BIO

Born on 17 August 1896 in the Dmytrów (Ukrainian: Dmytriv) estate near Radziechów (Ukrainian: Radechiv) in Austrian-ruled Galicia; son of Karol Wittlin (who died in 1912 and had leased the estate) and Elżbieta, née Rosenfeld (who died in 1903). Between 1906 and 1914, he attended the Tadeusz Kościuszko Classical Grammar School No. VII in Lwow (Ukrainian: Lviv). He made his debut in 1912 with a poem written for the hundredth anniversary of the birth of Zygmunt Krasiński. Titled Prolog, it appeared in the Lviv-based youth periodical "Wici". From 1913, he contributed to the daily "Słowo Polskie". Following the outbreak of World War I in August 1914, he signed up for the Polish Eastern Legion, which was disbanded in September of the same year as a result of recruits collectively refusing to give the oath that was obligatory in the Austrian army. He subsequently left for Vienna. During this period, he began work on a translation of Homer's Odyssey, which appeared in 1924 (with amended versions published in 1935 and 1957). He completed his advanced secondary education in 1915 and started a degree in German philology, Romance philology and the history of art at the University of Vienna. During this time, he became acquainted with Joseph Roth and Rainer Maria Rilke. He was conscripted to the Austrian army in 1916, serving in the 21st Viennese Infantry Battalion, where he also received retraining. For using Polish during active duty, he was punished by being delegated to Austrian-occupied Krasnik. Soon afterwards, he became ill with scarlet fever. Following a long period of recovery, served as a translator in a camp for Italian prisoners of war. In September 1918, he was discharged from the military owing to ill health and returned to Lwow, where he continued his studies, taking a degree in Polish philology and philosophy at the city's Jan Kazimierz University. He had to abandon his studies soon afterwards following the Ukrainian capture of the city. Between 1919 and 1921, he taught Polish language and literature at middle schools in Lwow. In 1919/20, he was associated with the group of expressionists based around the Poznan-based weekly "Zdrój". He later collaborated informally with the Skamander poetry group, likewise publishing in its eponymous periodical (1920-22, 1925-28, and 1935-36). He moved to Lodz in 1921, where he was literary director of the Municipal (Miejski) Theatre during the 1922/23 season. He was also a lecturer at theatre's Drama School. During this period, he also wrote theatre reviews for the daily "Głos Polski". He married Halina Handelsman, who held a doctorate in Polish philology, in 1924. They had a daughter, Elżbieta (b. 1932), who became a painter and set designer (married name: Lipton). He later moved to Bolesławów, near Lodz. He was a regular contributor to the literary periodical "Wiadomości Literackie" (1924-39). In 1925/26, he was in Italy on a government scholarship. He visited various places, including Assisi, where he worked on a book about St Francis. He moved to Warsaw in 1927. Between 1929 and 1932, he travelled to France, where he collected material for his novel Sól ziemi (English translation: The Salt of the Earth). In June 1932, he visited Yugoslavia. In 1938, he was awarded the Golden Laurel of the Polish Academy of Literature in recognition of his outstanding literary achievements. Owing to his pacifist views, the Polish Ministry of Military Affairs issued a request in February 1939 for him to be interned in the Bereza Kartuska prison for alleged anti-state activities. His was given a suspended sentence. He was nominated for the Nobel Prize the same year. In July 1939, he travelled to France with Tymon Terlecki. They encountered the outbreak of World War II in Abbaye de Royaumont. Wittlin published several articles in the Paris- and later London-based periodical "Wiadomości Polskie" (1940-42). In February 1940, he brought his wife and daughter to Paris. Following the surrender of France, he and his family made their way to Portugal, travelling from there to the United States in 1941. They settled in New York. He collaborated with the literary weekly "Tygodniowy Serwis Literacki Koła Pisarzy z Polski”, which was renamed "Tygodniowy Przegląd Literacki Koła Pisarzy z Polski" (1941-42) and based in New York. From January until September 1943, he was co-editor of its successor, "Tygodnik Polski", where in 1944 he also published a prose piece. He also contributed to the New York-based "Robotnik Polski" (1941-42). In subsequent years, he contributed regularly to the London-based "Wiadomości" (until 1969; including numerous translations of English-language, Spanish-language, German-language and Italian poetry), the Paris-based "Kultura" (until 1974; including essays, studies and short texts about literature), the New York-based "Tematy" (intermittently 1962-69), and the Munich-based "Na Antenie" (1963-67). From 1952, he collaborated with the Polish Section of Radio Free Europe and with US-based periodicals. He was a lifetime member of the American Academy of Arts and Letters. He was involved in the activities of the European PEN in America and also co-founded the US-American section of the PEN Club Center for Writers in Exile. He was awarded the prize of the Union of Polish Writers Abroad in 1957 in recognition of his literary works, while in 1966 he received the prize of the New York-based Alfred Jurzykowski foundation. In 1971, he was made a corresponding member of the German Academy for Language and Literature (Deutsche Akademie für Sprache und Dichtung) in Darmstadt. He died on 28 February 1976 in New York, where he is buried at the Gate of Heaven Cemetery.

Twórczość

1. Hymny. Poznań: Zdrój 1920, 97 s. Wyd. nast.: wyd. 2 [w wyborze] Warszawa: F. Hoesick 1927, 81 s.; wyd. 3 Warszawa: J. Mortkowicz 1929, 94 s.

Wiersze drukowane w „Zdroju” w 1919-1920.

Zawartość

Cykle: Hymny; Nie hymny.

Przekłady

hebrajski

Himnonot. [Przeł.] B. Tenenbaum-Tene. Tel Aviv 1942.

2. Wojna, pokój i dusza poety. Szkice literackie i przemówienia. Zamość: Z. Pomarański 1925, 133 s.

Zawartość

Od autora. – Wojna, pokój i dusza poety; Barbarzyństwo; Inwentarz kultury narodowej; Bohaterstwo na scenie; Pusty teatr.

3. Święty Franciszek z Assyżu. Druk rozdziałów: Święty Franciszek z Assyżu; Aksamit truwera. Skamander 1927 nr 49; O św. Franciszku z Assyżu. „Wiadomości Literackie” 1927 nr 43; Vir simplex i idiota. (O powołaniu świętego Franciszka). „Głos Prawdy” 1927 nr 105; Fragment z przedmowy. „Prądy” 1931 nr 2; O nawróceniu św. Franciszka. „Kultura”, Warszawa 1932 nr 7; Święty Franciszek na wojnie. „Tygodnik Ilustrowany” 1932 nr 25-28. Wyd. osobne: Posłowiem opatrzył P. Kądziela. Warszawa: Biblioteka „Więzi” 1997, 85 s. Przedruk zob. poz. WITTLIN Józef: Pisma pośmiertne i inne eseje. Wybór, oprac. i przedmowa: J. Zieliński. Warszawa: Biblioteka „Więzi” 1991, 432 s..

4. Etapy: Italia – Francja – Jugosławia. [Szkice]. Warszawa: Rój 1933, 199 s. Wyd. nast.: Warszawa: Towarzystwo „Więź” 2012, 199 s. Przedruk zob. poz. WITTLIN Józef: Pisma pośmiertne i inne eseje. Wybór, oprac. i przedmowa: J. Zieliński. Warszawa: Biblioteka „Więzi” 1991, 432 s..

Zawartość

Etapy. (Zamiast przedmowy). – Z walizy włoskiej (1925-1926): Baedecker; Boski Gabriele; Żywy Assyż; Ślepi i głuchoniemi z Assyżu. – Z walizy francuskiej (1929-1932): Ludzie w Paryżu; Zwierzęta w Paryżu; Sekwana w Paryżu; Literatura w powietrzu Paryża; Ponurość współczesnej prozy francuskiej; Chartres; Szkic z Normandii; Język polski w S-te Honorine des Pertes; Wojna w Vincennes; Gorgułow i Pan Bóg. – Z walizy jugosłowiańskiej (1932): Notatki fałszywego reportera; O pewnym moście.

5. Powieść o cierpliwym piechurze. 1936-1940.

Cz. 1. Sól ziemi. Warszawa: Rój 1936, 342 s. Wyd. nast.: tamże: wyd. 2 1936, wyd. 3 1936, wyd. 4 1938; wyd. 5 pt. Sól ziemi. Powieść o cierpliwym piechurze. Nowy Jork: Roy 1954; wyd. z posłowiem Z. Kubiaka Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1979, wyd. 2 tamże 1988; w oprac. E. Wiegandt. Wrocław, Kraków: Wydawnictwo Ossolineum 1991. Biblioteka Narodowa I, 278; Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1995; Kraków: Wydawnictwo Wysoki Zamek 2014.

J. Wittlin: Mały komentarz do „Soli ziemi”. „Wiadomości Literackie1936 nr 6; J. Wittlin: Postscriptum do „Soli ziemi” po 35 latach. „Kultura”, Paryż 1971 nr 3 s. 138-141.

Nagrody

Nagrody: redakcji i czytelników „Wiadomości Literackich” w 1935, American Academy of Arts and Letters w 1943.

Przekłady

angielski

The salt of the earth. Przeł. P.J. Corness. London 2018, wyd. jako dokument elektroniczny tamże 2018, plik w formacie EPUB.
Salt of the earth. [Przeł.] P. De Chary. London [1939], wyd. nast.: New York 1941, Harrisburg 1970.

chorwacki

Sol zemlje. [Przeł.] J. Benešić. Zagreb 1940.

czeski

Sàl země. [Przeł.] J. Závada. Praha 1937.

francuski

La sel de la terre. [Przeł.] R. de Henry. [Paryż] 1938.
łącznie z cz. 2 pt.: La saga du patient fantassin. [Przeł.] A.C. Carls. Montricher 2000.

hiszpański

La sal de la terra. [Przeł.] L. Mirias. Buenos Aires 1943.
La sal de la terra. [Posłowie:] W. Ligęza. Przeł. A. Rubió. Barcelona 2021.

niderlandzki

Het zout der aarde. Przeł. D. Zijlstra. Amsterdam 2020, wyd. jako dokument elektroniczny tamże 2020, plik w formacie EPUB.
Het zout der aarde. [Przeł.] A.E. Boutelje. Amsterdam 1937.

niemiecki

Das Salz der Erde. [Przeł.] J. Bermann. Frankfurt am Main 1969, wyd. nast.: Leipzig 1980; Frankfurt am Main 1984, tamże 2000, przedruk w: J. Wittlin: Die Geschichte vom geduldigen Infanteristen. Frankfurt am Main 1986; tamże 2014.

rosyjski

Sol' zemli. [Przeł.] E. Gonzago. Moskva 1937.
Sol' zemli. [Przeł.] E. Toporovski. Leningrad 1937.

szwedzki

Jordens salt. [Przeł.] G. Salander. Stockholm 1939.

włoski

Sale della terra. [Przeł.] J. Gromska. Milano 1939, wyd. 2-4 do 1945.
Il sale della terra. Przeł. S. De Fanti. Venezia 2014.

Cz. 2. Zdrowa śmierć. Powst. przed 1940. Druk fragmentów pt. Zdrowa śmierć. „Kultura”, Paryż 1972 nr 7/8 s. 75-92.

Rękopis całości zaginął w czerwcu 1940 w St. Jean de Luz.

Przekłady

francuski

łącznie z cz. 1 pt. La saga du patient fantassin. [Przeł.] A.C. Carls. Montricher 2000.

6. Mój Lwów. [Wspomnienie]. Nowy Jork: Biblioteka Polska 1946, 42 s. Wyd. nast. Warszawa: Czytelnik 1991, 93 s.; Wrocław: Wydawnictwo Warstwy 2017, 78 s. Wrocław – Lwów. Przedruk zob. poz. , .

Przekłady

angielski

My Lwow. Przeł. A. Lloyd-Jones. W: J. Wittlin, P. Sands: City of lions. London 2016.

hiszpański

Mi Lvov. Przeł. E. Bortkiewicz. [Wstęp:] T. Terlecki. Valencia 2006.

7. Orfeusz w piekle XX wieku. [Szkice]. (Pisma). Paryż: Instytut Literacki 1963, 654 s. Wyd. nast.: wyd. 2 Londyn: Polska Fundacja Kulturalna 1975; wyd. 1 pełne z posłowiem J. Zielińskiego Kraków: Wydawnictwo Literackie 2000, 750 s.; T. 1-2. Kraków: Instytut Literatury 2021, 545 s. + 561 s.

Nagrody

Nagroda Prix Fémina w 1964.

Zawartość

Przedmowa. – I. Wojna, pokój i dusza poety [poz. WITTLIN Józef: Wojna, pokój i dusza poety. Szkice literackie i przemówienia. Zamość: Z. Pomarański 1925, 133 s.]; Barbarzyństwo [poz. WITTLIN Józef: Wojna, pokój i dusza poety. Szkice literackie i przemówienia. Zamość: Z. Pomarański 1925, 133 s.]; Inwentarz kultury narodowej [poz. WITTLIN Józef: Wojna, pokój i dusza poety. Szkice literackie i przemówienia. Zamość: Z. Pomarański 1925, 133 s.]; Ze wspomnień byłego pacyfisty; Ostatnia instancja; Obowiązek sytych; Gorgułow i Pan Bóg [poz. WITTLIN Józef: Etapy: Italia – Francja – Jugosławia. [Szkice]. Warszawa: Rój 1933, 199 s. Wyd. nast.: Warszawa: Towarzystwo „Więź” 2012, 199 s. Przedruk zob. poz. ↑.]; W obronie książek niemieckich; W godzinę żalu; Glossa do orędzia papieskiego; Epilog; Gorzkie uświadomienie; O potrzebie nowej moralności; Dlaczego nie przemawiałem do Polski; Puste słowa; Noworoczne wezwanie do zgody; Żałoba po Helladzie; Kapliczka nieczystego sumienia; Łaski i nędze wygnania. – II. Etapy i nowe etapy: Zamiast przedmowy [poz. WITTLIN Józef: Etapy: Italia – Francja – Jugosławia. [Szkice]. Warszawa: Rój 1933, 199 s. Wyd. nast.: Warszawa: Towarzystwo „Więź” 2012, 199 s. Przedruk zob. poz. ↑.], – Z walizki włoskiej [poz. WITTLIN Józef: Etapy: Italia – Francja – Jugosławia. [Szkice]. Warszawa: Rój 1933, 199 s. Wyd. nast.: Warszawa: Towarzystwo „Więź” 2012, 199 s. Przedruk zob. poz. ↑.]; Z walizki francuskiej [poz. WITTLIN Józef: Etapy: Italia – Francja – Jugosławia. [Szkice]. Warszawa: Rój 1933, 199 s. Wyd. nast.: Warszawa: Towarzystwo „Więź” 2012, 199 s. Przedruk zob. poz. ↑.]; Z walizki jugosłowiańskiej [poz. WITTLIN Józef: Etapy: Italia – Francja – Jugosławia. [Szkice]. Warszawa: Rój 1933, 199 s. Wyd. nast.: Warszawa: Towarzystwo „Więź” 2012, 199 s. Przedruk zob. poz. ↑.]; Siesta w obcym mieście; Jenseits; Droga w świat; Abbaye de Royaumont; Włodarczyk nie przyjechał; Płaszcz; Do jakiej Ameryki jechałem; Mój pierwszy krok w Ameryce; Pod znakiem „kartofli”; Stara bibuła; Novi Eboraci; Poe w Bronxie. – III. Mój Lwów [poz. WITTLIN Józef: Mój Lwów. [Wspomnienie]. Nowy Jork: Biblioteka Polska 1946, 42 s. Wyd. nast. Warszawa: Czytelnik 1991, 93 s.; Wrocław: Wydawnictwo Warstwy 2017, 78 s. Wrocław – Lwów Przedruk zob. poz. ↑, ↑.]; Pierwsze wrażenia z teatru; Widok z okna; Kilka słów o Mucku. – IV. Orfeusz w piekle XX wieku; Pusty teatr [poz. WITTLIN Józef: Wojna, pokój i dusza poety. Szkice literackie i przemówienia. Zamość: Z. Pomarański 1925, 133 s.]; Św. Augustyn i teatr; „Jesus” Barbusse'a; „Św. Franciszek” Chestertona; „Pod słońcem szatana”; Pochwała „Słownika etymologicznego” Brücknera; Podróż Döblina po Polsce; Epopeja w kinie; Dwie powieści wojenne; Na marginesie książek Josepha Rotha; Niemiecka biografia Stendhala; Setny tom biblioteki Boy'a; Jan Stur; Gerhart Hauptmann; Książki o prześladowaniu Żydów; Sowiecka literatura ludowa; Śmierć Barbusse'a; R.M. Rilke i jego „Księga godzin”; Epopeja Döblina o Indiach; Uwagi o „Płaszczu”; Apollon i Asklepios; Karol Szymanowski i jego śmierć; Pamięci piewcy Powiśla [dot. A. Uniłowskiego]; O Franciszku Fiszerze; Lekcja Struga; Odön von Horvath; Lis, Goethe i Staff; „Ogródek” i historia [na marginesie poematu W. Strabusa]; O powieści historycznej i „Filipie II” Kestena; Wspomnienie o Józefie Rothcie; Pochwała fikcji poetyckiej; Uwagi o „Panu Tadeuszu”; Apologia Gombrowicza; Tragiczny Gogol; Śmierć Tuwima; Pro domo mea; Jeszcze Pro domo mea; Refleksje syna marnotrawnego; Śmieć i śmiech; O magii; Jeszcze o „Doktorze Żiwago”; O „Próbie autobiografii” Pasternaka; Szekspir i spółka; Hemingway, śmierć i zabijanie; Pisma pośmiertne, – w wyd. Kraków 2000 nadto pełny tekst eseju pt. Apollon i Asklepios.

Przekłady

hiszpański

wybór: Orfeo en el infierno del siglo XX. Przeł. A. Serraller Calvo. Valencia 2016.

8. Poezje. Wstęp: J. Rogoziński. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1978, 155 s. Wyd. 2 tamże 1981.

Zawartość

Cykle: Z „Hymnów” [poz. ]; Z wierszy przygodnych; Esencje.

9. Pisma pośmiertne i inne eseje. Wybór, oprac. i przedmowa: J. Zieliński. Warszawa: Biblioteka „Więzi 1991, 432 s.

Zawartość

Pisma pośmiertne [poz. ], – Wojna, pokój i dusza poety [poz. ], – Święty Franciszek z Asyżu [poz. ], – Etapy [poz. ], – Rozproszone eseje przedwojenne: O „Puszczy Jodłowej” Stefana Żeromskiego; Co zawdzięczają pisarze polscy literaturom obcym? (Odpowiedź na ankietę „Wiadomości Literackich”); Czy kultura nasza chyli się ku upadkowi?; Plastyka na poczcie; List do Filomatów; Przypomnijmy Theophrasta, – Mój Lwów [poz. ], – Orfeusz w piekle XX wieku [poz. ], – Rozproszone eseje z lat wojny i powojenne: O „Soli ziemi”; Józef Wittlin. [Autobiografia. Przeł. A. Skarbińska]; Rapsod jugosłowiański; Dar intelektu [dot.: G. Herling-Grudziński: Drugie przyjście]; Z Rafałem i o Rafale [dot. R. Malczewskiego]; Z perspektywy dziesięciu lat [dot. J. Lechonia]; Poeta czysty [dot. T. Sułkowskiego]; Pierwszy lot [o podróży samolotem]; Cortona, Luca Signorelli i święta Małgorzata z Cortony.

10. Eseje rozproszone. Oprac.: P. Kądziela. Warszawa: Twój Styl 1995, 233 s.

Zawartość

Zawiera teksty drukowane w czasopismach w 1924-1975: O kompetencjach autora dramatycznego [dot. artykułu W. Brumera: Autor i teatr]; Dziecinny wizerunek wielkości Kasprowicza; Pytanie bez odpowiedzi; Moje przedostatnie słowo w sprawie „Pytania bez odpowiedzi”; Wyspiański i skutki [o dramaturgii S. Wyspiańskiego]; O godności mowy wiązanej, czyli o poezji Staffa; Język Prusa; Niezapomniany Peer Gynt [dot. kreacji K. Adwentowicza]; Pamiętnik Hulki-Laskowskiego; Genius loci i Czermański; Wojna i słowo; List do Kongresu Pisarzy w Kalifornii; Tadeusz Kościuszko; O Wierzyńskim; Fra Leopoldo [dot. L. Staffa]; Pamięci Lechonia; Dlaczego nie wracamy?; Opowieść wojenna Rembeka [dot.: W polu]; Nowa proza emigracyjna; Akademia Grydzewskiego; Przedmowa do „Rzeki” Pawła Mayewskiego; Przyjaciel doskonały [dot. H. Kestena]; Pochwała kobiety piszącej [dot. H. Naglerowej, Z. Romanowiczowej i H. Guilley-Chmielowskiej]; Wiersze Michała Sambora [M. Chmielowiec]; Liryka hiszpańska XX wieku; Nasza Irena [dot. I. Paczkowskiej]; Krzyż; Pegazy na Kredytowej; „Brewiarz miłości” [antologia wierszy w oprac. Z. Romanowiczowej]; Lorca na scenie nowojorskiej; Teatr amerykański (i zachodnioeuropejski); Na pożegnanie Wierzyńskiego; Epitafium [dot. K. Wierzyńskiego]; Smutny przywilej [dot. M. Grydzewskiego]; Przemówienie z okazji wyboru do Niemieckiej Akademii Literatury; Żegnamy przyjaciela [dot. A. Bertsteina]; Sono Felice... [dot. Z. Romanowiczowej]. – Aneks: Z wywiadów: Nowy przekład „Odysei”; Józef Wittlin o sobie; „Odyseja” w oblężonym Lwowie. Rozmowa Jana Parandowskiego i J. Wittlin, – Odpowiedzi na ankiety: Jaka jest rola malarstwa scenicznego?; Teatr popularny; Jak się uczyli współcześni pisarze polscy?; Gdzie powinny spocząć szczątki Słowackiego?; Co zawdzięczają pisarze polscy literaturom obcym?; Pisarze polscy a Rosja Sowiecka; Literatura emigracyjna a kraj; Sienkiewicz; Gdzie powinien spocząć ostatni król polski?; Stefan Żeromski z perspektywy lat; Czy prochy Norwida powinny być przeniesione do Kraju?; Ankieta o „Wiadomościach Literackich”.

11. Wybór poezji. Wstęp i nota biograficzna: W. Ligęza. Kraków: Wydawnictwo Literackie 1998, 244 s.

Zawartość

Cykle: Z „Hymnów” [poz. ]; Z wierszy przygodnych; Esencje; – Aneks: Z pierwszego wydania „Hymnów”; Z przekładów; Z rękopisów.

Listy

1. Listy. Powst. 1921-1970. Wstęp i oprac.: T. Januszewski. Warszawa: Niezależna Oficyna Wydawnicza 1996, 172 s. Nieznane karty biografii.

Zawartość

Do S. Żeromskiego (1921); Do K. Żuławskiej (1920-1921); Do L.H. Morstina (1928-1963); Do K.W. Zawodzińskiego (1937); Do J. Tuwima (1940-1949); Do R. Ordyńskiego (1941); Do Z. Kosidowskiego (1942); Do M. Pawlikowskiej-Jasnorzewskiej (1943); Do Zarządu Koła Pisarzy z Polski (1943); Do Redaktorów „Tygodnika Polskiego” (1943); Do M. Kridla (1944); Do premiera S. Mikołajczyka (1944); Do T. Hudesa (1944); Do W. Winnickiej (1948, 1957); Do S. Balińskiego (1943, 1950-1965); Do W. Gombrowicza (1956, 1966); Do W. Tarnawskiego (1958-1970); Do Z. Starowieyskiej-Morstinowej (1961); Do A. Bormana (1968); Do H. Wierzyńskiej (1970).
2. Listy Józefa Wittlina. Powst. 1958-1972. W: Samotność słowa. Z listów do Wacława Iwaniuka. Józef Wittlin, Kazimierz Wierzyński, Aleksander Janta-Połczyński. Oprac. i wstęp: L. M. Koźmiński. Lublin: Stowarzyszenie Literackie „Kresy1995, s. 11-73.
3. Listy 1947-1976. [Autorzy:] J. Giedroyc, J. Wittlin. [Paryż]: Association Institut Littéraire „Kultura” 2017, 608 s. Biblioteka „Więzi, t. 338.
4. Listy 1944-1976. [Autorzy:] T. Terlecki, J. Wittlin. Warszawa: Towarzystwo „Więź2014, 476 s. Biblioteka „Więzi, t. 303.
5. Listy do redaktorów „Wiadomości. Powst. 1945-1979. Oprac. J. Olejniczak. Konsultacja edytorska: B. Dorosz. Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika 2014, 506 s. Dokumentacja Życia Literackiego Kręgu Londyńskich „Wiadomości” (1945-1981), t. 2.
Listy J. Wittlina do M. Grydzewskiego (1945-1969), M. Chmielowca (1967-1973), J. Sakowskiego (1974), i S. Kossowskiej (1969, 1972-1975). Zawiera również listy H. Wittlinowej do M. Grydzewskiego (1953) i S. Kossowskiej (1975-1977, 1979).

Utwory niepublikowane

Raptus Europae. [Dziennik]. Powst. 1939-1945. Kopia rękopisu, 99 s. Archiwum Józefa Wittlina w Zbiorach Specjalnych Biblioteki Uniwersytetu Rzeszowskiego.
Na jednej z ostatnich stronic rękopisu alternatywny tytuł: Porwanie Europy. Próba legendy. W archiwum znajduje się również maszynopis dziennika sporządzony przez J. Niecko (96 s.).

Wybory utworów literackich w przekładach

angielski

From the tree of knowledge. Poetry by Józef Wittlin. An anthology. [Przeł.] P. J. Corness. [Kraków] 2023.

niemiecki

Die Geschichte vom geduldigen Infanteristen: Die Salz der Erde; Ein Gesunder Tod; Essays; Gedichte. [Przeł.:] I. Bermann, M. Seeger, K. Dedecius, F. Griese. Frankfurt am Main 1986.

Przekłady i adaptacje

1. Gilgamesz. Powieść starobabilońska. Podług transkrypcji G.E. Burckhardta w języku polskim oddana przez J. Wittlina. Lwów: Monsalwat 1922, 67 s. Wyd. nast. z posłowiem Z. Kubiaka Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1986.
2. Homer: Odyseja. [Przekł. z języka greckiego heksametrem; powst. 1914-1923]. Wyd. z przedmową J. Wittlina. Rzecz o Homerze napisał R. Ganszyniec. Lwów: Wydawnictwo Ossolineum [1924], 420 s. Wyd. nast.: wyd. 2 zmienione z przedmową J. Wittlina. Rzecz o Homerze napisał R. Ganszyniec. Warszawa: J. Mortkowicz 1931, 478 s.; wyd. 3 zmienione z nową przedmową J. Wittlina. Londyn: Katolicki Ośrodek Wydawniczy „Veritas” 1957, 437 s.; wyd. 1 krajowe z posłowiem Z. Kubiaka. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1982; Posłowie i indeks postaci: J. Mańkowski. Warszawa: Świat Książki 1999; Wstęp: J. Hajduk. Kraków; Budapeszt; Syrakuzy: Wydawnictwo Austeria 2024, 896 s.
Uwagi wstępne J. Wittlina do przekładu Odysei pt. Pro domo mea. „Kultura”, Paryż 1954 nr 4 s. 37-52; Jeszcze pro domo mea. W tegoż: Orfeusz w piekle XX wieku. Paryż 1963.

Nagrody

Nagroda Polskiego PEN Clubu za przekład w 1935.
3. M. de Cervantes Saavedra: Don Kiszot z la Manczy. Dla młodzieży oprac.: J. Wittlin. Warszawa: Zdrój 1924, 288 s. Wyd. nast.: Warszawa: Wiedza 1947, tamże 1948; pt. Don Kichot. Wrocław: Siedmioróg 1997.
4. [A.L. Grimm:] Ali Baba i czterdziestu rozbójników. Bajek z tysiąca i jednej nocy seria druga. Oprac.: J. Wittlin. Warszawa: Zdrój [1925], 111 s.
5. [A.L. Grimm:] Bajki z tysiąc i jednej nocy. W oprac. J. Wittlina i J. Zareckiego. Warszawa: „Zdrój” [1925], 340 s.
6. [A.L. Grimm:] Lampa Alladyna. Bajek z tysiąca i jednej nocy seria pierwsza. Oprac.: J. Wittlin i J. Zarecki. Warszawa: Zdrój [1925], 124 s.
7. C. Collodi: Pinokio. Przygody drewnianej kukiełki. Z włoskiego oryginału oprac. J. Wittlin. Warszawa: Rój [1926], 175 s. Wyd. nast.: Warszawa: Wiedza 1946, tamże 1948; Warszawa: Książka i Wiedza 1950, tamże wyd. 2 [!] 1951.
8. M. Dauthendey: Ziemia płonąca. [Powieść]. Przekł. J. Wittlina. Warszawa: M. Arct 1929, 319 s.
9. H. Hesse: Wilk stepowy. Powieść. Warszawa: Rój 1929, 304 s. Wyd. nast.: Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1957, 243 s., wyd. 2 tamże 1996 .
10. R. Goering: Wyprawa kapitana Scotta do Bieguna Południowego. [Poemat dramatyczny w 3 częściach]. Przeł. J. Wittlin. Droga 1930 nr 5 s. 387-398, nr 6 s. 461-477, nr 7/8 s. 563-576. Wystawienie: Reżyseria: W. Radulski. Warszawa, Teatr Narodowy 1930.
11. J. Hašek: Szwejk. Komedia w 12 obrazach. Wystawienie pt. Przygody dzielnego wojaka Szwejka. Groteska w 2 częściach i 9 obrazach: Adaptacja: J. Wittlin, E. Zegadłowicz. Poznań, Teatr Polski 1931.
12. J. Roth: Hiob. Powieść o człowieku prostym. Przeł. J. Wittlin. Warszawa: Rój 1931, 240 s. Wyd. nast.: Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1978; Kraków: Wydawnictwo Literackie 1996 ; ze wstępem J. Pilcha. Budapeszt, Kraków: Wydawnictwo Austeria 2015, 195 s. Dzieła zebrane .

Inne formy wydań

Wyd. jako dokument elektroniczny: Budapeszt, Kraków: Wydawnictwo Austeria 2022, plik w formacie EPUB, MOBI.
13. J. Roth: Ucieczka bez kresu. [Powieść]. Przeł. z niemieckiego J. Wittlin. Warszawa: Rój 1931, 194 s. Wyd. nast.: Budapeszt, Kraków: Wydawnictwo Austeria 2017, 175 s. Dzieła zebrane.
14. J. Roth: Zipper i jego ojciec. [Powieść]. Przekł. J. Wittlina. Warszawa: Rój 1931, 190 s. Wyd. nast.: ze wstępem J. Koprowskiego Warszawa: Czytelnik 1979; ze wstępem D. Pado Budapeszt, Kraków: Wydawnictwo Austeria 2016, 163 Dzieła zebrane.
15. J. Roth: Spowiedź mordercy. Opowiedziana w jedną noc. [Powieść]. Przekł. autoryzowany J. Wittlina. Warszawa: Rój 1937, 269 s. Wyd. nast. ze wstępem M.P. Markowskiego Kraków: Wydawnictwo Austeria 2015, 217 s. Dzieła zebrane.

Inne formy wydań

Wyd. jako dokument elektroniczny: Kraków: Wydawnictwo Austeria 2022, plik w formacie EPUB, MOBI.
16. J. Roth: Krypta kapucynów. Powieść. Z upoważnienia autora przeł. J. Wittlin. Warszawa: Rój [1939], 282 s. Wyd. nast.: Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1960; ze wstępem A. Zagajewskiego Budapeszt, Kraków: Wydawnictwo Austeria 2015, 189 s. Dzieła zebrane.
17. J. Hersey: Hiroszima. [Szkice publicystyczne]. Przeł. z angielskiego J. Wittlin. Przedmowa: T. Głowacki. Warszawa: Wiedza 1948, 113 s.
18. Przyjaźnie poetyckie Józefa Wittlina. Oprac. i posłowiem opatrzył: Z. Kubiak. Noty o poetach hiszpańskich oraz przekł. poezji hiszpańskiej przejrzał M.L. Kalinowski. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1995, 140 s.
Przekłady poetyckie z języka angielskiego, hiszpańskiego, niemieckiego i włoskiego.

Prace redakcyjne

1. S. Żeromski: Myśli serdeczne. Z jego pism wybrane i przedmową poprzedzone przez J. Wittlina. Warszawa: K. Paszkowski 1924, VIII, 65 s.
2. For your freedom and ours. Polish progressive spirit through the centuries. [Wyd.:] M. Kridl, W.R. Malinowski, J. Wittlin. [Przedmowa:] M.W. Davis. [Przekł. i uwagi edytorskie:] L. Krzyżanowski. [Oprac. tekstu angielskiego: S. Sulkin, E. Sulkin]. New York: F. Ungar 1943, 359 s. Wyd. inne: The democratic heritage of Poland. „For Your Freedom and Ours”. An anthology. [Oprac.:] M. Kridl, J. Wittlin, W. Malinowski. [Wstęp:] B. Russell. London: Allen & Unwin 1944, 236 s.

wersja polska: Polska myśl demokratyczna w ciągu wieków. Antologia. W oprac. M. Kridla, J. Wittlina, W.R. Malinowskiego. New York: Polish Labour Group 1945, XXIII, 423 s. Wyd. nast. z przedmową S. Kieniewicza: Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza 1986, tamże 1987.

Omówienia i recenzje

Ankieta dla IBL PAN 1967.

Wywiady

• Zob. Twórczość poz. WITTLIN Józef: Eseje rozproszone. Oprac.: P. Kądziela. Warszawa: „Twój Styl” 1995, 233 s.
• Dzieło młodego poety. Nowy przekład „Odysei”. Rozmowa z J. Wittlinem. Wiadomości Literackie 1924 nr 12.
Józef Wittlin o sobie. Rozm. kz. Wiadomości Literackie 1924 nr 10.
Rozmowa z Józefem Wittlinem. Rozm. M. Piechal. Głos Poranny 1929 nr 312, przedruk w: M. Piechal: Rozmowy o pacyfizmie. Warszawa 1930.
Rozmowa z Józefem Wittlinem. Rozm. [M. Morska] M. Dawn. „Wiadomości Literackie 1936 nr 6.

Słowniki i bibliografie

Słownik współczesnych pisarzy polskich. T. 3. Warszawa 1965.
Literatura Polska po 1939. Przewodnik encyklopedyczny. T. 1. Warszawa* 1989 ([W. Wyskiel] ww).
• [J. Zieliński] J. Kowalski: Józef Wittlin. W tegoż: Leksykon polskiej literatury emigracyjnej. Lublin 1989*, wyd. 2 tamże 1990.
Z.R. Wilkiewicz: Polnische Exilliteratur 1945-1980. Köln, Wien 1991.
Leksykon kultury polskiej poza krajem od roku 1939. T. 1. Lublin 2000 (K. Jakowska) .
Literatura polska XX wieku. Przewodnik encyklopedyczny. T. 2. Warszawa 2000 (Redakcja).
P. Kądziela: Józef Wittlin: Bibliography for the years 1945-1998. W: Between Lvov, New York and Ulysses' Ithaca. Józef Wittlin poet, essayist, novelist. Toruń 2001.

Ogólne

Książki

Z. Yurieff: Joseph Wittlin. New York: Twayne Publishers 1973, 175 s., przekł. polski: Józef Wittlin. Przeł.: M. Szczubiałka. Izabelin: Świat Literacki i Constans 1997, 142 s.
K. Jakowska: Z dziejów ekspresjonizmu w Polsce. Wokół „Soli ziemi”. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich 1977, 202 s. Rozprawy Literackie, 19.
Studia o twórczości Józefa Wittlina. Katowice: Uniwersytet Śląski 1990, 112 s.

Zawartość

M. Kisiel: Poezja świadectwa. O „Hymnach” Józefa Wittlina; R. Cudak: „Otom przed Tobą, Abraham”. Lektura wiersza Józefa Wittlina. „Trwoga przed śmiercią”; K. Kłosiński: Cztery interpretacje ofiary Abrahama. Wokół wiersza Józefa Wittlina. „Lament barana ofiarnego”; W. Wójcik: Paryska „waliza” Józefa Wittlina.
Between Lvov, New York and Ulysses' Ithaca. Józef Wittlin poet, essayist, novelist. [Wyd.] A. Frajlich. Toruń: Wydawnictwo Uniwersytetu Mikołaja Kopernika 2001, 272 s.
Zawiera m.in. szkice i studia: A.C. Carls: Józef Wittlin. Passages through France; H. Filipowicz: Beginning to theorize „Polish émigré literature”; A. Frajlich: Two unknown soldiers; D.A. Goldfarb: Expressionism and the visual in Józef Wittlin's „Hymn of hatred”; L. Heretz: The Great War and the disintegration of the traditional peasant worldview in Józef Wittlin's „Salt of the Earth”; K. Jakowska: Simultaneity and its antiwar function, or how to write about the second world war; J. Jarzębski: Gombrowicz and Witlin – two conspirators; E. Kosakowska: Religious imagery in Józef Wittlin's „The salt of the earth”; Z. Kubiak: Józef Wittlin and the tradition of mediterranean culture; A. Lawaty: Wittlin and german literature. Friends in an unfriendly world; W. Ligęza: Poezja Józefa Wittlina; J. Maurer: Wittlin's „Sól ziemi” and Joseph Roth's „Radetzkymarsch”; J. Olejniczak: Wittlin wobec „Innego”; R.L. Sigele: Józef Wittlin: semblance and réminiscence; Z. Yurieff: Wittlin and in „August 1914” by Alexander Solzhenitsyn.
Etapy Józefa Wittlina. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego 2014, 260 s.

Zawartość

J. Jarzębski: Konferencja Wittlinowska; Ł. Tischner: „Sól ziemi”, czyli tęsknota do eposu; M. Marcela: Subordynuj bliźniego swego jak siebie samego; K. Biedrzycki: Udręczenie ciała w „Soli ziemi” Józefa Wittlina; D. Siwor: Dokąd zmierza Piotr Niewiadomski – o bohaterze „Soli ziemi” w kontekście mityczno-rytualnym; S. Gawliński: Dyskurs etniczny w prozie Józefa Wittlina; W.S. Wocław: Świat – igrzysko ironisty. Rozważania o „Soli ziemi” Józefa Wittlina; J. Kosturek: Bliźni w świecie poetyckim Józefa Wittlina. Wokół zagadnień metafizycznych i moralnych; J. Olejniczak: Orfeusz i Zagłada. Parę uwag; P. Pijanowski: Pisarza „wrażliwość na cudzą krzywdę”. Eseistyka Józefa Wittlina w perspektywie etycznej; M. Surówka: Józef Wittlin w kręgu filozofii egzystencjalnej; W. Kudyba: Święty Franciszek Józefa Wittlina; W. Ligęza: Etapy ciekawości – etapy refleksji. O sztuce podróżowania Józefa Wittlina; N. Taylor-Terlecka: Józefa Wittlina portret – antyportret – autoportret; R. Zajączkowski: Spotkanie z oddalenia i na piśmie. O niektórych wątkach z listów między Józefem Wittlinem i Romanem Brandstaetterem; V. Wejs-Milewska, Korespondencja Józefa Wittlina z okresu współpracy z Radiem Wolna Europa; „Mój ojciec żył pisaniem, ono go pochłaniało”. Z E. Wittlin-Lipton rozmawia W.S. Wocław.
Józef Wittlin pisarz kulturowego pogranicza. Lublin: Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II 2016, 175 s. Prace Wydziału Historyczno-Filologicznego. Towarzystwo Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II.

Zawartość

E. Wielgosz: Poetycki testament Józefa Wittlina; Ł. Tischner: Odmiany doświadczenia religijnego w „Soli ziemi” Józefa Wittlina; W. Setlak: Piotr Niewiadomski i Józef Szwejk: „CK nomadzi". Uwagi porównawcze z perspektywy geopoetyki; N. Taylor-Terlecka: Francuscy recenzenci „Soli ziemi”; P.J. Corness: Niektóre luki i translatorskie przesunięcia w tłumaczeniu na język angielski powieści Józefa Wittlina „Sól ziemi”; A. Woldan: Mój Lwów Józefa Wittlina w niemieckim, polskim i ukraińskim kontekście; H. Trubicka: Zapomniany eseista? O potrzebie nowych edycji eseistyki Wittlina; J.A. Choroszy: Korespondencja Józefa Wittlina ze Stanisławem Vincenzem; V. Wejs-Milewska: Józef Wittlin – glossa do radiowej aktywności; R. Zajączkowski: Włoskie fascynacje Józefa Wittlina.
K. Szewczyk-Haake: Nowoczesna literatura etyczna. Wokół twórczości Józefa Wittlina i Pära Lagerkvista. Poznań: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza 2017, 404 s., przekł. angielski pt. In the footsteps of Kierkegaard. Modern ethical literature by Józef Wittlin and Pär Lagerkvist. Berlin 2022. Studien zur Germanistik, Skandinavistik und Übersetzungskultur, 23.
H. Trubicka: Kultura to Ty. Filozofia kultury Józefa Wittlina. Poznań: Wydawnictwo „Poznańskie Studia Polonistyczne 2017, 122 s.
K. Szewczyk-Haake: Moralna strona ludzkiego bytu. O twórczości Józefa Wittlina. Bielsko-Biała: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie 2019, 208 s. Biblioteka Krytyki Literackiej Kwartalnika „Nowy Napis.
R. Zajączkowski: W labiryncie prozy Józefa Wittlina. Lublin: Wydawnictwo Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II 2019, 297 s.
K. Śniegocka: Przyjaciel mojej duszy. Wspólne wątki w twórczości Josepha Rotha i Józefa Wittlina. Wrocław: Quaestio 2021, 290 s. Biblioteka Austriacka, t. 61.
N. Taylor-Terlecka: Mała wittliniada. Epizody, przyjaciele, okolica. Kraków: Wydawnictwo Arcana 2022, 552 s. Arkana Literatury.
J. Hajduk: Józef Wittlin w Ameryce. Klasycznie obcy. Warszawa: Wydawnictwo „Więź 2023, 251 s. Biblioteka „Więzi, t. 395.

Artykuły

E. Zdrojewska: Tęsknota do idei w twórczości. Wiadomości Literackie 1925 nr 18.
K. Bukowski: Józef Wittlin. Wiek Nowy 1926 nr 7359.
J. Przyboś: Chamuły poezji. Zwrotnica 1926 nr 7 [dot. m.in. J. Wittlina].
S. Kasztelowicz: Józef Wittlin. W tegoż: Tragicy doby bez kształtu. Warszawa 1933.
Ch. Löw: Żydzi w poezji odrodzonej Polski. Romantycy. Józef Wittlin. Miesięcznik Żydowski 1933 nr 9/10.
W. Tarnawski: O Józefie Wittlinie. Wiadomości”, Londyn 1959 nr 4.
Z. Starowieyska-Morstinowa: Mój przyjaciel Wittlin. W tejże: Ci, których spotkałam. Kraków 1962.
M. Golias: Polscy homerydzi i ich krytycy. „Prace Polonistyczne” Seria 19: 1963.
T. Terlecki: O Józefie Wittlinie. Wiadomości”, Londyn 1963 nr 24.
Z. Folejewski: The creative path of Józef Wittlin. The Polish Review”, Nowy Jork 1964 nr 1.
• [D. Lazar] D. Zar: Hameszorer Józef Wittlin – hitnacer. „Maariw”, Tel Awiw 1964 nr z 6 III dod. „Jamim we-lejlot”.
S. Baliński: Józef Wittlin. Dziennik Polski i Dziennik Żołnierza”, Londyn 1976 nr 59.
J. Koprowski: Wspomnienie o Józefie Wittlinie. Twórczość 1976 nr 9.
A. Pomian: Koniec epopei. (Rzecz o Józefie Wittlinie). Orzeł Biały”, Londyn 1976 nr 141.
T. Terlecki: Wittlin i Lwów. Wiadomości”, Londyn 1976 nr 51, sprostowanie T. Terlecki: Nie cztery ale sześć. Tamże 1977 nr 5.
W. Wohnout: O literaturze niespiesznej. Dziennik Polski i Dziennik Żołnierza”, Londyn 1976 nr 60.
Z. Yurieff: Józef Wittlin. (1896-1976). The Polish Review”, Nowy Jork 1976 nr 1/2.
M. Sprusiński: Samotny poeta wojny i pokoju. Twórczość 1978 nr 12, sprostowanie: H. Wittlin Czajka. Twórczość” 1979 nr 5.
R. Matuszewski. „Polonistyka1979 nr 6.
J. Prokop: Józef Wittlin. W: Obraz literatury polskiej XIX i XX wieku. Seria 6. Literatura polska w okresie międzywojennym. T. 2. Kraków 1979.
W. Wyskiel: Strategie emigrantów. Miesięcznik Literacki 1980 nr 10/11.
V. Dallmeier: Die „Dinger von unseren Juppchen. Art. Das Kunstmagazin”, Hamburg 1981 nr 7.
K. Dybciak: Grecja i Galicja. Kultura 1981 nr 42.
I. Maciejewska: Doświadczenie wielkiej wojny. (Józef Wittlin). W: Poeci dwudziestolecia międzywojennego. T. 2. Warszawa 1982.
S. Sterna-Wachowiak: Woń mego konania. Twórczość 1982 nr 8.
I.J. Kamiński: Wittlin z kresów. W: Polska literatura emigracyjna. Lublin 1983.
S. Barć: O Józefie Wittlinie. Rocznik Polonijny 1984/85 nr 5/6.
K. Nowosielski: Hiobowe wołanie Józefa Wittlina. Znak 1984 nr 354/355, przedruk w tegoż: Przestrzeń oczekiwania. Gdańsk 1993.
O. Dobijanka-Witczakowa: Das Werk Józef Wittlin und Stanisław Vincenz im galizischen Kontext; S.H. Kaszyński: Die Götterdämmerung in Galizien. Zur geschichts-mythologisierenden Rolle der Romane von Joseph Roth, Józef Wittlin und Julian Stryjkowski. W: Galizien – eine literarische Heimat. Poznań 1987.
S. Sterna-Wachowiak: Góra Moria. Przegląd Powszechny 1987 nr 1.
M. Jastrun: Exsul eram, reqiesque mihi, non fama...” (O Józefie Wittlinie). W tegoż: Forma i sens poezji. Warszawa 1988.
Z. Lichniak: Droga powrotna Józefa Wittlina; Wittlin o Wierzyńskim. W tegoż: Mój skorowidz poezji polskiej na emigracji. Warszawa 1989.
T. Nowakowski: O poecie, który umiał się dziwić. Orzeł Biały”, Londyn 1989 nr 1439 [1440].
M. Stępień: Nad autoportretem Józefa Wittlina. W tegoż: Dalekie drogi literatury polskiej. Kraków 1989.
M. Zych-Chludzińska: Recepcja twórczości Józefa Wittlina po 1989 roku. „Colloquia Litteraria” 2015 [nr] 2.
I. Krzemińska: W zimnym krystalicznym blasku. Poezja 1990 nr 7/9.
A. Lawaty: Józef Wittlin (1896-1976) Seine deutschen Beziehungen und Bindungen. Deutsch-Polnisches Jahrbuch”, Bremen, Gdańsk 1990 t. 4.
K. Wierzyński: Józef Wittlin. W tegoż: Szkice i portrety literackie. Warszawa 1990.
J.A. Choroszy: Huculszczyzna w literaturze polskiej. Wrocław 1991, passim.
T. Kłak: Pisarze a grupa literacka (na przykładzie Józefa Wittlina i Janiny Brzostowskiej). Ruch Literacki 1991 nr 3.
S. Kossowska: Gość z innej planety. W tejże: Galeria przodków. Warszawa 1991.
K. Jakowska: Międzywojenna powieść perswazyjna. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe 1992, passim.
J. Olejniczak: O cechach twórczości Vincenza, Stempowskiego, Wittlina i Miłosza; Brak Arkadii? Szkic o twórczości Jerzego Stempowskiego i Józefa Wittlin. W tegoż: Arkadia i małe ojczyzny. Vincenz, Stempowski, Wittlin, Miłosz. Kraków 1992.
A. Nawarecki: Łyżka zupy Józefa Wittlina. W tegoż: Rzeczy i marzenia. Katowice 1993, przedruk pt. Poezja konkretu, poezja przełomu. „Hymn o łyżce zupy” Józefa Wittlina. W: Cezury i przełomy. Katowice 1994.
J. Piotrowiak: W Teatrze Jednego Widza. „Przedśpiew”. Prace Naukowe Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach 1993 nr 1376.
E. Wiegandt: Jak trwoga to do Boga. Wybrane przykłady świadomości kryzysowej w twórczości Józefa Wittlina, Juliana Stryjkowskiego, Tadeusza Różewicza i Mirona Białoszewskiego. W: Proza polska w kręgu religijnych inspiracji. Lublin 1993.
W. Wyskiel: Na górze Moria i gdzie indziej. W: Ktokolwiek jesteś bez ojczyzny.... Łódź 1995.
M. Klecel: Pisarz, którego nie było?Literatura1996 nr 12.
Z. Kubiak: Co uczynili dla nas? O Józefie Wittlinie i literaturze emigracyjnej. Więź 1996 nr 11/12.
Z. Kubiak: Stulecie wielkiego epika. Tygodnik Powszechny 1996 nr 33.
H. Zaworska: Kto mógł obronić Wittlina przed Wittlinem. W 100. rocznicę urodzin i 20. rocznicę śmierci poety. Literatura 1996 nr 12, przedruk w tejże: Szczerość aż do bólu. Warszawa 1998.
Tygiel Kultury 1997 nr 1/2 [tu artykuły poświęcone J. Wittlinowi: H. Karwacka: Łódzki epizod Józefa Wittlina; W. Ligęza: Misteria awiacji; E. Wittlin: Poeta i jego córka. [Przeł.] D. Filipczak; W. Ligęza: W walce ze złem w poszukiwaniu wiecznych wartości].
J. Jarzębski: Gombrowicz i Wittlin – dwaj spiskowcy. W tegoż: Pożegnanie z emigracją. Kraków 1998.
M. Danilewicz-Zielińska: Szkice o literaturze emigracyjnej. Wrocław 1999, passim.
R. Dziergwa: Zur Rolle der deutschsprachigen Literatur in der Essayistik Józef Wittlin aus den Jahren 1918-1939. „Studia Germanica Posnaniensia1999 z. 24.
W. Wilczyński: Od wrogości do braterstwa. Polsko-ukraińskie walki o Lwów w oczach Józefa Wittlina. W: Literatura Słowian Wschodnich. Zielona Góra 1999.
E. Wittlin Lipton: Gorycz wszelkiej słodyczy. [Wywiad]. Rozm. W. Ligęza. Dekada Literacka 1999 nr 11/12.
W. Ligęza: Świadek czasów i wyznawca wiecznych wartości; O poezji Józefa Wittlina; Twórczość Józefa Wittlina w okresie nowojorskim. W tegoż: Jaśniejsze strony katastrofy. Kraków 2001.
C. Miłosz: Mój Wittlin. „Dekada Literacka2001 nr 5/6.
M. Okłot: Piekło, słowa i tamaryszki. Nowy Dziennik”, Nowy Jork 2001 nr z 16 VIII dod. „Przegląd Polski”.
P. Bojko: Drzewo krzyża. Józefa Wittlina „Ból drzewa”. W: Opis wiersza. Analizy i interpretacje. Toruń 2002.
J.A. Choroszy: Józefa Wittlina wtajemniczenie w śmierć. W: Problemy współczesnej tanatologii. Medycyna, antropologia kultury, humanistyka = The problems of contemporary tanatology. Medicine, anthropology of culture, humanities. Wrocław 2002.
A. Woldan: Powieść rodzinna opowieść o dniach ostatnich w literaturze międzywojnia. W tegoż: Mit Austrii w literaturze polskiej. [Przeł. z niemieckiego:] K. Jakimczak, R. Wojnakowski. Kraków 2002.
J. Zieliński: Pod innym kątem. Józef Wittlin albo umiejętność uczenia. W: Česká a polská emigračni literatura. Emigracyjna literatura czeska i polska. Opava 2002.
E. Bortkiewicz: Wittlin en España. Acta Universitatis Wratislaviensis. Estudios Hispânicos 2003 nr 11.
F. Śmieja: Wizyta. W tegoż: Zbliżenia i kontakty. Katowice 2003.
J. Gladys': Evropa i „evropejskost'” v pol'skoj litieraturie okresach”. (S. Vincenz, J. Wittlin. V. Odojevskij). W: Mif Evropy w litieraturie i kul'turie Pol'ši i Rossii. Moskva 2004.
B. Olech: Franciszkańskie fascynacje Józefa Wittlin. W: Dzieło świętego Franciszka z Asyżu. Warszawa 2004.
H. Stephan: Polish émigré writers in New York in the files of FBI: Lechoń, Wierzyński, Wittlin. „The Polish Review”, Nowy Jork 2006 nr 1.
J. Brzozowski: Apokalipsa według Józefa Wittlina. O wierszu „Przed końcem świata”. W: Apokalipsa. Symbolika, tradycja, egzegeza. T. 2. Białystok 2007.
M. Stępień: Inwalida pierwszej wojny światowej; Dwa rodzaje liczby mnogiej. W tegoż: Wśród emigrantów. Kraków 2007.
J. Tomkowski: Moja historia eseju. Własnym krokiem w Wenecji. Przegląd Polityczny 2009 nr 96.
M. Surówka: Postscriptum do zwątpienia?Więź2010 nr 7.
Stanisław Gawliński: Dyskurs etniczny w prozie Józefa Wittlina. Ruch Literacki 2011 z. 6, przedruk w: Etapy Józefa Wittlina. Kraków 2014.
E. Wielgosz: O małej autobiografii Józefa Wittlina. Nowa Okolica Poetów 2011 nr 1.
E. Wielgosz: Śród tego potopu dźwięków. Muzyka w życiu i twórczości Józefa Wittlina = „Among this delugh of sounds”. Music in Józef Wittlin's life and literary works. „Podkarpackie Forum Filologiczne. Seria: Literatura i Kultura2011.
E. Wittlin-Lipton: From one day to another. A fashion reportage in a period of conflict. Madrid 2011, passim, przekł. polski pt. Z dnia na dzień. Reportaż z modą w tle z czasów zawieruchy. Tłum. L. MacMillan. Toruń 2012 [wspomnienia córki J. Wittlina].
W.S. Wocław: Twórczość Józefa Wittlina. Spojrzenie na całość w roku 2011. „Fraza” 2011 nr 3/4.
W. Ligęza: Pojedynek z Baedekerem. Tygiel Kultury 2012 nr 10/12.
K. Szewczyk-Haake: Co się z nami stanie albo o co Józef Wittlin mógłby zapytać Rainera M. Rilkego. Teksty Drugie 2012 nr 1/2.
K. Szewczyk-Haake: Ekspresjonizm jako „dobro wspólne. O pierwiastkach ekspresjonistycznych we wczesnej twórczości poetyckiej Czesława Miłosza. Ruch Literacki 2012 z. 4/5.
R. Zajączkowski: Wolne usta poety. Ethos słowa Józefa Wittlina. Ethos 2012 nr 1/2.
E. Wielgosz: Archiwum Józefa Wittlina. Gazeta Uniwersytecka 2013 nr 3.
A. Frajlich: Dwaj żołnierze nieznani. Konteksty Kultury 2014 z. 3/4.
W. Ligęza: The mystery of aviation. Tłum. E. Wittlin-Lipton. Konteksty Kultury 2014 z. 3/4.
P. Panas: …Gdzieś poza krzywizną ziemi. Dyskurs wygnańczy w korespondencji Zygmunta Haupta – rekonesans. Roczniki Humanistyczne 2014 z. 1 [dot. m.in. korespondencji Z. Haupta z J. Wittlinem].
P. Pijanowski: Bezdroża asymilacji. Przełom 1914-1918 w twórczości Józefa Wittlina. W: Polacy-Żydzi. Kontakty kulturowe i literackie. Kraków 2014.
A. Tabor: Lost generation” po polsku – doświadczenie I wojny światowej w kontekście twórczości Józefa Wittlina. W: Oblężenie. Strategia pisarska – postrzeganie światła – motyw literacki. Katowice 2014.
N. Taylor-Terlecka: Józefa Wittlina pierwsze kroki na Nowym Kontynencie. W: Literatura polska obu Ameryk. Studia i szkice. Seria 1. Katowice 2014.
R. Zajączkowski: Józef Wittlin. Nierozpoznany chrześcijanin. W: Polonistyka wobec wyzwań współczesności. V Kongres Polonistyki Zagranicznej, Brzeg – Opole, 10-13 lipca 2013 r. T. 1. Opole 2014.
R. Zajączkowski: Pamiętnik wygnańca. Z nieznanej korespondencji Józefa Wittlina. Ruch Literacki 2014 z. 4/5.
R. Gorczyńska: Powrót cierpliwego piechura. Kwartalnik Artystyczny 2015 [nr] 4.
M. Janisz: Archiwa Pracowni Badań i Dokumentacji Kultury Literackiej Instytutu Filologii Polskiej Uniwersytetu Rzeszowskiego. Sztuka Edycji 2015 nr 2 [dot. m.in. archiwum J. Wittlina].
B. Klimek: Koleje habsburskie w galicyjskiej twórczości Józefa Wittlina i Josepha Rotha. W: Kolej na kolej. Pociąg, dworzec, poczekalnia w literaturze i refleksji humanistycznej. Zielona Góra 2015.
J. Olejniczak: Józef Wittlin w nielubianym mieście. W: Od New Orleans do Mississauga. Polscy pisarze w Stanach Zjednoczonych i Kanadzie po II wojnie światowej (najnowsze badania). Warszawa 2015.
J. Olejniczak: Zwątpienie (w) tożsamość i wielokulturowość. W: W ogrodzie świata. Profesorowi Aleksandrowi Fiutowi na siedemdziesiąte urodziny. Kraków 2015.
K. Szewczyk-Haake: O ironii jako figurze retorycznej i postawie moralnej (z odniesieniem do Wittlina i Kierkegaarda). Przestrzenie Teorii 2015 nr 24.
N. Taylor-Terlecka: Gombrowicz i Wittlin – zakulisowe głosy. W: Gombrowicz z przodu i z tyłu. Materiały z międzynarodowej konferencji naukowej, Wsola-Radom, 20-22 października 2014 roku. Radom 2015.
N. Taylor-Terlecka: Józef Wittlin między krajem a wygnaniem – dylematy i rozterki Odysa. W: Powrześniowa emigracja niepodległościowa na mapie kultury nie tylko polskiej. Paryż, Londyn, Monachium, Nowy Jork. T. 2. Białystok 2015.
N. Taylor-Terlecka: Orfeusz i Kostucha. Ostatnie chwile Józefa Wittlina. Konteksty Kultury 2015 [nr] 12.
N. Taylor-Terlecka: Skamandryta i ekspresjonista. Przyjaźń Kazimierza Wierzyńskiego i Józefa Wittlina w świetle ich korespondencji. W: Skamander. T. 11. Reinterpretacje. Katowice 2015.
T.M. Villora: La España de Józef Wittlin. Acta Universitatis Wratislaviensis. Estudios Hispanicos 2015 t. 23.
R. Zajączkowski: Nieznana Ameryka Józefa Wittlina. W: Literatura, kultura religijna, polskość. Księga jubileuszowa dedykowana prof. dr. hab. Krzysztofowi Dybciakowi w 65. rocznicę urodzin. Warszawa 2015.
R. Zajączkowski: Paryż, Lwów, Nowy Jork. Pejzaże kulturowe Józefa Wittlina. W: Więcej niż obraz. Gdańsk 2015.
A. Kobak: Łódzkie ślady Rotha i Wittlina. Odyseusz w hotelu Savoy. „Kronika Miasta Łodzi2016 [z.] 1.
J. Warońska: Międzywojenne wypowiedzi Józefa Wittlina o dramatach i dramatopisarzach. W: Polska krytyka literacka w XIX i XX wieku. Lublin 2016.
R. Zajączkowski: Europa Józefa Wittlina. W: Veritas in caritate. Księga pamiątkowa ku czci Księdza Profesora Andrzeja Szostka. Lublin 2016.
K. Sauerland: Zwischen den Fronten. Der Erste Weltkrieg und die Nationalitätenfrage. W: Literarische Erinnerung an den Ersten Weltkrieg in Regionen Mitteleuropas. Frankfurt am Main 2017.
B. Surowska: Eine vergessene Freundschaft. Józef Wittlin und Joseph Roth. W: Gegen den Kanon. Literatur der Zwischenkriegszeit in Österreich Frankfurt am Main 2017.
K. Śniegocka: Joseph Roth w oczach Józefa Wittlina. Dwie recenzje powieści „powojennych”: „Zipper i jego ojciec” oraz „Ucieczka bez kresu”. W: Literatura w Austrii – Austria w literaturze. Warszawa 2017.
N. Taylor-Terlecka: Hipochondryk i witalista. Dopisek do korespondencji Józefa Wittlina i Andrzeja Bobkowskiego. Arcana 2017 nr 1/2.
E. Wielgosz: Raptus Europae. „Dziennik” Józefa Wittlina. „Pamiętnik Literacki2017 z. 1.
R. Zajączkowski: Chrześcijański świat Józefa Wittlina. Fides, Ratio et Patria 2017 t. 6.
R. Zajączkowski: Nienapisany esej. Ameryka w archiwalnych zapiskach Józefa Wittlina. W: Literatura polska na obczyźnie. Zapomniane dziedzictwo po roku 1939. Lublin 2017.
M. Bartelik: Chłopcy malowani. Pacyfizm i sztuka w okresie międzywojennym = Painted boys. Pacifism and art in the interwar period. W: The Great War = Wielka Wojna. Poznań 2018.
V.P. Kemin: Galičina pìd rosìjsʹko-avstrìjsʹkoû okupacìêû u peršìj svìtovìj vìjnì. Poglâd krìzʹ prizmu shìdnoêvropejsʹkih literatur; B. Zieliński: Wielka wojna w tradycji polskiej i serbskiej Józef Wittlin i Miloš Crnjanski. W: Galicja 1916. Siedlce 2018.
Ż. Nalewajk-Turecka: The topos of exile. Wittlin, Gombrowicz and Miłosz – the review of romantic traditions = Topos wygnania. Wittlin, Gombrowicz, Miłosz – rewizje tradycji romantycznych. Społeczeństwo, Edukacja, Język 2018 t. 7.
J. Rzepa: Reinventing Saint Francis. Józef Wittlin, anti-semitism, and the idea of modern sainthood. Konteksty Kultury 2018 [nr] 15.
K. Szewczyk-Haake: Wąski margines awangardy. Wokół Józefa Wittlina. W: Widzenie awangardy. Poznań 2018.
R. Zajączkowski: Józef Wittlin. Na szlakach ucieczki i ocalenia. Pamiętnik Literacki 2018 z. 1.
R. Zajączkowski: Nieznana amerykańska spuścizna Józefa Wittlina. W: Polonistyka na początku XXI wieku. Diagnozy. Koncepcje. Perspektywy. T. 2. Literatura (i kultura) polska w świecie. Katowice 2018.
J. Hajduk: Homer w Krasnogrudzie. Dziennik znad jeziora Hołny. „Przegląd Polityczny 2019 nr 157/158.
A. Hudzik: Krieg, Exil und die Seele des Dichters Hermann Broch und Józef Wittlin im Briefwechsel. Przegląd Humanistyczny 2019 nr 1, wersja polska pt. Wojna, emigracja i dusza poety. O korespondencji Hermanna Brocha i Józefa Wittlina. „Pamiętnik Literacki” 2019 z. 3.
A. Kliems: Literary reflections on postimperial violence in East-Central Europe after 1918. Wittlin – Hašek – Vančura. „Przegląd Humanistyczny2019 nr 1.
K. Niesporek: Hymn o cierpieniu i odczuwaniu. „Ból drzewa” Józefa Wittlina; K. Szewczyk-Haake: „Panie, spraw, bym o Tobie miał dobre mniemanie”. Obraz Boga w poezji Józefa Wittlina. W: Obrazy Boga w literaturze polskiej XX i XXI wieku. Od pierwszej do drugiej wojny światowej. Bielsko-Biała; Kraków 2019.
B. Olech: Selected aspects of Józef Wittlin’s franciscanism. Rocznik Teologii Katolickiej 2019.
E. Paczoska: Czy wojak Szwejk miał polskich kolegów? W: Rok 1918 w polskiej pamięci kulturowej. Warszawa 2019.
A. Frajlich: Spotkania za oceanem – o Józefie Wittlinie (i nie tylko). Konteksty Kultury 2020 z. 2.
J. Paszek: „Odyseja”; K. Niesporek: Stabat Mater”. O jednym wierszu Józefa Wittlina. W: Janowe. Teksty i konteksty. Katowice 2020.
R. Zajączkowski: Dramat świętości. Franciszkański wymiar twórczości Józefa Wittlina. W: Filozof wpatrzony w naturę i to co boskie. Lublin 2020.
N. Taylor-Terlecka: Revisitas Toledanas; Ł. Tischner: Józef Wittlin i jego zwierzęta. W: Odcisk palca – rozległy labirynt”. Prace ofiarowane profesorowi Wojciechowi Ligęzie na jubileusz siedemdziesięciolecia. Kraków 2021.
E. Wielgosz: Cyfrowe Archiwum Józefa Wittlina. „Uniwersytet Rzeszowski. Kolegium Nauk Humanistycznych” [on-line] Powst. 2021. Dostępny w Internecie: Zob. link (https://www.ur.edu.pl/storage/file/core_files/2021/10/7/8e7e66d73914f91030aa324ec0b59cc5/Cyfrowe_Archiwum_Jozefa_Wittlina.pdf) [dostęp 21 marca 2022].
J. Zdunik: Męskość, wojna, patriotyzm. I wojna światowa w dydaktyce polonistycznej w kontekście studiów nad męskością. W: Lekcja POLSKI(ego). Praktyki edukacyjne wobec niepokojów XXI wieku. T. 2. Praktyki edukacyjne. Poznań 2021.
E. Bukowska-Marczak: Obraz zmitologizowanego Lwowa w koncepcji Józefa Wittlina. W: Wielokulturowość i jej znaczenie w perspektywie historycznej i muzealniczej. Lublin 2022.
N. Taylor-Terlecka: Korespondencja – namiastka spotkań; Kot w papierach. Niedyskrecje archiwalne. Próby rekonstrukcyjne, hipotezy i spekulacje – czyli O pożytku wynikającym z nienapisanej książki. W: Archiwalne źródła badań filologicznych. Studia. Lublin 2022.
M. Wcisło: Rękopisy Józefa Wittlina. Rekonesans badawczy, ostatni tekst pisarza. W: Littera scripta manet”. Zbiory rękopiśmienne w zasobach bibliotek, archiwów i muzeów. Kraków 2022.
J. Wierzejska: Widmowość Galicji (na przykładzie lwowskich figur w powojennej literaturze polskiej). W: Galicja. Niezakończony projekt. Kraków 2022 [dot. m.in. J. Wittlina].
J. Hajduk: Odyseusza towarzysze podróży. „Nowojorscy” Skamandryci w oczach Józefa i Haliny Wittlinów. „Ruch Literacki2023 z. 2.
J. Hajduk: Wszystkie „Odyseje” Józefa Wittlina. „Przegląd Polityczny2023 nr 178.
Ł. Marcińczak: Odyseusze z Maisons-Laffitte. „Akcent2023 nr 4 [dot. emigracyjnych losów J. Stempowskiego, S. Vincenza i J. Wittlina].
N. Taylor-Terlecka: Droga teatralna niedoszłego dramaturga. Józef Wittlin i jego „Barabasz”. „Arcana2023 nr 3.
M. Wcisło: Ballada anielska. O zapomnianym wierszu Józefa Wittlina. W: Sztuka – twórca – dzieło. Kraków 2023.
J. Wierzejska: Wróg – bratem. Józefa Wittlina pacyfizm i solidarność z Innym w kontekście wojny Polsko-Ukraińskiej o wschodnią Galicję (1918-1919). W: Empatia, gościnność, solidarność w literaturze polskiej od XIX do XXI wieku. Kraków 2023.

Hymny

J. Kleiner. „Gazeta Wieczorna1920 nr 5554, 5556.
J. Stur: O „Hymnach” Józefa Wittlina. W tegoż: Na przełomie. Lwów 1921.
H. Elzenberg. „Książka1922 nr 5.
P. Hulka-Laskowski: Poeta pokoju i miłości. Wiadomości Literackie 1928 nr 2.
J. Piotrowiak: W teatrze Jednego Widza. „Hymny” Józefa Wittlina. W tegoż: W świetle... i w mroku... Katowice 2003.

Wojna, pokój i dusza poety

W. Broniewski. „Wiadomości Literackie1926 nr 1.

Święty Franciszek z Assyżu

P. Szewc: Geniusz świętości. Nowe Książki 1997 nr 7.

Etapy

M. Czapska. „Kobieta Współczesna1933 nr 11.
Z. Grabowski. „Kurier Literacko-Naukowy1933 nr 9.
P. Hulka-Laskowski: Podróże Wittlin. „Wiadomości Literackie1933 nr 10.
Z. Starowieyska-Morstinowa. „Przegląd Powszechny1933 t. 198.

Powieść o cierpliwym piechurze. Cz. 1. Sól ziemi

E. Breiter: Odwet serca. Wiadomości Literackie 1935 nr 43.
L. Fryde: Dyskusja o „Soli ziemi. Pion 1935 nr 48.
S. Rogoż. „Skamander1935 nr 64.
K. Wyka: Powieść o cierpliwym piechurze. Droga 1935 nr 11, przedruk w tegoż: Stara szuflada. Kraków 1967.
J. Andrzejewski: Szary człowiek i „sól ziemi. Prosto z Mostu 1936 nr 3.
M. Schleyen: O „głupiej soli” i katalizatorach. Wiadomości Literackie 1936 nr 15.
I. Sławińska. „Pax1936 nr 5.
J. Stempowski: O „Soli ziemi” Józefa Wittlina. Powst. 1936. Druk: Oprac. M. Chabiera. Colloquia Litteraria 2013 [nr] 1.
Odczyt wcześniej niepublikowany; maszynopis zachowany w Dziale Rękopisów Biblioteki Uniwersytetu Warszawskiego.
K. Czachowski. „Wiedza i Życie1937 nr 2.
K.W. Zawodziński: Poeci w roli powieściopisarzy. W tegoż: Blaski i nędze realizmu powieściowego w latach ostatnich. Warszawa 1937.
L. Fryde: O prozie Wittlina. „Ateneum1939 nr 3, przedruk w tegoż: Wybór pism krytycznych. Warszawa 1966.
A. Obrębska: Uwagi językowe o książkach. Język Polski 1939 nr 3.
[J. Stempowski] Hostowiec: Nowe wydanie „Soli ziemi. Kultura”, Paryż 1955 nr 7/8.
K. Jakowska: Język i sposób narracji w „Soli ziemi” Wittlina jako środki wprowadzenia ukształtowań ekspresjonistycznych w obręb powieści realistycznej. W: O prozie polskiej XX wieku. Wrocław 1971.
K. Jakowska: Sól ziemi” Wittlina a ekspresjonistyczna literatura o wojnie. Pamiętnik Literacki 1972 z. 2.
Z. Starowieyska-Morstinowa: W księżycowej loży. W tejże: Szukam człowieka. Kraków 1973.
K. Jakowska: Z dziejów ekspresjonizmu w Polsce. Wokół „Soli ziemi”. Wrocław: Wydawnictwo Ossolineum 1977, 202 s.
J. Koprowski: Powieść o cierpliwym piechurze. Nowe Książki 1979 nr 20.
M. Sprusiński: Jeszcze jest we mnie krzyk ginących batalionów.... Literatura 1979 nr 51/52.
K. Dybciak: Sól ziemi i głos Orfeusza. Więź 1983 nr 7.
D. Scholze: Józef Wittlin Roman „Sól ziemi” (1935) und die Bemühungen um die Sammlung demokratischer Kräfte im Polen der 30er Jahre. Studien zur Geschichte der deutsch-polnischen Beziehungen”, Rostock 1984 z. 9.
A. Witalis: Wojna i zaradność. Znak 1985 nr 12.
B. Gryszkiewicz: O „Soli ziemi Józefa Wittlina. Rocznik Komisji Historyczno-Literackiej 1989 t. 26.
B. Gryszkiewicz. „Ruch Literacki1992 z. 6.
B. Bakuła: Sól ziemi” Wittlina w naukowym opracowaniu. „Teksty Drugie1994 nr 5/6.
W. Weintraub: Sól ziemi” po czterdziestu latach. W tegoż: O współczesnych i o sobie. Kraków 1994.
H. Trubicka: Problem kryzysu humanizmu w „Soli ziemi” Józefa Wittlina. Zagadnienia Rodzajów Literackich 2011 z. 2.
W.S. Wocław: W żywiole ironii... O bohaterach „Soli ziemi” Józefa Wittlina. Konteksty Kultury 2011 [nr] 7.
D. Siwor: Dokąd zmierza Piotr Niewiadomski. O bohaterze „Soli ziemi” Józefa Wittlina w kontekście mityczno-rytualnym. Konteksty 2012 [nr] 8.
Ł. Tischner: Sól ziemi”, czyli tęsknota do eposu. Pamiętnik Literacki 2012 z. 1.
J. Rzepa: Sól ziemi” Józefa Wittlina. O recepcji „pozapolskiej” powieści. Przekładaniec 2013 nr 27.
Ł. Tischner: Odmiany doświadczenia religijnego w „Soli ziemi” Józefa Wittlina. Konteksty Kultury 2015 [nr] 12.
R. Zajączkowski: O „Soli ziemi” Józefa Wittlina. W: Poezja i egzystencja. Księga jubileuszowa ku czci Profesora Józefa F. Ferta. Lublin 2015.
R. Zajączkowski: Literatura i życie. O współpracy Józefa Wittlina z Walterem Landauerem i o tłumaczeniach „Soli ziemi”. Pamiętnik Literacki 2016 z. 1.
A. Döblin: Polski wojak Szwejk. O powieści „Sól ziemi” Józefa Wittlina. Tłum. i oprac. M.A. Noga. „Konteksty Kultury 2017 z. 2.
K. Śniegocka: O powstawaniu niemieckiego przekładu powieści „Sól ziemi” Józefa Wittlina. W: Wyjść tłumaczowi naprzeciw. Miejsce tłumacza w najnowszych badaniach translatologicznych. Kraków 2020.
J. Hajduk: Poemat o bezsilności. „Przegląd Polityczny2022 nr 175/176.
W. Jóźwikowska: O genezie angielskiego debiutu „Soli ziemi” Józefa Wittlina. W: Przestrzenie przekładu. T. 6. Kraków 2022.
G. Piotrowski: Stacja kolejowa jako miejsce graniczne na drodze do nowoczesności. „Sól ziemi. Powieść o cierpliwym piechurze” Józefa Wittlina. „Śląski Kwartalnik Historyczny Sobótka2022 nr 3.
A. Wójtowicz: Sól ziemi” po (niemal) stu latach. „Akcent2023 nr 3.

Powieść o cierpliwym piechurze. Cz. 2. Zdrowa śmierć

A. Urbański: Słowo o niedoskonałości. Nowy Wyraz 1980 nr 7/8.
J.A. Choroszy: Zdrowa śmierć” Józefa Wittlina. Litteraria 2006 [t.] 35.

Mój Lwów

I. Wieniewski. „Na Antenie”, Monachium 1976 nr 156.
B. Bielas. „Rocznik Lwowski1991.
W. Ligęza: Spokój jest u Bernardynów. Dekada Literacka 1991 nr 23.
W. Ligęza: Przestrzenie pamięci. O „Moim Lwowie” Józefa Wittlina. „Nowy Dziennik”, Nowy Jork 2000 nr 2 dod. Przegląd Polski.
R. Zajączkowski: Okres lwowski i „Mój Lwów” Józefa Wittlina. W: Kresy południowo-wschodnie. Szkice o kulturze i historii. Lublin 2019.
M. Wcisło: Tytuł tej gawędy, narzucony przez wydawców. Konteksty Kultury 2020 z. 2.

Orfeusz w piekle XX wieku

J. Bielatowicz: Pisarz najcichszych tonów. Wiadomości”, Londyn 1963 nr 37, przedruk pt. 600 stron Wittlinowej prozy. W tegoż: Literatura na emigracji. Londyn 1970.
M. Chmielowiec. „Wiadomości”, Londyn 1964 nr 32.
M. Stępień: Nad autoportretem Józefa Wittlina. Miesięcznik Literacki 1979 nr 3.
M. Pytasz. „Literatura na Świecie1983 nr 11.
S. Gębala: Słowo i odpowiedzialność. Zdanie 1984 nr 10.
S. Gębala: Odpowiedzialność za słowo. (O eseistyce Józefa Wittlina). Ruch Literacki 1985 nr 2.
W. Próchnicki: Sól ziemi obcej. Pismo Literacko-Artystyczne 1987 nr 1.
R. Chodźko: Głosy wśród nocy w pismach Józefa Wittlina. W tegoż: Konfesja podmiotowa w polskiej prozie kreacyjnej. Białystok 1993, przedruk w tegoż: Zabalsamowana dolina. Studia o polskiej prozie kreacyjnej pogranicza kultur. Warszawa 1994.
G. Drabik: Pochwała miłości. „Nowy Dziennik”, Nowy Jork 2001 nr z 19 X dod. Przegląd Polski.
W. Kaliszewski: Autoportret Orfeusza. Więź 2001 nr 5.
J. Osiński: Józefa Wittlina zapomniana historia roślinna. Przegląd Humanistyczny 2018 nr 1 [dot. eseju: „Ogródek” i historia].
M. Hupa: Orfeusz na rowerze. Niepo(-)kojący portret intelektualisty w oparciu o „Szkice piórkiem” Andrzeja Bobkowskiego i „Orfeusza w piekle XX wieku” Józefa Wittlina. Studia Teologiczne 2020 [T.] 38.
M. Zaleski: Orfeusz nie chce opuścić piekła. Czytajmy Józefa Wittlina. „Gazeta Wyborcza2024 nr 28.

Pisma pośmiertne i inne eseje

Z. Kubiak: Podróże i medytacje Józefa Wittlina. Tygodnik Powszechny 1991 nr 36.
A. Czachowska: Wierność. Twórczość 1993 nr 3.
B. Hadaczek: Lwów w eseistyce Wittlina i Vincenza. W tegoż: Kresy w literaturze polskiej XX wieku. Szczecin 1993.
A. Hutnikiewicz. „Więź1993 nr 4.
J. Klejnocki: Czytając Wittlina (Na marginesie „Pism pośmiertnych i innych esejów”). Topos 1997 nr 4.

Eseje rozproszone

A. Czachowska: Ojczyzna-polszczyzna. Twórczość 1996 nr 12.

Listy [Wittlin]

P. Kądziela: Lekarstwo na samotność. Nowe Książki 1996 nr 11.

Listy 1947-1976. [Autorzy:] J. Giedroyc, J. Wittlin.

L. Szaruga. „Kwartalnik Artystyczny2018 [nr] 3.
J. Madejski: Listy z pogranicza życia i sztuki. Więź 2019 nr 2 [dot. m.in.: Listy z 1947-1976].

Listy 1944-1976. [Autorzy:] T. Terlecki, J. Wittlin.

W. Kaliszewski: Drogi Panie Józefie, Kochany Panie Tymonie. Nowe Książki 2015 nr 8.
Ł. Tischner: Huculski Odys na wygnaniu. Znak 2015 nr 5 [dot. też: Listy do redaktorów „Wiadomości”].
J. Zieliński: Znaki przynależności. Zeszyty Literackie 2015 nr 2.

Listy do redaktorów „Wiadomości”

Ł. Tischner: Huculski Odys na wygnaniu. Znak 2015 nr 5 [dot. też: Listy 1944-1976].

Homer: Odyseja

I. Wieniewski: Nowy przekład „Odysei. Rzeczpospolita 1924 nr 152.
Odyseja” w oblężonym Lwowie. (Dialog Jana Parandowskiego z Józefem Wittlinem). Wiadomości Literackie 1931 nr 20.
J. Topass: L'Odyssée dans la traduction de Józef Wittlin. La Pologne Politique, Economique, Littéraire et Artistique 1931 nr 7.
S. Srebrny: Nowa polska „Odyseja. Wiadomości Literackie 1932 nr 50.
W. Doroszewski: Uwagi o ostatnim przekładzie „Odysei. „Sprawozdania Towarzystwa Naukowego Warszawskiego Wydział I1933 t. 26.
S. Westfal: Moja wycieczka na Itakę. Kultura”, Paryż 1955 nr 3, polemika: J. Wittlin: Jeszcze pro domo mea. „Kultura”, Paryż 1955 nr 7/8.
• [J. Stempowski] P. Hostowiec: Odyseja” w nowym tłumaczeniu Wittlina. „Kultura”, Paryż 1957 nr 11, przedruk w tegoż: Szkice literackie. T. 2. Warszawa 1988.
K. Stawecka: Dwa polskie przekłady Odysei. Roczniki Humanistyczne 1960 nr 2 [dot. też przekł. J. Parandowskiego].
J. Przyboś: Odyseja” Wittlina. W tegoż: Sens poetycki. Kraków 1963.
J. Paszek: Odyseja. W: Janowe. Teksty i konteksty. Katowice 2020.
W. Jóźwikowska: Józef Wittlin’s translation of „The Odyssey” as a declaration of humanism. W: Traduttologia e traduzioni. Vol. 3. Interdisciplinarietà della traduzion. Łódź 2021.