kraków 1957.

Jeszcze Polska

J. Adamski: Pozytywny bohater na urlopie. Przegląd Kulturalny 1953 nr 37.
S. Błaut: Między groteską a realizmem. Dziś i Jutro 1953 nr 45.
L. Grzeniewski. „Twórczość1953 nr 11.
A. Kijowski: W rozbitym zwierciadle. Życie Literackie 1953 nr 33, przedruk w tegoż: Różowe i czarne. Kraków 1957.
S. Podhorska-Okołów: Powieść o dniach minionych. Tygodnik Demokratyczny 1953 nr 14.
A. Witek: Nowa książka Zielińskiego. Tygodnik Powszechny 1953 nr 22.
W. Mach: Dwie powieści Stanisława Zielińskiego. „Ostatnie ognie” i „Jeszcze Polska”. W: Szkice o literaturze współczesnej. Warszawa 1954.

Czerwone i złote

A. Biernacki: Powieść, nowela, reportaż. Twórczość 1955 nr 3.
S. Kozicki: Kronika podróży. Nowa Kultura 1955 nr 31.

Kalejdoskop

W. Maciąg: Okrucieństwa racjonalizmu. Życie Literackie 1955 nr 41, polemika: A. Wasilewski: Filozofia duszyczki. „Nowa Kultura” 1955 nr 43.
R. Matuszewski: Przeciw „drętwej mowie. Nowa Kultura 1956 nr 23.
A. Międzyrzecki. „Świat1956 nr 3.

Listy z Amerdagandy

A. Borowa: Atlantyda absurdu. Kultura 1988 nr 43.
T.J. Żółciński: Korespondent z Amerdagandy. Argumenty 1988 nr 38.
J. Łukosz: Kreacja. Twórczość 1989 nr 5.
J. Termer: Przypadkowość przypadków nieprzypadkowych. Nowe Książki 1989 nr 1.
L. Żuliński: Pisz pan na Berdyczów. Literatura 1989 nr 3.

Stara szabla

B. Biernacka: Nawroty września. Nowe Książki 1957 nr 21.
M. Głowiński: Satyry na polskie Oberammergau. Życie Literackie 1957 nr 51/52.
B. Owczarek: Z prehistorii Wielkiego Amerdagandy. Nowe Sygnały 1957 nr 46.
W. Wirpsza. „Nowa Kultura1957 nr 43.
J. Broszkiewicz. „Przegląd Kulturalny1958 nr 4.
S. Durski. „Trybuna Literacka1958 nr 23.

Statek zezowatych

H. Bereza: Szansa zezowatych. Nowa Kultura 1959 nr 24.
B. Czeszko: Rejs pod kapitanem Zielińskim. Przegląd Kulturalny 1959 nr 21.
A. Kijowski: Groteska totalna. Twórczość 1959 nr 7, przedruk w tegoż: Arcydzieło nieznane. Kraków 1964.
A. Klimowicz: Izotopy pantagruelizmu. Nowe Książki 1959 nr 13.
W. Maciąg: Szansa groteski. Życie Literackie 1959 nr 22.
B. Mamoń: W kręgu groteski i drwiny. Tygodnik Powszechny 1959 nr 37.
Z. Żabicki: W walce o nowy klimat. W tegoż: Proza... proza... Warszawa 1966.

W stronę Pysznej

H. Gardziński: Tatry, których nie ma. Nowe Książki 1961 nr 13.
L. Borski: W stronę wspomnień. Nowe Książki 1973 nr 15.

Kosmate nogi

H. Bereza: Zabawa w dosłowność. Nowa Kultura 1962 nr 21, przedruk pt. Dosłowność w tegoż: Sztuka czytania. Warszawa 1966.
Z. Dolecki: Czyściec absurdu. Kierunki 1962 nr 29.
A. Kijowski: Kosmate myśli. Przegląd Kulturalny 1962 nr 23.
A. Lisiecka: Na temat „Kosmatych nóg. Życie Literackie 1962 nr 29, przedruk w tejże: Prognoza pogody. Warszawa 1966.
W. Sadkowski: Trzy książki Stanisława Zielińskiego. Trybuna Ludu 1962 nr 170 [dot. też: Wycieczki balonem; Opowiadania].
H. Zaworska: Przesuwanie bariery wyobraźni. Nowe Książki 1962 nr 13.

Opowiadania

W. Sadkowski: Trzy książki Stanisława Zielińskiego. Trybuna Ludu 1962 nr 170 [dot. też: Kosmate nogi; Wycieczki balonem].

Wycieczki balonem

A. Klimowicz: Dialog z książkami. Nowe Książki 1962 nr 8.
W. Sadkowski: Trzy książki Stanisława Zielińskiego. Trybuna Ludu 1962 nr 170 [dot. też: Kosmate nogi; Opowiadania].
L.M. Bartelski: Balon lekko unosi się w górę. Kultura 1965 nr 16 [dot. Nr 2].
H. Bereza: Smak osobliwości. Twórczość 1965 nr 6 [dot. Nr 2].
Z. Pędziński: Recenzja zazdrosna. Tygodnik Kulturalny 1965 nr 34, przedruk w tegoż: Z notatnika szeregowego recenzenta. Poznań 1971 [dot. Nr 2].
W. Szwedowicz: O sztuce kierowania balonem. Nowe Książki 1965 nr 8 [dot. Nr 2].
B. Czeszko: Balon nie wymaga pompowania. Nowe Książki 1967 nr 11 [dot. Nr 3].
A. Makowiecki: Bigos krytyczny, czyli humanista w balonie. Tygodnik Kulturalny 1967 nr 14 [dot. Nr 3].
A. Konkowski: Antyizmista i... Nowe Książki 1972 nr 3 [dot. Nr 4].
J. Preger: Żartem i serio. Literatura 1972 nr 15 [dot. Nr 4].
W. Grochola: Przewrotna dobroduszność. Nowe Książki 1976 nr 10 [dot. Nr 5].
L. Kamiński: Gawędy z pretekstem. Literatura 1976 nr 22 [dot. Nr 5].
J. Rogoziński: Jubileusz moralisty. Literatura 1977 nr 33 [dot. Nr 5].
W. Maciąg: W służbie książki. Nowe Książki 1978 nr 8 [dot. Nr 6].

Kiełbie we łbie

J. Katz: Dwadzieścia lat życia” w innej dzielnicy. Życie Literackie 1964 nr 10.
A. Klimowicz: Ostrożnie! Szkło! Nowe Książki 1964 nr 3.
Z. Pędziński: We własnej skórze. Tygodnik Kulturalny 1964 nr 25.
J. Preger: Ze spalonego albumu. Kultura 1964 nr 7.
Ł. Nicpan: Zakamarki śmiechu. Nowe Książki 1979 nr 13.

Sny pod Fumarolą

K.T. Toeplitz: Anatomia groteski. Nowe Książki 1969 nr 19.
J. Termer: Sens w pozornym bezsensie. Kultura 1970 nr 11.
J. Wegner: Satyryk pokrętny. Współczesność 1970 nr 18.
A. Marzec: Groteskowe „Sny pod Fumarolą. Życie Literackie 1984 nr 10, przedruk pt. Groteska jako forma aktywizująca w tejże: Od Schulza do Myśliwskiego. Łódź 1994.

Spirytus z tureckim pieprzem

B. Czeszko: Perypetie perypatetyków. Nowe Książki 1974 nr 13.

We mgle wrześniowej

W. Maciąg: Mgły września. Nowe Książki 1974 nr 23.

Lot Werminii

A. Ulman: Werminizm. Nowe Książki 1983 nr 10.
T.J. Żółciński: Groteska absurdalna. Tu i Teraz 1983 nr 42 [dot. też: Oszustwo komunikacyjne].

Oszustwo komunikacyjne

T.J. Żółciński: Groteska absurdalna. Tu i Teraz 1983 nr 42 [dot. też: Lot Werminii].