BIO
Urodzony 9 stycznia 1925 we Lwowie; syn Henryka Wittlina, i Olgi z Lederów. W czasie okupacji niemieckiej od 1941 mieszkał w Warszawie, gdzie uczęszczał na tajne komplety Gimnazjum im. J. Poniatowskiego; w 1944 zdał tam maturę. Od 1943 był członkiem Armii Krajowej; w 1944 brał udział w powstaniu warszawskim. Po upadku powstania został wywieziony do Stalagu XI A Altengrabow. Po wyzwoleniu obozu wrócił do Polski i przez pewien czas pracował na Śląsku w grupie operacyjnej Komitetu Ekonomicznego Rady Ministrów. Następnie rozpoczął studia na Wydziale Lekarskim Uniwersytetu Wrocławskiego (studiów nie ukończył). Był członkiem Związku Niezależnej Młodzieży Socjalistycznej (w 1945-46 pełnił funkcję przewodniczącego organizacji środowiskowej we Wrocławiu). Należał także od 1945 do Polskiej Partii Socjalistycznej (od 1948 do Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej; PZPR). W 1946 wyjechał do Pragi, gdzie początkowo był uczestnikiem kongresu założycielskiego Międzynarodowego Związku Studentów w Pradze, a następnie do 1949 pracował w Związku jako delegat Polski. Równocześnie studiował w Wyższej Szkole Nauk Polityczno-Społecznych w Pradze. Był członkiem Federacji Polskich Organizacji Studenckich (1948-49), kierował wydziałem zagranicznym Związku Akademickiej Młodzieży Polskiej (1948-50). W 1949 wrócił do Polski i przez rok pracował nadal w stowarzyszeniach studenckich, a następnie w Spółdzielni Wydawniczej Książka i Wiedza. Zawarł związek małżeński z Natalią Olędzką. W 1952 był współtwórcą, a następnie redaktorem naczelnym i dyrektorem Państwowego Wydawnictwa „Iskry”. Debiutował w 1953 artykułem pt. Na szeroki trakt, opublikowanym na łamach tygodnika „Nowa Kultura” (nr 12). W 1953-56 studiował w Szkole Partyjnej Komitetu Centralnego PZPR. W 1955-56 pełnił funkcję kierownika literackiego Teatru Komedia w Warszawie. W 1957-60 był członkiem Komitetu Centralnego Związku Młodzieży Socjalistycznej. Rozwijał twórczość literacką i publicystyczną. Od 1965 publikował serię satyryczną Vademecum .... Satyry, artykuły, felietony i recenzje publikował w wielu czasopismach, m.in. na łamach „Szpilek” (1963, 1968-86; tu m.in. cykle felietonów satyrycznych: w 1972-74/75 pt. Dziwny jest ten świat, podpisywanych Jerwit, w 1974-78 pt. Śmietanka towarzyska, podpisywane Tusiak, w 1979-85 pt. Śmietanka (Wiadomości towarzyskie), podpisywane Tusiak, w 1982 pt. Wiadomości przeważnie artystyczne, podpisywane Jerwit, w 1983 pt. Ilustrowana śmietanka światowa, podpisywane Żermena de Pres, w 1984 pt. Śmietanka światowa (Wiadomości przeważnie towarzyskie), podpisywane Żermena de Pres), „Dookoła Świata” (1964-74/75; tu m.in. w 1966, 1969 cykl pt. Z mojego kalendarium, w 1970 rubryka krótkich not i recenzji pt. Przedstawiamy, w 1974 cykl pt. Jest taki dowcip nadto fragmenty cyklu Vademecum), „Życia Literackiego” (1971-75; tu w 1972-74 cykl felietonów Vademecum na co dzień), „Współczesności” (1966-71, z przerwami tu w 1967 cykl felietonów podpisywanych Jerwit, w 1971 cykl felietonów dotyczących literatury i kultury), „Nowych Książek” (1967-70, 1974/75, 1985, 1988), „Teatru” (tu w 1972-75 m.in. cykl felietonów pt. Szeptem), „Literatury na Świecie” (1980-81, w 1980 cykl artykułów pt. Artykuły z importu), „Tu i Teraz” (1982-84), „Gazety Krakowskiej” (1983-88), „Faktów” (1985-86 tu cykl felietonów pt. Prosto bez mostu i List z Warszawy), „Magazynu Razem” (1987; tu m.in. cykl felietonów pt. Lektury niezobowiązujące, podpisywany Tusiak) i „Kultury i Życia” (1988-89). Równocześnie pełnił od 1969 funkcję dyrektora i redaktora naczelnego Wydawnictw Artystycznych i Filmowych. Współpracował z Polskim Radiem i Telewizją; dwukrotnie był wyróżniony nagrodą Przewodniczącego Komitetu do Spraw Radia i Telewizji (1975, 1979). Od 1967 był członkiem Związku Literatów Polskich (w 1972-80 wiceprzewodniczący Komisji Zagranicznej Związku) i Stowarzyszenia Dziennikarzy Polskich (do 1982). W 1984 otrzymał dyplom Ministra Spraw Zagranicznych za zasługi w propagowaniu kultury polskiej za granicą. W 1986-89 był członkiem Narodowej Rady Kultury. W 1989 otrzymał nagrodę Ministra Kultury i Sztuki za twórczość artystyczną. Odznaczony m.in. Złotą Odznaką Janka Krasickiego (1960), Złotym Krzyżem Zasługi (1953), Krzyżem Kawalerskim (1963) i Krzyżem Komandorskim (1984) Orderu Odrodzenia Polski. Zmarł 20 października 1989 w Warszawie.
Twórczość
1. Opowieść o ziemi polskiej. [Album]. Oprac. i tekst: J. Wittlin. Zdjęcia: S. Arczyński. Warszawa: Iskry 1955, [79] s.
2. Historia jednej miłości. [Utwór dramatyczny]. Telewizja Polska 1959.
3. Historia od początku. [Scenariusz widowiska telewizyjnego; współautor:] R. Radwański. Telewizja Polska 1962.
4. Kochankowie z Targówka. [Utwór dramatyczny; współautor:] B. Witek-Swinarska, J. Rakowiecki. Prapremiera: Warszawa, Teatr Ludowy 1963.
5. Vademecum grafomana. [Utwór satyryczny]. Kraków: Wydawnictwo Literackie 1965, 178 s. Wyd. nast. tamże: wyd. 2 1967, wyd. 3 1972. Wyd. wspólnie z poz. ↑ pt. Vademecum grafomana; Vademecum żurnalisty. Kraków: Wydawnictwo Literackie 1983, 180 + 207 s.
Przekłady
niemiecki
6. Jadą komedianci. Piosenki kabaretu „Semafor”. Scenariusz widowiska telewizyjnego. Telewizja Polska 1967.
7. Vademecum życia rodzinnego i towarzyskiego. [Utwór satyryczny]. Kraków: Wydawnictwo Literackie 1967, 232 s. Wyd. nast. tamże: wyd. 2 1968, wyd. 3 1970, wyd. 4 1974. Por. poz. ↑.
8. Vademecum szefa. [Utwór satyryczny]. Kraków: Wydawnictwo Literackie 1968, 234 s. Wyd. nast.: wyd. 2 tamże 1969; wyd. 3 Warszawa: Książka i Wiedza 1972, wyd. 4 tamże 1974. Por. poz. ↑.
Przekłady
niemiecki
9. Vademecum kochania. [Utwór satyryczny]. Kraków: Wydawnictwo Literackie 1969, 209 s. Wyd. nast. tamże: wyd. 2 1971, wyd. 3 1973, wyd. 4 1977. Por. poz. ↑.
10. Prawdziwa historia leśniczanki Krysi. Powst. 1970. Scenariusz widowiska telewizyjnego. Telewizja Polska 1974.
Nagrody
11. Vademecum dla nerwowych. [Satyry]. Kraków: Wydawnictwo Literackie 1970, 195 s. Wyd. 2 tamże 1971. Por. poz. ↑.
12. Vademecun petenta. [Utwór satyryczny]. Warszawa: Książka i Wiedza 1970, 213 s. Wyd. 2 tamże 1976. Por. poz. ↑.
13. Podróże, podróże. Scenariusz widowiska telewizyjnego. Telewizja Polska 1971.
14. Vademecum podróżującego. [Utwór satyryczny]. Warszawa: Książka i Wiedza 1971, 150 s. Por. poz. ↑.
15. Vademecum dla tych, którzy pierwszy raz. [Utwór satyryczny]. Warszawa: Iskry 1972, 214 s. Wyd. nast. tamże: wyd. 2 1974, wyd. 3 1977. Por. poz. ↑.
16. Vademecum żurnalisty. [Utwór satyryczny]. Kraków: Wydawnictwo Literackie 1972, 207 s. Wyd. 2 wspólnie z Vademecum grafomana. Zob. poz. ↑.
17. Jest taki dowcip! Vademecum. 666 dowcipów do opowiadania w 600 sytuacjach. Warszawa: Iskry 1973, 270 s. Wyd. nast.: tamże: wyd. 2 rozszerzone z podtytułem Vademecum 999 dowcipów do opowiadania w 900 sytuacjach 1975, 394 s., wyd. 3 [z podtytułem jak w wyd. 1] 1979; Warszawa: Żubr 1992.
18. Vademecum dla pań młodszych i starszych. [Utwór satyryczny]. Kraków: Wydawnictwo Literackie 1973, 190 s. Wyd. 2 tamże 1977. Por. poz. ↑.
19. Alfabet polskiej rozrywki. [Współautor:] M.R. Groński, W. Filler. Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe 1974, 99 s.
20. Vademecum erotomana. [Utwór satyryczny]. Kraków: Wydawnictwo Literackie 1974, 174 s. Por. poz. ↑.
21. Vademecum dla snobki i snoba. [Utwór satyryczny]. Kraków: Wydawnictwo Literackie 1975, 194 s. Wyd. 2 tamże 1989. Por. poz. ↑.
22. Vademecum dla tych, którym się nie spieszy. [Utwór satyryczny]. Warszawa: Książka i Wiedza 1976, 166 s. Por. poz. ↑.
23. Vademecum małżeńskiej samoobrony. [Utwór satyryczny]. Kraków: Wydawnictwo Literackie 1977, 186 s. Wyd. 2 tamże 1989. Por. poz. ↑.
24. Dykcyonarz teatralny. [Współaut.:] W. Filler, R.M. Groński. Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe 1978, 104 s.
25. Vademecum dla lubiących coś doradzić. [Utwór satyryczny]. Kraków: Wydawnictwo Literackie 1978, 154 s. Por. poz. ↑.
26. Vademecum dojrzewającego turysty. [Utwór satyryczny]. Warszawa: Zakład Wydawniczo-Propagandowy Polskie Towarzystwo Turystyczno-Krajoznawcze 1979, 150 s. Por. poz. ↑.
27. Elementarz humoru. Warszawa: Nasza Księgarnia 1980, 130 s.
28. Vademecum dla występujących z okazji. [Utwór satyryczny]. Warszawa: Iskry 1980, 183 s. Por. poz. ↑.
29. Vademecum miłośnika. [Utwór satyryczny]. Warszawa: Krajowa Agencja Wydawnicza 1981, 181 s. Por. poz. ↑.
30. Vademecum pacjenta praktyka. [Utwór satyryczny]. Kraków: Wydawnictwo Literackie 1983, 223 s. Wyd. nast. Warszawa: Ypsylon 2001. Por. poz. ↑.
31. Po pierwsze – nie nudzić. [Szkice i anegdoty]. Warszawa: Nasza Księgarnia 1985, 95 s.
32. Pójdź ze mną! Dziennik – pamiętnik. T. 1-3. Kraków: Wydawnictwo Literackie 1985, 410 + 351 + 335.
33. Vademecum zdrowego rozsądku. [Utwór satyryczny]. Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza 1985, 191 s. Por. poz. ↑.
34. Vademecum porozumienia w nieporozumieniu. [Utwór satyryczny]. Łódź: Wydawnictwo Łódzkie 1990, 114 s. Por. poz. ↑.
