BIO

Urodzona w 1881 w Okińcach (gubernia podolska). Po ukończeniu pensji Cecylii Plater-Zyberkówny w Warszawie studiowała w Krakowie na wydziale literatury na Wyższych Kursach dla Kobiet im. A. Baranieckiego, a następnie w 1907-11 na Wydziale Filozoficznym Uniwersytetu Jagiellońskiego, początkowo jako hospitantka, a później jako studentka nadzwyczajna. Wyszła za mąż za Rybakiewicza. Debiutowała w 1909 artykułem literackim pt. O «Róży» Katerli [Stefana Żeromskiego], ogłoszonym na łamach czasopisma „Prąd” (nr 10-11; podpisana Aurelia Wyleżyńska-Rybakiewiczowa). Rozwijając twórczość literacką, publikowała m.in. w „Echu Literacko-Artystycznym” (1913-14). Zawarła związek małżeński z Adamem Kropatschem, obywatelem Austrii (później rozwiedzeni). W chwili wybuchu I wojny światowej przebywała w Królestwie Polskim, skąd jako poddana austriacka została ewakuowana w głąb Rosji, do Saratowa i Woroneża. W Saratowie poznała Jana Parandowskiego, późniejszego powieściopisarza, i w 1918 wyszła za niego za mąż (rozwód w 1924). Po zakończeniu wojny zamieszkała wraz z mężem we Lwowie. Została członkiem Związku Zawodowego Literatów Polskich (ZZLP) i w 1922 uczestniczyła jako przedstawicielka środowiska lwowskiego ZZLP w obradach zjazdu Związku w Warszawie. W 1924 opuściła Polskę i osiadła w Paryżu, skąd nadsyłała artykuły i korespondencje do prasy krajowej, m.in. do „Bluszczu” (1923-24, 1928-39), „Świata Kobiety” (1924-1932; tu artykuły podpisywane pseudonimem Malibran), oraz Przegląd książek (artykuły podpisywane kryptonimem A.W.), „Wiadomości Literackich” (1924-36, z przerwami), „Lwowskich Wiadomości Muzycznych i Literackich” (1925-28), „Tygodnika Ilustrowanego” (1925-26, 1930, 1932, 1936, 1939), „Kobiety Współczesnej” (1927, 1930-31, 1933-34), „Ilustrowanego Kuriera Codziennego” (1930-34) oraz do wydawanego w Warszawie w języku francuskim tygodnika „Le Messager Polonais” (1925-28). Aktywnie uczestniczyła w życiu paryskiej Polonii oraz w działalności francuskiego stowarzyszenia „Les Amis de la Pologne”; publikowała w wydawanym przez nie czasopiśmie (pod tym samym tytułem, 1925-26) oraz w paryskim piśmie „La Pologne” (1930). Podróżowała po Europie, m.in. do Włoch, Niemiec, Austrii i Hiszpanii. W 1937 powróciła do Polski i zamieszkała na stałe w Warszawie. Kontynuowała pracę literacką, publikując w wielu czasopismach, m.in. w „Skawie” omawiała w dziale Z książek bieżące wydawnictwa i aktualności (1938-39). Wybuch II wojny światowej zastał ją w Zaleszczykach, skąd już w pierwszych dniach września 1939 powróciła do Warszawy. Tu przebywała w czasie okupacji hitlerowskiej; pracowała w szpitalu, prowadziła ożywioną działalność charytatywną oraz opiekowała się ukrywającymi się Żydówkami. Współpracowała z wydawanym konspiracyjnie organem Związku Wolnej Polski i Zjednoczenia Demokratycznego „Nowy Dzień” (1943), w którym publikowała artykuły i recenzje literackie (pod pseudonimami ER, GE, Ge..., RE); w prasie podziemnej używała też pseudonimu Li. W chwili wybuchu powstania warszawskiego, 1 sierpnia 1944, znajdowała się poza domem. Powracając, została postrzelona i zmarła 3 sierpnia 1944.

Twórczość

1. Ryszard Berwiński. Studium. Kraków: Gebethner i Sp. 1913, 92 s.

2. Narcyza Żmichowska w świetle swych zwierzeń. Cz. 1-2. Przewodnik Naukowy i Literacki 1919 s. 847-864, 951-960, 1195-1208; 1920 s. 65-83, 161-176, 257-278, 353-370, 456-466, 545-561, 639-660, 737-757, 836-859, 909-922, 1018-1029, 1118-1130.

3. U złotych wrót. Powieść. Gazeta Lwowska 1920 nr 245-297. Wyd. osobne Lwów: H. Altenberg 1922 [antydatowane 1921], 250 s.

4. Maria Leszczyńska na dworze wersalskim. Z przedmową S. Wasylewskiego. Poznań: Wydawnictwo Polskie 1923, VIII, 210 s. Wyd. nast. T. 1-2. Poznań: Drukarnia „Dziennika Poznańskiego 1935.

5. Niespodzianki. Powieść. Lwów: Lektor 1924, 248 s.

Nagrody

III nagroda w konkursie Instytutu Wydawniczego „Lektor” w 1923; wyd. w serii Nasi Laureaci. Pierwsza Seria Utworów Nagrodzonych i Wyróżnionych w Konkursie im. G. Zapolskiej.

6. Ilustrowany przewodnik dla uchodźców we Francji. [Współautor:] H. Staniszewski. Paryż: Drukarnia Polska 1925, 174 s.

W opracowaniu A. Wyleżyńskiej, autorka podpisana pseudonimem: Zygmunt Przerębski, cz. II: Wycieczki po Paryżu, s. 117-174.

7. Księga udręki. Powieść. Tydzień Literacki 1925 nr 107-270. Wyd. osobne Warszawa: Skład główny Księgarnia Gebethnera i Wolffa, Drukarnia Spółki Wydawniczej Powszechnej 1926, 146 s.

8. Biała czarodziejka. Warszawa: Towarzystwo Wydawnicze „Rój [1926], 60 s.

Dot. Marii Kalergis.

9. Jeunes poétes polonais. Extrait d'une conférence donnée a la Sorbonne le 4 mars 1925. Paris: Les Amis de la Pologne 1926, 19 s.

10. Czarodziejskie miasto. Powieść z przedmową R. Grey'a. Warszawa: Skład główny Dom Książki Polskiej; [drukarnia] „Lech 1928, 79 s.

11. L'emigration polonaise en France. Paris: Édition des Amis de la Pologne 1928, 64 s. Wyd. nast. tamże 1931.

Na karcie tytułowej autorka podpisana: Aura Wyleżyńska.

12. Serce podzielone na ćwierci. Powieść. Warszawa: Gebethner i Wolff; Paryż: Drukarnia Polska „Grafika 1931, 125 s.

Na karcie tytułowej autorka podpisana: Aura Wyleżyńska.

13. W mieście świata polskie ścieżki. [Opowiadania i szkice]. Poznań: Rolnicza Drukarnia i Księgarnia Nakład 1931 [antydatowane 1930], 91 s.

Zawartość

Trzej królowie; Filozofia wersalska; Na Łuku Triumfalnym wykute litery; Dla nich bijące dzwony; Ofiarność pomnik sobie postawiła; Miniaturowa ambasada; Święcone u Basałyków; Błękitna nuta; „Tak twarda była na mnie zbroja”...; Zmienne oblicze Adama.

14. W paryskiej Sofiówce. (Rzecz o Zofii Węgierskiej). [Studium literackie]. Bluszcz 1931 nr 5-6, 9-11, 16, 18, 21-22, 25-27, 41-44, 50; 1932 nr 3-4, 13, 18, 38.

15. Z duszą twoją na ramieniu. Listy z Hiszpanii. Z oryginałów wiernie przełożone. [Powieść]. Warszawa: Towarzystwo Wydawnicze „Bluszcz [1933], 240 s.

Tytuł sugerujący przekład z języka hiszpańskiego jest mistyfikacją literacką.

Przekłady

1. D. Mereżkowski: Narodziny bogów. Tutankhamon na Krecie. [Powieść]. Z rosyjskiego oryginału za zezwoleniem autora przeł. A. Wyleżyńska. Lwów: Globus [1926], 192 s.
2. W. Mickiewicz: Pamiętniki. [Tłumaczyli:] A. Wyleżyńska, S.P. Koczorowski. Warszawa: Gebethner i Wolff 1926-1933.

T. 1. 1838-1861. 1926, 454 s.

T. 2. 1862-1870. 1927, 440 s.

T. 3. 1870-1925. 1933, 488 s.

Omówienia i recenzje

Słowniki i bibliografie

A. Wyleżyńska: Przed czterema laty. (Wspomnienia z lat niewoli i wygnania). Polska Nowa 1919 nr 25.
Słownik współczesnych pisarzy polskich. T. 3. Warszawa 1964.

Ogólne

Artykuły

J. Kiewnarska: Sylwetki paryskie. Autorka „Sofiówki” w Paryżu. Bluszcz 1932 nr 20.

Ryszard Berwiński

A. Fischer. „Pamiętnik Literacki1913.

U złotych wrót

L. Piwiński. „Przegląd Warszawski1922 nr 5.

Maria Leszczyńska na dworze wersalskim

E. Czekalski. „Świat1923 nr 36;.
W. Kozicki: Monografia o Marii Leszczyńskiej. Słowo Polskie 1923 nr 255.
F. Hoesick. „Kurier Warszawski1924 nr 48.
S. Hulanicka. „Le Messager Polonais”, Warszawa 1925 nr 26.

Niespodzianki

J. Lorentowicz: Niedole pożycia małżeńskiego. Express Poranny 1924 nr 110.
L. Piwiński. „Przegląd Warszawski1924 nr 39.

Księga udręki

[Cz. Jastrzębiec-Kozłowski] czk. Wiadomości Literackie 1926 nr 47.
H. Naglerowa: Dwie powieści Aurelii Wyleżyńskiej. Świat Kobiecy 1929 nr 16 [dot. też: Czarodziejskie miasto].

Czarodziejskie miasto

E. Czekalski: Było nas trzech... Świat 1928 nr 16.
L A.: Paryż – czarodziejskie miasto. Echo Tygodnia 1928 nr 12.
Z. Rabska. „Kurier Warszawski1928 nr 242.
H. Naglerowa: Dwie powieści Aurelii Wyleżyńskiej. Świat Kobiecy 1929 nr 16 [dot. też: Księga udręki].

Serce podzielone na ćwierci

J. Fuchsówna: Dwa oblicza Aurelii Wyleżyńskiej. Kurier Literacko-Naukowy 1931 nr 37 [dot. też: W mieście świata polskie ścieżki].
K. Czachowski. „Kultura1932 nr 8.

W mieście świata polskie ścieżki

J. Fuchsówna: Dwa oblicza Aurelii Wyleżyńskiej. Kurier Literacko-Naukowy 1931 nr 37 [dot. też: Serce podzielone na ćwierci].

Z duszą twoją na ramieniu

[W. Bunikiewicz] W.B.: Arcykunszt listu miłosnego. Świat 1933 nr 30.
P. Hulka-Laskowski: Wędrówka i miłość. Tygodnik Ilustrowany 1933 nr 33.
K. Alberti: Podróż „Z duszą na ramieniu. Lwowskie Wiadomości Muzyczne i Literackie 1934 nr 81.
S. Essmanowski: Podróż do Hiszpanii. Wiadomości Literackie 1934 nr 11.
W. Piechnikówna: Polscy literaci i dziennikarze w wędrówkach po świecie. Wiedza i Życie 1934 nr 7.