BIO

Urodzony 22 czerwca 1899 w Warszawie; syn Majera (Maksymiliana) i Chany (Anny) Wolpów[P]. Od 1908 uczęszczał do VI Rządowego Gimnazjum w Warszawie, po jego ewakuacji w 1915 przeniósł się do Gimnazjum Filologicznego Stefana Żuchowskiego. W 1917 zdał maturę i do 1921 studiował na Wydziale Lekarskim Uniwersytetu Warszawskiego (UW). W 1919/20 studiował na Wydziale Prawa i Administracji na Uniwersytecie Jagiellońskim, studia na Wydziale Prawa i Nauk Politycznych kontynuował do 1925 na UW. Następnie studiował polonistykę na UW. Równocześnie w okresie studiów i potem do 1939 pracował jako nauczyciel. Od 1918 należał do grup młodzieżowych związanych z Komunistyczną Partią Robotniczą Polski, z których wyłonił się Związek Młodzieży Komunistyczny. Ożenił się z Felicją Zytenfeld. W 1931 uzyskał stopień doktora filozofii na podstawie rozprawy pt. Horacy w poezji Kochanowskiego (promotor prof. Józef Ujejski). Jako działacz komunistyczny był w okresie międzywojennym kilkakrotnie aresztowany i więziony. Od 1927 był sekretarzem komórki nauczycielskiej Komunistycznej Partii Polski, po jej rozwiązaniu nie zaprzestał działalności w szeregach lewicy związkowej. Po wybuchu II wojny światowej zamieszkał w 1939 w Białymstoku, gdzie po włączeniu tych ziem do Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich (ZSRR) pełnił funkcję naczelnika Wydziału Szkolnego. Artykuły i recenzje publikował w czasopismach „Litieraturnaja Gazjeta” (Moskwa, 1940-41), „Sztandar Wolności” (Mińsk, 1940-41). Po wybuchu wojny niemiecko-radzieckiej w 1941 wyjechał na Zawołże. W 1942 przeniósł się do Swierdłowska, gdzie pracując na uniwersytecie na stanowisku docenta wykładał historię literatury polskiej. Od 1943 przebywał w Moskwie; z ramienia Związku Patriotów Polskich (ZPP) był kolejno redaktorem „Biblioteczki ZPP”, starszym redaktorem polskiej redakcji w „Wydawnictwie Literatur w Językach Obcych” oraz wiceprezesem Komitetu do Spraw Dzieci Polskich w ZSRR. W 1944-46 prowadził wykłady zlecone z historii literatury polskiej na Uniwersytecie Moskiewskim. W 1945 został mianowany przez Rząd Tymczasowy Rzeczpospolitej Polskiej (RP) przewodniczącym delegacji polskiej do mieszanej polsko-radzieckiej komisji do spraw repatriacji. W 1946 był radcą, a następnie chargé d'affaires Ambasady RP w Moskwie. W 1947 powrócił do Polski. W 1947-52 był członkiem kolegium Ministerstwa Oświaty. W tym czasie pracował również w Państwowych Zakładach Wydawnictw Szkolnych jako redaktor naczelny. W 1952-53 był zastępcą dyrektora Instytutu Kształcenia Kadr Naukowych przy Komitecie Centralnym Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej (PZPR). Od 1951 do 1953 prowadził na Uniwersytecie Warszawskim (UW) zlecony wykład monograficzny o twórczości Adama Mickiewicza. W 1952-62 wykładał historię literatury polskiej na Wydziale Dziennikarskim UW; w 1954 został mianowany profesorem nadzwyczajnym. Był członkiem komitetów redakcyjnych wydania narodowego i wydania jubileuszowego Dzieł Adama Mickiewicza oraz Komitetu Organizacyjnego Roku Mickiewiczowskiego. Od 1955 pracował w Instytucie Badań Literackich Polskiej Akademii Nauk (IBL PAN); w 1955-57 i 1961-66 pełnił funkcję zastępcy dyrektora. W 1958-65 redagował „Biuletyn Polonistyczny”. W 1959-61 pełnił funkcję pierwszego sekretarza Komitetu Partyjnego PZPR przy PAN, w 1962-64 był członkiem Komitetu Zakładowego Oddziałowej Organizacji Partyjnej PZPR przy PAN. Odznaczony m.in. Złotym Krzyżem Zasługi (1952). Zmarł 27 kwietnia 1966 w Warszawie.

Twórczość

Artykuły w czasopismach i książkach zbiorowych, m.in.

Szkolnictwo w Związku Radzieckim. Nowe Drogi 1947 nr 6 s. 223-235.
J. Słowacki. W: Materiały do nauczania literatury polskiej. T. 1: Romantyzm, Pozytywizm. Warszawa 1949, s. 64-74.
Okres rosyjski twórczości A. Mickiewicza. Polonistyka 1953 nr 2 s. 50-53.
W sprawie „Konrada Wallenroda. Nowa Kultura 1953 nr 4, 5 s. 3, 6.
Mickiewicz w Rosji. W: Mickiewicz. Siedem odczytów. Warszawa 1956 s. 77-94.
M. Kierczyńska. W: Polski słownik biograficzny. T. 12. Wrocław 1966 s. 422-423.

Przekłady

1. V. Grossman: Naród jest nieśmiertelny. [Powieść]. Moskwa: Wydawnictwo Literatury w Językach Obcych 1944, 119 s. Wyd. nast.: tamże 1945; Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej 1951, 174 s.

Prace redakcyjne

1. Z problemów literatury polskiej XX wieku. Księga zbiorowa. Komitet red.: S. Żółkiewski, H. Markiewicz, H. Wolpe. T. 1-3. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1965, 547 + 493 + 441 s.

Omówienia i recenzje

Słowniki i bibliografie

Słownik współczesnych pisarzy polskich. T. 3. Warszawa 1964.
Słownik badaczy literatury polskiej. T. 6. Łódź 2003 (J. Starnawski).

Ogólne

Artykuły

K. Wyka: Henryk Wolpe. Pamiętnik Literacki 1966 z. 4.