BIO

Urodzony 19 lutego 1935 we wsi Zemborzyce Podleśne pod Lublinem; syn Józefa Wójcika, stolarza, i Marii Wandy z Wojciechowskich. Uczęszczał do Liceum Ogólnokształcącego im. Hetmana Jana Zamoyskiego w Lublinie. Był w tym okresie członkiem Związku Młodzieży Polskiej. Po zdaniu matury w 1952 studiował filologię rosyjską, początkowo na Uniwersytecie im. N.G. Czernyszewskiego w Saratowie, a następnie na Uniwersytecie im. M.W. Łomonosowa w Moskwie. W 1956 zawarł związek małżeński z Rosjanką Mają Feginą, studentką filozofii (rozwód w 1987). W 1957 otrzymał magisterium i powrócił do Polski. W tymże roku debiutował korespondencją pt. Miasteczko, opublikowaną w „Sztandarze Młodych”; w piśmie tym drukował artykuły i reportaże również w latach następnych. Przez rok pracował jako lektor języka rosyjskiego na kursach organizowanych przez Zarząd Wojewódzki Towarzystwa Przyjaźni Polsko-Radzieckiej w Warszawie, a następnie do 1962 w redakcji tygodnika „Zarzewie”. W 1963 został członkiem Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej. W tymże roku podjął pracę w redakcji „Sztandaru Młodych”. W 1965 otrzymał nagrodę dla młodych dziennikarzy im. J. Bruna, przyznaną przez Stowarzyszenie Dziennikarzy Polskich (SDP). W 1964-77 pracował w Telewizji Polskiej, kolejno w redakcjach: społecznej, reportażu i publicystyki kulturalnej; od 1972 był samodzielnym publicystą Programu II. Był współautorem programów telewizyjnych pt. Bez apelacji (1964-67; w 1965 odznaczony za ten program nagrodą Przewodniczącego Komitetu do Spraw Radia i Telewizji), Reportaże z pocztówki (1964), Ludzie i zdarzenia (1965), Ludzie z plakatów i Zatrzymane w kadrze (1978-1991; w 1985 otrzymał za ten program nagrodę Złoty Ekran). Był także autorem scenariuszy i reżyserem wielu filmów dokumentalnych. Reportaże i artykuły drukował m.in. na łamach „Tygodnika Kulturalnego” (1962, 1964, 1969, 1982), „Współczesności” (1962, 1967-68), „Miesięcznika Literackiego” (1967-68), „Perspektyw” (1970-75; tu m.in. cykl reportaży pt. Ludzie z plakatów), „Kontrastów” (1976-78) i „Odry” (1976-79). Był wielokrotnie nagradzany za twórczość literacką i telewizyjną, m.in. nagrodą Klubu Publicystyki Kulturalnej SDP (1971) i nagrodą im. K. Pruszyńskiego przyznaną przez Klub Reportażu SDP (1975). W 1973 został członkiem Związku Literatów Polskich. W 1977 podjął pracę w redakcji tygodnika „Razem”, gdzie drukował do 1979. W 1980 ponownie został zatrudniony w Telewizji Polskiej. W tymże roku po raz drugi został wyróżniony nagrodą Przewodniczącego Komitetu do Spraw Radia i Telewizji. Był autorem wielu programów telewizyjnych, m.in. Utrwalić świat (1983-85; w 1985 otrzymał za ten program nagrodę Złoty Ekran), Strażnicy echa (1987; w tymże roku otrzymał za ten program nagrodę Przewodniczącego Komitetu do Spraw Radia i Telewizji), Po bitwie (1988-1991), Opowiem to raz jeszcze (1989-1990). Równocześnie w 1980-89 współpracował z „Tygodnikiem Polskim”, drukując na jego łamach liczne artykuły i reportaże. W tym okresie publikował także m.in. w „Polityce” (1983-84) i „Kontaktach” (1984-85). W 1984 został członkiem Stowarzyszenia Dziennikarzy Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej (od 1989 Stowarzyszenie Dziennikarzy Rzeczypospolitej Polskiej). W 1988 zawarł związek małżeński z Alicją Joanną Badowską, artystką plastykiem, dokumentalistą filmowym. Odznaczony m.in. Złotym Krzyżem Zasługi (1979). Mieszka w Nowej Wsi pod Warszawą.

Twórczość

1. Zjeść go! [Reportaże społeczne]. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo „Iskry 1966, 196 s.

2. Umarli wracają do baz... Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej 1968, 126 s.

Opowieść dokumentalna dotycząca II wojny światowej.

3. Święci garnki lepią. [Reportaże społeczne]. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo „Iskry 1970, 270 s.

4. Pieta na szkle. [Reportaże]. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo „Iskry 1972, 248 s. Wyd. 2 zmienione pt. Bez apelacji tamże 1979, 236 s.

Literacka transpozycja programu telewizyjnego R. Wójcika pt. Bez apelacji.

5. Teatr i poezja — rzecz o teatrze Ernesta Brylla. [Scenariusz widowiska telewizyjnego; współautor:] M. Wójcik. Telewizja Polska 1973.

6. Bój się czarnego luda. [Scenariusz filmowy]. Powst. 1974.

Nagrody

II nagroda w konkursie „Przemiany współczesnej wsi polskiej”, przyznana przez Naczelną Organizację Kinematografii przy współudziale Związku Socjalistycznej Młodzieży Wiejskiej, „Tygodnika Kulturalnego” i Stowarzyszenia Filmowców Polskich w 1975.

7. Odmieńcy. [Reportaże społeczne]. Warszawa: Czytelnik 1974, 330 s.

Wyróżnienie Centralnej Rady Związków Zawodowych w 1974.

8. Czy bohaterowie są zmęczeni? [Reportaże społeczne]. Warszawa: Książka i Wiedza 1975, 354 s.

Nagrody

Nagroda im. A. „Olka” Kowalskiego w 1976.

9. I ja tam byłem. Łódź: Wydawnictwo Łódzkie 1977, 288 s.

Reportaże z lat 1961-1976.

10. Opowieści kradzione. [Reportaże społeczne]. Łódź: Wydawnictwo Łódzkie 1979, 222 s.

11. Coś się kończy. [Scenariusz filmu telewizyjnego; współautor:] W. Helak. Telewizja Polska 1982.

12. Święte szalbierstwo. [Reportaże]. Warszawa: Czytelnik 1983, 283 s.

Dotyczy T. Bonclera, fałszerza dokumentów niemieckich, pracującego dla ruchu oporu w okupowanej Warszawie.

13. Uniesieni. [Reportaże społeczne]. Warszawa: Krajowa Agencja Wydawnicza 1984, 239 s.

Nagrody

Nagroda im. J. Chałasińskiego, przyznana przez redakcję „Tygodnika Kulturalnego” w 1985.

14. Człowiek znikąd. [Reportaż]. Łódź: Wydawnictwo Łódzkie 1986, 122 s.

Dotyczy losów P. Branickiego, Polaka, żołnierza Armii Czerwonej, który w czasie II wojny światowej stracił pamięć, a po latach nagle ją odzyskał.

Nagrody

Nagroda Funduszu Literatury w 1987.

15. Nieznany wizerunek poety — Edward Szymański. [Widowisko telewizyjne]. Telewizja Polska 1986.

16. Szklane oczy Klio. [Reportaże]. Warszawa: Wydawnictwa Radia i Telewizji 1986, 422 s.

M.in. dotyczy okresu II wojny światowej.

17. Powrót Dawida. [Reportaż]. Warszawa: Wydawnictwa Radia i Telewizji 1989, 155 s.

Dotyczy D. Józefowicza, który przyjechał do Polski z Izraela, aby odnaleźć człowieka, który w czasie okupacji niemieckiej ocalił mu życie.

18. Potwory wychodzą z ukrycia. [Reportaże]. Warszawa: Oficyna Orgelbrandów 1996, 190 s. Zob. też. poz. .

Transpozycja literacka dokumentalnych programów telewizyjnych pt.Po bitwie” dotyczy poszukiwań militariów z czasów II wojny światowej.

19. Łowcy skarbów. [Reportaże]. Warszawa: Wydawnictwo Orgelbrandów 1997, 207 s.

Dotyczy poszukiwań ukrytych skarbów II Rzeszy.

20. Ucieczka przed śmiercią, czyli prawdziwe życie Kapitana Klossa. [Reportaż]. Warszawa: Cinderella Books, Andrzej Zasieczny 1999, 225 s.

Dotyczy wydarzeń z okresu II wojny światowej.

21. Ukryci świadkowie. [Reportaż]. Warszawa: Cinderella Books, Andrzej Zasieczny [1999], 167 s.

Dotyczy wydarzeń z okresu II wojny światowej i ich wpływu na współczesność.

22. Lochy Pasłęka. Kulisy poszukiwań skarbów w Polsce. [Reportaże]. Warszawa: Cinderella Books, Andrzej Zasieczny 2000, 267 s.

Dotyczy poszukiwań Bursztynowej Komnaty.

23. Podziemne tajemnice Hitlera. Poszukiwania. [Opowieść dokumentalna]. Warszawa: WIS-2 2000, 247 s.

24. Kusiciel demonów. Opowieść o Stefanie Żochowskim. Warszawa: Towarzystwo Reklamowe Tilosz i Ska 2002, 164 s.

Nagrody

Nagroda im. W. Hulewicza, przyznana przez Związek Literatów Polskich w 2002.

25. Łowcy potworów. [Reportaże]. Warszawa: Bellona 2003, 253 s.

Kontynuacja poz. 18.

26. Krew, kurz, pamięć. Opowieść o bitwie nad Bzurą ziemi wydarta. Warszawa: Nowy Dziennik; Stowarzyszenie „Pamięć Diaspory 2005, 244 s.

Scenariusze filmów dokumentalnych

Album przywieziony z wojny. Telewizja Polska 1964.
Człowiek bez numeru, albo zaczarowana dwukółka. Telewizja Polska 1964.
Duchy białego zamku. Telewizja Polska 1964.
Neclowe sagi. Telewizja Polska 1964.
Zanim z cokołu przemówi. Telewizja Polska 1964.
Proboszcz. Telewizja Polska 1967.
Senior. Telewizja Polska 1967.
Ten pierwszy. Telewizja Polska 1967.
Reduta Powiśla. Telewizja Polska 1968.
Zegadłowie. Telewizja Polska 1968. [I Nagroda na III Festiwalu Filmów o Sztuce w Zakopanem w 1970].
Portret bez ram. Telewizja Polska 1969.
Jawa i urojenie. Telewizja Polska 1970.
Obieżyświat. Telewizja Polska 1970.
Wyzwanie. [Współautor:] M. Wójcicka. Telewizja Polska 1970.
Teatr Ziemi Odzyskanej. Telewizja Polska 1971.
Ten pierwszy. Telewizja Polska 1971.
Kamera i karabin. [Współautor:] M. Wójcik. Telewizja Polska 1972.
Krawiec i gwiazdy. [Współautor:] M. Wójcik. Telewizja Polska 1972. [Nagroda Żelazna Łódka na XIII Ogólnopolskim Festiwalu Filmów Krótkometrażowych].
Gorzkie pieśni Papuszy. Telewizja Polska 1973.
Pustelnik. Telewizja Polska 1975.
Poemat grozą. Telewizja Polska 1979.
Twarze czasu. Telewizja Polska 1982.
Święte szalbierstwo. Cz. 1-3. Telewizja Polska 1984 [Por. Twórczość Twórczość poz. ].
Okiem ukrytym. Telewizja Polska 1986.
Twarz czasu. Telewizja Polska 1986.
Piotr Zelek z Berestu. Telewizja Polska 1987.

Przekłady

1. K. Wanszenkin: Żołnierska młodość. [Powieści]. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej 1966, 205 s.

Zawartość

Żołnierska młodość (Krótkie notatki); Awiduszyn i Jegoryczew (Epizody z życia dwóch żołnierzy).
2. A.P. Owsjanow: Zagubione, ukryte, zniszczone skarby Rosji. Kulisy poszukiwań. [Opowieść dokumentalna]. Warszawa: Cinderella Books, Andrzej Zasieczny 2001, 273 s.

Omówienia i recenzje

Ankieta dla IBL PAN 2003.

Wywiady

Ryszard Wójcik. Rozm. I. Falska. Panorama Północna 1980 nr 14.
Czwarty wymiar kadru. Rozm. H. Murza-Stankiewicz. Foto 1985 nr 3.
Opisanie Wójcika. Rozm. I. Heppen. Tygodnik Polski 1985 nr 24.
Widzieć ludzi w ich odrębności. Rozm. D. Kwiatkowska. Odrodzenie 1985 nr 12.
A jednak zapisać wszystko! Rozm. I. Heppen. Tygodnik Polski 1987 nr 32.

Ogólne

Artykuły

M. Szejnert: Złodziejska robota. Literatura 1974 nr 23.
M. Miller: Reporterów sposób na życie. Warszawa 1983 [m.in. dot. R. Wójcika], passim.
S. Lewandowska: Święte szalbierstwo — dochodzenie do prawdy. W tejże: Kryptonim legalizacja 1939-1945. Warszawa 1984.

Zjeść go!

K. Dziewanowski: Życie codzienne w Polsce. Nowe Książki 1966 nr 23.
T. Świeżawska: Kim jest bohater?Prasa Polska1966 nr 11.

Święci garnki lepią

J. Doliński: Polska — jak długa i szeroka. Ludzie dziwaki. Życie Literackie 1971 nr 3.
W. Kocznow: Święci i grzesznicy. Odgłosy 1971 nr 11.
M.A. Kowalski: Zwykli święci. Kultura 1971 nr 6.

Pieta na szkle

L. Borski: Wyznanie reportera. Nowe Książki 1972 nr 22.
J. Doliński: Pochwała dojrzałości. Nowości (i remanenty) literatury faktu. Życie Literackie 1973 nr 25 [m.in. dot. R. Wójcika].
Z. Bauer: Na pastwę McLuhana. Nowe Książki 1980 nr 16 [dot. wyd. 2 zmienionego pt. Bez apelacji].
J. Jastrzębski: Rozterki tragarza faktów. „Kontrasty”, Białystok 1980 nr 9 [dot. wyd. 2 zmienionego pt. Bez apelacji].
A. Staniszewski: Anatomia faktu. Fakty 1980 nr 33 [dot. wyd. 2 zmienionego pt. Bez apelacji].

Odmieńcy

W. Jankowerny: Nawiedzeni. Tygodnik Kulturalny 1974 nr 27.
W. Koczonow. „Odgłosy1974 nr 16.
S. Kozicki: Odmieniec o odmieńcach. Kultura 1974 nr 27.
J. Maziarski: Czy mamy naśladować maniaków. Nowe Książki 1974 nr 14.
A. Szczypiorski: Wrażliwość i wyobraźnia. Odra 1975 nr 1.

Czy bohaterowie są zmęczeni?

R. Ciemniński: Historia to jest dzisiaj... Kultura 1976 nr 17.
W. Jankowewrny: W poszukiwaniu odpowiedzi. Tygodnik Kulturalny 1976 nr 12.
W. Koczonow: Western polski. Odgłosy 1976 nr 15.
K. Koźniewski: Czy reportaż bywa zmęczony?Polityka1976 nr 33.
M. Warneńska: Barwy tamtych lat. Fakty 1976 nr 30.
L. Wieluński: Zmęczeni bohaterowie. Nowe Książki 1976 nr 9.
M. Zieliński: Oswajanie rzeczywistości. „Kontrasty”, Białystok 1976 nr 4 [dot. też: Odmieńcy].

I ja tam byłem

E. Biela: Co tam, panie, w reportażu?Kierunki1977 nr 48.
A.K. Waśkiewicz: Gdzie bywa Wójcik?Kontrasty”, Białystok 1978 nr 6.
A. Woźniak: O reportażu. Nowe Książki 1978 nr 1.

Opowieści kradzione

T. Błażejewski: Czas, ludzie, problemy. Odgłosy 1979 nr 47.
A. Myszkowski: Kradzione, a tuczy. Nowe Książki 1980 nr 10.
A. Staniszewski: W swojej sprawie. „Kontrasty”, Białystok 1980 nr 2.

Święte szalbierstwo

M. Ogórek: Nad rzeczywistość. Zdanie 1987 nr 1.

Uniesieni

Z. Szopiński: Śladami odmieńców. Tygodnik Kulturalny 1985 nr 39.
M. Warneńska: Kronikarz ludzkich pasji. Fakty 1985 nr 47.

Szklane oczy Klio

E. Sawicka: Zatrzymać wszystko?Tygodnik Polski1986 nr 40.
M. Warneńska: Tropiciel dziejów nieostygłych. Fakty 1986 nr 47.