BIO

Born on 23 April 1920 in Biórków, near Krakow; son of the landowner and painter Henryk Woźniakowski and Wanda, née Pawlikowska; great-grandson of the painter Henryk Rodakowski and grandson of the prose writer Jan Gwalbert Pawlikowski. From the age of twelve, he attended the French school in Fribourg, Switzerland, followed by the Jan Wieczorkowski Boys' Sanatorium Grammar School in Rabka, completing his advanced secondary education there in 1938. He then did his military service at the Officer Cadets' School of the Cavalry Reserve in Grudziądz. Following the outbreak of World War II, he participated in the September campaign as part of the 8th Ulan Regiment. He was heavily wounded during the retreat towards Romania. He survived the German occupation initially in Warsaw (where he graduated from the comprehensive trade school), Zakopane, Widzów (near Radomsko), and Chorzelów, working in the agricultural industry. He was involved in the resistance movement as a member of the Tarcza (Shield) conspiratorial movement and then as an aide-de-camp to the commander of the Mielec district of the Home Army (AK). He was twice awarded the Cross of Valour. Following the end of the war, he studied Polish philology and the history of art at the Jagiellonian University (UJ) in Krakow, graduating with a master's degree in Polish philology in 1951. During his studies, he started writing journalism and literary pieces. He made his debut in 1945 with the theatre review Refleksje po „Antygonie” (Reflections on "Antigone"), published in the weekly "Dziś i Jutro" (no. 1), continuing to collaborate with the periodical up until 1947. He also published in the Catholic weekly "Tygodnik Powszechny", with his pieces including the cycle of short satirical texts Ucho igielne (Eye of the Needle; 1945, nos 22-36, published under the pen name Kornik). In 1946/47, he was head of a team of translators editing the Krakow-based magazine "Głos Anglii", which was published by the British Foreign Office. In 1947, he became a regular contributor to "Tygodnik Powszechny", where he published his first short story, W nocy jest inaczej (At Night, it's Different; nos 51/52), which won a prize at the congress of Polish philology student circles. From 1948 to 1953, he was secretary of the editorial board of "Tygodnik Powszechny". He returned to the Catholic weekly in 1956, once its previous editorial team had been reinstated. He married Maria Plater-Zyberk, then a biology student, in 1948. From 1953 to 1991, he was a lecturer in aesthetics and the history of modern art at the Catholic University of Lublin (KUL). He joined the Polish Writers' Union (ZLP) in 1956, remaining a member until it was disbanded in 1983, while in 1957 he joined the Polish Journalists Association (SDP), remaining involved until 1982. In 1956, he became a founding member of the Club of Catholic Intelligentsia in Warsaw and Krakow. From 1957 to 1959, he was editor-in-chief of the Catholic monthly "Znak", serving in subsequent years on its editorial board. He remained active in the field of the history of art. He took several trips abroad after 1956, including some that followed invitations from international universities (such as Harvard, Nijmegen, and Carleton) and Catholic organizations (Pax Romana). He was co-founder and then from 1959 to 1990 director of the Znak Social Publish Institute. He was awarded a doctoral degree in humanities from UJ in 1960 for his thesis Dziennik podróży Jana Ossolińskiego (Jan Ossoliński's travel diary), which was supervised by Prof. Stanisław Pigoń. The same year, he became a member of the International Association of Art Critics (AICA). He published in the monthly "Znak", with his texts including the regular columns Zapiski na marginesach (Marginalia), written between 1961 and 1966 using the by-line JW and Zapiski z podróży (Travel notes), published in 1970/71. In "Tygodnik Powszechny", his contributions included correspondence in 1964 reporting on the third session of the Second Vatican Council. Between 1966 and 2008, he served on the jury of the prize of the Geneva-based Kościelski Foundation. He was awarded a habilitation degree from the Institute of Art of the Polish Academy of Sciences (PAN) for his study of mountain motifs in art and literature, Góry niewzruszone (Unmoved Mountains). He was made a member of the Committee on Art Studies of the Polish Academy of Sciences in 1975. The following year, he received the prize of the Alfred Jurzykowski Foundation in New York. Likewise in 1976, he joined the Polish PEN Club and the editorial board of the periodical "Wierchy", where he remained until 1990. He was involved in the cultural and educational activities of the democratic opposition, including serving on the editorial board of the independent Catholic youth periodical "Spotkania. Niezależne pismo młodych katolików" (1977-78), which was published outside the reach of state censorship. He was also co-founder, member of the programme council and independent lecturer at the Society of Scientific Courses from 1978. He published articles in the periodical "Res Publica", which was launched in 1979. He was a corresponding member of the Historical-Philological Section of the Catholic University of Lublin (KUL) Scientific Society from 1978, the same year that he joined the Executive Council of the Polish Writers' Union (ZLP). He served on the Praesidium of its Executive Council between 1981 and 1983. He was made associate professor in 1980. He was a lecturer at Toulouse-le-Mirail University in 1981/82 and awarded an honorary doctorate from the Catholic University of Leuven, Belgium, in 1981. That year, he joined the Organizing Committee of the Congress of Polish Culture. From 1982 to 1992, he was a member of the Pontifical Council for Culture, taking part in regular intellectual colloquia that were organized by Pope John Paul II at Castel Gandolfo near Rome. In 1988, he joined the Civic Council of the Leader of the Independent Self-governing Trade Union Solidarity Lech Wałęsa before participating in the Round Table Negotiations the following year. He was awarded the Polish PEN Club's K. Pruszyński Prize in 1989. He was a founding member of the Polish Writers' Association (SPP) that was established in 1989, subsequently joining its Board. In 1993, he was appointed chair of the SPP Foundation. He was a member of the Social Committee for the Restoration of Krakow's Historic Monuments to 2008, the Polish Section of the International Association of Art Critics (AICA), and between 1991 and 2005 deputy chair of the Polish National Commission for UNESCO. He was made full professor in 1990, the same year that he joined the Council of the periodical "NaGłos". He was president of the city of Krakow between 1990 and 1991. In 1991, he chaired the Council of Funders of the Foundation of the International Cultural Centre in Krakow. Between 1995 and 2007, he chaired the Villa Decius Association, serving as its honorary president from March 2007. From 1996 to 1999, he was a member of the Council for the Polish Language at the Praesidium of PAN. He lectured at the chair of Polish History and Culture at the Hebrew University of Jerusalem in 1999/2000. He became a member of the Polish Academy of Arts and Sciences (PAU) in 2000. From 2001, he regularly contributed memoir pieces and essays to "Zeszyty Literackie". He was awarded the Gold Cross of Merit in 1974, the Officer's Cross (1990) and Commander's Cross (2006) of the Order of Polonia Restituta, and the Medal for Merit to Culture – Gloria Artis in 2005. He was also made commander of the French order Palmes Académiques in 1994 and received the Officer's Cross of the French order Legion d'Honneur in 2002. He died on 29 November 2012 in Warsaw and is buried at the Forest Cemetery in Laski. He had four children with Maria (Maja) Plater-Zyberk: the journalist and translator Henryk; the English philology graduate, opposition activist and politician Róża (married name Thun), who in 2009 became a member of the European Parliament; Anna (married name Grocholska); and Jan.

Twórczość

1. Laik w Rzymie i w Bombaju. [Szkice]. Kraków: Społeczny Instytut Wydawniczy „Znak 1965, 291 s.

Wyróżnienie Radia Wolna Europa w 1966 za najlepszą książkę wydaną w kraju.

Zawartość

Od autora. – 1. W auli; 2. Bilans Vaticanum II przed czwartą sesją; 3. Nie jak obcy i milczący widzowie; 4. Świeccy; 5. O wolności; 6. Sylwetki, wycinanki; 7. 21 soborów; 8. Diariusz indyjski.

2. Zapiski kanadyjskie. [Wspomnienia z podróży]. Warszawa: Iskry 1973, 311 s. Wyd. 2 przejrzane tamże 1976.

Nagrody

Nagroda im. M. Lepeckiego przyznana przez Zarząd Polskiego PEN Clubu w 1974; nagroda Radia Wolna Europa w 1974 za najlepszą książkę wydaną w kraju.

3. Co się dzieje ze sztuką. [Szkice]. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1974, 283 s.

Zawartość

I. Sztuka, skąd i po co?; II. Etapy; III. Świadectwa.

4. Góry niewzruszone. O różnych wyobrażeniach przyrody w dziejach nowożytnej kultury europejskiej. Warszawa: Czytelnik 1974, 395 s. Wyd. 3 zmienione [!] Kraków: Społeczny Instytut Wydawniczy „Znak 1995. Przedruk zob. poz. (t. 2).

Rozprawa habilitacyjna.

Nagrody

Nagroda Rektora Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego.

Zawartość

Wprowadzenie. – Przyroda i my; Cz. I. Góry klasyczne; Cz. II. Góry światłem odziane; Cz. III. Góry malownicze; Cz. IV. Okropny urok dzikości.

Przekłady

niemiecki

Die Wildnis. Zur Deutungsgeschichte des Berges in der europäische Neuzeit. [Przeł.] T. Mechtenberg. Frankfurt am Main 1987.

5. Czy artyście wolno się żenić? [Szkice z historii kultury]. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1978, 194 s.

Zawartość

Zawiera części: Podróż Jana Onufrego Ossolińskiego; Symbol i alegoria wczoraj i dziś; Kilku Anglików; Czy artyście wolno się żenić?

6. Świeccy. [Szkice]. Kraków: Społeczny Instytut Wydawniczy „Znak 1987, 137 s.

Zawartość

Zawiera części: Świeccy w oczach Soboru; Sejmik świeckich; Czego świeccy oczekują od księży? [przedruk zob. zob. (t. 4)].

7. Czy kultura jest do zbawienia koniecznie potrzebna? [Eseje]. Kraków: Społeczny Instytut Wydawniczy „Znak 1988, 306 s.

Zawartość

Czy kultura jest do zbawienia koniecznie potrzebna?; Czy istnieje kultura chrześcjańska?; Parafialny i powszechny; Obecność Polaków; Pamflet na polski katolicyzm; Kilka uwag o naszej duchowości; Pochwała naśladowania; Pochwała letniości; Pochwała synkretyzmu; O planowaniu; O sporcie; O sztuce; O zabawie; O wolności religijnej; O prawach człowieka.

8. Tatry w malarstwie = The Tatra Mountains in painting = Die Tatra in der Malerei. [Album]. Tekst: J. Woźniakowski. Red. i podpisy do ilustracji: A. Król. Marki: Parma Press 2006, 159 s.

Tekst w języku polskim, angielskim i niemieckim.

9. Ze wspomnień szczęściarza. [Pamiętnik]. Kraków: Wydawnictwo Znak 2008, 310 s. Dodruk tamże 2009.

10. Pisma wybrane. Wybór, wstęp i oprac.: N. Cieślińska-Lobkowicz. T. 1-6. Kraków: 2011. Klasycy Współczesnej Polskiej Myśli Humanistycznej.

T. 1. Słowa i obrazy. Sztuka, myśl o sztuce, kultura artystyczna, XLV, 644 s., [26] s. tab.

Zawartość

N. Cieślińska-Lobkowicz: Kontemplacja i czyn. O pisarstwie Jacka Woźniakowskiego. – I. Myśli o estetyce: O sztuce i pięknie. Myśli rozdwojone w sobie (1961), – Pochwała cielesności (1979). – II. Eseistyka historyczna. Od nowożytności po wiek XX: „Private gentleman” i Odrodzenie (1959), – O baroku i klasycyzmie najogólniej (1966), – Gusta podróżne doby stanisławowskiej. „Dziennik podróży” Jana Onufrego Ossolińskiego (1956): Podróżnicy; Co zawierają diariusze?; Coyer i Ossoliński; Co się komu podoba?; Terminy; Barok; Średniowiecze; Starożytność; Malarstwo; Ogrody i góry; Konkluzja, – Symbol i alegoria wczoraj i dziś (1977) [zob. poz. ]: Od Herkulesa do Sternbalda; Rozróżnienia; Arabeska; „Animal symbolicum”, – O romantycznej arabesce (1978), – Romantyzm i my (1975–1976), – Angielscy „écrivains d’art” (1975–1978): Fuseli (1741–1825); Środowisko; Hazlitt (1778–1830); Ruskin (1819–1900), – Czy artyście wolno się żenić? (1973) [zob. poz. ]: Spis lektur; Tematy; „Homme fatal”; Cyganie i filistrzy; Wysokie progi; Kobieta czy sztuka; Mariaż sztuki i salonu, – Kraków: miasto stare, nowa sztuka (1991), – Wizja historii w rysunkach Matejki (1994), – O malarstwie Henryka Rodakowskiego. Uwagi na marginesie wystawy (1995); Między uniwersalizmem a zaściankiem (1985), – Ojciec i syn Witkiewicze (1970–1974); Krakowski humor Wyspiańskiego (2001), – O secesji i „izmach” początku wieku (1963–1974): Tonącej z cicha przy nenufarze; Ostatnie lata przedwojennych czasów; Pofilozofujmy; Braque, – Życie artystyczne pierwszych lat niepodległości (1987), – Czy trzeba mieć wstręt do kapistów? (1970). – II. Co się dzieje ze sztuką?: W powojennej pracowni Tadzia. O obrazach Tadeusza Brzozowskiego z lat czterdziestych (1971), – Czas wyborów (I): Co się dzieje z malarstwem? (fragmenty 1945–1952), – Czas wyborów (II). Kuźnie ideologii (1947–1951): II Zjazd Kół Polonistycznych Polskiej Młodzieży Akademickiej, Kraków 1947; III Zjazd Kół Polonistycznych Polskiej Młodzieży Akademickiej, Łódź 1948; V Zjazd Kół Polonistycznych Polskiej Młodzieży Akademickiej, Wrocław 1951; Metoda; Realizm; Dynamika rozwoju i jednostka, – Czas wyborów (III). Oko w służbie systemu (1948–1952): Widzenie uniżone. Impresjonizm według Strzemińskiego (1948); W okowach doktryny. „500 lat malarstwa polskiego” według Starzyńskiego (1952); W poszukiwaniu kryteriów; Dwie drogi ponad wątpliwościami; Problem spadkobrania; Sztuka i rzeczywistość; Sedno sprawy; Realizm, – Nieznany czar Zachodu. Odszukiwanie kontaktu (1984), – A.D. 1959 w sztuce (I). W muzeach: Przekazanie bóżnicy kazimierskiej na muzeum dziejów i kultury Żydów; Otwarcie zbiorów Czartoryskich; Malarstwo polskie w Nowym Gmachu Muzeum Narodowego; Sukiennice przed i po otwarciu, – A.D. 1959 w sztuce (II). W galeriach i na wystawach: Po co komu recenzje?; 11 stycznia: Grupa „Zamek” w Pałacu Sztuki; 5 kwietnia: Salon marcowy pod Giewontem; 26 lipca: Grupa „Phases” w Krakowie; 27 września: III Wystawa Nowoczesnych w Zachęcie; 15 listopada: Krakowski Salon Jesienny; 29 listopada: Henry Moore w Polsce, – O konformizmie w sztuce współczesnej (1968), – Mieczysława Porębskiego „Pożegnanie z krytyką” – przywitanie z informacją (1967), – Niespokojne pytania (I) Kultura pod śledzika, czyli o kulturze masowej (1960): O poglądach Kisiela i dziwnych jego sojuszników; Sztuka i rozrywka; Masy czy społeczeństwo, – Niespokojne pytania (II). Sztuka wobec przyrody (1975), – Niespokojne pytania (III). Płeć i filmowe stereotypy kobiecości (1969), – Awangardowy jeleń na rykowisku (1973), – Artysta jako kameleon (1978), – Kalendarz i oko (1995), – O kilku malarzach opinie stronnicze. Fragmenty: Olga Boznańska (1949); Tadeusz Makowski (1962); Artur Nacht-Samborski (1978); Jerzy Wolff (1959); Maria Jarema (1958); Jerzy Nowosielski (1960); Teresa Pągowska (1986); Stanisław Rodziński (1974); Grupa Wprost. Grzywacz. Bieniasz. Waltoś. Sobocki (1979–1984), – Józef Czapski – pasja skupionej obserwacji (1986–1996); Niezgoda. O sztuce najnowszej i towarzyszących jej skandalach (1999–2001): „Łaźnia męska” Katarzyny Kozyry; „Naziści” Piotra Uklańskiego; „La nona ora” Maurizio Cattelana.

T. 2. Góry niewzruszone i pisma rozmaite o Tatrach, 478 s., [12] s. tab.

Zawartość

Góry niewzruszone. O różnych wyobrażeniach przyrody w dziejach nowożytnej kultury europejskiej (1974–1995)[poz. ], – nadto: Aneks I. Nicolas Poussin, góry i stoicyzm; Aneks II. Pieter Bruegel i Włochy; Aneks III. Giordano Bruno i kosmos; Góry pustelników, góry pielgrzymów. Garść uwag (1983); Tatry i malarze (1975–2006); Dobrańsze niż indziej towarzystwo. Życie artystyczne w Zakopanem do roku 1939 (1981–1991). – Interwencje (1952–2002): Tatry (1952); Zakopane, Zakopane (1961); Jeszcze Kasprowy (1967); U kolebki tamy na Dunajcu (1992); Cztery dialogi prawdziwe w Zakopanem (1989); Olimpiada (1998); Ślepy tunel pod Tatrami (2002); Jak widzę przyszłość ekologiczną (1981); Uczyć otwartego regionalizmu (1996).

T. 3. Dobro wspólne. Publicystyka społeczna i polityczna 1945-2005, 325 s.

Zawartość

Niemiec i bułka (1945). – Postęp?... (1946). – Jak rzeźba wpół złamana. W rocznicę Powstania Warszawskiego. Fragment (1952). – Katolicy wobec politycznej odwilży 1956 roku (1956–1957): I. Kluby Inteligencji Katolickiej (1956): Prehistoria; Październik; Jedność musi być prawdziwa; Rozmowy; Cele i zadania klubów, – II. Kluby i polityka (1957). – Trzydzieści lat po wybuchu wojny: I. Pudrowane peruki (1959); II. Bomba. – Trzy warunki wolności. Polemika z Adamem Schaffem (1962). – Polacy za granicą: asymilacja czy diaspora (1962). – Mickiewicz na Rynku (1955–1962). – Inni szatani byli tam czynni. O przyczynach wybuchu powstania styczniowego (1963). – Dywagacje o przyszłości: Anachronizm zainteresowań kulturalnych (1965), – Patrioci się nudzą (1966), – Przyszłość ręką dosiężna (1966), – Planowanie przestrzenne (1966): Historia; Diagnoza; Terapia, – Uczestnictwo i hipostazy. Na marginesie paryskiego Maja ’68 (1968), – Przełom i perspektywy (1969): Uczestnictwo; Regionalizm; Instytucje i ideologie. – Pamięć po dwudziestu pięciu latach (1969): I. 25. Rocznica Powstania Warszawskiego; II. Cape Kennedy i Peenemünde, – Przeciw kłamstwu. Fakty o rozwiązaniu „Tygodnika Powszechnego” w 1953 r. (1971), – Rzeczywistość i pozory. Polemika z Bolesławem Piaseckim (1971), – Aby nam się lepiej żyło czyli w czym mieszkamy (1971), – Nosze w szkole. Historia prawdziwa (1974). – O szykanach władzy wobec literatury i o niepodzielności kultury polskiej (1978–1979): I. Przemówienie wygłoszone na XX Zjeździe Związku Literatów Polskich w Katowicach (1978), – II. Przemówienie wygłoszone podczas zebrania Zarządu Głównego Związku Literatów Polskich w Radziejowicach (1979), – Przeciw amnezji. PAX i Znak na antypodach (1979), – Prawa człowieka a kultura (1977–1980): Addendum (1987), – Guronos i polski garb (1982), – Obecność Polaków (1985–1987): Na szerokim froncie; Jak cię widzą, tak cię piszą; Próba odpowiedzi, – Tożsamość prawdziwa i fikcyjna. (Wokół pojęcia polskości), – Europa w perspektywie Powiśla (1986–1988), – Wrażliwości: żydowska i polska. Spór o klasztor karmelitanek w Oświęcimiu (1989). – Wokół Okrągłego Stołu: Potrzeba wyobraźni na Niezależnym Forum Kultury (1989): Addendum (1990); Przed wyborami czerwcowymi (1989): Po kolei; Po wyborach (1989): 1. Pomieszanie pojęć. 2. Pieśń Kasandry. 3. W stronę samorządności. 4. Na manewrach. O wyborze generała Jaruzelskiego na prezydenta państwa, – Koleiny Katynia. Po komunikacie agencji TASS (1990). – Wokół samorządu terytorialnego: Niebezpieczna łagodność. O pierwszych wyborach prezydenta Krakowa (luty 1990), – Wiosenne porządki w Krakowie (1990), – Kłopot z Wałęsą. Na marginesie zebrania Komitetu Obywatelskiego (maj 1990), – Tej zawziętości nie pojmuję. Przemówienie kończące sprawowanie urzędu prezydenta Krakowa (styczeń 1991), – Kultura i polityka zagraniczna. Przemówienie na inaugurację Międzynarodowego Centrum Kultury w Krakowie (1991). – Poziom obyczaju III Rzeczpospolitej: Powstanie i ks. Skarga, – Smutek i zgroza, – Władza pomyśli za ciebie (1996), – Polityka zagraniczna i hipokryzja (1998): Addendum (1989), – Niesmak. Skłamany film o Zbigniewie Herbercie (2001), – Dziesięć uwag o chamstwie (2002), – Apel do polityków (2004). – Obecność jako zobowiązanie. O powojennych postawach „pokolenia akowskiego” (2001). – Europejskie banały. Przed wstąpieniem Polski do Unii Europejskiej (2003): Wielość i jedność europejskiej tradycji; Obszar ponad różnicami; Alternatywa wobec Unii Europejskiej.

Przekłady

niemiecki

artykułu: Europa w perspektywie Powiśla (1986–1988) pt.: Europa – von der Weichsel aus gesehen. W: Europa und die Folgen. Stuttgart 1998.

T. 4. Chrześcijaństwo i Kościół katolicki; Współczesna sztuka religijna; Między sacrum i profanum, 387 s.

Zawartość

I. Chrześcijaństwo i Kościół katolicki: Jutro chrześcijaństwa (1959): Miliardy; Maszyny; Wzory osobowe; Pole otwarte, – Sobór Watykański II (1962-1965): W auli; O roli sobowtórów; 21 soborów; Bilans pierwszych trzech sesji; Konstytucja o liturgii, – Świeccy w świetle Soboru (1965): Wspólnota; „Laicorum genus bestiale”; Obecni wszędzie; Świat; Kościół; Autorytet i zgorszenie; Addendum (1987), – O wolności religijnej. Drogi wiodące do deklaracji soborowej: „Dignitatis humanae” (1965); Kontrowersje; Prawo, inkwizycja, Piłat; Z dziejów sumienia; Przełamanie lęków, – Realizacja reform soborowych w Polsce (1965): Teoria etapów; Polak w Kościele; Komunikacja, – Czy kultura jest do zbawienia koniecznie potrzebna (1980-1988): Addendum: Czy sztuka dzisiejsza może pomóc wiernym (1985), – Kultura religijna. Wystąpienie na Kongresie Kultury Polskiej w Warszawie (12 grudnia 1981), – Czego świeccy oczekują od księży (1982-1987) [poz. ], – Wyszyński, Popiełuszko i przestrzeń wolności. O roli Kościoła katolickiego w Polsce (1988), – Kościół w społeczeństwie postkolonialnym. Wystąpienie na Synodzie Biskupów w Rzymie (1991), – Kilka uwag o nauczaniu Jana Pawła II (1988-1993), – Sylwetki: Kardynał Adam Sapieha (1867-1951); – Kardynał Stefan Wyszyński (1901-1981): Garść wspomnień; Jan Paweł II (1920-2005). – II. Współczesna sztuka religijna: O upadku sztuki religijnej (1947); Pierwiastki religijne w w sztuce plastycznej (1951); Pochwała brzydkich kościołów (1957); „Sacrum” i sztuka (1984); Obraz kultowy, sztuka religijna, „sztuka apofatyczna” (1986); Malarze w podziemiach kościoła (1986). – III. Między „sacrum” a „profanum”: O zabawie (1983): Niepróżnujące próżnowanie; Święto i styl; Symbole; Nuda; Praca, – Czy istnieje kultura chrześcijańska? (1964 i 1988): Wszystko jest nasze; Trzy głosy prorocze; Nie, nie wszystko nasze; Chrześcijanie jako grupa; Religia i kultura: pozytywnie; Religia i kultura: negatywnie; Ograniczenia; Diaspora; Trochę futurologii, – Czym żyjemy? Kilka uwag o tradycjach polskiej duchowości (1978), – Nasza operetkowa lekkomyślność. O Stanisławie Brzozowskim jako myślicielu religijnym (1970): Addendum: po szesnastu latach (1987), – Pochwała letniości: Leon Bloy i Kurt Vonnegut (1973), – Graham Greene – katolicki ateista? (1997). – IV. Nie do druku: Kościół w Polsce: I. O polityce Episkopatu (po połowie 1967 roku); II. O programie duszpasterskim Episkopatu (nie wcześniej niż 1968 rok).

T. 5. Sztuka podróżowania; Zapiski na marginesach, 576 s.

Zawartość

I. Sztuka podróżowania: Pierwsza kartka z Rzymu (1957); – Pięciu policjantów (1958): Włochy; Francja; Anglia; USA; Polska; – W USA (1958): Pod miastem; Dwa koncerty; – W Niderlandach (1959); – W Ziemi Lubuskiej i w Szczecinie (1959); – Laik w Bombaju. Diariusz indyjski (1964): 27-28 listopada: Lot; Ulica Bombaju; Otwarcie Kongresu Eucharystycznego, – 29 listopada – 1 grudnia: Wypad do Adżanty i Ellory, – 2 – 6 grudnia: Historia „in statu nascendi” – Papież Paweł VI w Indiach, – 7-15 grudnia: O problemach społeczno-ekonomicznych Azji – teoria i praktyka: Obyczaje i świątynie; Zakonnice i garncarze; Warlisi i jezuici; Sprawa Kaszmiru; Twist jako taniec narodowy, – 16-20 grudnia: Chwila w Delhi; – Z krytykami sztyki w Skandynawii; – Zapiski kanadyjskie (1969-1976): I. Prywatny Londyn. Polacy w Anglii; Rzetelna wymiana usług; Galeria Stanisława Augusta; Romantycy i Rzymianie; Prowadzić sztandary; Kaznodzieje, Szekspir; Hippiesi, – II. Dwaj bracia; Awantury arabskie, krakowskie i szkockie; Rudery i pałace; Różne formy demokracji; Kilt i tartan, – III. Komputery; Przedruki; Uniwersytety; Śnieg; Tragedia Grand-Pré; Drenaż mózgów; Emigranci i my, – IV. Montreal i egzotyka; Ogromna prowincja Quebec; Po co do Kanady pojechałem; Hodowla prezesów; Nous Autres; Tygiel i mozaika; Trudna sztuka pluralizmu; Nad rzeką Saguenay, – V. National Arts Centre; Sanktuarium ryb; Slavica Canadiana; Joe Borowski z Manitoby; Polowanie; Huteryci; Polacy, Ukraińcy i inni, – VI. Zew północy; Stara i nowa Polonia; Różne kapelusze; Hrabia wśród płomieni; Anthony Quinn ratuje świat; O antysemityzmie, – VII. Z Charbinu do Vancouveru; Ciekawe rozmowy z Nixonem; Studenci i narkotyki; Pociągiem przez Góry Skaliste; Szkoła amatorów; Dziwna polska para; Indianie i Eskimosi, – VIII. O gościnności rodaków; Szkoła z Syrenką w USA; Nie wie lewica, co czyni prawica; O'Hallow'een; Błoto; Święty Hubert; Bobry; Toronto University Press; Do widzenia; Posłowie do drugiego wydania, – W Boliwii (1973), – W Irlandii (1974), – Nursja (1980), – Pięć prostych zasad (1993). – II. Zapiski na marginesach: Zapiski na marginesach. Wybór (1961-1966): Simenon. Prawo dżemu malinowego. Antysemityzm i chrześcijaństwo. Historyczne oksymorony. Z Diderota; Gagarin. Bachelard, Caillois, Borges i kilku innych, – Max Jacob i Bretania. Części wymienne dla notabli. Dziwne fobie. Claude Lévi Strauss o sztuce; O gaullistach. Z „Le Monde” o konfiskatach. Z ZSRR o Wielkiej Wojnie Ojczyźnianej. Indeks Ksiąg Zakazanych, – Polszczyzna i języki obce. Z Nietzschego. Anglik w Hindukuszu; Wyimki z „Encountera”, „Arts” i „Monde'u”. Peggy Guggenheim i Max Ernst. Wierszyk do potomności. Lenin i prokreacja, – Czeski i polski ruch oporu w kinie amerykańskim. Autor „Kwartetu aleksandryjskiego” i jego redaktorzy. Geniusz pamięci z British Museum. Skradziony Goya i frekwencja. O francuskiej bitności. Dobry Samarytanin na szosie. Niektóre cechy szczególne literatury amerykańskiej. Na wystawie Rzepińskiego, – Miasta przyszłości i dziecinna romantyka. Nieznane oblicze Woodrowa Wilsona. Biały Dom według Observera. Zamożność a poziom kultury. Rolnictwo w krajach zacofanych i rozwiniętych. Postawy studentów amerykańskich. Dlaczego nie lubię Sartre'a. Miłościwy włamywacz, – O szmirze i innych odkryciach krajowej żurnalistyki. Nowojorska maszyna do małżeństw. O uniwersytetach katolickich, – Lapalisady w prasie krajowej. Hymn Wspólnego Rynku. Upadek „Paris Matcha”. Po śmierci matadora Juana Belmonte i chirurga Henri Mondora. Wątpliwe dwie kultury Charlesa Percy Snowa, – Socjologia szczodrej duszy. Studnia romańska w Galeries Lafajette. Końcowe napisy West Side Story. Problemik siedmiu niedziel. Komfort w podwórzu. Wywiad Eichmanna dla „Paris Matcha”. Szwajcarskie pomieszanie materii. Raz jeszcze Gagarin, – Nasz prowincjonalizm. Komunikat PAP. Tratować czy oliwić: o sumieniu językowym, – Pytania o elity. Trudność analogii historycznych. Dziwne pokrewieństwa duchowe: Bolesław Miciński, Borges i kilku Francuzów. Proces w Liège. Wzorem grzechotników, – Przesłanki socjologii religii. O „Przeglądzie Artystycznym” ze wstrętem. Postęp „w ogóle” i pedagogia praktyczna, –Tylko kucharki się obrażają. Przewodniki dla łakomczuchów. Wdzięki Izby Lordów, – Cytat jezuicki. Mądrość Stanisława Brzozowskiego. Nuda francuskiej „nowej powieści”. Kanada pachnie Algierią, – Dzikusy: pasjonujący Claude Lévi Strauss, – Różne tradycje i szkoły i szkoły zachodnioeuropejskiej krytyki literackiej. Kottowi o koccie, – Jeszcze o krytyce literackiej. Umysł i morale. Dziwna progenitura russoizmu. Wzorek o Piłsudski. Złośliwości Cocteau i o Cocteau. Francuski Adam Schaff, – Samopoczucie zbrodniarzy hitlerowskich. Nad „Powrotem do źródeł czasu” Carpentiera. Balast kultury. Dwa cytaty z Rogera Garaudy. O brytyjskim designie. Pucz iracki, – Nieznany Witkacy. Szewc „an sich”. Przegrana w Innsbrucku. Śledzienne myśli o dwóch filmach francuskich, – Ksiądz na wsi francuskiej. Za Karlem Rahnerem. Zbyt inteligentne pytania. Z Edgarem Morin o kulturze masowej. Elastyczna aksjologia. Sąd Towarzysza Loranca nad Platonem, – O modzie męskiej dawniej i dziś. Ciocia Zosia i pochodzenie człowieka. Pétain w swoim więzieniu. Korupcja w angielskim sądownictwie. Predylekcje geograficzne epok literackich, – Proudhon nie tylko o sztuce. Czy istnieją kultury „otwarte” i „zamknięte”, – Hanny Malewskiej obrachunek ze szlachetczyzną, – Grymasy sztuki współczesnej. Pokolenia wojenne po wojnie. – Pombal, – Wakacje starego zrzędy (1967), – Zuzanna i dendrolodzy (1990).

T. 6. Po mieczu i po kądzieli; Świadectwa i wspomnienia; Pożegnania, 266 s.

Zawartość

I. Po mieczu i po kądzieli: Temperament zuchwały Jakuba Ignacego (1970); O listach Henryka Rodakowskiego (1973); Burzliwe losy Ernesta Rodakowskiego (1995); Mieczysława Pawlikowskiego pamflet na polski katolicyzm (1975); Nieznane „dicta” Słowackiego i Norwida z notesu Mieczysława Pawlikowskiego (1973); Sekretarze rymowane, czyli o humorze na Kozińcu (1990-1994); Księga Gości Domu pod Jedlami (1997). – II. Świadectwa i wspomnienia: Zapiski z kampanii wrześniowej (1939); Ze wspomnień o poległym przyjacielu, Iniu Hordyńskim (1947); Jak zostałem intelektualistą jeszcze przed wojną (1996); Mistrzowie i lektury młodości (1969); „Tygodnik Powszechny” (2002-2008); Mój KUL (2007); Wydawnictwo Znak (1999); Kanon lektur na koniec wieku (1999). – III. Pożegnania: Jerzy Zawieyski (1902-1969); Antoni Gołubiew (1907-1979); Antoni Ochęduszko (1896-1982); Hanna Malewska (1911-1983); Matylda Osterwina (1906-1983); Andrzej Kijowski (1928-1985); Jan Białostocki (1921-1988); Józef Czapski (1896-1993); Marek Rostworowski (1921-1996); Zbigniew Herbert (1924-1998); Jerzy Turowicz (1912-1999); Zygmunt Pawlus (1919-2000); Witold Paryski (1909-2001); Jan Józef Szczepański (1919-2003); Stefan Swieżawski (1907-2004); Stanisław Stomma (1908-2005); Zgnębienie i wdzięczność. Po śmierci Czesława Miłosza (1911-2004) i Jana Nowaka Jeziorańskiego (1914-2005). – O godności człowieka.

Artykuły w czasopismach i książkach zbiorowych, m.in.

Między dziełem a nicością albo o konformizmie w sztuce współczesnej. „Znak1968 nr 3 s. 321-348.
Czy trzeba mieć wstręt do kapistów?Twórczość1970 nr 2 s. 75-94.
Teozofowie i pustelnicy. „Znak1972 nr 11 s. 1512-1525.
Tatry i malarze. W: Tatry w poezji i sztuce polskiej. Kraków 1975 s. 69-90.
Hazlitt, Ruskin i kilku innych. „Twórczość1976 nr 4 s. 66-76.
Ruskin. „Znak1976 nr 8/9 s. 1192-1212.
Kilka uwag o symbolu i alegorii. W: Ikonografia romantyczna. Warszawa 1977 s. 33-65.
Chrześcijaństwo a literatura. W: Literatura a chrześcijaństwo. Cz. 1. Kraków 1978 s. 1-11.
Quelques réflexions sur le christianisme et la culture. W: La littérature contemporaine polonaise et le sacré. Lublin 1978 s. 9-30.
I cristiani nella cultura polacca. W: Autobiografia del cattolicesimo polacco. Bologna 1979 s. 70-93.
Kultura polska w pierwszych latach niepodległości. „Puls”* 1979 nr 4/5 s. 2-13.
Arabeska w literaturze i sztuce wczesnego romantyzmu. W: Pogranicza i korespondencje sztuk. Wrocław 1980 s. 191-203, przekł. francuski: De l'arabesque romantique. [Przeł.] L. Grobelak. Polish Art Studies 1982 s. 57-69.
Malarze w Zakopanem. „Twórczość1981 nr 10 s. 59-90.
Kultura religijna.W: Kongres Kultury Polskiej. Warszawa 1982 s. 15-17 [referat wygłoszony na Kongresie Kultury Polskiej, Warszawa 11-13 XII 1981].
Heroes of our times. Some remarks on Fuseli and adventure strips. [Przekł.:] M. Iwińska, P. Paszkiewicz. „Polish Art Studies1985 s. 99-106.
Kryzys powagi i kryzys zabawy. „Przegląd Powszechny1987 nr 2 s. 187-210.
Myth and normality. [Przeł.] B. Rostworowski. „Canadian American Slavic Studies”, Bakersfield 1987 nr 1/2 s. 35-47.
Kraków, miasto stare, nowa sztuka. W: Kraków, dialog tradycji. Kraków 1991 s. 77-93.
Wizja historii w rysunkach doby romantycznej. W: Wokół Matejki. Kraków 1994 s. 84-90.
Styl zakopiański, czyli Dylematy życia i twórczości Stanisława Witkiewicza. W: Stanisław Witkiewicz. Zakopane 1996 s. 75-86.

Przekłady

1. G. Greene: Sedno sprawy. [Powieść]. Tłumaczenie i przedmowa: J. Woźniakowski. Warszawa: Instytut Wydawniczy „PAX" 1950, 291 s. Wyd. nast.: wyd. 2 tamże 1956; wyd. 3 Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1958; wyd. 4 Warszawa: Instytut Wydawniczy „PAX" 1965, tamże: wyd. 5 1977, wyd. 6 1987; Wrocław: Wydawnictwo Dolnośląskie 1997; Warszawa: Muza 2004; [wyd. 9] Kraków: Mediasat Poland [2004].
2. G. Greene: Spokojny Amerykanin. [Powieść]. Przedmowa: W. Żukrowski. Warszawa: Instytut Wydawniczy „PAX" 1956, 265 s. Wyd. nast.: wyd. 2 tamże 1966; Warszawa: Prószyński i S-ka 1995; Warszawa: Muza 2004.
3. A. Bennet: Opowieść o dwóch siostrach. Przedmowa: W. Furmańczyk. T. 1-2. Warszawa: Czytelnik 1957, 476 + 509 s. Wyd. 2 tamże 1978, 795 s.

Omówienia i recenzje

Ankiety dla IBL PAN 1966, 1967, 1975, 1977, 1979, 2002.

Autor o sobie

J. Woźniakowski: Jak zostałem intelektualistą. „NaGłos1996 nr 23 [z cyklu: Z przebłysków pamięci].
Kim będę w Unii? [Wypowiedź w ankiecie]. „Tygodnik Powszechny2004 nr 18 [wypowiedzi udzielili także: B. Geremek, K. Jastrzębski, J. Łopata, A. Nowak, D. Pachla, A. Sitarz, M. Sznajderman, M. Szumowska, J.J. Wygnański, R. Zając].

Wywiady

Nie umiemy różnić się pięknie. Rozm. A. Michajłów. „Dekada Literacka1991 nr 10.
Koncert indywidualistów. Pół wieku temu ukazał się pierwszy numer miesięcznika „Znak”. Rozm. T. Fiałkowski. „Tygodnik Powszechny1996 nr 23 [wywiadu udzielili: S. Stomma, J. Woźniakowski, B. Cywiński, S. Wilkanowicz, J. Gowin].
My i oni. Literatura i cenzura. Rozm. T. Walas. „Dekada Literacka1996 nr 1.
Kościół pęknięty. Rozm. E. Berberyusz. „Gazeta Wyborcza1999 nr 49 [dot. Kościoła katolickiego].
Święty dystans. Rozm. A. Boniecki. „Tygodnik Powszechny2000 nr 19 [dot. katolicyzmu dawniej i współcześnie].
Zapomniany honor. Rozm. J. Sadecki. „Rzeczpospolita2001 nr 116 [wokół pojęcia honoru].
My vsegda verili v pluralizm lûbogo čelovečeskogo obščestva. Rozm. S. Frołow. „Novaâ Pol'ša”, Warszawa 2003 nr 12.
Przygoda z „Tygodnikiem. Rozm.: M. Bardel, J. Poniewierski, S. Wilkanowicz. „Znak2005 nr 4 [dot. współpracy z „Tygodnikiem Powszechnym”].
Gentleman mimo woli. Rozm. M. Skowrońska. „Gazeta Wyborcza” dod. „Kraków2008 nr 238.
Pobudzać i nie brawurować. 50-lecie Znaku. Rozm. A. Boniecki. „Tygodnik Powszechny2009 nr 10 [dot. Społecznego Instytutu Wydawniczego „Znak”].

Słowniki i bibliografie

Słownik współczesnych pisarzy polskich. Seria 2. T. 3. Warszawa 1980 (A. Szałagan).
T. Fiałkowski, E. Kisielewska: Bibliografia prac Jacka Woźniakowskiego. [1945-1989]. W: Fermentum massae mundi. Jackowi Woźniakowskiemu w siedemdziesiątą rocznicę urodzin. Warszawa 1990.

Ogólne

Artykuły

T. Chrzanowski: Jacek Woźniakowski w siedemdziesiątnicę. „Tygodnik Powszechny1990 nr 17.
S. Kisielewski: Rzecz o Jacku Woźniakowskim. „Tygodnik Powszechny1990 nr 24, przedruki: pt. O Jacku Woźniakowskim. W: Fermentum massae mundi. Jackowi Woźniakowskiemu w siedemdziesiątą rocznicę urodzin. Warszawa 1990, pt. Szlachcic, ułan, fasonowiec.... W: Ludzie Znaku. Kraków 2015 .
A. Bikont: Wszystko w rodzinie. Cz. 1-4. „Gazeta Wyborcza1997 nr 74 dod., nr 79 dod., nr 85 dod., nr 91 dod. [dot. genealogii i historii rodziny J. Woźniakowskiego].
J. Sadecki: Szlachcic, ułan, fasonowiec. (80-lecie profesora Jacka Woźniakowskiego). „Rzeczpospolita2000 nr 96.
E. Berberyusz: Idzie skacząc po górach. Portrety: Jacek Woźniakowski. „Rzeczpospolita2003 nr 39.
M. Jachowicz: Jacek Woźniakowski jako krytyk sztuki współczesnej. „Roczniki Humanistyczne2008/2009 t. 56/57 z. 4.
Na 90-lecie Jacka Woźniakowskiego. [Wypowiedzi:] E. Bieńkowska, M. Dziewulska, W. Karpiński, P. Kłoczowski, A. Michnik, B. Toruńczyk, A. Zagajewski. „Zeszyty Literackie2010 nr 2.
T. Ponikło: Ułan. 90. urodziny Jacka Woźniakowskiego. „Tygodnik Powszechny2010 nr 17.
K. Wiśniewska, J. Turnau: Kawalerzysta. 90. urodziny Jacka Woźniakowskiego. „Gazeta Wyborcza2010 nr 96.
T. Fiałkowski: Na mostku kapitańskim. Pożegnanie. Jacek Woźniakowski (1920-2012). „Tygodnik Powszechny2012 nr 50.
M.I. Niemczyńska: Szlachcic, ułan, fasonowiec. Dwa dni temu zmarł Jacek Woźniakowski. „Gazeta Wyborcza2012 nr 281.
M. Skowrońska: Szczęściarz życie miał niełatwe. Wspomnienie o prof. Jacku Woźniakowskim. „Gazeta Wyborcza2012 nr 281 dod. Kraków [zawiera wypowiedzi: J. Hennelowej, J. Purchli, D. Skóry, o. J.A. Kłoczowskiego i B. Sonika].
Kim był dla nas Jacek Woźniakowski? [Wypowiedzi:] J. Illg, T. Fiałkowski, N. Cieślińska-Lobkowicz, A. Zagajewski, N. Davies, J. Purchla, T. Walas. [Oprac.:] J. Błach, B. Rogatko. „Nowa Dekada Krakowska2013 nr 3 [zarejestrowane podczas wieczoru poświęconemu J. Woźniakowskiemu „Europejczyk z prowincji”, zorganizowanego 23 stycznia 2013 w Krakowie].
L. Lameński: Jacek Woźniakowski (1920-2012). Biuletyn Historii Sztuki 2014 nr 1.
M. Woźniakowska: Na całe życie. [Wywiad]. Rozm. A. Mateja. „Znak2015 nr 2 [wspomnienia wdowy po J. Woźniakowskim] .
L. Lameński: Byłem uczniem, asystentem i współpracownikiem Profesora Jacka Woźniakowskiego. „Litteraria Copernicana2018 nr 1.
Ks. R. Włodkowski: Jacek Woźniakowski. Koryfeusz polskiego życia intelektualnego. W: Homo homini res sacra. Dokumentacja historyczna spotkań w Centrum Dialogu w Paryżu (1973-1989). T. 1, grudzień 1973 – kwiecień 1975. Kielce 2019 .
J. Poniewierski: Byliśmy szczęściarzami. „Znak2020 nr 5 [wspomnienie w 100. rocznicę urodzin] .

Laik w Rzymie i w Bombaju

Z. Starowieyska-Morstinowa: Rzym – miasto otwarte. „Tygodnik Powszechny1965 nr 39.
Z. Kozarynowa: Dookoła Soboru. „Wiadomości”, Londyn 1966 nr 1.
A. Paygert: Laik myślący z Kościołem. „Za i Przeciw1966 nr 40.

Zapiski kanadyjskie

E. Boniecka: Gawędy pana Jacka. „Perspektywy1973 nr 28.
[S. Kisielewski] Kisiel: Unikalny Jacek Woźniakowski. „Tygodnik Powszechny1973 nr 23.
H. Krzeczkowski: Sensowne podróżowanie. „Twórczość1973 nr 10.
H. Kurka: Mozaika dygresji. „Nowe Książki1973 nr 13.
T. Mazowiecki: Polskość bez kompleksów. „Więź1973 nr 11.
M. Skwarnicki: Bliżej Kanady. „Tygodnik Powszechny1973 nr 24.
Z. Kozarynowa: O „Zapiskach” Woźniakowskiego. „Wiadomości”, Londyn 1974 nr 23.

Góry niewzruszone

M. Porębski: Góry w końcu ujarzmione. „Tygodnik Powszechny1996 nr 26.
H. Waniek. „Literatura1996 nr 1.

Czy artyście wolno się żenić?

J. Czapski: Tylko dla dorosłych. „Kultura”, Paryż 1979 nr 4, przedruk w tegoż: Tumult i widma. Paryż 1981.
J. Iwaszkiewicz: Frycek i Józia. „Życie Warszawy1979 nr 80.
W. Skrodzki: Na horyzoncie Polaków. „Więź1979 nr 10.
H. Zaworska: Co wolno i czego nie wolno artyście?Twórczość1979 nr 9.

Czy kultura jest do zbawienia koniecznie potrzebna?

A. Michnik: Jak pień drzewa”...Zeszyty Literackie”, Paryż 1988 nr 24.
J. Pasierb: Jacka Woźniakowskiego pytania i odpowiedzi. „Tygodnik Powszechny1988 nr 27.

Tatry w malarstwie = The Tatra Mountains in painting = Die Tatra in der Malerei

A. Tanikowski: Gór sarmackich malowanie. „Nowe Książki2006 nr 12.

Ze wspomnień szczęściarza

T. Bogucka: Piękni inteligentni. „Gazeta Wyborcza2008 nr 300 dod. Gazeta na Święta.
[T. Fiałkowski] Lektor: Świat wieloraki. „Tygodnik Powszechny2008 nr 45.
M. Wyka: O czym pamięta człowiek szczęśliwy?Tygodnik Powszechny2008 nr 49 dod.
M. Dernałowicz: Proste życie. „Więź2009 nr 4.
M. Król: Bohaterowie czasów marnych. „Dziennik. Polska, Europa, Świat2009 nr 14 dod. Europa nr 3.
M. Micińska. [Na język angielski przeł.] A. Kreczmar. „Acta Poloniae Historica2009 vol. 100.
E. Mucha. „Znak2009 nr 12.
T. Różycki. „Zeszyty Literackie2009 nr 1.
W. Setlak: Zacny żywot człowieka mądrego. „Topos2009 nr 3.
P. Wojciechowski: Temperament zuchwały. „Nowe Książki2009 nr 1.

Pisma wybrane

T. Fiałkowski: Wędrówka ku wolności. O „Pismach wybranych Jacka Woźniakowskiego”. „Tygodnik Powszechny2012 nr 44 [dot. t. 1-6].
A. Michnik: Opus magnum. „Gazeta Wyborcza2012 nr z 13 X.
A. Szostakiewicz: Omnibus z Krakowa. „Polityka2012 nr 44.
M. Poprzędzka: Jacek Woźniakowski o sztuce. „Znak2013 nr 2 (693) [dot. t. 1-2].