BIO
Urodzony 19 listopada 1881 we Lwowie; syn Władysława i Anny Zbierzchowskich. Uczęszczał początkowo do Gimnazjum im. Franciszka Józefa (później Gimnazjum IV im. J. Długosza). Debiutował w 1894 wierszem pt. Diabliki z prowincji, opublikowanym w dutygodniku satyrycznym „Diabeł” (nr 5; podpisany: H.Z.), z którym współpracował później w 1897-1900, ogłaszając m.in. wiersze satyryczne, humoreski oraz wierszowane recenzje teatralne (w 1898 w rubryce pt. Echa z lwowskiego teatru podpisany: Hazet; podpisany nadto: En...ry, H.Z.). Za właściwy debiut uważał wiersz pt. Moczary, wydrukowany w 1899 na łamach krakowskiego „Życia” (nr 19/20). Po zdaniu matury w 1899 studiował prawo na Uniwersytecie Lwowskim. Równocześnie kontynuował naukę gry na fortepianie, a także kompozycji pod kierunkiem m.in. profesora Franciszka Neuhausera. W 1900-01 był recenzentem „Tygodnika Narodowego” w dziale Muzyka. W 1904 ożenił się z Ireną (Imgardą) Wieńkowską, śpiewaczką (występowała pod pseudonimem: Ina Zadora). Ukończywszy w tymże roku studia, pracował do 1930 jako urzędnik w lwowskiej izbie skarbowej (przeszedł kolejne szczeble stanowisk od referenta do nadradcy). Jednocześnie zajmował się twórczością literacką jako autor utworów poetyckich, dramatycznych i prozatorskich, także felietonista, krytyk oraz tłumacz; nadto pisał słowa piosenek (niejednokrotnie komponował do nich muzykę) i teksty reklamowe. Utwory ogłaszał w tym czasie m.in. w „Krytyce” (1901-04), „Słowie Polskim” (1901-04, 1907, 1909-12), „Gazecie Narodowej” (1906-07; tu recenzje w dziale Z teatru). W 1906-08 był członkiem zespołu redakcyjnego i stałym współpracownikiem lwowskiego pisma kulturalnego „Nasz Kraj”, w którym publikował m.in. wiersze, nowele, felietony o sztuce, recenzje w rubrykach Z nowości wydawniczych i Z dramatu lwowskiego. Drukował też w „Gazecie Lwowskiej” (1909-13; tu w 1910 po podróży do Francji ogłosił cykl pt. Z wrażeń paryskich). Uczestniczył w lwowskim życiu kulturalnym: działał w Kole Literacko-Artystycznym, był współorganizatorem, a także autorem tekstów, muzyki i akompaniatorem działającego od marca do listopada 1911 kabaretu Złoty Ul, z którym odbył tournée po Galicji, współpracował w 1911-12 z teatrzykiem Lwowskie Marionetki. Po wybuchu I wojny światowej opuścił Lwów i udał się do Wiednia. Brał tam udział w życiu kulturalnym miejscowej Polonii. Prowadził kabaret (pod nazwami: Dawny Bi-Ba-Bo, Kalejdoskop), ogłaszał w 1915 utwory w „Głosie Narodowym”, „Ilustrowanym Tygodniku Polskim”, „Naprzodzie” i „Wiedeńskim Kurierze Polskim”. W tymże roku powrócił do Lwowa; pisał wówczas wiele utworów przeznaczonych dla żołnierzy; w 1920 uczestniczył w przygotowaniu humorystycznego pisma żołnierskiego „Świrk”, w którym publikował teksty piosenek. W 1918-26 drukował systematycznie na łamach pisma satyrycznego „Szczutek” (podpisany m.in.: Ignis, Nemo), którego w 1920-26 był współredaktorem. W 1919-30 stale współpracował z „Gazetą Poranną” i „Gazetą Wieczorną”, ogłaszając niemal codziennie okolicznościowe wiersze m.in. w rubrykach Z dnia (podpisany: Nemo; 1921-24) i Co mówi Nemo (od 1924), a także recenzje teatralne (m.in. w dziale Z teatru) i literackie (m.in. w działach Z nowości wydawniczych, Wśród pism i książek), korespondencje z podróży (m.in. w 1928 ze Szwecji pt. Z kraju tysiąca wysp i jezior) oraz artykuły publicystyczne (podpisane m.in.: h.z.). W 1925-26 redagował dodatek do miesięcznika „Higiena Ciała” pt. „Literatura i Sztuka”. Nadto liczne teksty publikował m.in. w „Dzienniku Bydgoskim” (1920-39), „Ilustrowanym Kurierze Codziennym” (1925-39; tu w 1925 Listy ze Lwowa i w 1927-32 Listy lwowskie, a od 1929 codzienna kronika wierszowana), „Gazecie Gdańskiej” (1926-28), w piśmie satyrycznym „Wróble na Dachu” (1931-36), w „Dzienniku Poznańskim” (1935-36). W trzydziestolecie pracy literackiej otrzymał w 1928 nagrodę miasta Lwowa. Był znanym bywalcem gromadzącego lwowskie środowisko artystyczne lokalu Atlasa. Należał do grupy literackiej Wołyńska Wieś (1934-36). W 1938 został odznaczony Złotym Wawrzynem Polskiej Akademii Literatury za wybitną twórczość literacką. Po wybuchu II wojny światowej przebywał początkowo w zajętym przez Armię Czerwoną Lwowie. Został członkiem Komitetu Organizacyjnego Pisarzy Lwowskich. Ciężko chorował; w styczniu 1940 przeniósł się do Krynicy, gdzie posiadał dom (zakupioną w 1928 willę „Nemo”). Odznaczony Krzyżem Komandorskim Polonia Restituta (1937). Zmarł 6 listopada 1942 w Krynicy.
Twórczość
1. Rok 1838. Obraz dramatyczny w 1 odsłonie. Prapremiera: Poznań 1898 w czasie obchodów 100-ej rocznicy urodzin Adama Mickiewicza. Druk „Wielkopolanin” 1898 nr 287-290.
Nagrody
2. Impresje. [Wiersze i szkice]. Kraków: Księgarnia D.E. Friedleina; Warszawa: E. Wende i Ska 1902, 90 s.
Zawartość
3. Przed wschodem słońca. Powieść. Lwów: H. Altenberg 1903, 208 s.
4. W mroku. Sztuka fantastyczna w 5 aktach. [Współautor:] Z. Kamiński. Powst. 1903. Druk fragmentu „Nasz Kraj” 1906 t. 2 nr 13-14.
Nagrody
5. Na złotej przełęczy. Scherzo powieściowe. Lwów: Księgarnia Polska B. Połonieckiego; Warszawa: E. Wende i Ska 1904, 240 s.
6. Baśnie. Poezje seria II. Lwów: H. Altenberg; Warszawa: E. Wende i Sp. 1906, 132 s.
Zawartość
7. Malarze. Powieść. „Słowo Polskie” 1907 nr 64-307. Wyd. osobne Warszawa: Gebethner i Wolff 1907, 339 s.
8. Grający las i inne nowele. Lwów: Księgarnia Polska; Warszawa: E. Wende i Sp. 1908, 143 s.
Zawartość
Przekłady
czeski
9. Literat. Powieść. „Lechita” 1908 nr 1-9; cd. „Biesiada Literacka” 1908 nr 1-9. Wyd. osobne Warszawa: Gebethner i Wolff 1909, 277 s.
10. Pająk i inne nowele. Lwów: Towarzystwo Wydawnicze; Warszawa: E. Wende i Sp. 1911, 185 s. Wyd. nast. Lwów: Towarzystwo Wydawnicze Gubrynowicz i syn 1914.
Zawartość
11. Stepowa panienka. Powieść. „Słowo Polskie” 1911 nr 545-605 (wyd. popołudniowe), 1912 nr 4-69. Wyd. osobne Kraków: Gebethner i Wolff; Warszawa: Gebethner i Sp. 1912, 232 s. Wyd. nast. Lwów: Odrodzenie 1921; Lwów: M. Bodek 1927.
Przekłady
słowacki
12. Anioły płaczą. Powieść. „Gazeta Lwowska” 1912 nr 254-297, 1913 nr 1-34. Wyd. osobne Warszawa: Gebethner i Wolff 1913, 280 s.
13. „Danga”. Powiastka. Lwów: Towarzystwo Wydawnicze Wzajemnej Pomocy Literatów i Artystów 1912, 118 s. Zob. poz. ↑.
14. Ostatnia nowość. [Utwór dramatyczny]. Prapremiera: Lwów, Teatr Premier 1912?
15. Piosenki kabaretowe wraz z tekstem muzycznym. Lwów: K. Juffy; Warszawa: E. Wende i Sp. 1912, 74 s.
16. Kobieta bez twarzy. Sztuka w 3 aktach. Prapremiera: Lwów 1913.
17. Małżeństwo Loli. Komedia w 3 aktach. Prapremiera: Lwów 1913. Wyd. Lwów: „Kultura i Sztuka” [1916], 100 s. Wyd. nast.: Lwów: Odrodzenie [po 1925], tamże 1928; Katowice: Odrodzenie [1946], tamże [1947].
Wersja radiowa pt. Czwarty akt małżeństwa Loli. Polskie Radio (Lwów) 1937.
18. [Libretto do:] Lilie. Opera w 3 aktach. [Muzyka:] F. Szopski. Prapremiera: Warszawa, Teatr Wielki 1916. Wyd. osobne Warszawa 1916.
19. Marionetki wojenne. [Współautorzy: A. Schroeder, S. Wasylewski]. Lwów: Nakład autorów. Drukarnia Prasa 1916, 80 s.
20. Płomienie. Pieśni wojenne o Legionach Polskich. Stanisławów: Księgarnia M. Hasklera 1916, 85 s.
21. Diabelska przełęcz. Powieść. Lwów: Lektor 1917, 176 s. Wyd. 2 Warszawa: Lektor 1922.
22. Marionetki pokojowe. Trzy akty wesołych piosenek i aktualnych dialogów. [Współautor: S. Wasylewski]. Lwów: Księgarnia H. Altenberg i S-ka 1917, 68 s.
23. Rzeczy wesołe. Z przedmową S. Wasylewskiego. Lwów: Spółka Akcyjno-Wydawnicza „Gazety Wieczornej” 1918, 182 s.
24. Człowiek o dwu twarzach. Powieść. Kraków: Księgarnia J. Czerneckiego 1919, 237 s.
25. Kolędy polskie. Cz. 2. Warianty poetyckie. Lwów: G. Seyfarth [1919], 23 s.
26. Nowe piosenki kabaretowe. Z tekstem muzycznym. Lwów 1919, 79 s.
27. Kolędy polskie. Wybór 21 najulubieńszych kolęd na fortepian z tekstem. Lwów: G. Seyfarth [ok. 1920], 23 s.
28. Narodowy raj. Widowisko marionetkowe w 3 aktach ze śpiewami i tańcami. Tekst H. Zbierzchowski z lokalnymi wstawkami pióra N.N. Figury dłuta Z. Kurczyńskiego i M. de Chedel. Lwów: Księgarnia A. Bardacha 1920, 71 s.
29. Nowe piosenki żołnierskie. Lwów: Uniwersytet Żołnierskiego Dowództwa 6-tej Armii 1920, 28 s.
30. Obywatelu stój! [Wiersze]. Lublin: Drukarnia A. Rozdoby [1920], 2 s. Wyd. nast. Lwów: Druk. A. Goldmana [1929].
31. Wojenko, wojenko... 40 piosenek żołnierskich w układzie na fortepian z oryginalnym tekstem poetyckim. Lwów: G. Seyfarth [ok. 1920], 32 s. Wyd. nast. Lwów: [b.w. ok. 1930].
32. Budienny idzie... [Wodewil w 1 akcie]. Prapremiera: Warszawa, Teatr Miraż 1921.
33. Oczyma dziecka. Opowiadania wierszowane dla dzieci i młodzieży. Lwów: Odrodzenie 1921, 53 s.
34. Kłopoty pana Złotopolskiego. Farsa w 3 aktach. Prapremiera: Lwów, Teatr Mały 1922. Wyd. Lwów: Odrodzenie 1922, 79 s. Wyd. nast. tamże [1937].
35. Pojedynek. Komedyjka w 1 akcie. Lwów: Odrodzenie 1922, 13 s.
36. Zanim się ziścił cud Trzeciego Maja. Obrazek sceniczny w 1 akcie z prologiem (na uroczystość 3 Maja). Lwów: Odrodzenie 1922, [15] s.
37. Zawsze wierny. Widowisko w 7 obrazach. Lwów: Odrodzenie 1922, 15 s. Wyd. nast. z podtytułem Widowisko z przeszłości Lwowa (w 7 obrazach) z nutami. [Muzyka:] J. Mund. Lwów: Książnica-Atlas 1939, 117 s.
38. Żongler. Rzeczy wesołe i smutne. [Wiersze]. Lwów: „Szczutek” 1922 [antydatowane 1921], 94 s.
Zawartość
39. Erotyki. Lwów: Odrodzenie 1923, 111 s.
Zawartość
40. Śmierć czy miłość. Ciekawe opowiadanie. Lwów: Polskie Wydawnictwo „Nowa Era” 1923, 100 s.
41. Serce matki albo przygody Tomcia Palucha. Baśń w 5 obrazach wierszem ze śpiewami i tańcami. Prapremiera: Lwów, Teatr Wielki 1926. Wyd. Lwów: Odrodzenie 1926, 93 s.
Wystawienia następne
42. [Prolog i epilog do:] L. Rydel: Betlejem polskie. Prapremiera: Lwów, Teatr Wielki 1928.
43. Czarodziej. Sztuka w 1 akcie wierszem dla młodzieży. Lwów: Odrodzenie [1928], 15 s. Wyd. nast.: Katowice: Odrodzenie [1946], wyd. 4 [!] tamże [1947].
44. Orlęta. Sztuka w 5 aktach. Prapremiera: Warszawa 1928.
45. Polskie Jasełka. Hymn narodowego zjednoczenia w 1 akcie a 4 obrazach. Lwów: Odrodzenie [ok. 1928], 31 s.
46. To możesz opowiadać swojej babci. Rewia w 22 obrazach. Prapremiera: Lwów, Teatr Wielki 1929.
47. W paryskim wirze. Powieść. Lwów: Księgarnia Nakładowa, Dr. M. Bodek 1929, 208 s.
48. Biały Orzeł. Komedyjka w 3 aktach dla młodzieży. Miejsce Piastowe: Towarzystwo Św. Michała Archanioła 1931, 77 s.
49. Czapka niewidka i pałeczka nieruchomka. Baśń sceniczna dla młodzieży wierszem w 1 akcie z prologiem. Miejsce Piastowe: Towarzystwo Św. Michała Archanioła 1931, 31 s. Polskie Radio (Lwów) 1932.
50. Wiersz na „Statut Kaliski” Artura Szyka. W: Okrężna wystawa dzieł Artura Szyka. 1932. [Katalog]. [B.m.w.] 1932. Wyd. osobne: Oprac. i do druku przygotował J. Andrzejewski. Łódź: Oficyna Bibliofilów 1997, [4] k.
51. Porwana narzeczona, czyli Jak śmieje się i płacze Lwów. Wodewil w 3 aktach ze śpiewami i tańcami. Prapremiera: Lwów, Teatr Wielki 1933. Wyd. pt. Porwana narzeczona Lwów: Księgarnia TSL [Towarzystwo Szkoły Ludowej 1936], 144 s.
52. Złota rybka. Baśń-widowisko w 4 obrazach wierszem. Miejsce Piastowe: Towarzystwo Św. Michała Archanioła 1933, 94 s.
53. Ogród życia. Poezje. Lwów-Warszawa: Księgarnia Polska B. Połonieckiego [1935], 291 s.
Zawartość
54. Imieniny wodza. Sztuka w 1 akcie ze śpiewami i muzyką. Napisana ku godnemu uczczeniu w całej Polsce imienin marszałka Edwarda Śmigłego Rydza. [Lwów:] Odrodzenie [1937], 20 s.
55. Szczęście Gzymsa. Komedia w 1 akcie. Lwów: Odrodzenie [1937], 19 s. Polskie Radio 1937.
56. Kariera pana Franciszka. Powieść. Lwów: Księgarnia A. Krawczyński 1939, 263 s.
