Wojtyszko Maciej

BIO

Urodzony 16 kwietnia 1946 w Warszawie w rodzinie nauczycielskiej; syn Piotra Wojtyszki i Ewy z domu Lasockiej. Od 1960 uczęszczał do Państwowego Liceum Technik Teatralnych w Warszawie; w 1965 zdał maturę i otrzymał dyplom malarza teatralnego. W 1965/66 studiował filozofię na Uniwersytecie Warszawskim. W tym czasie rozpoczął twórczość literacką; w 1966 debiutował utworem pt. Opowiadanie o najlepszym człowieku na świecie, opublikowanym w „Szpilkach” (nr 46). W 1966-70 studiował reżyserię w Państwowej Wyższej Szkole Filmowej, Teatralnej i Telewizyjnej w Łodzi. Następnie od 1971 pracował jako asystent reżysera, a potem samodzielny reżyser filmowy, a także autor scenariuszy. W 1972-75 był asystentem na tejże uczelni. W 1973 uzyskał dyplom reżysera. Równocześnie od 1971 rozwijał twórczość literacką jako autor utworów dramatycznych, a także (od 1975) opowiadań i powieści dla dzieci. W 1974 ożenił się z Henryką Królikowską, scenarzystką. W 1977-79 wykładał reżyserię w białostockiej filii Państwowej Wyższej Szkoły Teatralnej (PWST) w Warszawie. W 1977 został członkiem Związku Filmowców. Od 1979 należał do Związku Literatów Polskich (do rozwiązania Związku w 1983). W tymże roku otrzymał nagrodę Prezesa Rady Ministrów za twórczość dla dzieci w dziedzinie radia i telewizji. Zaczął systematyczne reżyserować przedstawienia w Teatrze Telewizji. W 1979-80 wykładał reżyserię na Wydziale Reżyserii Telewizyjnej Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach. Współpracował z tygodnikiem „Powściągliwość i Praca” (w 1985-87 cykl felietonów pt. Krótki zarys męki twórczej). W 1986 otrzymał nagrodę Przewodniczącego Komitetu do Spraw Radia i Telewizji za osiągnięcia w dziedzinie reżyserii w Teatrze Telewizji. W 1988 został wykładowcą na Wydziale Reżyserii w PWST w Warszawie (od 1996 Akademia Teatralna), w 1990-93 i 1999-2002 był dziekanem Wydziału Reżyserii na tej uczelni. W 1989 został członkiem Stowarzyszenia Pisarzy Polskich. W tymże roku otrzymał nagrodę im. L. Schillera za osiągnięcia twórcze w dziedzinie reżyserii, a w 1990 otrzymał nagrodę miasta Wrocławia za twórczość teatralną. W 1990-91 był dyrektorem artystycznym Teatru Powszechnego w Warszawie. W 1993-97 zamieszczał w miesięczniku „Teatr” cykl artykułów pod wspólnym tytułem Krótki zarys męki twórczej. Od lat dziewięćdziesiątych współpracował z telewizją jako autor scenariuszy i reżyser poszczególnych odcinków seriali (m.in. Miodowe lata w 1999-2002, Miasteczko w 2000-01, Kocham Klarę w 2001). W 1992-2001 sprawował funkcję wiceprezesa Stowarzyszenia Twórców dla Dzieci i Młodzieży (ASSITEJ). W 1997 otrzymał tytuł profesora sztuk teatralnych. Odznaczony m.in. Medalem Edukacji Narodowej i Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski (2002). Mieszka w Warszawie.

Twórczość

1. Telefon zaufania. [Utwór dramatyczny; współautor:] M. Wolski. Prapremiera: Warszawa, Kabaret Studencki „Stodoła” 1971.

See Studies

2. Tik-tok. Scenariusz filmowy. Ekranizacja 1971.

Film dyplomowy.

3. Bromba i inni. [Utwór dramatyczny dla dzieci]. Telewizja Polska 1974. Por. poz. ↑.

See Studies

4. Chrumps i inni. [Utwór dramatyczny dla dzieci]. Telewizja Polska 1974.

5. Dziwny show, czyli chram z piosenkami. [Utwór dramatyczny]. Telewizja Polska 1974.

Na motywach „Starej Baśni” J.I. Kraszewskiego.

6. Gżdacz i inni. [Utwór dramatyczny dla dzieci]. Telewizja Polska 1974.

7. Są albo ich nie ma, czyli ostatnie odkrycia dotyczące krasnoludków. [Utwór dramatyczny dla dzieci]. Telewizja Polska 1974.

Nagrody

I nagroda w zamkniętym konkursie na widowisko telewizyjne dla dzieci młodszych w 1975.

8. Antycyponek. [Opowiadanie dla dzieci]. Warszawa: Nasza Księgarnia 1975, [12] s. Wyd. 2 tamże 1979.

9. Bromba i inni. [Opowiadanie dla dzieci]. Warszawa: Nasza Księgarnia 1975, 124 s. Wyd. nast.: wyd. 2 tamże 1979; Warszawa: Młodzieżowa Agencja Wydawnicza 1984; wyd. 3 Warszawa: Nasza Księgarnia 1986, wyd. 4 tamże 1989; Wrocław: Siedmioróg 1993, tamże 1997; wyd. łącznie z przekł. francuskim: Bromba-Pchoukh, les vice-versa sauvages. [Przeł.] M. Pasikowska. Paris: Syros-Alternatives 1991, 60 s.; wyd. z podtytułem (po latach także...). Warszawa: Ezop 2003. Por. poz. ↑.

Przekłady

francuski

Bromba-Pchoukh, les vice-versa sauvages. [Przeł.] M. Pasikowska. Paris 1991 [tekst w języku polskim i francuskim].

włoski

Bromba e gli altri. [Przeł.] P. Statuti. Roma 1986.

10. Wizje i zamówienia. [Utwór dramatyczny; współautor:] A. Borowa. Prapremiera: Warszawa, Teatr Komedia 1976.

11. Dziękuję ci, Nietoperzu. [Słuchowisko radiowe dla dzieci]. Polskie Radio 1977. Druk w: Drzewo jabłoni na wiosnę. Warszawa: Wydawnictwa Radia i Telewizji 1979 s. 41-50.

12. Trzynaste piórko Eufemii. [Komiks dla dzieci]. Rysunki: G. Dłużniewska. Warszawa: Nasza Księgarnia 1977, [51] s. Wyd. nast. Warszawa: Ezop 2007, 104 s. Por. poz. ↑.

13. Trzynaste pióro Eufemii. [Utwór dramatyczny dla dzieci]. Prapremiera: Kielce, Teatr Lalki i Aktora „Kubuś” 1977. Por. poz. ↑.

14. Synteza. [Powieść dla dzieci]. Warszawa: Nasza Księgarnia 1978, 161 s. Wyd. 2 tamże 1985. Por. poz. ↑.

Nagrody

Włoska nagroda literacka Premio Europeo.

Przekłady

rosyjski

Sintez. [Przeł.] I. Ščerbakova. Warszawa 1985.

węgierski

A hosszú álom. [Przeł.] I. Nemere. Budapest 1983.

Adaptacje

teatralne

Synku. Oprac. tekstu: A.M. Marczewski. Wystawienie: Wałbrzych, Teatr Dramatyczny im. J. Szaniawskiego 1980.

See Studies

15. Szczyt wtajemniczenia, czyli sabaty i posiedzenia. [Komiks]. Rysunki: R. Sikora. „Świat Młodych” 1978 nr 72-97.

16. Tajemnica szyfru Marabuta. [Powieść dla dzieci]. Warszawa: Nasza Księgarnia 1978, 110 s. Wyd. nast.: tamże: wyd. 2 1981, wyd. 3 1986; Wrocław: Siedmioróg 1997; [wyd. 5] Warszawa: Ezop 2004. Por. poz. ↑.

Adaptacje

teatralne

Adaptacja: T. Pajdała, L. Chojnacki. Wystawienie: Łódź, Teatr Lalki i Aktora „Pinokio” 2001.

See Studies

17. Epilog. [Utwór dramatyczny]. Telewizja Polska 1979. Druk pt. Epilog. (Widowisko z okresu Wielkiej Emigracji). „Teatr Polskiej Telewizji” 1981 nr 2 s. 5-42. Przedruk zob. poz. ↑.

O A. Mickiewiczu.

See Studies

18. Tajemnica szyfru marabuta. Scenariusz filmowy. Oprac. plastyczne: G. Dłużniewska. Ekranizacja 1979. Por. poz. ↑.

Pełnometrażowy film rysunkowy.

19. Wakacje smoka Bonawentury. [Utwór dramatyczny dla dzieci]. „Scena” 1979 nr 6 s. 42-47. Prapremiera: Białystok, Białostocki Teatr Lalek 1980. Przedruk w: 8 sztuk w poszukiwaniu teatru. Warszawa: Młodzieżowa Agencja Wydawnicza 1982 s. 247-282.

Nagrody

I nagroda w III ogólnopolskim konkursie na sztukę sceniczną dla teatrów lalkowych w 1979.

Przekłady

słowacki

Prázdniny draka Bonawentúru. [Przeł.] M. Choluj. Bratislava 1983.

20. Czy to lama, czy to plama. [Opowiadanie dla dzieci]. Warszawa: Nasza Księgarnia 1980, [12] k.

Autor podpisany: Zofia Bezdomny.

21. Sekret wróżki. [Utwór dramatyczny dla dzieci]. Prapremiera: Warszawa, Teatr Narodowy 1980. Por. poz. ↑.

See Studies

22. Synteza. Scenariusz filmowy. Ekranizacja 1983. Por. poz. ↑.

23. Święto księżyca. Scenariusz filmu telewizyjnego. [Współautor:] H. Wertitsch. Powst. 1983. Telewizja Polska 1989.

24. Skarby i upiory. [Utwór dramatyczny]. Telewizja Polska 1984. Prapremiera: pt. Skarby i upiory, czyli Hrabia opętany: Jelenia Góra, Teatr im. C.K. Norwida 1985.

Nagrody

Nagroda w ogólnopolskim konkursie Telewizji na sztukę dla dzieci i młodzieży w 1984.

See Studies

25. Saga rodu Klaptunów. [Powieść dla dzieci]. Warszawa: Nasza Księgarnia 1985, 81 s. Wyd. nast.: wyd. 2 tamże 1987; Warszawa: Ezop 2000.

See Studies

26. Sekret wróżki. [Powieść dla dzieci]. Warszawa: Młodzieżowa Agencja Wydawnicza 1985, 93 s. Por. poz. ↑.

27. Bambuko, czyli skandal w Krainie Gier. [Utwór dramatyczny dla dzieci]. „Sztuki dla Dzieci” 1987 nr 3 s. 27-37. Prapremiera: Gniezno, Teatr im. A. Fredry 1988. Wyd. osobne Kraków: Wydawnictwo Edukacyjne 1998, 62 s. Telewizja Polska 1998.

28. Pożarcie królewny Bluetki. [Utwór dramatyczny dla dzieci]. Prapremiera: Opole, Opolski Teatr Lalki i Aktora im. A. Smolki 1987.

Przekłady

francuski

Wystawienie: Paryż 1989 (informacja: strona internetowa www.dramat-art.com.pl/wojtyszko/maciej).

jidysz

[Przeł.] I. Atzmon. Wystawienie: Tel Awiw.

rosyjski

Kak čut' ne s’jeli princessu Buločku. [Przeł.:] L. Buchov, I. Kormil’cev. [W:] Dramaturgia Pol’ši. XX v. Moskva 2004.

29. Poplątanie z pomieszaniem. [Utwór dramatyczny]. Prapremiera: Koszalin, Bałtycki Teatr Dramatyczny 1989. Telewizja Polska 1994.

30. Kurs polskiego dla niezaawansowanych. [Utwór dramatyczny; współautor:] J. Ostaszkiewicz. Prapremiera: Reżyseria: M. Wojtyszko. Wrocław, Teatr Polski 1992.

31. Rycerz Niezłomny, czyli niewola księżniczki Parekselancji. [Utwór dramatyczny]. „Nowe Sztuki dla Dzieci i Młodzieży” 1992 z. 1 s. 51-66. Prapremiera: Poznań, Teatr Animacji 1993.

Przekłady

białoruski

Nâzlomny rycar, al'bo Nâvolâ pryncesy Parělâncyi. [Przeł.] N. Rusecka. W: Sučasnaja polskaja p'esa. Minsk 2002, wyd. nast. tamże 2003.

32. Wznowienie. [Utwór dramatyczny]. „Dialog” 1992 nr 11 s. 31-52. Prapremiera: Białystok, Stary Dramatyczny im. A. Węgierki 1994.

Prapremiera: w czasie festiwalu RHIZOM w Moers, Niemcy 25 IX 1995.

See Studies

33. Dymny. Piosenki, wiersze i wymyślania. Scenariusz: A. Dymna, M. Wojtyszko. Reżyseria: M. Wojtyszko. Prapremiera: Warszawa, Teatr Ateneum 1993.

34. Królewna i paź. [Utwór dramatyczny], Prapremiera: Olsztyn, Teatr Lalek 1993.

35. Moment. Scenariusz filmowy. [Współautor:] W. Hollender. Telewizja Polska 1993.

36. Opera Granda. [Scenariusz na podstawie fragmentów dzieł operowych; współautor:] A. Krasucka. Prapremiera: Warszawa, Teatr Ateneum 1996.

37. Semiramida. [Utwór dramatyczny]. „Dialog” 1996 nr 1 s. 5-34. Prapremiera: Warszawa, Teatr Współczesny 1996. Przedruk zob. poz. ↑.

38. Kraina kłamczuchów. Sztuka w 2 aktach. „Dialog” 1997 nr 10 s. 72-101. Prapremiera: Bydgoszcz, Teatr Polski 1999. Przedruk zob. poz. ↑.

39. Krótki zarys męki twórczej. [Felietony]. Warszawa: Krąg 1998, 127 s.

See Studies

40. Żelazna konstrukcja. Sztuka w 2 aktach. „Dialog” 1998 nr 3 s. 29-58. Prapremiera: Warszawa, Teatr Powszechny 1998. Telewizja Polska 2000. Przedruk zob. poz. ↑.

Przekłady

białoruski

Železnaja kanstrukcyja. [Przeł.] G. Cišuk. W: Sučasnaja polskaja p'esa. Minsk 2002, wyd. nast. tamże 2003.

41. Co cię znów ugryzło? Serial telewizyjny w 10 odcinkach. Scenariusz i reżyseria: M. Wojtyszko. Telewizja Polska 1999.

42. Grzechy starości. [Utwór dramatyczny]. Polskie Radio ok. 1999. Telewizja Polska 2000. Druk zob. poz. ↑.

Utwór zgłoszony na Festiwal Słuchowisk Polskiego Radia Bolimów '99.

See Studies

43. Faust i inni. [Utwór dramatyczny]. Prapremiera: Warszawa, Teatr Lalka 2000.

44. Bułhakow. [Utwór dramatyczny]. „Dialog” 2001 nr 12 s. 31-69. Prapremiera: Kraków, Teatr im. J. Słowackiego 2002. Przedruk zob. poz. ↑.

45. Chryje z Polską. Rzecz o Stanisławie Wyspiańskim. [Utwór dramatyczny]. Prapremiera: Katowice Teatr Śląski im. S. Wyspiańskiego 2002. Telewizja Polska 2007. Druk zob. poz. ↑.

46. Hermes przeszedł, czyli mitologia grecka. [Utwór dramatyczny]. Prapremiera: Czeski Cieszyn, Scena Polska 2003.

47. Bromba i filozofia. [Opowiadania dla dzieci]. Warszawa: Jacek Santorski and Co 2004, 124 s.

Książka wyróżniona przez Polską Sekcję Międzynarodowego Kuratorium Książki Dziecięcej (IBBY) przy UNESCO tytułem książki roku 2004 oraz wpisaniem (w 2006) na Listę Honorową H.Ch. Andersena.

See Studies

48. Grzechy starości. [Dramaty]. Warszawa: Ezop 2005, 416 s.

Zawartość

Od autora. — Epilog. Widowisko z okresu Wielkiej Emigracji [poz. ↑]; Semiramida [poz. ↑]; Kraina kłamczuchów [poz. ↑]; Grzechy starości [poz. ↑]; Chryje z Polską. Rzecz o Stanisławie Wyspiańskim [poz. ↑]; Żelazna konstrukcja [poz. ↑]; Bułhakow [poz. ↑].

49. Księżniczka i ziarnko grochu. [Utwór dramatyczny a dzieci]. Warszawa, Teatr Lalka 2007.

Na motywach baśni H.Ch. Andersena: Księżniczka na ziarnku grochu.

Adaptacje

• G. Gorin: Prawdomówny kłamca. [Przeł.:] J. i G. Fedorowscy. Adaptacja teatralna i reżyseria: M. Wojtyszko. Telewizja Polska 1979.

• J. Brzechwa: Brzechwa dzieciom. Adaptacja teatralna i reżyseria: M. Wojtyszko. Telewizja Polska 1980.

Adaptacje

Szelmostwa lisa Witalisa; Pchła Szachrajka; Trupa pana Dropsa, pokazywane wielokrotnie w TV, także oddzielnie.

• E. Szwarc: Najzwyklejszy cud. Adaptacja teatralna i reżyseria: M. Wojtyszko. Telewizja Polska 1980.

• T. Mann: Lotta w Weimarze. [Przeł.:] F. Konopka. Adaptacja teatralna pt. Lotta: J. Siatkiewicz, M. Wojtyszko. Telewizja Polska 1985.

• Ognisty anioł. Scenariusz filmowy na motywach powieści W. Briusowa. Adaptacja: M. Siatkiewicz, M. Wojtyszko. Ekranizacja 1985.

• Voltaire: Kandyd. Adaptacja: K. Orzechowski, M. Wojtyszko. Wystawienie: Warszawa, Teatr Dramatyczny 1985.

• W. Gombrowicz: Ferdydurke. Adaptacja teatralna: H. Królikowska i M. Wojtyszko. Telewizja Polska 1986. Adaptacja radiowa: M. Wojtyszko, J. Kukuła. Polskie Radio 1991. Wystawienie: Wrocław, Teatr Współczesny 1997.

See Studies

• M. Bułhakow: Powieść teatralna. Adaptacja teatralna: H. Królikowska, M. Wojtyszko. Telewizja Polska 1987.

• Poczekaj błyśnie. Scenariusz filmu telewizyjnego na podstawie powieści J. Szczygła. Telewizja Polska 1987.

• M. Bułhakow: Mistrz i Małgorzata. Serial telewizyjny w 4 odcinkach. Scenariusz i reżyseria: M. Wojtyszko. Telewizja Polska 1988.

• I. Erenburg: Burzliwe życie Lejzorka. [Przeł.] M. Popowska. Adaptacja teatralna: K. Sobol, M. Wojtyszko. Wystawienie: Warszawa, Teatr Ateneum 1989. Telewizja Polska 1992.

• J. Le Carre: Szpieg. Adaptacja: K. Ciążyńska, M. Wojtyszko. Wystawienie: Warszawa, Teatr Rozmaitości 1991.

• K. Dickens: Klub Pickwicka. Adaptacja: H. Królikowska, M. Wojtyszko. Wystawienie: Warszawa, Teatr Powszechny 1991.

• C. Goldoni: Awantura w Chioggi. Adaptacja: M. Wojtyszko. Wystawienie: Wrocław, Teatr Polski 1991.

• G. Rodari: Bajki przez telefon. [Utwór dramatyczny]. [Przeł.] Z. Ernstowa. Adaptacja i reżyseria: E. Sikora, M. Wojtyszko. Telewizja Polska 1991.

• L.M. Montgomery: Ania z Zielonego Wzgórza. Adaptacja: H. Królikowska, M. Wojtyszko. Wystawienie: Łódź, Teatr Powszechny 1992.

• K. Makuszyński: Szatan z siódmej klasy. Adaptacja: H. Królikowska, M. Wojtyszko. Wystawienie: Warszawa, Teatr na Woli 1994.

• G. Kenneth: O czym szumią wierzby. Adaptacja: M. Wojtyszko. Wystawienie: Poznań, Teatr Animacji 1996.

• Piotrek zgubił dziadka oko, a Jasiek chce dożyć spokojnej starości. Scenariusz serialu telewizyjnego w 4 odcinkach na podstawie powieści L. Legut. [Współautor:] L. Legut. Telewizja Polska 2000.

Omówienia i recenzje

• Ankieta dla IBL PAN 2002.

Wywiady

• Kiedy zacząłem pisać? „Świat Młodych” 1977 nr 94.

• Dzieckiem podszyty. Rozm. M. Nadolski. „Sztuki dla Dzieci” 1987 nr 3.

• Teatr w kadrze. Rozm. K. Domagalik. „Teatr” 1988 nr 2.

• Dyskretny urok wychucholca. Rozm. C. Polak. „Gazeta Wyborcza” dod. „Nowe Książki” 2004 nr 1.

Słowniki i bibliografie

• A. Niewiadowski: Maciej Wojtyszko. W: A. Niewiadowski, A. Smuszkiewicz: Leksykon polskiej literatury fantastycznonaukowej. Poznań 1990.

Ogólne

Artykuły

• B. Adamczewska: Bromba, Chrumps i spółka. „Magazyn Rodzinny” 1984 nr 6.

• Cz. Kosyl: Geneza i funkcja nazw własnych w twórczości Macieja Wojtyszki. „Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska Mariae Curie-Skłodowska. Sectio FF. Philologiae” 1990 t. 8.

• B. Pytlos: Tajemnica szyfru Marabuta. „Guliwer” 2005 nr 2.

• K. Zalewska: Przypadki Macieja Wojtyszki. „Dialog” 2006 nr 2 [dot. dramaturgii M. Wojtyszki].