BIO
Urodzony 4 stycznia 1921 w Siedlcach; syn Władysława Zalewskiego, majora, audytora Wojskowego Korpusu Sądowniczego, i Wandy z Jasieńskich. W 1939 ukończył Gimnazjum i Liceum im. Jana III Sobieskiego w Grudziądzu. W czasie okupacji niemieckiej przebywał początkowo we wsi pod Łukowem w Lubelskiem, pracując jako prywatny nauczyciel. Od 1942 dojeżdżał do Warszawy na tajne wykłady historii na Uniwersytecie Ziem Zachodnich. Brał udział w pracy konspiracyjnej w szeregach Armii Krajowej, w 1943 walczył w partyzantce w Lubelskiem. Ranny, przeniósł się do Warszawy, gdzie kontynuował tajne studia. Był także redaktorem konspiracyjnego dziennika organizacji Miecz i Pług pt. „Wiadomości Codzienne”. Debiutował w 1944 opowiadaniem Rany, ogłoszonym w konspiracyjnym piśmie „Kuźnia” (nr 3). W 1943-44 należał do zespołu redakcyjnego pisma „Dźwigary” i uczestniczył w podziemnym życiu kulturalnym. Walczył w powstaniu warszawskim jako podchorąży Batalionu im. Kilińskiego; był ranny w czasie ataku na gmach Polskiej Akcyjnej Spółki Telegraficznej. Po upadku powstania został wywieziony do obozu jenieckiego w Zeithein (Stalag IV C). Do kraju powrócił w maju 1945 i zamieszkał w Warszawie. W 1945 ożenił się z Krystyną Tyską, historykiem. W 1945-46 kontynuował studia na wydziale historii Uniwersytetu Warszawskiego, uzyskując absolutorium. Utwory prozą, artykuły i reportaże publikował na łamach „Wsi” (1945-46, 1948-49, 1952), współpracował też ze „Sztandarem Młodych” (1946-53, 1956). Od 1945 należał do Polskiej Partii Robotniczej (od 1948 Polska Zjednoczona Partia Robotnicza; do 1981); w 1958-60 był sekretarzem Podstawowej Organizacji Partyjnej Związku Literatów Polskich (ZLP). Był członkiem zespołu redakcyjnego tygodników „Pokolenie” (1946) i „Nowiny Literackie” (1948). W 1948-52 pracował w dziale literackim Domu Wojska Polskiego. W 1949 został członkiem ZLP. Wchodził w skład zespołu redakcyjnego „Przeglądu Kulturalnego” (1953-64), a następnie tygodnika „Kultura” (1965-69); w pismach tych ogłaszał też opowiadania, reportaże, artykuły i felietony. W 1967-86 był kierownikiem literackim Zespołu Filmowego „Tor”. W 1971-78 był przez dwie kadencje członkiem Prezydium, a w 1978-81 wiceprezesem Zarządu Głównego ZLP. Był współzałożycielem (1978) i członkiem Zespołu Usługowego Konwersatorium „Doświadczenie i Przyszłość”. W 1980 został członkiem Komitetu Porozumiewawczego Stowarzyszeń Twórczych i Naukowych. Wyjeżdżał wielokrotnie za granicę, m.in. do Chin (1958, 1964), na Kubę (1975). Utwory prozą publikował w pismach „Życie Literackie” (1972-82), „Literatura” (od 1972), „Odra” (od 1979), „Więź” (od 1984), „Rzeczpospolita” (od 1989) i „Twórczość” (od 1991). Za dokonania literackie otrzymał nagrody Ministra Kultury i Sztuki II stopnia (1965) i I stopnia (1981), nagrodę Funduszu Literatury (1989) oraz nagrodę im. W.S. Reymonta za całokształt twórczości (2004). Odznaczony Krzyżem Walecznych (1944), Krzyżem Kawalerskim (1959) i Krzyżem Oficerskim (1965) Orderu Odrodzenia Polski oraz Orderem Sztandaru Pracy II klasy (1978). Zmarł 4 lutego 2009 w Warszawie.
Twórczość
1. Śmiertelni bohaterowie. Nowele. Warszawa: Wydawnictwo E. Kuthana 1946, 171 s.
Zawartość
2. Broń. [Powieść]. Warszawa: Wiedza 1948, 179 s. Wyd. nast.: Warszawa: Książka i Wiedza 1949; wyd. 2 [!] Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej 1960. Przedruk zob. poz. ↑.
Przekłady
słowacki
Wyd. wspólnie z poz. ↑ pt. Broń; Ranny w lesie. Warszawa: Czytelnik 1978, 350 s.
3. Traktory zdobędą wiosnę. [Reportaże]. Warszawa: Czytelnik 1950, 216 s. Wyd. nast. tamże: wyd. 2 1951, wyd. 3 1953.
Nagrody
Zawartość
Przekłady
czeski
kazachski
rosyjski
słowacki
węgierski
4. Rok walki i zwycięstw. Opowieść o spółdzielni produkcyjnej „Iskra” w Milejowie. [Współautor:] W. Woroszylski. Warszawa: Książka i Wiedza 1951, 58 s.
5. Urodzaj. [Opowiadanie]. Warszawa: Czytelnik 1951, 81 s.
Przekłady
niemiecki
6. W listopadzie, miesiącu wiosennym. [Opowiadanie]. W: Budujemy. [Autorzy:] T. Konwicki, W. Woroszylski, W. Zalewski. Warszawa: Książka i Wiedza 1951 s. 9-67.
7. Na wirażu. [Opowiadania]. Warszawa: Iskry 1953, 178 s. Wyd. 2 tamże 1955.
Zawartość
8. Ziemia bez nieba. [Powieść. T. 1]. Warszawa: Czytelnik 1957, 518 s.
9. W poszukiwaniu dnia dzisiejszego. [Reportaże z życia wsi]. Warszawa: Iskry 1958, 138 s.
10. Ranny w lesie. [Opowiadanie]. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej 1960, 123 s. Wyd. nast.: tamże wyd. 2 1963, wyd. 3 1964; wyd. 4 Warszawa: Iskry 1975. Wyd. łączne z Broń zob. poz. ↑. Przedruk zob. poz. ↑. Por. poz. ↑.
Nagrody
Przekłady
hiszpański
Adaptacje
telewizyjne
11. Widok Żółtej Rzeki. [Reportaż]. Warszawa: Iskry 1960, 139 s.
12. Półsezon w wielkim świecie. [Szkice publicystyczne]. Warszawa: Iskry 1963, 129 s.
Zawartość
13. Pruski mur. [Powieść]. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej 1964, 247 s. Wyd. nast.: tamże: wyd. 2 1966, wyd. 3 1967, wyd. 4 1974; wyd. 5 Warszawa: Czytelnik 1977.
Nagrody
Przekłady
słowacki
ukraiński
Adaptacje
teatralne
radiowe
filmowe
14. Ranny w lesie. [Scenariusz filmowy; współautor:] J. Nasfeter. Ekranizacja 1964. Por. poz. ↑.
15. Noce i świt i inne utwory. [Powieści i opowiadania]. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej 1965, 394 s.
Zawartość
16. Odmiany nadziei. Szkice z podróży. Warszawa: Książka i Wiedza 1968, 209 s.
Zawartość
17. Splot słoneczny. [Powieść]. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1972, 278 s. Wyd. nast. tamże: wyd. 2 1973, wyd. 3 1977.
Adaptacje
radiowe
18. Czarne jagody. [Powieść]. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej 1975, 309 s. Wyd. nast.: tamże: wyd. 2 1977, wyd. 3 1978; wyd. 4 Kraków, Wrocław: Wydawnictwo Literackie 1986, 247 s.
Nagrody
19. Dolina Królów. [Szkice literackie]. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1976, 190 s. Wyd. 2 tamże 1978.
Zawartość
Adaptacje
radiowe
20. Ostatni postój. [Powieść]. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1979, 159 s. Wyd. nast.: wyd. 2 tamże 1980; wyd. 3 Warszawa: Czytelnik 1986, 186 s.
Nagrody
Przekłady
niemiecki
Adaptacje
radiowe
21. Niezwyciężeni. [Opowiadania]. Kraków: Wydawnictwo Literackie 1981, 92 s.
Zawartość
22. Pożegnanie twierdzy. [Powieść]. Warszawa: Czytelnik 1985, 302 s. Wyd. nast. tamże 2000.
Nagrody
23. Wysłannik. [Powieść]. Kraków: Wydawnictwo Literackie 1988, 289 s.
24. Imię i nazwisko. [Scenariusz filmowy; współautor:] J. Wójcik. „Dialog” 1991 nr 7 s. 5-27. Ekranizacja pt. Skarga 1991.
25. Major, śmierć i diabeł. [Opowiadania]. Warszawa: Czytelnik 1993, 144 s.
Zawartość
26. Wyspa umarłych, wyspa miłości. [Powieść]. Warszawa: Agawa 1994, 299 s.
27. Coś za coś. [Utwór dramatyczny]. „Dialog” 1995 nr 9 s. 5-25.
Adaptacje
filmowe
28. Zaciemnienie. Opowiadania. Warszawa: Czytelnik 1997, 199 s.
Nagrody
Zawartość
29. Auto-da-fé. Nowela filmowa. „Dialog” 1998 nr 4 s. 5-26.
30. Zwiadowcy światła. [Szkice literackie]. Warszawa: Czytelnik 1999, 192 s.
Zawartość
31. Horoskop. Scenariusz filmu telewizyjnego. „Dialog” 2000 nr 9 s. 5-16.
32. Zakładnicy. [Powieść]. Warszawa: Czytelnik 2001, 395 s.
33. Czas doliczony. [Refleksje]; Z niepamięci. [Poemat prozą]. Warszawa: Agawa [2006], 266 s.
Adaptacje
Omówienia i recenzje
• Ankiety dla IBL PAN 1953, 1979, 2004.
