BIO
Urodzony 21 października 1947 w Kuźnicy Czarnkowskiej w rodzinie urzędniczej; syn Ireneusza Wyrwy i Janiny z Krzyżańskich. Uczęszczał do Liceum Ogólnokształcącego w Czarnkowie; w 1966 zdał maturę. Następnie studiował zaocznie przez rok na Wydziale Nauk Społecznych Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Podejmował różne zajęcia, m.in. pracował jako meliorant, górnik, dekorator i pracownik kulturalno-oświatowy. Debiutował w 1968 wierszem pt. Ranek, opublikowanym na łamach czasopisma „Ziemia Nadnotecka” (nr 9); z czasopismem tym następnie współpracował do 1979. Wiersze, artykuły i recenzje ogłaszał także m.in. w „Nadodrzu” (1969, 1977-81), „Faktach i Myślach” (1970-88, z przerwami) i „Nurcie” (1970-88). W 1976-80 był członkiem Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej. Rozwijał działalność kulturalno-społeczną na terenie województwa poznańskiego. Od 1969 był członkiem Czarnkowskiego Towarzystwa Społeczno-Kulturalnego, a od 1979 Nadnoteckiego Towarzystwa Społeczno-Kulturalnego. W 1977-78 pracował w Czarnkowskim Domu Kultury. Od 1981 należał do Związku Literatów Polskich. Od 1982 był członkiem Stowarzyszenia Pax, od 1987 wchodził w skład Rady Kultury Zarządu Głównego Stowarzyszenia. W 1983 przeniósł się do Piły i pracował kolejno: w Wojewódzkim Ośrodku Kultury (do 1986), Oddziale Wojewódzkim Stowarzyszenia Pax (do 1988), Wydziale Kultury i Sztuki Urzędu Wojewódzkiego w Pile (do 1997). Wiersze, artykuły i recenzje ogłaszał w tym czasie m.in. na łamach czasopism „Nowy Wyraz” (1978-80), „Tygodnik Pilski” (1980-87; tu w 1985 cykl felietonów literackich pt. Groch z kapustą), „Radar” (1982-87), „Kierunki” (1984-87; w 1987 członek redakcji), „Gazeta Poznańska” (1986-88), „Życie i Myśl” (1989; także członek redakcji), nadto utwory dla dzieci drukował w „Świerszczyku” (1979-85, z przerwami) i „Misiu” (1983-88). Równocześnie z działalnością literacką zaczął się zajmować malarstwem i grafiką książkową. Swoje prace wystawiał m.in. w Poznaniu, Warszawie, Krakowie, Sankt Petersburgu, Hamburgu i Flensburgu. Opracował kilkanaście katalogów plastycznych, był współautorem akcji plastycznych. Wielokrotnie nagradzany i wyróżniany za pracę literacką, m.in. otrzymał nagrodę miesięcznika „Ziemia Nadnotecka” za szczególne osiągnięcia w upowszechnianiu kultury i twórczości artystycznej (1978), Medal Nowej Sztuki (1980), nagrodę Czerwona Róża, przyznaną przez Klub Studentów Wybrzeża Żak w Gdańsku za całokształt twórczości (1987), nagrodę Wojewody Pilskiego (1988), nagrodę Ministra Kultury i Sztuki II stopnia (1989). W 1991 był założycielem Pracowni Literackiej Atut. W 1999 otrzymał nagrodę Prezydenta miasta Piły, a w 2006 nagrodę Światowego Dnia Poezji UNESCO — „Poezja Dzisiaj”. Wyróżniony m.in. odznakami: Za Zasługi dla Rozwoju Województwa Poznańskiego (1979), Za Zasługi dla Rozwoju Województwa Pilskiego (1982), Zasłużony Działacz Kultury (1986) oraz Srebrnym Krzyżem Zasługi (1986) i odznaką Zasłużony dla Kultury Polskiej (2004). Zmarł 23 maja 2019; pochowany w Pile na cmentarzu Komunalnym przy ulicy Motylewskiej.
Twórczość
1. [Wiersze]. [Poznań:] Pałac Kultury 1971, [10] s.
2. Dom ust. [Wiersze]. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie 1977, 77 s.
3. [Wiersze]. [Piła:] Wydział Kultury Urzędu Miejskiego, Klub Międzynarodowej Książki i Prasy w Pile, Oddział „Gazeta Zachodnia” 1977, [12] k., powielone.
4. Amfiladowy trakt. [Powieść]. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie 1979, 214 s.
Nagrody
5. Drugi — dom. [Wiersze]. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie 1981, 130 s.
Zawartość
6. Kobieta anioł. [Powieść]. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie 1983, 279 s. Wyd. 2 poprawione tamże 1987.
Nagrody
7. Cztery kąty a pies w piątym. [Wiersze dla dzieci]. Poznań: Krajowa Agencja Wydawnicza 1984, 31 s.
8. Fugi z popiołu. [Wiersze]. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo „Iskry” 1984, 70 s.
Zawartość
9. Puchy, puszki i poduszki. [Wiersze dla dzieci]. Bydgoszcz: Pomorze 1985, 30 s.
10. Wierszyki dookoła Dominiki. [Dla dzieci]. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie 1986, 31 s.
11. Adoracja śmietnika. Wiersze-notatki. Piła: Oficyna Wydawnicza Pisarzy i Malarzy, Instytut Wydawniczy „PAX” 1987, 32 s.
12. Gumowe obłoki. [Opowiadania]. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo „Iskry” 1987, 230 s.
Zawartość
13. Pilskie spotkania. [Wiersze]. Piła: Urząd Miasta 1987.
14. Złoty chłopiec. [Wiersze dla dzieci]. Szczecin: Glob 1987, 23 s.
15. Akt erekcyjny. Poemat tylko dla dorosłych. [Wiersze]. Piła: NTSK [Nadnoteckie Towarzystwo Społeczno-Kulturalne] 1988, 38 s.
16. Strach się bać. [Wiersze dla dzieci]. Warszawa: Zrzeszenie Księgarstwa 1988, 46 s. Wyd. 2 tamże 1990.
17. Zielone konie. [Wiersze dla dzieci]. Warszawa: Zrzeszenie Księgarstwa 1988, 46 s.
18. Już idę! Wiersze dla dzieci. Poznań: Krajowa Agencja Wydawnicza [1989], [36] s.
19. Nitka, wdzięki i rubinowa kropka. Powieść dla dzieci. Szczecin: Krajowa Agencja Wydawnicza 1989, 121 s.
20. Wyprawa przeciwko podróży. [Wiersze]. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1989, 104 s.
Zawartość
21. Całowanie klamek. [Wiersze]. Piła: Pilski Dom Kultury, Autor 1990, 54 s., powielone.
Zawartość
22. Siwe dziecko. Wybór wierszy. Warszawa, Piła: POEZJA 1990, 80 s.
23. Münchausen z Czarnkowa. [Wiersze]. Czarnków: „Nadnoteckie Echa”, Piła: Pracownia Literacka „Atut” 1992, 38 s.
24. Nowe odmiany miłości. [Wiersze]. Piła: Pracownia Literacka „Atut” 1993, 32 s.
25. Sole kobiet przestrzennych. [Wiersze]. Piła: Pracownia Literacka „Atut” 1993, 32 s.
26. Książeczka na całoroczny dzień dziecka. [Wiersze]. Piła: Pracownia Literacka „Atut” 1994, 24 s.
27. Małgosia. Poemat. Piła: Pracownia Literacka „Atut” 1994, 38 s.
28. Zaszczuwanie galernika. [Wiersze]. Poznań: Centrum Kultury „Zamek”. Klub Literacki 1996, 40 s.
Zawartość
29. Budowniczowie ruin. [Wiersze]. Poznań: Okolica Poetów 1999, 40 s.
30. Don Juan z Piły. [Wiersze]. Poznań: Okolica Poetów 1999, 71 s.
31. Z kałuży pod tratwą. Prawie dwadzieścia i trzy — a jeden po drugim — bo z dedykacjami, powiązaniami i wynurzeniami wiersze; czyli nieustanny suplement od siebie dla osobnych — i — innych. Bydgoszcz: Świadectwo 1999, 27 s.
32. Meldunek ze zdobytego Miasta. Poezja. Piła: Biuro Wystaw Artystycznych i Usług Plastycznych 2004, 40 s.
33. Mosty z ogni. [Wiersze]. Bydgoszcz: Świadectwo 2004, 32 s.
34. Lustra Staszica. [Wiersze]. Bydgoszcz: Instytut Wydawniczy 2005, 39 s.
35. Wołanie z Dna. [Wiersze]. Bydgoszcz: Świadectwo 2005, 32 s.
36. Pocałunek -i- z językiem. [Wiersze]. Ilustracje: T. Wyrwa-Krzyżański. Warszawa: IBiS 2006, 111 s.
37. Wybrane wiersze. Bydgoszcz: Świadectwo; Włocławek: DIX 2006, 612 s.
Wybory utworów literackich w przekładach
rosyjski
Prace redakcyjne
Nadto redakcja ok. 40 zeszytów poetyckich różnych autorów m.in. wydanych przez Pracownię Literacką „Atut”.
Omówienia i recenzje
• Ankieta dla IBL PAN 1988, 2002, 2003, 2006.
