BIO

Urodzona 22 października 1936 w Kielcach; córka Adama Wondasia (spolszczona forma holenderskiego nazwiska Van Das), pracownika naukowego Uniwersytetu Jana Kazimierza we Lwowie, od 1935 urzędnika, oraz Stanisławy z Jakubików, nauczycielki. W czasie II wojny światowej przebywała wraz z matką nadal w Kielcach (ojciec zginął w niemieckim oflagu na Śląsku). W listopadzie 1945 zamieszkała na Chróścicach na opolszczyźnie, a od 1950 w Opolu, gdzie uczyła się w tamtejszym Liceum Ogólnokształcącym im. M. Konopnickiej. W 1954 zdała maturę i rozpoczęła studia na Wydziale Filologii Polskiej w Wyższej Szkole Pedagogicznej w Opolu. Debiutowała w 1957 wierszem pt. Nad Goethem, ogłoszonym w tygodniku „Katolik” (nr 26; podpisana Wondaś Henryka); utwory poetyckie zamieszczała w tym piśmie do 1958. W 1959 wyszła za mąż za Alfreda Wolnego, polonistę i nauczyciela akademickiego (rozwód w 1993). W lipcu 1959, po ukończeniu studiów i uzyskaniu tytułu magistra, weszła w skład redakcji opolskiego oddziału dziennika „Słowo Powszechne” (młodsza redaktorka). Pierwszy artykuł pt. Jak kukiełki pana Smolki walczyły o polskość opolszczyzny opublikowała w 1960 na łamach „Wrocławskiego Tygodnika Katolików” (nr 17). Kontynuowała współpracę ze „Słowem Powszechnym”; w 1961-75 pracowała w warszawskiej centrali tej gazety jako reporterka i publicystka działu społecznego (artykuły i reportaże drukowała tu z przerwami do 1978; podpisana też (H.W.); m.in. w 1965 cykle pt. Parafia i integracja, Światopogląd na co dzień, Kartki z notatnika). Uczestniczyła w pracach Oddziału Wojewódzkiego Stowarzyszenia „PAX” w Opolu (od 1959) oraz opiekowała się Klubem „Słowa Powszechnego” w Raciborzu. Była członkinią opolskiego ośrodka Korespondencyjnego Klubu Młodych Pisarzy przy Zarządzie Wojewódzkim Związku Socjalistycznej Młodzieży Wiejskiej i laureatką wielu konkursów na reportaż. W 1965 nawiązała współpracę z rozgłośnią Polskiego Radia w Opolu i do 1990 brała udział w przygotowywaniu programów do działu literackiego. Od 1968 należała do Stowarzyszenia Dziennikarzy Polskich (do rozwiązania Stowarzyszenia). Współpracowała (od 1970) z Instytutem Śląskim w Opolu w zakresie opracowywania not biograficznych ludzi związanych z historią i kulturą regionu. W 1975-90 była członkinią zespołu redakcyjnego tygodnika „Katolik”, początkowo jako redaktorka działu historycznego, a potem kierowniczka tegoż działu. Wielokrotnie podróżowała służbowo po Europie. Kontynuowała twórczość reportażową, a od końca lat siedemdziesiątych pisała także powieści. W 1978 otrzymała śląską nagrodę im. J. Ligonia, w 1979 – śląską nagrodę im. J. Łangowskiego. Reportaże zamieszczała także m.in. w „Życiu Literackim” (1982-86; podpisana też Wolna-Vandas Henryka). W 1987 została członkinią Związku Literatów Polskich. Od 1990, do przejścia na emeryturę w 1993, pracowała w zespole redakcyjnym katolickiego dziennika „Słowo” (jako publicystka). W 1996 podjęła współpracę z pismami „Odra” i „Śląsk” (reportaże i prozę podpisywała Wolna-Van Das Henryka). Odznaczona m.in. Srebrnym Krzyżem Zasługi (1977), Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski (1989), Medalem Rodła (1990). Mieszka w Opolu.

Twórczość

1. Z dziejów duchowieństwa opolskiego. Przedmowa: A. Glińska. Warszawa: Instytut Wydawniczy „PAX 1966, 164 s.

Sylwetki księży katolickich ze Śląska Opolskiego z XX w.

Nagrody

Nagroda młodych im. W. Pietrzaka w 1966.

2. Reportaż. [Utwór dramatyczny]. Opole: Wojewódzki Dom Kultury 1972, 13 s.

3. Spotkania. [Reportaże]. Przedmowa: Z. Bednorz. Katowice: Śląsk 1973, 258 s.

O kobietach śląskich w XX w.

4. Ballada polska. [Reportaże]. Warszawa: Instytut Wydawniczy „PAX 1976, 164 s.

Dotyczy autochtonów i osadników opolskich.

5. Wizerunki niecierpliwych. [Reportaże]. Opole: Instytut Śląski 1976, 143 s.

Portrety współczesnych Opolan, m.in. o prof. D. Simonides.

6. Matka Lepiorzów. [Powieść]. Katowice: Śląsk 1978, 254 s.

7. I wrócę do swego domu... [Reportaże]. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej 1981, 258 s.

Dotyczy problematyki śląskiej.

8. Odrzysko. Powieść. Katowice: Śląsk 1982, 219 s.

9. Komendant „Rakoczy. [Reportaż]. [Przedmowa: W. Ryżewski]. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej 1985, 170 s.

O A. Zgrzebnioku, dowódcy I i II powstania śląskiego.

10. Rzeka spolegliwa. [Powieść]. Katowice: Śląsk [1988], 182 s.

Omówienia i recenzje

Ankieta dla IBL PAN 2003.

Wywiady

Reportaże o bohaterkach. Rozm. K. Gerber. „WTK1973 nr 24.

Ogólne

Artykuły

J. Olejnik: Henryka Wolna. „Słowo Powszechne1966 nr 278.

Spotkania

N. Kracherowa: Portrety Opolanek. „Opole1973 nr 6.

Ballada polska

J. Lis. „WTK1976 nr 44.
B. Maciejewski: Życiorysy. „Nowe Książki1976 nr 22.
J. Hajduk-Nijakowska: Reportaże z taśmy magnetofonowej. „Opole1977 nr 4 [dot. też: Wizerunki niecierpliwych].

Wizerunki niecierpliwych

J. Hajduk-Nijakowska: Reportaże z taśmy magnetofonowej. „Opole1977 nr 4 [dot. też: Ballada polska].

Matka Lepiorzów

D. Wernic: Saga rodu Lepiorzów. „Kierunki1978 nr 44.
M. Warneńska: Saga śląskiego rodu. „Perspektywy1979 nr 24.

Odrzysko

A. Paszkowska: Saga odrzańska. „Opole1984 nr 1.

Komendant „Rakoczy”

E. Pochroń: Tragiczny, ale niezłomny komendant. „Trybuna Opolska1986 nr 27.