BIO

Born on 13 October 1928 in Warsaw; daughter of the administrative clerk Wacław Witkowski, and Janina née Fajfer. In 1935, she and her family moved to Świder, near Warsaw, where she started her schooling at the local primary school. She remained in Świder during the German occupation, continuing her education in secret secondary school classes from 1943. After the war, she attended the Municipal Secondary and Grammar School in Otwock. She was a member of the Youth Organization of the Workers' University Society (OM-TUR) from 1947. After completing advanced secondary education in 1948, she started a degree in Polish philology at the University of Warsaw (UW), graduating with a master's degree in 1953. In 1948, she joined the Union of Polish Youth (ZMP). During her studies, she worked in 1949/50 as a librarian at the State Publishing Institute (PIW) in Warsaw. She made her debut in 1950 with a review of Jan Neruda's book Opowiadania ze starej Pragi (Tales from old Praga). Her review, titled Pieśń o rynku i zaułkach (An ode to a market and hidden alleys), appeared in the weekly "Wieś" (no. 28). She continued to publish articles and literary reviews in this periodical until 1953. Between 1950 and 1952, she was a junior assistant at the Chair of Polish Philology at UW. In 1952, she was appointed to a post at the Institute of Literary Research of the Polish Academy of Sciences (IBL PAN), initially as an assistant and then from 1954 as a senior assistant. She was appointed lecturer there in 1956. She joined the ruling Polish United Workers' Party (PZPR) in 1952. She published literary pieces and research in the form of articles and sketches in "Życie Literackie" (1954-55, 1958-59, and 1962) and "Pamiętnik Literacki" (intermittently 1954-77). She travelled to Vilnius on a scholarship in 1956, conducting archival research on the nineteenth-century trials of the Filaret and Philomath groups. She received a doctorate from IBL in 1963 for her thesis Światopogląd filomatów wileńskich w latach 1817-1823 (The worldview of the Vilnius Philomath group, 1817-1823), which was supervised by Prof. Stefan Żółkiewski. She continued to study the Romantic era, receiving, for example, a grant to travel to the German Democratic Republic in 1967. He reviews and articles appeared in periodicals including "Nowe Książki" (1961-67, 1985-86, and 1988) and "Biuletyn Polonistyczny" (intermittently 1962-84). She was awarded a habilitation degree from IBL in 1970 for her study Słowiańskość, sielskość, rolniczość. Problemy ideologiczne estetyki polskiej lat 1800-1830 (Slavicness, rurality and agricultural lifestyles: Ideological issues in Polish aesthetics, 1800-1830). She was appointed senior lecturer at IBL in 1971, becoming a member of the Scientific Council of IBL the same year. She also spent several months in France on a research scholarship that year. In 1972, she joined the Polish Writers' Union (ZLP), remaining a member until its dissolution in 1983. Between 1973 and 1987, she was director of Doctoral Studies at IBL. She collaborated with the literary yearbook "Rocznik Literacki", developing the Romanticism (Romantyzm) section between 1973 and 1979. She contributed entries to the Słownik literatury polskiego Oświecenia (Dictionary of Polish Enlightenment Literature; 1977) and Słownik literatury polskiej XIX wieku (Dictionary of Nineteenth-Century Polish Literature; 1991). Furthermore, her articles and literary reviews appeared in the bimonthly "Teksty" (1979-81). She was nominated an associate professor in 1979 and was appointed to such a post at IBL in 1981. From November 1980, she was a member of the IBL PAN Circle of the Independent Self-governing Trade Union Solidarity. She served in several leadership positions at IBL PAN: deputy research director (1982-83), acting director (November 1983 – October 1984), deputy research director (1984-88), and director (1988-92). In 1985, she received a further research grant to travel to France. She joined the Polish Writers' Association (SPP) in 1989. She was made full professor in 1990. In 1992, she joined the Polish PEN Club. She was director of Department of Romantic Literature at IBL from 1992. Between 1993 and 1995, she served on the Polish Academy of Sciences' Committee on Polish Literary Studies (KNoL). She joined the Polish Academy of Arts and Sciences (PAU) and the Warsaw Learned Society in 1994, while in 1998 she was made a corresponding member of the Polish Academy of Sciences (PAN). After retiring in 1998, she remained active as a researcher at IBL, continuing a head of the Department of Romantic Literature. In 2005, she was chair of the organizing committee of the commemorations of the 150th anniversary of the death of Adam Mickiewicz. She received the Gold Cross of Merit in 1979, and the Knights' Cross in 1986 followed by the Commander's Cross in 2005 of the Order of Polonia Restituta. She died on 21 April 2011 in Warsaw. She is buried at the municipal cemetery in Otwock.

Twórczość

1. Filomatyzm Mickiewicza. Warszawa 1955, 65 + 25 s., powielone. Materiały Dyskusyjne Komisji Naukowej Obchodu Roku Mickiewicza. Polska Akademia Nauk Sekcja Historii Literatury i Języka.

2. Rówieśnicy Mickiewicza. Życiorys jednego pokolenia. [Monografia]. Warszawa: Wiedza Powszechna 1962, 325 s. Wyd. 2 Warszawa: Rytm 1998.

Zmieniona wersja rozprawy doktorskiej.

3. Kazimierz Brodziński. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1968, 361 s.

Nagrody

Nagroda im. T. Mikulskiego w 1968 i nagroda Fundacji im. Kościelskich w Genewie w 1969.

4. Rolniczość i sielskość. Studia z zakresu ideologii i estetyki polskiej lat 1800-1830. Powst. 1970. 183 s., maszynopis.

Maszynopis w Bibliotece Instytutu Badań Literackich Polskiej Akademii Nauk.
Rozprawa habilitacyjna.

5. Sławianie, my lubim sielanki... [Szkice literackie]. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1972, 190 s.

Nagrody

Nagroda Polskiej Akademii Nauk im. A. Brücknera w 1972.

Zawartość

Słowiański mit początku; „Sławianie, my lubim sielanki...”; Sielanin na roli; Sielskość potępiona; Krew lać czy słodkie miody; Białe ściany polskiego domu.

6. Mickiewicz. Słowo i czyn. [Monografia]. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe 1975, 365 s. Wyd. nast. tamże: wyd. 2 zmienione 1983, wyd. 3 1986, wyd. 4 zmienione 1998.

Nagrody

Nagroda Sekretarza Naukowego Polskiej Akademii Nauk w 1976.

7. Wielcy romantycy polscy. Sylwetki. Mickiewicz, Słowacki, Krasiński, Norwid. Warszawa: Wiedza Powszechna 1980, 288 s.

8. Literatura romantyzmu. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe 1986, 367 s. Instytut Badań Literackich Polskiej Akademii Nauk. Dzieje Literatury Polskiej. Synteza Uniwersytecka. Wyd. nast. tamże: wyd. 2 1987, wyd. 3 1989, wyd. 4 zmienione 2003, 429 s.

Nagrody

Nagroda „Miesięcznika Literackiego” w 1986.

9. Wielkie stulecie Polaków. [Szkice literackie]. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1987, 220 s.

Nagrody

Nagroda Sekretarza Naukowego Polskiej Akademii Nauk w 1987.

Zawartość

Wstęp. – Warszawska chwila wyroczna [dot. powstania listopadowego m.in. w relacjach pamiętnikarzy epoki]; Niebezpieczna pora Polaków [dot. obrazu powstania listopadowego w literaturze romantyzmu i w twórczości S. Wyspiańskiego]. – Troja po raz któryś... [dot. Wielkiej Emigracji]. – Największy skandal emigracji [dot. stosunku emigracji do towiańszczyzny]. – Na nowo stworzyć człowieka [dot.: S. Goszczyński: Dziennik Sprawy Bożej]. – Partykularyzm i uniwersalizm polskiego mesjanizmu. – Po 1863 [polemika z ideami romantyzmu i Wielkiej Emigracji]. – Spod ziemi [dot. powstania styczniowego w twórczości A. Struga, M.J. Wielopolskiej i S. Żeromskiego]: Wstrętni i święci; Koło losu; Cień powstania.

Przekłady

francuski

artykułu: Troja po raz któryś...: Troie, une fois de plus... [Przeł.] E. Destrée-Van Wilder. „Literary Studies in Poland”, Wrocław T. 18: 1987 s. 7-39.

10. Towiańczycy. [Studium]. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1989, 250 s.

Zawartość

Zawiera rozdziały: I. Dlaczego?. – II. Obraz człowieka. – III. Miejsce Polski. – IV. Sekta. – V. Mistrz. – VI. Towianistyczna trójca poetów. (Mickiewicz – Słowacki – Goszczyński): 1. Doświadczenie towianistyczne Adama Mickiewicza; 2. Wieszcz zdegradowany albo koncert z Adamem; 3. „Czuć prawdę życia własnego” (Słowacki); 4. „Jestem owocem jego misji...” (Goszczyński). – Zakończenie. Czarna i złota legenda.

11. Pan Tadeusz” Adama Mickiewicza. [Szkic]. Warszawa: Patria 1996, 35 s. Wyd. nast. tamże 1999.

12. Romantyzm. [Monografia]. [Autorzy:] A. Witkowska, R. Przybylski. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe 1996, 743 s. Wyd. nast. tamże: wyd. 2 1997, wyd. 3 1997, wyd. 4 1998, wyd. 5 1999, wyd. 6 2000, wyd. 7 2001, wyd. 8 2002, wyd. 9 2007, wyd. 10 2009.

Tu A. Witkowska: Wstęp, s. 9-38; Cz. 2. Romantyzm, s. 205-659.

Przekłady

angielski

przekł. fragmentu: Romanticism. [Przeł.] D. Sax. W: Ten centuries of Polish literature. Warszawa 2004 s. 149-171.

13. Cześć i skandale. O emigracyjnym doświadczeniu Polaków. [Studium]. Gdańsk: słowo/obraz terytoria 1997, 212 s.

Nagrody

W 1997 nagroda Fundacji W. i N. Turzańskich w Toronto oraz wyróżnienie Fundacji Kultury.

Zawartość

Wstęp. – Kultura samotnych mężczyzn: Mężczyźni wyruszają na Zachód; Klub zamiast rodziny; Życie w skupieniu religijnym; Odosobnienie z konieczności. – Przerwanych biografii ciąg dalszy: Z panicza na wyrobnika; Ustalić sobie los; Książka zamiast karabinu; Wspólnota starości. – Emigracyjny pitaval. – Przestrzeń zapomnienia. – Zakończenie.

14. Celina i Adam Mickiewiczowie. [Studium]. Kraków: Wydawnictwo Literackie 1998, 158 s.

15. Mickiewicz. Encyklopedia. [Współautorzy:] J.M. Rymkiewicz, D. Siwicka, M. Zielińska. Warszawa: Grupa Wydawnicza Bertelsmann Media, Horyzont 2001, 687 s.

Artykuły w czasopismach i książkach zbiorowych, m.in.

Literatura okresu Romantyzmu i Pozytywizmu w wydaniach „Naszej Biblioteki. [Współautor:] Z. Żabicki. Pamiętnik Literacki 1954 z. 3 s. 345-363.
Pod strzałami gromu. Pamiętnik Literacki 1956 z. specjalny s. 103-121 [dot.: A. Mickiewicz: Żeglarz].
Historiozoficzna lekcja romantyka. O wierszu „Do Joachima Lelewela” [A. Mickiewicza]. Pamiętnik Literacki 1961 z. 3 s. 24-49.
Tysiąc wierszy o sadzeniu grochu.... W: Studia z historii i teorii poezji. Seria 2. Wrocław 1970 s. 51-70 [dot. stosunku romantyków do modelu poematu opisowego].
Romantyczny naród: klęska i triumf. W: Problemy polskiego romantyzmu. Seria 1. Wrocław 1971 s. 7-47.
Antropocentričeskaja utopija v lekcijach Mickieviča o slavjanskich literaturach. W: Pol'skij romantizm i vostočnoslavjanskie literatury. Moskva 1973 s. 123-137.
Między sielanką a domem obłąkanych. Miesięcznik Literacki 1973 nr 3 s. 30-41.
O Mickiewiczowskim czytaniu „tekstu człowieka. W: Studia romantyczne. Wrocław 1973 s. 159-175.
Onirologia i oniromania. Teksty 1973 nr 2 s. 43-54.
Romantyzm. (Zarys problematyki i organizacja badań). Biuletyn Polonistyczny 1973 z. 49 s. 43-53.
Słowianie i stara Europa. (Wokół pojęcia romantycznego barbarzyństwa). W: Tradycja i współczesność. Wrocław 1978 s. 41-47; przekłady: rosyjski: Slavjane i „staraja Evropa”. W: Slavjanskie kul'tury v épochu formirovanija i razvitija slavjanskich nacij XVIII-XIX v. Moskva 1978 s. 225-229; francuski: Les Slaves et la vieille Europe. (Autour du concept de barbarie romantique). Przeł. L. Grobelak. „Literary Studies in Poland”, Wrocław T. 5: 1980 s. 45-55.
Descriptive poem. Przeł. L. Szwajcer. „Literary Studies in Poland”, Wrocław T. 4: 1979 s. 67-80.
W poszukiwaniu formuły gatunkowej eseju. Rocznik Naukowo-Dydaktyczny Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Krakowie 1980 z. 72 s. 113-127.
Jak Słowacki pisał Mickiewicza. W: Słowacki mistyczny. Warszawa 1981 s. 266-276.
Z zagadnień teorii eseju. (Na przykładzie twórczości Jana Parandowskiego). Ruch Literacki 1981 nr 2 s. 97-112.
Antoni Czajkowski; Paulina Wilkońska. W: Oficyna Literacka. Seria 3 t. 2. Kraków 1988 s. 351-372, 499-510.
Litewsko-białoruska przestrzeń idylliczna. Przegląd Wschodni 1991 t. 1 z. 1 s. 49-58.
Czytanie Mickiewicza – dzisiaj. W: Księga w 170 rocznicę wydania „Ballad i romansów” Adama Mickiewicza. Wrocław 1993 s. 11-20.
IBL – Instytut starszy od Akademii. „Nauka Polska1993 nr 1 s. 67-76.
Jak było, jak być powinno. Między historią a „Księgami pielgrzymstwa polskiego” [A. Mickiewicza]. Teksty Drugie 1993 nr 2 s. 19-30.
Dziko – pięknie – groźnie, czyli Ukraina romantyków. Teksty Drugie 1995 nr 2 s. 20-30.
Tajemnica małżeństwa Mickiewicza. „Res Publica Nowa1997 nr 12 s. 23-27, przedruk w: Tajemnice Mickiewicza. Warszawa 1999.
Czas przypomnieć ojców dzieje. W: Uczeni i ich badania. Warszawa 2002 s. 11-26.
Ja emigrant, czyli obcy. W: Inny, inna, inne. Warszawa 2004 s. 201-205 [dot. J.U. Niemcewicza].
Romanticism. [Przeł.] D. Sax. W: Ten centuries of Polish literature. Warszawa 2004 s. 149-171 .
Niech to stary Niemcewicz…Kresy2006 nr 4 s. 28-31.
Bogdan Jański, czyli kto? W: Album gdańskie. Gdańsk 2009 s. 225-232 [dot. działacza Wielkiej Emigracji po powstaniu listopadowym we Francji].
Czar gawędy, czyli polskość absolutna. W: Stolice i prowincje kultury. Warszawa 2012 s. 116-120.

Prace edytorskie i redakcyjne

1. Wybór pism Filomatów. Konspiracje studenckie w Wilnie 1817-1823. Oprac. [i wstęp]: A. Witkowska. Wyd. 2 zmienione Wrocław: Wydawnictwo Ossolineum 1959, CCIX, 483 s. Biblioteka Narodowa I, 77. Wyd. nast. Wrocław; Warszawa: Wydawnictwo Ossolineum we współpracy z De Agostini Polska 2005, CLXVI, 423 s.
2. K. Brodziński: Wybór pism. Oprac. [i wstęp]: A. Witkowska. Wrocław: Wydawnictwo Ossolineum 1966, CXLII, 488 s. Biblioteka Narodowa I, 191.
3. Polski romans sentymentalny. L. Kropiński: Julia i Adolf; F. Bernatowicz: Nierozsądne śluby. Oprac. [i wstęp]: A. Witkowska. Wrocław: Wydawnictwo Ossolineum 1971, X, 351 s. Biblioteka Narodowa I, 206.
4. Ja, głupi Słowianin. [Antologia]. [Wybór, oprac. i wstęp:] A. Witkowska. Kraków: Wydawnictwo Literackie 1980, 449 s.
Tu wstęp A. Witkowskiej pt. W mitycznej krainie Popiela i Piasta, s. 7-52.
5. Zwierciadła Północy. [T.] 2. Związki i paralele literatur polskiej i skandynawskiej. Red.: R. Górski, N.A. Nilsson, L. Vinge, A. Witkowska. Warszawa: Wydawnictwo IBL 1992, 194 s.
6. Idylla polska. Antologia. Wybór tekstów: A. Witkowska przy współudziale I. Jarosińskiej. Wstęp: A. Witkowska. Komentarz: I. Jarosińska. Wrocław: Wydawnictwo Ossolineum 1995, LVI, 489 s. Biblioteka Narodowa I, 284.

Omówienia i recenzje

Ankieta dla IBL PAN 1975.

Autor o sobie

A. Witkowska: Mickiewicz. Encyklopedia. Działalność Naukowa 2001 z. 11 s. 20-22.

Wywiady

Dlaczego romantyzm? Rozm. A. Bernat. Nowe Książki 1988 nr 3.
Nie będziemy emigrować już nigdy? Rozm. E. Berberyusz. Tygodnik Powszechny 1995 nr 46 [wywiad na temat romantycznego i późniejszych doświadczeń emigracyjnych Polaków].
Sprzeczności Mickiewicza. Rozm. D. Sosnowska. Kresy 1998 nr 2.

Słowniki i bibliografie

Słownik współczesnych pisarzy polskich. Seria 2. T. 3. Warszawa 1980 (B. Winklowa).
Literatura polska XX wieku. Przewodnik encyklopedyczny. T. 2. Warszawa 2000 (K. Nadana).

Ogólne

Artykuły

M. Strzyżewski: Archiwalna glosa do książki Aliny Witkowskiej. (Szkic o Michale Podczaszyńskim). PAL Przegląd Artystyczno-Literacki 1997 nr 10.
B. Frankowska: Pożyteczne ćwiczenie wyobraźni. Nowe Książki 1998 nr 12.
M. Bieńczyk: Uważność. Alina Witkowska (1928-2011). Znak 2011 nr 7/8.
M. Głowiński: Alina Witkowska (1928-2011). Nauka 2011 nr 2.
I. Jarosińska: Nie o każdym śpiewają pieśni…. Profesor Alina Witkowska (1928-2011). Teksty Drugie 2011 nr 3.
Materiały Aliny Witkowskiej (1928-2011). Powst. 2011 [on-line]. [Dostęp: 27 stycznia 2020]. Dostępny w Internecie: ibl.waw.pl/alinaedwardawitkowska.pdf [zawiera też szkic biograficzny o A. Witkowskiej].

Rówieśnicy Mickiewicza

M. Janion: Życiorys jednego pokolenia. Nowa Kultura 1962 nr 43.
S. Treugutt: Zakon przyjaciół. Przegląd Kulturalny 1962 nr 47.
W. Weintraub: Filomaci na nowo odczytani. Wiadomości”, Londyn 1962 nr 46.
M. Żmigrodzka: Pokolenie przełomu. Nowe Książki 1962 nr 23.
J.Z. Nowak. „Ruch Literacki1963 nr 5/6.
I. Stasiewicz. „Kwartalnik Historii Nauki i Techniki1963 nr 2.
W. Billip. „Pamiętnik Literacki1965 z. 2.
A. Budzyński: Utopiści z litewskiej prowincji. Trybuna 1999 nr 14.

Kazimierz Brodziński

J. Kwiatkowski. „Życie Literackie1969 nr 28.
Z. Libera. „Nowe Książki1969 nr 18.
Z. Łapiński. „Tygodnik Powszechny1969 nr 10.
R. Skręt. „Pamiętnik Literacki1969 z. 4.
S. Walkowiak: Comme un bijou. Współczesność 1969 nr 9.
M. Komar. „Twórczość1970 nr 7/8.

Sławianie, my lubim sielanki...

A. Baranowska: Jacy jesteśmy Polacy. Nowe Książki 1972 nr 21.
J. Michałowska. „Tygodnik Powszechny1972 nr 36.
M. Janion: Temat polski. Teksty 1973 nr 1.
S. Stabryła: Mit słowiańskiej Arkadii. Twórczość 1973 nr 3.
M. Maciejewski. „Pamiętnik Literacki1974 z. 3.
J. Pieszczachowicz: Słowianie i sielanki. W tegoż: Na widnokręgu historii. Kraków 1988.

Mickiewicz. Słowo i czyn

M. Danilewicz Zielińska. Kultura”, Paryż 1975 nr 11.
J. Walc: Czy taki wielki posąg z jednej bryły?Polityka1975 nr 45.
W. Weintraub: Słowo i czyn Mickiewicza. Literatura 1975 nr 51/52.
S. Chwin: Z Zaosia do Europy, czyli o romantyzmie uniwersalistycznym. Twórczość 1976 nr 2.
K. Górski: W obronie Celiny Mickiewiczowej. Pamiętnik Literacki 1976 z. 4.
L. Kamiński: Od filomaty do „błędnego rycerza rewolucji. Nowe Książki 1976 nr 3.
C. Zgorzelski: Mickiewicza osobowość twórcza. Tygodnik Powszechny 1976 nr 9.
M. Maciejewski: Mickiewiczowskie „słowo i czyn” w interpretacji Aliny Witkowskiej. Teksty 1977 nr 3.
P. de Laval. „Rocznik Białostocki1991 t. 17.
[T. Fiałkowski] Lektor: Mickiewicz. Tygodnik Powszechny 1998 nr 32.

Literatura romantyzmu

W.J. Podgórski: Wierna romantyzmowi. Nowe Książki 1988 nr 3 [dot. wyd. 2, dot. też: Wielkie stulecie Polaków].
J. Maj: Historia literatury jako fałszowanie. Słowacki Miłosza, Słowacki Witkowskiej oraz Słowacki Rymkiewicza. Orbis Linquarum 2015 vol. 43 [dot. też: Cz. Miłosz: History of Polish literature; J.M. Rymkiewicz: Słowacki – encyklopedia].

Wielkie stulecie Polaków

K. Koźniewski: Straszne stulecie Polaków. Polityka 1987 nr 52.
T. Miłkowski: Państwo duchowe Polaków. Kultura 1987 nr 37.
G. Borkowska: Między Paryżem a Warszawą. Res Publica 1988 nr 6.
A. Fabianowski: Wielkie trzydziestolecie Polaków. Przegląd Humanistyczny 1988 nr 8/9.
M. Kalinowska. „Pamiętnik Literacki1988 z. 3.
M. Kisiel: Okruchy romantyczne. Życie Literackie 1988 nr 9.
W. Pawłowski: Upiorny wiek XIX. Literatura 1988 nr 2.
W.J. Podgórski: Wierna romantyzmowi. Nowe Książki 1988 nr 3 [dot. też: Literatura romantyzmu. Wyd. 2].
• [B. Rogatko] M. Ruszkowski: Mit ocalenia. Kultura”, Paryż 1988 nr 4.
Z. Baran: Piękni romantyczni... Brulion 1989 nr 10.
K. Buczyński: Sporne stulecie Polaków. Życie i Myśl 1989 nr 4.
M. Jeremicz: Żywioł duchowy czy siła fatalna. Studia Filozoficzne 1989 nr 9.

Towiańczycy

T. Miłkowski: W kręgu Mistrza i Wieszcza. Kultura 1989 nr 42.
D. Pawelec: Powrót mistrza Andrzeja. Twórczość 1989 nr 12.
W. Pyczek: Utopia towianizmu. Zeszyty Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego 1989 z. 1/4.
M. Dernałowicz. „Pamiętnik Literacki1991 z. 1.

Romantyzm [Monografia]

J. Bachórz. „Teksty Drugie1997 nr 3.
C. Chlebowski: Na półwiecze. Tygodnik Solidarność 1997 nr 13.
[T. Fiałkowski] Lektor: Brakujące ogniwo. Tygodnik Powszechny 1997 nr 13.
Z. Libera: Nowa synteza polskiego romantyzmu. Sycyna 1997 nr 10.
M. Piasecki: Dwoista synteza. Gazeta Wyborcza 1997 nr 25.
H. Zaworska: Romantyczna przygoda. Gazeta Wyborcza 1997 nr 36 dod.Książkinr 2.
M. Duda: Romantyzm Aliny Witkowskiej i Ryszarda Przybylskiego. Język Polski w Szkole Średniej 1998 z. 3.
M. Piechota: Romantyzm klasycyzmem podszyty. Śląsk 1998 nr 1.

Cześć i skandale

H.B. Klein: Pułapka losu: emigracja. „Nowy Dziennik”, Nowy Jork 1999 nr z 8 I dod. „Przegląd Polski”.
M. Adamiec: Wielkiej Emigracji portret własny. Twórczość 1997 nr 11.
[T. Fiałkowski] Lektor: Emigracja jako forma życia. Tygodnik Powszechny 1997 nr 27.
W. Szymborska: Ci inni. „Gazeta Wyborcza1997 nr 187 dod. „Książki” nr 8, przedruk w tejże: Nowe lektury nadobowiązkowe. Kraków 2002.
H. Zaworska: Emigracja od podszewki. Gazeta Wyborcza 1997 nr 163 dod. „Książki”.
M. Dernałowicz: Codzienność Wielkiej Emigracji. Więź 1998 nr 7.
E. Pustuła. „Przegląd Humanistyczny1998 nr 5/6.
K. Rutkowski: Na nie swoich schodach albo życie codzienne polskiej emigracji. Twórczość 1998 nr 2.
Z. Wójcicka: Bohaterowie bez koturnów. Pogranicza 1998 nr 3.
D. Sosnowska: Mała Wielka Emigracja?Znak1999 nr 3.
W. Zajewski. „Universitas Gedaniensis1999 nr 1/2.

Celina i Adam Mickiewiczowie

M. Kuziak: Dwie opowieści o Mickiewiczu. Dekada Literacka 1998 nr 12 [dot. też T. Łubieński: M. jak Mickiewicz].
H. Zaworska: Kobieta szamana. Gazeta Wyborcza 1998 nr 254.
M. Grodzka: Piękna dziwaczka” i wieszcz narodowy. Res Publica Nowa 2000 nr 7.
R. Jochymek: Między życiem a literaturą. Opcje 2000 nr 1.

Mickiewicz. Encyklopedia

R. Lis: Pomnikowo i zwyczajnie. Gazeta Wyborcza 2001 nr 302.
K. Masłoń: Mickiewiczowska encyklopedia. Rzeczpospolita 2001 nr 274.
W. Chełminiak: Kilogram wieszcza. Wprost 2002 nr 2.
I. Grudzińska-Gross: Zjawisko Mickiewicz. Res Publica Nowa 2002 nr 7.
W. Hajduk-Gawron: Romantyzm i Mickiewicz w opracowaniach. Postscriptum 2002 nr 4.
E. Hoffmann-Piotrowska: Mickiewicz alfabetycznie uporządkowany. Przegląd Humanistyczny 2002 nr 3.
Z. Romanowski: Mickiewicz na cztery głosy. Twórczość 2002 nr 11/12.
E. Szymanis: Encyklopedia z duszą. Nowe Książki 2002 nr 4.
W. Szymborska: Kominek. Gazeta Wyborcza 2002 nr 121 [z cyklu: Lektury nadobowiązkowe].

Zob. też Autor o sobie.

Wybór pism Filomatów

W. Billip. „Pamiętnik Literacki1959 z. 1.
A. Kamiński. „Przegląd Historyczno-Oświatowy1960 nr 2.
K. Kostenicz. „Pamiętnik Literacki1960 z. 4.