BIO

Urodzony 28 września 1948 w Wieluniu; syn Aleksandra Zawady, pracownika umysłowego, i Janiny z domu Grabowskiej, rzemieślnika. W 1962 podjął naukę w Liceum Ogólnokształcącym im. T. Kościuszki w Wieluniu, a od 1964 uczęszczał do I Liceum Ogólnokształcącego w Bolesławcu na Dolnym Śląsku, gdzie w 1966 zdał maturę. Następnie studiował polonistykę na Uniwersytecie Wrocławskim (UWr.). Od 1967 był członkiem grupy literackiej Agora we Wrocławiu (do 1973); na łamach organu tej grupy – „Agory” debiutował w 1967 wierszem pt. Rozmowa liryczna (nr 17), a jako krytyk literacki w 1968 recenzją książki Aleksandra Przybylskiego pt. Zapowiedź podróży (nr 23). Po uzyskaniu magisterium w 1971 został zatrudniony jako asystent w Instytucie Filologii Polskiej UWr. W tym czasie należał do Koła Młodych przy Oddziale Wrocławskim Związku Literatów Polskich; w 1974 został prezesem Koła. W 1972 ożenił się z Ewą Woźnicką, psychologiem. Rozwijał twórczość krytycznoliteracką, publikując recenzje i artykuły m.in. w „Odrze” (1970-74, 1980-89, z przerwami), „Gazecie Robotniczej” (1972-75), „Konfrontacjach” (1972-73; podpisany: (az)), „Literaturze Ludowej” (1972-74, 1976, 1980-88, z przerwami; w 1980-90 członek zespołu redakcyjnego), „Nadodrzu” (1972-77), „Twórczości” (1974-87), „Tygodniku Kulturalnym” (1976-80), „Integracjach” (1978-85, z przerwami). Równocześnie pisał słuchowiska i adaptacje literackie dla radia i telewizji. W 1978-80 był lektorem języka polskiego na uniwersytetach Åbo Akademi oraz Turun Yliopisto w Turku w Finlandii. W 1979 uzyskał doktorat na podstawie rozprawy pt. Nurt chłopski w prozie współczesnej a kultura ludowa (promotor profesor Czesław Hernas) i otrzymał stanowisko adiunkta. W 1983-86 publikował artykuły i felietony w wydawanym poza cenzurą wrocławskim piśmie „Obecność” (pod pseudonimami: A. Frejusz, Antoni Frejusz, (az), Frejusz). W 1989 został członkiem Polskiego PEN Clubu oraz członkiem Stowarzyszenia Pisarzy Polskich (SPP). W 1989 uzyskał habilitację na podstawie rozprawy pt. Jarosław Iwaszkiewicz, następnie w 1990 otrzymał stanowisko docenta na UWr. Recenzje, felietony i tłumaczenia wierszy z języka fińskiego i szwedzkiego publikował na łamach m.in. „Odry” (1989-95, 1998-2000), „Kresów” (1990-93), „Twórczości (1990-93), Znaku” (1992-93), „Nowych Książek” (od 1996) i „Nowego Dziennika”, Nowy Jork (od 2000). W 1990-93 pełnił funkcję prezesa Oddziału Wrocławskiego SPP. W 1992 został profesorem nadzwyczajnym UWr. W 1993 wykładał język i literaturę polską na uniwersytecie w Groningen (Holandia). Wykładał też na uniwersytetach w Czechach, Bułgarii i Niemczech. W 1996-2005 pełnił funkcję redaktora Biblioteki Narodowej serii wydawanej przez Zakład Narodowy im. Ossolińskich. W tymże roku został członkiem Association Internationale des Critiques Litteraires. W 1998 otrzymał tytuł naukowy profesora. W 1999-2003 był członkiem Komitetu Nauk o Literaturze Polskiej Polskiej Akademii Nauk (PAN; przewodniczący Komisji Edytorskiej). Publikował felietony w dodatku „Gazety Wyborczej” pt. „Gazeta Dolnośląska” (2000; tu cykl Margines literacki). W 1999-2003 pełnił funkcję przewodniczącego Rady Programowej Polskiego Radia we Wrocławiu. W 2000 zaczął publikować w nowojorskim „Nowym Dzienniku”. W 2001 został wiceprzewodniczącym Komisji Nauk Filologicznych Oddziału Wrocławskiego PAN. W 2002 został powołany na stanowisko profesora zwyczajnego UWr. W tymże roku wszedł w skład rady programowej serii Biblioteka Dolnego Śląska. W 2002-2007 wykładał w Instytucie Dziennikarstwa i Komunikacji Społecznej Dolnośląskiej Szkoły Wyższej Edukacji we Wrocławiu. W 2003 został wybrany na drugą kadencję do Komitetu Nauk o Literaturze Polskiej PAN. Od 2005 należał do kolegium redakcyjnego dwumiesięcznika „Silesia Nova”. W 2006 został członkiem jury Literackiej Nagrody Europy Środkowej Angélus. Do 2006 był kierownikiem Katedry Dziennikarstwa i Komunikacji Społecznej Uniwersytetu Wrocławskiego, a w 2007, po jej przekształceniu w Instytut, został jego dyrektorem. Mieszka we Wrocławiu.

Twórczość

1. Gra w ludowe. Nurt chłopski w prozie współczesnej a kultura ludowa. Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza 1983, 299 s.

Rozprawa doktorska.

Nagrody

Nagroda im. S. Piętaka w 1984.

Zawartość

Nowsza historia ludowości: Romantyzm i Brzozowski; Ludowość postromantyczna; Bunt antyromantyczny; Nowa ludowość; Ludowe czyli narodowe; Między ludowością a chłopskością; Ludowość niefolklorystyczna; Co wiemy, czego nie wiemy; Biografia awansu społecznego wsi [dot. J. Kawalca]. – Kubek sklejony, czyli archeologia wyobraźni: Księga chłopskiego rodzaju; Dom; Słowo; „Raj chłopskości”; Kubek rozbity; Kubek sklejony; Trzynasty; Archeologia wyobraźni. – Czym jest chłopskość [dot. T. Nowaka]: Biblioteka i pałac; Lustro; Los; Postscriptum. – Chłopskość mityczna i „prawdziwa” [dot. E. Redlińskiego]: Chłopskość mityczna; Chłopskość „prawdziwa”; Powrót ambiwalencji. – Gra w ludowe: Kilka małych analiz [dot. Z. Trziszki, J. Łozińskiego, M. Pilota, J. Ratajczaka, J. Kawalca]; Ludowość dziś.

2. Wszystko pokruszone. [Szkice i recenzje]. Warszawa: Młodzieżowa Agencja Wydawnicza 1985, 258 s.

Zawartość

I: Trzydziestu świadków; Lekcja Młodożeńca; Pół wieku [dot. A. Ważyka]; Trzej poeci w podróży [dot.: H. Zaworska: Sztuka podróżowania]; Sérénité [J. Iwaszkiewicza] i bluźniercze pytania; Wyjście z elegii; Uwagi niespiesznego przechodnia [dot. J. Stempowskiego]; Korzenie [dot.: Cz. Miłosz: Rodzinna Europa]. – II: Granice szczerości [dot.: A. Świrszczyńska: Budowałam barykadę]; Niezgoda na bierność [dot.: W. Woroszylski: Po zagładzie]; A jednak – klasycyzm? [dot.: A. Kaliszewski: Gry Pana Cogito]; Między potocznym a pięknym zdaniem [dot.: S. Grochowiak: Bilard]; W kleszczach programu [dot.: A.K. Waśkiewicz: Bezimienna nadzieja; Modele i formuła]. – III: Krytycyzm, nieufność, niezgoda; „Młoda Kultura” [dot. dziejów kwartalnika]; Zasadnicze trudności [dot.: J. Kornhauser: W fabrykach udajemy smutnych rewolucjonistów; Stręczyciel idei]; Pomiędzy liryką a powieścią w odcinkach [dot.: Cz. Sobkowiak: Powieść w odcinkach]; Młodzi idą [dot. antologii: Debiuty poetyckie 1975. Warszawa 1976; Spór o poezję. Kraków 1977; Licytacja. Warszawa 1981]; Wszystko pokruszone. – Pierwodruk w czasopiśmie w 1973-1983.

3. Jarosław Iwaszkiewicz. [Monografia]. Warszawa: Wiedza Powszechna 1994, 422 s.

Rozprawa habilitacyjna.

4. Dwudziestolecie literackie. Wrocław: Wydawnictwo Dolnośląskie 1995, 270 s., A to Polska właśnie.

Zawartość

Literatura i rzeczywistość; W kawiarni i na ulicy; Robotnicy wyobraźni; Między Ziemiańską a Paryżem; Miasta i miejsca; Kabaret i kino; Czasopisma; Od krytyki do cenzury; W powieści, w teatrze; Bal w Operze; Mała antologia tekstów.

5. Bresław. Eseje o miejscach. Wrocław: Okis 1996, 63 s.

Zawartość

Opowieść dla Oleńki; Listy z Borowic: O miejscu; Burza; Koszulka z pierwszym zdaniem, – Bresław.

6. Miłosz. [Monografia]. Wrocław: Wydawnictwo Dolnośląskie 1996, 273 s., A to Polska właśnie.

7. Dziecię nomadów. Wiersze i uwagi. Kłodzko: Kłodzki Ośrodek Kultury, Kłodzki Klub Literacki 1998, 37 s.

Zawiera wiersze i krótkie teksty prozą.

8. Literatura XX wieku. [Współautor:] J. Pyszny. Wrocław: Wydawnictwo Dolnośląskie 1999, 253 s.

Leksykon literatury polskiej dla uczniów i nauczycieli.

9. Mit czy świadectwo? Szkice literackie. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego 2000, 260 s.

Zawartość

I. Poniechać metafor?: Poezja w poszukiwaniu realizmu: Czesław Miłosz i Zbigniew Herbert; Droga, biografia, teologia [dot.: Cz. Miłosz: Piesek przydrożny], – Zbigniew Herbert: Tulipanów gorzki zapach; Wybór Herberta; Elegie na odejście; „Rowigo” – zapiski wędrowania. – Fragment, czyli całość [dot.: T. Różewicz: Zawsze fragment], – Rozpraszanie ciemności [dot.: W. Woroszylski: Ostatni raz], – Urszula Kozioł: Rytm i styl dokumentu; Autoportret z czasem; Czarna skrzynka, – Pamięć i doświadczenie [dot. J. Kornhausera]; Czucie i słowo; Tysiąc wierszy o miłości; Do poetów turniejowych; Uczona czy spontaniczna?; Udręczone wiersze Wata. – II. Mit czy świadectwo?: Nieśmiertelna opowieść o śmiertelnej miłości [dot.: Dzieje Tristana i Izoldy], – Jarosław Iwaszkiewicz: Iwaszkiewicz w polskim czyśćcu; Metafizyka codzienności; Western według Iwaszkiewicza; Iwaszkiewicz a idea zjednoczonej Europy; Ikar warszawski. Eksplikacja opowiadania Jarosława Iwaszkiewicza „Ikar”; Wojenny notatnik Iwaszkiewicza; Literatura wobec wolności, – Mit czy świadectwo? [dot. T. Nowaka]; Nurt chłopski, temat wiejski; „Każde spojrzenie może być ostatnim”. O Bogdanie Wojdowskim; Tadeusz Konwicki: List zza muru; Czas czytadła?; Dzieje pewnego pierścionka [dot.: A. Ścibor-Rylski: Pierścionek z końskiego włosia]; Sielanka z tragicznym końcem [dot.: E. Orzeszkowa: Nad Niemnem]; Jeszcze Miłosz; Książka z ruin [dot.: Legend nowoczesności]; „Przywiązanie do proporcji i miary” [dot.: Abecadło Miłosza]; Ojczyzna jako poszukiwanie; Powitanie Poety. – III. Co ja tu robię?: Zapiski przy niektórych literach alfabetu współczesnej literatury polskiej; Synteza na miarę epoki; Dekada 1986-1996 w literaturze polskiej. Odpowiedź na ankietę „Dykcji”; Krytyka, czyli sposób bycia [dot.: J. Łukasiewicza]; Zaświadczenie dla Kazimierza Wyki; Co ja tu robię?

10. Literackie półwiecze 1939-1989. Wrocław: Wydawnictwo Dolnośląskie 2001, 286 s., A to Polska właśnie.

11. Murzynek. [Wiersze]. Wrocław: LEW – Leopold Wróblewski 2001, 63 s.

Wydane na zlecenie Stowarzyszenia Pisarzy Polskich.

12. Dolny Śląsk. Ziemia spotkania. [Szkice]. Wrocław: Atut 2002, 309 s.

Zawartość

Pytania zadawane sobie; Terra incognita?; Miesz(k)ańcy; Miasto spotkania; Loci communes; Cultura.

Artykuły w czasopismach i książkach zbiorowych, m.in.

Proza polonistyki jutra. W: Polonistyka w przebudowie. Kraków 2005. T. 1. s. 631-637.
Temat Wrocław. W: Literatura, kultura, komunikacja. Wrocław 2006 s. 155-163.

Słuchowiska radiowe, m.in.

Głowa. Polskie Radio 1989.
Puste nakrycie. Polskie Radio 1989.
Urania. Polskie Radio 1989.
Raport Piłata. Polskie Radio 1994.
Śniadanie u Heroda. Polskie Radio 1994.

Przekłady

1. S. Turkka: Śnieg z deszczem. Przekł. z fińskiego i posłowie A. Zawada. Kłodzko: Witryna Artystów 1991, 32 s.

Prace redakcyjne

1. Futuryści polscy. Wybór poezji. [Wybór] A. Zawada. Wrocław: Instytut Filologii Polskiej 1975, [40] k., Teksty do Ćwiczeń, z. 10. Wyd. nast. tamże: 1977, 1984.
2. Manifesty programowe futurystów polskich. [Wybór] A. Zawada. Wrocław: Instytut Filologii Polskiej 1975, [22] k., Teksty do Ćwiczeń, z. 11.
3. J. Iwaszkiewicz: Il tramonto. [Wiersze]. Wybór: J. Iwaszkiewicz i A. Zawada. Warszawa: Zarząd Główny Socjalistycznego Związku Studentów Polskich 1976, 31 s.
4. J. Iwaszkiewicz: Notatki 1939-1945. Aneks: A. Iwaszkiewiczowa. Przygotował do druku, uzupełnił przypisami i posłowiem A. Zawada. Wrocław: Wydawnictwo Dolnośląskie 1991, 170 s.
5. Wiary i słowa. [Studia]. Pod red. A. Poprawy i A. Zawady. Wrocław: Towarzystwo Przyjaciół Polonistyki Wrocławskiej 1994, 436 s.
Dla Jacka Łukasiewicza na sześćdziesiąte urodziny.
6. Ogólnopolski Konkurs na Lirykę Miłosną o Laur Miedzianego Amora, Polska miłość ’95. Wybór prac A. Zawada. Lublin: Dom Kultury Zagłębia Miedziowego 1995, 53 s.
7. J. Iwaszkiewicz: Opowiadania wybrane. Oprac. [i wstęp:] A. Zawada. Wrocław, Kraków: Wydawnictwo Ossolineum 2001, LXXXIII, 484 s., Biblioteka Narodowa I, 303.
8. Miłość – sacrum i profanum. XIV Lubińskie Spotkania z Literaturą Miłosną. Antologia. Wstęp i oprac.: A. Zawada. Wrocław: Atut 2002, 72 s.

Omówienia i recenzje

Ankiety dla IBL PAN 2003, 2004, 2007.

Słowniki i bibliografie

Literatura polska XX wieku. Przewodnik encyklopedyczny. T. 2. Warszawa 2000 (S. Bereś).

Gra w ludowe

M.A. Kowalski: Gra w kulturę. Tygodnik Kulturalny 1984 nr 45.
A. Marzec: Kto z kim gra?Miesięcznik Literacki1984 nr 8/9.
P. Kowalski: Dwa razy o nurcie chłopskim. Regiony 1986 nr 1/4 [dot. też: K. Nowosielski: Ryzyko obecności].
M. Mydlarz: W chłopskim nurcie prozy. Integracje 1987 nr 23.

Wszystko pokruszone

M. Kisiel: Pokruszony” styl epoki. Pismo Literacko-Artystyczne 1986 nr 9.
D.T. Lebioda. „Fakty1986 nr 8.
T. Złotorzycki: Rekonesans w nieznane. Nowe Książki 1986 nr 7/8.
P. Szewc: Scalanie kultury. Odra 1988 nr 5.

Jarosław Iwaszkiewicz

J. Drzewucki: Sztuka pisania, sztuka życia. Twórczość 1994 nr 9.
E. Filipek: Dzieło niczyje... Nowe Książki 1995 nr 2.
L.M. Koźmiński: Obmapywanie współczesności. Kresy 1995 nr 2.

Dwudziestolecie literackie

P. Dunin-Wąsowicz, W. Kaliszewski: Bryk, czy nie bryk? „Życie Warszawy1995 nr 176.
H. Gosk: O dwudziestoleciu międzywojennym inaczej. Przegląd Humanistyczny 1995 nr 5.
J. Termer: Wokół dwudziestolecia. Wiadomości Kulturalne 1995 nr 31.
A. Bagłajewski. „Twórczość1996 nr 4.
D. Dobrowolska: O historii literatury kolorowo i poważnie. W tejże: O literaturze XX wieku. Kielce 2001.

Bresław

W. Browarny: Na skraju Europy. Arkusz 1996 nr 7.
L. Szaruga: Zadomawianie się. Literatura 1996 nr 4.

Miłosz. Scenariusz filmu dokumentalnego

K. Masłoń. „Rzeczpospolita1996 nr 285.
J. Drzewucki: Obywatel literatury „Twórczość 1997 nr 11.
A. Fiut: Zachwiana głębia ostrości. Odra 1997 nr 5.
K. Lisowski: Monografia popularyzująca. Nowe Książki 1997 nr 3.
J. Wolski: Miłosz według Zawady. Archiwum Emigracji 1998 z. 1.

Dziecię nomadów

P. Śliwiński: Szukanie ojczyzny. Nowe Książki 1999 nr 3.

Mit czy świadectwo?

A. Bagłajewski: Krytyka jako sposób bycia. Nowe Książki 2000 nr 9.
M. Kisiel: Fragment i synteza. Twórczość 2000 nr 11.

Literackie półwiecze 1939-1989

T. Nyczek: Literatura pod peerelem. Przekrój 2001 nr 38.
B. Faron. „Nowa Polszczyzna2002 nr 1.
J. Pieszczachowicz: Kłopoty z pamięcią. Dziennik Polski 2002 nr 62.

Murzynek

A. Szymańska: Chwaląc, co było i jest. Nowe Książki 2001 nr 5.

Dolny Śląsk

T. Romanowicz: Rysowanie mapy. Nowe Książki 2003 nr 6.
H. Waniek. „Przegląd Polityczny2004 nr 64.