Wóycicki Kazimierz

BIO

Urodzony 1876 w Warszawie; syn Tadeusza Wóycickiego, urzędnika, i Jadwigi z domu Zakrzewskiej-Wyssogota, kartografki; wnuk Kazimierza Władysława Wóycickiego, pamiętnikarza, badacza i wydawcy materiałów historycznoliterackich i folklorystycznych. Uczęszczał do gimnazjum w Koroczy pod Charkowem, a po jego ukończeniu w 1896 studiował do 1900 prawo na uniwersytecie w Warszawie. W 1900/01 kontynuował jako wolny słuchacz studia w zakresie filozofii i filologii polskiej na Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie. Po powrocie do Warszawy uzyskał stopień kandydata nauk historyczno-filozoficznych na tutejszym uniwersytecie. W 1901-17 pracował jako nauczyciel w prywatnych gimnazjach warszawskich, kolejno na pensji Jadwigi Sikorskiej (1901-05), w Gimnazjum Jadwigi Kowalczykówny i Jadwigi Jawurkówny oraz w Szkole Zgromadzenia Kupców. Wykładał też na kursach naukowych. Debiutował w 1902 wierszem pt. Marii Konopnickiej, opublikowanym w „Kurierze Warszawskim” (nr 298). W 1906-14 był członkiem redakcji czasopisma „Nowe Tory”, w którym w 1908 zaczął ogłaszać artykuły na temat metodyki nauczania. Rozprawy naukowe, poświęcone głównie problemom wersologii i stylistyki, publikował od 1912 w wydawnictwach Towarzystwa Naukowego Warszawskiego (TNW), z którego Wydziałem Językoznawstwa i Historii Literatury współpracował. W 1914 został członkiem czynnym TNW; wchodził w skład Komisji dla Badań nad Historią Literatury i Oświaty. Działał również w Stowarzyszeniu Nauczycielstwa Polskiego. Od 1917 był wizytatorem szkół średnich Ministerstwa Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego (MWRiOP). W 1919-25 prowadził wykłady z historii literatury na Wolnej Wszechnicy Polskiej. W 1923 zaczął współpracę z Komisją do Badań Literatury i Oświaty w Polsce, a w 1931 z Komisją Historii Literatury Polskiej Polskiej Akademii Umiejętności. Od 1925 pracował w Wydziale Programowym MWRiOP, a od 1930 jako naczelnik Wydziału Literatury i Teatru w Departamencie Sztuki; był też członkiem wielu komisji powołanych przez MWRiOP, m.in. komisji egzaminów państwowych na nauczycieli szkół średnich i komisji oceny podręczników szkolnych. W 1928-31 prowadził ćwiczenia zlecone z zakresu poetyki na Uniwersytecie Warszawskim, a w 1935-38 wykładał także w Państwowym Instytucie Sztuki Teatralnej. Publikował w 1930 felietony i pogadanki językowe na łamach „Kuriera Wileńskiego”. W 1935 otrzymał Złoty Wawrzyn Polskiej Akademii Literatury za wybitne zasługi dla literatury polskiej, a w 1938 nagrodę naukową miasta Warszawy. Był dwukrotnie żonaty, najpierw z Zofią Czarnocką, a potem Heleną Rogosz. Zmarł 11 maja 1938 w Warszawie.

Twórczość

1. Żeglarz. [Proza poetycka]. Warszawa: J. Lisowska 1902, 60 s.

Zawartość

Wieczór wigilijny; Dogasające ognie; Chwila prawdy; Psalmy artysty.

See Studies

2. Forma dźwiękowa prozy polskiej i wiersza polskiego. Warszawa: Drukarnia Rubiszewski i Wrotnowski 1912, IX, 245 s. Wydawnictwo Towarzystwa Naukowego Warszawskiego. Wydział Językoznawstwa i Literatury. Wyd. nast. ze wstępem S. Furmanika Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe 1960.

See Studies

3. Wiersz „Barbary Radziwiłłówny” A. Felińskiego, jako wzór pseudoklasycznego trzynastozgłoskowca. Warszawa: Towarzystwo Naukowe Warszawskie 1912, 42 s. „Prace Towarzystwa Naukowego Warszawskiego. Wydział I”, 2.

4. Historia literatury i poetyka. Warszawa: Towarzystwo Naukowe Warszawskie 1914, 70 s. „Prace Towarzystwa Naukowego Warszawskiego. Wydział I”, 4.

See Studies

5. Polski ośmiozgłoskowiec trocheiczny. (Przyczynek do systematyki wiersza polskiego). Warszawa: Towarzystwo Naukowe Warszawskie 1916, 69 s. „Prace Towarzystwa Naukowego Warszawskiego. Wydział I”, 5.

Nagrody

Praca nagrodzona z funduszu im. A. Krasińskiego.

6. Wykłady ze stylistyki historii literatury. Warszawa: A.A. Bukaty 1916/1917, 293 s., powielone.

7. Stylistyka i rytmika polska. Podręcznik dla szkoły i samouków. Warszawa: Gebethner i Wolff 1917, V, 186 s. Wyd. nast. tamże: wyd. 2 1919, wyd. 3 [1921], wyd. 4 [1922], wyd. 5 1923, wyd. 6 1925, wyd. 7 1927, wyd. 8 1928, wyd. 9 1929.

See Studies

8. Wyspiański i Szujski. Warszawa: Towarzystwo Naukowe Warszawskie 1917, 59 s. „Prace Towarzystwa Naukowego Warszawskiego. Wydział I”, 6.

Nagrody

Nagroda Towarzystwa Naukowego Warszawskiego.

9. Rozbiór literacki w szkole. Podręcznik dla nauczycieli. Warszawa: Gebethner i Wolff [1921], 103 s.

See Studies

10. Obraz w nauczaniu języka ojczystego i literatury. Warszawa: Gebethner i Wolff [1923], 163 s.

11. O miłości i poszanowaniu książek. Plan pogadanki szkolnej z okazji święta książki. Warszawa: Towarzystwo Bibliofilów Polskich [1926], 3 s. Wyd. nast. Warszawa: Drukarnia Techniczna [ok. 1933].

Wydanie anonimowe.

12. Walka na Parnasie i o Parnas. Materiały i opracowania do dziejów pozytywizmu polskiego. Cz. 1. Walka z epigonizmem. Poglądy wskazówki, nadzieje, wróżby. Kraków: Gebethner i Wolff 1928, 234 s.

See Studies

13. Asnyk wśród prądów epoki. (Materiały i opracowania). Próba bibliografii pism Asnyka. Warszawa: Kasa im. Mianowskiego 1931, X, 342 s.

See Studies

14. Rytm w liczbach. Wilno: Skład główny Domu Książki Polskiej 1938, 79 s. „Z zagadnień poetyki”, 7. Wyd. nast. (reprint) Würzburg: Jal-Reprint 1978. „Analecta Slavica”, 21.

See Studies

Artykuły w czasopismach i książkach zbiorowych, m.in.

• „Agezylausz” J. Słowackiego. „Sfinks” 1913 t. 23 nr 8/9 s. 129-148.

• Jedność stylowa utworu poetyckiego. „Sprawozdanie z Posiedzeń Towarzystwa Naukowego Warszawskiego” 1914 z. 3 s. 5-36; odbitka.

See Studies

• Z pogranicza gramatyki i stylistyki. Mowa zależna, niezależna i pozornie zależna. „Przegląd Humanistyczny” 1922 nr 1 s. 75-100, przedruk w: Stylistyka teoretyczna w Polsce. Łódź 1946.

• Cele i charakter nauczania literatury polskiej w szkole średniej. „Muzeum” 1925 s. 1-20.

Prace redakcyjne

1. Ćwiczenia porównawcze z dziedziny poetyki. Podręcznik dla szkoły samouków. I-II. Podręcznik dla szkół i samouków. Warszawa: Gebethner i Wolff 1919.

I. Wypisy. [1919], XVI, 221 s. Wyd. nast.: tamże: wyd. 2 [1921], wyd. 3 [1925]; wyd. 4 [1925?].

II. Ćwiczenia. 1919, 66 s. Wyd. nast. tamże: wyd. 2 [1922], wyd. 3 [1925].

See Studies

2. Życie polskie. Wypisy na klasę 4 szkoły średniej. Warszawa: Gebethner i Wolff 1922, 344 s. Wyd. 2 z podtytułem Wypisy dla klasy 4 i 5 szkoły średniej tamże 1923.

Omówienia i recenzje

Słowniki i bibliografie

• M. Kridl: Bibliografia prac Kazimierz Wóycicki. W: Prace ofiarowane Kazimierzowi Wóycickiemu. Wilno 1937, reprint Würzburg 1978.

• Słownik współczesnych pisarzy polskich. T. 4. Warszawa 1966.

• A. Śródka: Uczeni polscy XIX-XX stulecia. T. 4. Warszawa 1998.

• Literatura polska XX wieku. Przewodnik encyklopedyczny. T. 2. Warszawa 2000 (A. Chojnacki).

Ogólne

Książki

• W. Sawrycki: Współtwórcy szkolnej polonistyki dwudziestolecia międzywojennego. Kazimierz Wóycicki, Konstanty Wojciechowski, Juliusz Kleiner, Konrad Górski. Warszawa, Poznań: Państwowe Wydawnictwo Naukowe 1984, 158 s. Towarzystwo Naukowe w Toruniu.

Artykuły

• W. Borowy: Kazimierz Wóycicki. „Życie Literackie” 1938 nr 1, przedruk w: Z dziejów polonistyki warszawskiej. Warszawa 1964.

• K. Czachowski: Pionier naukowej poetyki. „Kurier Literacko–Naukowy” 1938 nr 28, przedruk w tegoż: Pod piórem. Kraków 1947.

• L. Fryde: O Kazimierzu Wóycickim. „Pion” 1938 nr 11.

• S. Furmanik: Uczony i nauczyciel. „Gazeta Polska” 1938 nr 40.

• M. Kridl: O Kazimierzu Wóycickim. „Ateneum” 1938 nr 6.

• J. Krzyżanowski: Kazimierz Wóycicki. „Rocznik Towarzystwa Naukowego Warszawskiego” 1938/1945.

• F. Siedlecki: Studia Kazimierza Wóycickiego nad wierszem a nowe prądy badawcze. „Życie Literackie” 1938 nr 6, przedruk w tegoż: Pisma. Warszawa 1989.

• H. Życzyński: Kazimierz Wóycicki. „Przegląd Pedagogiczny” 1938 nr 19.

• K. Budzyk: Zarys dziejów stylistyki teoretycznej w Polsce. [Podrozdział pt.] Naukowa działalność Wóycickiego i jej znaczenie dla stylistyki. W: Stylistyka teoretyczna w Polsce. Warszawa 1946.

• M. Dłuska: Stan i potrzeby badań wersyfikacyjnych w Polsce. „Pamiętnik Literacki” 1951.

• K.W. Zawodziński: Studia z wersyfikacji polskiej. Wrocław 1954 [m.in. o K. Wóycickim], passim.

• H. Markiewicz. W tegoż: Teoria badań literackich w Polsce. T. 2. Kraków 1960.

• Z. Jagoda: Kazimierz Wóycicki jako pedagog i dydaktyk. „Rocznik Naukowo-Dydaktyczny. Wyższa Szkoła Pedagogiczna w Krakowie” 1962 z. 12.

• K. Lausz: Kazimierz Wóycicki. „Polonistyka” 1963 nr 5.

• A. Chojnacki: W poszukiwaniu granic literatury. „Kultura” 1972 nr 19, przedruk w: Wielcy humanistyki polskiej. Wrocław 1991.

• M. Kridl: Przedmowa; F. Siedlecki: Studia Kazimierza Wóycickiego nad wierszem a nowe prądy badawcze, przedruk w tegoż: Pisma. Warszawa 1989. W: Prace ofiarowane Kazimierzowi Wóycickiemu. Wilno 1937, reprint Würzburg 1978.

• A. Karcz: Kazimierz Wóycicki: the foundation of Polish formalism. W tegoż: The Polish formalist school and Russian formalism. Rochester, New York; Kraków 2002.

• L. Jazownik: Koncepcja dydaktyczna Kazimierza Wóycickiego i jej metodologiczno-teoretyczne przesłanki. W tegoż: Teoria literatury a wizje edukacji literackiej. Zielona Góra 2003.

• A. Karcz: Kazimierza Wóycickiego formalistyczna koncepcja dzieła literackiego i historii literatury. Tłumaczenie: T. Kunz. W: Polonistyka po amerykańsku. Warszawa 2005.