ZAWODZIŃSKI Karol Wiktor

Urodzony 1 czerwca 1890 w Warszawie; syn Kazimierza Zawodzińskiego, technika budowlanego, i Stefanii z Junosza-Piotrowskich. W związku z zawodem ojca często zmieniał miejsce zamieszkania; w dzieciństwie przebywał kolejno w Płonczynie pod Dobrzyniem, we wsi Zbrzeźnica w okolicach Łomży, w Windawie, a w 1894-97 w Samarkandzie. Po przyjeździe z rodzicami do Warszawy rozpoczął naukę w IV gimnazjum rządowym, kontynuował ją od 1902 w I gimnazjum rządowym w Petersburgu, a od 1905 w warszawskim gimnazjum prywatnym generała Pawła Chrzanowskiego. Tam z kolegami (m.in. Wacławem Borowym) wydawał na powielaczu szkolne pismo literackie „Kalliope”, na którego łamach ogłaszał pierwsze próby literackie. Maturę rządową zdał w 1908 w Tyflisie (obecnie Tbilisi), po czym studiował romanistykę na uniwersytecie w Petersburgu, gdzie w 1914 uzyskał stopień kandydata nauk historyczno-filologicznych na podstawie pracy o Diable zakochanym Jacque'a Cazotte. Miał zamiar prowadzić dalsze studia w Paryżu, ale przeszkodził temu wybuch I wojny światowej, który zastał go na wakacjach w Zakopanem. Tam też zaciągnął się do Legionów Polskich; służbę podjął w 1915 po odbyciu kuracji leczniczej. Otrzymał przydział do 2. Pułku Ułanów, z którego w kwietniu 1917 został odkomenderowany do szkoły oficerskiej, od lipca tego roku był w taborach. Po tzw. kryzysie przysięgowym został w 1917 internowany w Szczypiornie. Wyreklamowany wkrótce przez władze oświatowe, uczył historii i języka polskiego w szkołach warszawskich, m.in. na kursach Jana Miłkowskiego. W 1918 wstąpił w stopniu podoficera kawalerii do Wojska Polskiego i przez kilkanaście lat pozostawał w służbie czynnej jako zawodowy oficer kawalerii (najdłużej służył w 10. Pułku Ułanów Litewskich). Uczestniczył w wojnie polsko-bolszewickiej w 1920, był ranny w bitwie warszawskiej, został odznaczony Krzyżem Walecznych. Debiutował w 1921 na łamach „Przeglądu Warszawskiego” (nr 3) artykułem sprawozdawczym Z ruchu literackiego w Rosji (podpisany: K.W.Z.) oraz czterema wierszami: Jesiennych bezludzi Farys..., Trwanie, Rakieta, Jan Kochanowski, Fraszki. III, 14 (podpisany: Karol Wiktor Trojan); z pismem tym współpracował do 1925 (od 1924 stale w dziale Poezja; podpisany: K.W.Z.). W latach następnych ogłaszał wiersze, liczne recenzje literackie (początkowo głównie dotyczące poezji współczesnej, od 1931 także prozy) i teatralne, artykuły przeglądowe dotyczące literatury i czasopiśmiennictwa rosyjskiego oraz francuskiego, a także studia na temat wersologii, sporadycznie wypowiadał się również na temat hipiki, żeglarstwa, sztuki czy ekonomii. Publikował (z początku głównie pod kryptonimem: K.W.Z.) m.in. w „Drodze” (1922-23, 1932-35), „Tygodniku Ilustrowanym” (1922, 1928, 1932-34), „Słowie” (1923, 1935-36, 1938-39), „Przeglądzie Współczesnym” (1926-38), „Wiadomościach Literackich” (1926-32, 1934-39), „Pamiętniku Warszawskim” (1929-31), „Roczniku Literackim” (dział Liryka za lata 1932-34, dział Liryka i epika wierszowana za lata 1936-38), „Zecie” (1933-34), „Nowej Książce” (1934-35), „Pionie” (1934-36), „Skamandrze” (1935-36, 1938-39), „Ruchu Literackim” (1937), „Życiu Literackim” (1937-39). Działał czynnie w Klubie Literacko-Naukowym. Należał do Polskiego PEN Clubu. Został odznaczony Krzyżem Niepodległości (1931). W 1932 przeszedł na emeryturę wojskową w stopniu rotmistrza. W 1933-34 wykładał w katedrze literatur słowiańskich na uniwersytecie w Brukseli. W 1937 zawarł w Starogardzie związek małżeński z Bronisławą Frochtman. W 1938 otrzymał Złoty Wawrzyn Polskiej Akademii Literatury za wybitną twórczość literacką. Po wybuchu II wojny światowej we wrześniu 1939 ewakuował się na wschód wraz z transportem Państwowej Stadniny w Kozienicach, w której spędzał wakacje. Na Wołyniu zaciągnął się do Wojska Polskiego. W czasie okupacji niemieckiej, utraciwszy mieszkanie w Warszawie, przebywał w Zalesiu. Kontynuował zapoczątkowane przed wojną prace nad twórczością Józefa Ignacego Kraszewskiego. Po zakończeniu wojny zamieszkał w 1946 w Toruniu. Został mianowany profesorem nadzwyczajnym i kierownikiem Katedry Historii Literatur Słowiańskich na Uniwersytecie Mikołaja Kopernika; wykładał historię literatury rosyjskiej. Nadal prowadził studia nad wersyfikacją oraz powieścią polską, zajmował się także pracą krytycznoliteracką, publikując m.in. na łamach „Odrodzenia” (1945-46, 1948), „Życia Literackiego” (1945-47), „Dziś i jutro” (1946-49), „Twórczości” (1946-48), „Arkony” (1947-48), „Nowin Literackich” (1947-48), „Wiedzy i Życia” (1947). Ponadto brał udział w działalności odczytowej organizowanej przez Towarzystwo Literackie im. A. Mickiewicza i Oddział Toruński Związku Zawodowego Literatów Polskich, którego był wiceprezesem. Został członkiem czynnym Towarzystwa Naukowego w Toruniu i członkiem korespondentem Towarzystwa Naukowego Warszawskiego (1946). Redagował serię Kraszewski na Nowo Odczytany publikowaną przez wydawnictwo Władysława Bąka. Zmarł 14 grudnia 1949 w Toruniu.