BIO

Urodzony 5 maja 1920 w Kołomyi; syn Emila Załuckiego, urzędnika bankowego, i Marii z Tymcików. Do szkoły średniej uczęszczał początkowo w Kołomyi, a od 1934 we Lwowie. W 1938 zdał egzamin maturalny, po czym odbył służbę wojskową w Szkole Podchorążych Rezerwy Artylerii we Włodzimierzu Wołyńskim. Po wybuchu II wojny światowej brał udział w kampanii wrześniowej; jako podoficer zwiadowczy 20. Pułku Artylerii Lekkiej walczył pod Mławą, a następnie przedostał się do Warszawy, gdzie został ranny. Z chwilą kapitulacji miasta został wzięty do niewoli niemieckiej i osadzony w stalagu w miejscowości Irena niedaleko Dęblina. W grudniu 1939 zbiegł z obozu i dotarł do znajdującego się pod okupacją radziecką Lwowa. Tam też przebywał po wybuchu wojny niemiecko-radzieckiej i zajęciu miasta przez Niemców. Pracował jako urzędnik. Ożenił się z Adolfiną Burkiewicz. Po zakończeniu wojny przeniósł się w 1945 w ramach tzw. repatriacji do Krakowa. Był sekretarzem Naczelnej Dyrekcji Centralnego Zarządu Przemysłu Naftowego (1945-51) i równocześnie studiował filozofię i anglistykę na Uniwersytecie Jagiellońskim (do 1948; studia nieukończone). Debiutował w 1945 wierszem satyrycznym pt. Literackie podwórko, ogłoszonym na łamach „Przekroju” (nr 8); z tygodnikiem tym współpracował następnie do 1979 (z przerwami). W 1948-57 był współpracownikiem „Echa Krakowa”, w 1951-53 kierował działem literackim tego dziennika, a potem drukował tam jeszcze sporadycznie swoje teksty. Wiersze i felietony zamieszczał nadto m.in. w „Echu Tygodnia” (1949-55, z przerwą), „Expressie Poznańskim” (1949-51), „Expressie Wieczornym” (1949-53), „Gazecie Krakowskiej” (1949-55) oraz w tygodnikach „Mucha” (1949-52), „Płomyczek” (1949-58), „Szpilki” (1949-79, z przerwami) i „Życie Literackie” (1951-76, z przerwami). W 1952 został członkiem Związku Literatów Polskich. W 1952-54, jako wykonawca własnych tekstów, występował z Krakowskim Teatrem Satyryków, a następnie z kabaretem Wagabunda (1954-68). Od lat pięćdziesiątych współpracował z Polskim Radiem; przygotowywał comiesięczną audycję satyryczną pt. Teatrzyk pięciu piór (1950), a później prezentował także swoje utwory satyryczne w radiowych programach pt. Zgaduj – zgadula i Podwieczorek przy mikrofonie. W następnej dekadzie nawiązał również współpracę z telewizją; m.in. brał udział w cyklicznym programie rozrywkowym pt. Poznajmy się. Pisał utwory dla dzieci przy współudziale Karola Szpalskiego. Wyjeżdżał wielokrotnie na występy za granicę (od 1959; głównie z kabaretem Wagabunda), m.in. do ośrodków polonijnych we Francji, w Stanach Zjednoczonych, Kanadzie, Anglii, Izraelu, Związku Radzieckim, Australii i Szwecji. Od 1962 występował w warszawskim Teatrze Syrena. W 1963 zamieszkał w Warszawie. Współpracował nadal z „Przekrojem” i „Szpilkami”, utwory ogłaszał też m.in. w „Tygodniku Kulturalnym” (1963-67). Od 1975 związany był z Teatrem Buffo w Warszawie oraz z Kabaretem Związku Polskich Autorów i Kompozytorów Utworów Rozrywkowych „ZAKR”. Odznaczony Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski (1964). Zmarł 13 kwietnia 1979 w Warszawie; pochowany tamże na Cmentarzu Powązkowskim.

Works

1. Jurek mieszka w Warszawie. [Opowieści wierszem dla dzieci; współautor:] K. Szpalski. Warszawa: Nasza Księgarnia 1950 [właśc. 1951], 80 s. Wyd. 2 tamże 1952.

2. O dwunastu krukach i białym gołąbku. [Bajka wierszem dla dzieci; współautor:] K. Szpalski. Warszawa: Nasza Księgarnia 1950, 46 s. Wyd. 2 tamże 1954. Por. poz. .

Przekłady

czeski

O dvanácti havraneh a bílé holubici. Przeł. O. Kryštofek. Praha 1953.

rosyjski

O belom golube i dvenadcati voronah. [Przeł.] S. Mihalkow. Moskva 1952.

Adaptacje

teatralne

Wystawienie: Leningrad, Teatr Lalek Pałacu Pionierów 1953.

3. O dzięciole, pelikanie, żabie, jeżu i bocianie. [Wiersze dla dzieci; współautor:] K. Szpalski. Warszawa: Nasza Księgarnia 1951, [8] k. Wyd. 2 tamże 1952.

4. Raz się z rakiem spotkał rak. [Wiersze dla dzieci; współautor:] K. Szpalski. Warszawa: Nasza Księgarnia 1951, [8] k. Wyd. nast. tamże: wyd. 2 1952, wyd. 3 1954.

5. Dwaj panowie z Limbakuku. [Utwór dramatyczny dla młodzieży; współautorzy:] B. Brzeziński, K. Szpalski. Powst. przed 1952. Prapremiera: Kraków, Teatr Młodego Widza 1951.

6. Małe bajeczki o wielkich zwierzętach. [Wiersze dla dzieci; współautor:] K. Szpalski. Warszawa: Nasza Księgarnia 1952, [8] k.

7. Nasi chłopcy na boisku. [Wiersze dla dzieci; współautor:] K. Szpalski. Warszawa: Nasza Księgarnia 1952, 46 s. Wyd. 2 tamże 1954.

Wyróżnienie w Konkursie Olimpijskim Ministerstwa Kultury i Sztuki i Związku Literatów Polskich w 1952.

8. O Antku, co wioskę porzucił. [Opowieść wierszem dla dzieci; współautor:] K. Szpalski. Warszawa: Nasza Księgarnia 1953, 15 s.

9. O złych krukach i białym gołąbku. Widowisko w 5 aktach. [Współautorzy:] T. Kwiatkowski, K. Szpalski. Warszawa: Nasza Księgarnia 1953, 83 s. Por. poz. .

10. Przejażdżki wierszem. Warszawa: Czytelnik 1953, 169 s. Wyd. 2 tamże 1954.

Zawartość

Wiersze, fraszki oraz wolne przekłady z języka rosyjskiego następujących autorów: W. Bachanow, A. Bezymieński, G. Jakimow, J. Kostiukowski, A. Kowalenko, A. Malin, S. Michałkow, G. Pierow.

11. Ananasy z naszej klasy. [Obrazki satyryczne dla dzieci; współautor:] K. Szpalski. Kraków: Wydawnictwo Literackie 1954, 63 s. Wyd. nast. tamże: wyd. 2 1958, wyd. 3 1959, wyd. 4 1959, wyd. 5 1963, wyd. 6 1965, wyd. 7 1968, wyd. 8 1972, wyd. 9 1984, wyd. 10 1984, wyd. 10a 1984.

12. Dziwne przygody płynącej wody. [Opowieść wierszem dla dzieci; współautor:] K. Szpalski. Kraków: Wydawnictwo Literackie 1954, 42 s. Wyd. nast. tamże: wyd. 2 1960, wyd. 3 1961, wyd. 4 1963, wyd. 5 1965, wyd. 6 1967.

13. Szopka satyryczna 1956. [Współautor:] A. Marianowicz, J. Minkiewicz. Prapremiera: Warszawa, Klub Prasy 1955. Wyd. Warszawa: Czytelnik 1956, 70 s.

Wystawienia następne

Wystawienie: pt. Szopka artystyczna.

14. Uszczypnij Muzo. [Wiersze satyryczne]. Kraków: Wydawnictwo Literackie 1955, 132 s.

Zawartość

Cykle: Kumoterstwa nie ma; Tyrady z estrady; ... i fraszki; Między nami krakusami.

15. Oj, czyste kpiny. [Wiersze satyryczne]. Warszawa: Iskry 1957, 200 s. Wyd. 2 [rozszerzone] tamże 1959, 213 s.

Zawartość

Cykle: Motto; Dużo kpin i trochę westchnień; Dużo westchnień i trochę kpin; Kpiny bardzo kulturalne; Moja fizyczna kultura; Kpiny na estradzie; Kpiny nieśmiertelne; Kpiny z nieśmiertelnych; Kpinki.

16. A nie mówiłem? [Wiersze satyryczne]. Warszawa: Iskry 1961, 141 s.

Zawartość

Cykle: Kto nie szarga – ten nie je; Proszę ludzkości; Najniższy szczebel; Jakoś nam się żyje; Miłość to zasadzka; Artysta też człowiek; Jubileusze załatwiam!; Dodatek bezpłatny.

17. Uszanowanie, panie bocianie. [Wiersze dla dzieci; współautor:] K. Szpalski. Kraków: Wydawnictwo Literackie 1961, 45 s.

18. Kilka sportowych wierszy pod tytułem kto pierwszy. [Dla dzieci; współautor:] K. Szpalski. Kraków: Wydawnictwo Literackie 1962, 47 s.

19. Niespokojna czaszka. [Wiersze satyryczne]. Warszawa: Iskry 1965, 141 s.

Zawartość

Cykle: Żebyś żył w ciekawych czasach!; Mniejsze niepokoje epoki; Niepokoiki; Kobieta to problem; Uwaga – szakale na widowni!; A nie mówiłem w „A nie mówiłem?” [por. poz. ].

20. Uśmiech po polsku. [Wiersze satyryczne]. [Stany Zjednoczone: ok. 1965], 48 s.

21. Czy pani lubi Załuckiego? Wiersze wybrane. 1950-1965. Warszawa: Iskry 1967, 221 s.

Zawartość

Cykle: Pierwsze wykroczenia. (Przed kurtyną); Winy przedawnione; Przestępstwa sentymentalne; Nieuzasadnione pretensje; Szarganie świętości; Skandale międzynarodowe; Drobne przewinienia.

22. Komu do śmiechu. [Wiersze i fraszki satyryczne]. Warszawa: Iskry 1970, 117 s.

Zawartość

Cykle wierszy: Ulica Dowcip; Podróże kształcą; Ratujmy małżeństwo; Głupie spotkania, – oraz cykl fraszek: Chwile megalomanii.

23. Przepraszam – żartowałem. [Wiersze satyryczne]. Warszawa: Iskry 1974, 251 s.

Zawartość

Cykle: Moje ćwierćwiecze; Jak się masz, okresie miniony; Trudno – XX wiek; Królowa jest naga; Ratujmy małżeństwo [poz. ]; Gdzie nas nie ma; Powoli, panowie, powoli; Wyznania osobiste; Fraszka na bis.

24. Kpiny i kpinki. Utwory wybrane. Wyboru dokonał i wstępem opatrzył L.J. Kern. Wrocław: Wydawnictwo Literackie 1985, 432 s.

Zawartość

Wiersze z poz. , , , , , , , – nadto cykle: Moje ostatnie rozśmieszanie Polaków; Fraszki.

Przekłady

1. K. Czukowski: Niedźwiedź i lis. [Dla dzieci]. Przeł.: K. Szpalski i M. Załucki. [Warszawa:] Nasza Księgarnia 1950, [8] k. Wyd. 2 tamże 1952.
2. S. Michałkow: Miś na północy. [Dla dzieci]. Przeł.: K. Szpalski i M. Załucki. [Warszawa:] Nasza Księgarnia 1954, 24 s.

Analyses and reviews

Ankiety dla IBL PAN 1957, 1966.

Wywiady

Z Marianem Załuckim rozmowa o sztuce. [Rozm.] A. Zejman. Panorama 1965 nr 46.
Zwierzenia satyryka ze znakiem Q. Rozm. E. Berberyusz. Głos Wielkopolski 1966 nr 204.

Słowniki i bibliografie

Słownik współczesnych pisarzy polskich. T. 3. Warszawa 1965.
Rocznik Literacki 1979 wyd. 1983 (A. Biernacki).
Literatura polska XX wieku. Przewodnik encyklopedyczny. T. 2. Warszawa 2000 (Redakcja).

Ogólne

Artykuły

R. Kosiński: Marian Załucki. W tegoż: Głowy podwawelskie. Kraków 1965.
[M.R. Groński] F.Z.K.: Kabaret Mariana Załuckiego. Szpilki 1970 nr 47.
R.M. Groński: Alfabet polskiej rozrywki: Marian Załucki. Teatr 1972 nr 16.
J. Bober: Autor i aktor. Gazeta Południowa 1979 nr 128.
R.M. Groński: Jeszcze jeden Starszy Pan. „Polityka 1985 nr 45.
L.J. Kern: Wdzięczne lekkości. Wywiad. [Rozm.] K. Targosz. Przekrój 2001 nr 43.

Przejażdżki wierszem

L. Herdegen: Przejażdżki i wiersze Mariana Załuckiego. Gazeta Krakowska 1953 nr 109.
T. Kwiatkowski. „Od A do Z1953 nr 40.
M. Słomczyński: Przejażdżka prozą po „Przejażdżkach wierszem. Życie Literackie 1953 nr 20.
W. Zechenter: Debiut Mariana Załuckiego. Echo Krakowa 1953 nr 111.

Uszczypnij Muzo

S. Otwinowski. „Życie Literackie1955 nr 22.

Oj, czyste kpiny

H. Przedborska. „Nowiny Literackie i Wydawnicze1957 nr 16.
T. Nowak: List prawie do Mariana Załuckiego. Życie Literackie 1958 nr 2.