BIO

Urodzony 14 sierpnia 1927 w Poznaniu; syn Romana Witkowskiego, urzędnika, m.in. starosty obornickiego, i Ewy z Nowaków; bliźniaczy brat Rafała Witkowskiego, marynisty. Do szkoły powszechnej uczęszczał w Poznaniu. W czasie okupacji niemieckiej przebywał nadal w tym mieście; w 1941-45 pracował jako robotnik przymusowy, kolejno w zakładach farmaceutycznych Nivea, w wytwórni wyrobów papierniczych Alojzego Struka i w Zakładach im. H. Cegielskiego (wówczas: Deutsche Waffen und Munitionsfabriken). Po zakończeniu II wojny światowej podjął w 1945 naukę w Gimnazjum i Liceum im. K. Marcinkowskiego w Poznaniu, gdzie w 1948 zdał maturę. W tymże roku, po krótkim okresie pracy w charakterze referenta w Wydziale Wojskowym Zarządu Miejskiego w Poznaniu, rozpoczął studia z zakresu filologii polskiej na Uniwersytecie Poznańskim (od 1955 Uniwersytet im. Adama Mickiewicza, UAM). Równocześnie w 1949-52, jako stypendysta Ministerstwa Szkolnictwa Wyższego, był zatrudniony w Bibliotece Uniwersyteckiej na stanowisku bibliotekarza w dziale starych druków. W 1952 ukończył studia i uzyskał magisterium. Debiutował w tymże roku notatką językoznawczą pt. Po obojem ramieniu, ogłoszoną na łamach czasopisma „Język Polski” (z. 1/2), a jako historyk literatury artykułem pt. Losy druków sowizdrzalskich, opublikowanym w „Pamiętniku Literackim” (1952 z. 1/2). Na zlecenie Instytutu Badań Literackich (IBL) PAN rozpoczął w 1950 opracowywanie haseł do Bibliografii literatury polskiej «Nowy Korbut» (seria: Literatura pozytywizmu i Młodej Polski, potem także: Oświecenie). W 1953-61 był bibliotekarzem, a następnie kustoszem w Bibliotece Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk (PTPN). Kontynuował badania naukowe, głównie z zakresu literatury i teatru przełomu XVIII i XIX wieku; artykuły i recenzje drukował nadal w „Pamiętniku Literackim” (do 1986, z przerwami) oraz m.in. w „Pamiętniku Teatralnym” (1954-79, z przerwami) i „Sprawozdaniach PTPN” (1957-67, z przerwami). W 1959 został wykładowcą kontraktowym, a w 1961 starszym asystentem w Katedrze Literatury Polskiej UAM. W 1960 ożenił się z Danutą Buszanką, nauczycielką. W 1965 uzyskał doktorat na podstawie pracy pt. Problematyka teatralna wileńsko-kowieńskiego okresu twórczości Mickiewicza (promotor prof. Zygmunt Szweykowski); w tymże roku został mianowany adiunktem. W 1967/68 odbył podróż naukową do Wilna i Kijowa. Habilitował się na UAM w 1977 na podstawie rozprawy pt. W kręgu «Śpiewów historycznych» Niemcewicza. W 1978 został powołany na stanowisko docenta w Instytucie Filologii Polskiej UAM (w Zakładzie Historii Literatury Polskiej); od tegoż roku pełnił obowiązki zastępcy dyrektora, a w 1981-87 – dyrektora Instytutu. Odbywał kolejne podróże naukowe, m.in. do Paryża (1981) i Pragi (1987). Napisał scenariusz wystawy pt. Teatry w dawnym Poznaniu, prezentowanej w tymże mieście w 1983. Przewodniczył Radzie Bibliotecznej UAM (1983-85) i był członkiem takiejż Rady przy PTPN (od 1984). Od 1986 należał do komitetu redakcyjnego wydania krytycznego Dzieł wszystkich A. Mickiewicza pod redakcją prof. Konrada Górskiego. W 1988-90 zasiadał w Senacie UAM. Był współautorem (wraz z Tadeuszem Witczakiem) programu pięcioletnich studiów bibliotekoznawczych wprowadzonych na UAM w 1988. W tym samym roku objął stanowisko kuratora, a rok później kierownika Zakładu Bibliotekoznawstwa i Dokumentacji utworzonego na Wydziale Filologii Polskiej i Klasycznej UAM. Współpracował nadal z IBL PAN, głównie jako uczestnik badań prowadzonych przez Pracownię Literatury Oświecenia. W 1991 został profesorem nadzwyczajnym na UAM, w 1992 otrzymał tytuł naukowy profesora zwyczajnego. Od 1993 był członkiem komitetu redakcyjnego wydania rocznicowego Dzieł A. Mickiewicza. Odznaczony Złotym Krzyżem Zasługi (1957), Odznaką Honorową m. Poznania (1974), Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski (1990) i Medalem Komisji Edukacji Narodowej. Zmarł 18 września 1996 w Poznaniu.

Twórczość

1. Bibliografia wydawnictw Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk 1856-1956. [Współautor:] S. Bielińska. Poznań: Państwowe Wydawnictwo Naukowe 1957, 134 s.Rocznik Historyczny”, 23.

Zeszyt dodatek do Księgi pamiątkowej w stulecie Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk.

2. [Sto] 100 lat Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk i jego zbiorów. Przewodnik po wystawie jubileuszowej. Poznań 1957, 33 s., tablic 12.

Tytuł na okładce: Wystawa. 100 lat Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk.

3. Sto lat Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk. Album. [Współautor:] Z. Grot, P. Michałowski. Wstęp: Z. Grot. Tłumaczenie tekstów [na język francuski]: K. Ruszczyńska. Poznań: Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk 1957, XVIII, 117 s.

Tytuł na okładce: Sto lat nauki w Wielkopolsce 1857-1957. Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk.

4. Świat teatralny młodego Mickiewicza. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1971, 348 s. Wyd. 2. Posłowie: D. Ratajczakowa. Poznań: Wydawnictwo „Poznańskie Studia Polonistyczne 2006.

Rozszerzona wersja rozprawy doktorskiej.

Zawartość

Nowogródzkie epizody teatralne. — Wileńskie „godziny teatrowe”. — Na widowni i scenie wileńskiej: Spojrzenie wstecz; U początków romantyzmu. — Na drodze ku „Dziadom”. — Pierwsza inscenizacja „Dziadów”. — Piosnka z „Dziadów” w sztuce powstańca [dot. zapożyczeń z dramatu A. Mickiewicza w anonimowej komediooperze z 1831 r. pt. Szpieg i poeta rywale]. — Aneksy.

5. W kręgu „Śpiewów historycznych” Niemcewicza. Poznań: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza 1979, 197 s.

Rozprawa habilitacyjna.

6. Teatr w Poznaniu 1863-1896. W: Dzieje teatru polskiego. T. 3: Teatr polski od 1863 roku do schyłku XIX wieku. Warszawa 1982 s. 595-660.

Artykuły w czasopismach i książkach zbiorowych, m.in.

Badania nad dawnym drukarstwem wielkopolskim. Pamiętnik Biblioteki Kórnickiej 1955 z. 5 s. 302-311.
Zapomniany odkrywca „Kazań gnieźnieńskich. Z dziejów bibliotekarstwa wielkopolskiego. Pamiętnik Biblioteki Kórnickiej 1955 z. 5 s. 251-261 [dot. W.A. Brodziszewskiego].
Dookoła zagadki steblowskiej. Pamiętnik Literacki 1956 z. spec. s. 350-395 [dot. pobytu A. Mickiewicza w Steblowie na Ukrainie w 1825 r.].
Jeszcze o przedstawieniach „Dziadów” za życia Mickiewicza. Pamiętnik Teatralny 1959 z. 1/3 s. 282-295.
O niedoszłym wydaniu zbiorku pism antytargowickich (1793). Pamiętnik Literacki 1959 z. 3/4 s. 529-542 [z tekstami listów A. Węgorzewskiej z 1793 r. do von Dieterta i Sz. Potockiego].
Przekłady z literatury czeskiej i słowackiej na język polski w roku 1957. Slavia Occidentalis 1961 s. 207-218 [bibliografia i omówienie].
Literatura czeska i słowacka. „Rocznik Literacki 1957wyd. 1962 s. 349-362 [dot. przekładów na język polski w r. 1957].
Oczyma Niemcewicza; Syrokomli wycieczka po swojszczyźnie. W: Literackie przystanki nad Wartą. Poznań 1962 s. 33-62; 339-372.
Nad „Odą do Lindego” Kazimierza Brodziszewskiego. Przegląd Humanistyczny 1965 nr 6 s. 99-110.
Ostatni pobyt Bogusławskiego w Poznaniu (1823). Pamiętnik Teatralny 1966 z. 1/4 s. 370-388.
Ułomki mickiewiczowskie ze zbiorów wileńskich. Pamiętnik Literacki 1968 z. 4 s. 165-190.
Wojciech Bogusławski. 1757-1829. W: Wielkopolanie XIX wieku. T. 2. Poznań 1969 s. 101-124.
Teatr w Wielkopolsce 1850-1918. W: Dzieje Wielkopolski. T. 2. Poznań 1973 s. 353-356, 632-662.
Pierwszy „Axur” Bogusławskiego. Pamiętnik Teatralny 1979 z. 2 s. 201-216 [omówienie wczesnej wersji rękopisu ze zbiorów Biblioteki Publicznej w Poznaniu].
Jarosław Maciejewski. (23 grudnia 1924 — 28 października 1987). Pamiętnik Literacki 1990 z. 1 s. 267-280.
Goście w Ursynowie. W: Fakty i interpretacje. Warszawa 1991 s. 167-195 [o J. Ursynie Niemcewiczu].
Życie teatralne. W: Dzieje Poznania. T. 2 cz. 1. Warszawa 1994 s. 631-663 [dot. Poznania w latach 1800-1918].
Napis nagrobny ułożony przez Mickiewicza (dotychczas nieznany). W: Nie tylko o Norwidzie. Poznań 1997 s. 141-149. „Prace Komisji Filologicznej Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk”, 38.

Prace edytorskie i redakcyjne

1. J. Ursyn Niemcewicz: Próżny. (Komedia w 5 aktach wierszem). Wyd. i komentarz: M. Witkowski. W: Miscellanea z doby Oświecenia. [T.] 2. Wrocław 1965 s. 266-352.
2. D. Magnuszewski: Radziejowscy. Dramat w 5 aktach. Tekst oprac. M. Witkowski przy współpracy A. Balcerzykówny. Komentarz M. Witkowski. W: Miscellanea z okresu Romantyzmu. [T.] 2. Wrocław 1972 s. 5-113.
3. J.U. Niemcewicz: Chmielnicki. [Dramat]. W: Miscellanea z doby Oświecenia. [T.] 4. Wrocław 1973 s. 479-556.
4. Z. Reutt-Witkowska: Ołtarze innego słońca. [Wiersze]. [Red.] M. Witkowski. Londyn: Oficyna Poetów i Malarzy 1973, 87 s.
5. J.U. Niemcewicz: Dumania w Ursynowie. [Poemat]. Wyd., oprac. edytorskie i wstęp M. Witkowski. Studia Polonistyczne 1990/1991 t. 18/19 s. 247-290.
6. A. Mickiewicz: Pisma filomackie. Pisma polityczne z lat 1832-1834. Oprac.: M. Witkowski i Cz. Zgorzelski. (Dzieła. T. 6). Warszawa: Czytelnik 2000, 497 s. Towarzystwo Literackie im. Adama Mickiewicza.

Omówienia i recenzje

Ankieta dla IBL PAN 1988.

Słowniki i bibliografie

Słownik badaczy literatury polskiej. [T. 3]. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego 2000 (B. Walczak).

Ogólne

Artykuły

B. Walczak: Profesor Michał Witkowski. Poznańskie Studia Polonistyczne, Seria Literaturoznawcza 1996 t. 3.
Z. Trojanowiczowa: Michał Witkowski. Rocznik Towarzystwa Literackiego im. Adama Mickiewicza 1997.
R. Witkowski: Koszmarne lata. Kraków 1998, passim.

Świat teatralny młodego Mickiewicza

Z. Jasińska: Mickiewicz i teatr. Więź 1972 nr 7/8 [m.in. dot. rozprawy M. Witkowskiego].
Cz. Zgorzelski: Mickiewicz — w roku 1971. „Tygodnik Powszechny1972 nr 6 [m.in. dot. rozprawy M. Witkowskiego].
W. Suchożebrska. „Rocznik Towarzystwa Literackiego im. Adama Mickiewicza1974.
Z. Wilski. „Pamiętnik Literacki1974 z. 4.

W kręgu „Śpiewów historycznych” Niemcewicza

S. Janik. „Canadian Slavonic Papers”, Toronto 1981 nr 1.
A. Kuzik. „Ruch Literacki1981 nr 4/5.