WITCZAK Tadeusz

Urodzony 19 grudnia 1927 w Zegrzu Północnym (pod Warszawą); syn Rocha Witczaka, zawodowego podoficera Wojska Polskiego, i Franciszki z domu Baska. Mieszkał wraz z rodzicami w Zegrzu Południowym i tam też pozostał po wybuchu II wojny światowej. W czasie okupacji niemieckiej, jesienią 1941 rozpoczął naukę w Zawodowej Szkole Mechanicznej w Warszawie. Równocześnie włączył się w działalność konspiracyjną, najpierw jako członek Polskiego Związku Powstańczego, a od 1943 Armii Krajowej (AK). W 1942/43 na polecenie podziemnych władz oświatowych prowadził w Zegrzu tajne koło samokształceniowe z programem niższych klas gimnazjum. Po ukończeniu kursu partyzanta AK służył od sierpnia 1944 w oddziale „Koraba”, działającym niedaleko Warszawy (rozproszonym wkrótce przez wojska niemieckie w czasie nieudanej próby niesienia pomocy powstańcom warszawskim). W początkach września tegoż roku został zatrzymany i wywieziony do Niemiec. Przebywał w obozach pracy, kolejno we Frankfurcie nad Odrą, Esslingen pod Stuttgartem, a potem w Bawarii, gdzie doczekał wyzwolenia. Latem 1945 przedostał się do Włoch i wstąpił do 2. Korpusu Polskiego (16. Pomorskiej Brygady Piechoty 2. Warszawskiej Dywizji Pancernej). Tam też ukończył w 1946 szkołę podoficerską i podjął naukę w gimnazjum, którą kontynuował do 1947 w Wielkiej Brytanii. W lipcu 1947 powrócił do Polski i przez rok uczęszczał do Liceum Ogólnokształcącego Związku Uczestników Walki Zbrojnej o Niepodległość i Demokrację w Kościerzynie. W 1948 zdał maturę i rozpoczął studia z zakresu filologii polskiej na Uniwersytecie Poznańskim (od 1955 Uniwersytet im. Adama Mickiewicza, UAM). Brał udział (od 1950) w przygotowaniu powstającej w Instytucie Badań Literackich Polskiej Akademii Nauk (IBL PAN) Bibliografii literatury polskiej „Nowy Korbut”; był współautorem tomów Piśmiennictwo staropolskie (t. 1-3 wyd. 1963-65) oraz sekretarzem zespołu. W 1952 uzyskał magisterium. W tymże roku debiutował artykułem pt. Gdańska „Tragedia o bogaczu i Łazarzu” w rękopisie z r. 1643 oraz recenzją antologii pt. Najstarsza poezja polsko-łacińska (do połowy XVI wieku), zamieszczonymi na łamach „Pamiętnika Literackiego” (z. 1/2); z pismem tym współpracował także w następnych latach; artykuły, rozprawy i recenzje dotyczące głównie literatury i teatru w okresie staropolskim publikował nadto m.in. w „Pamiętniku Teatralnym” (od 1954). W 1953 ożenił się z Krystyną Marią Ambroży, ekonomistką. W 1954-61 zatrudniony był w IBL (początkowo jako asystent, potem adiunkt). W 1955 został członkiem Komisji Filologicznej Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk (PTPN), w 1975 komitetu redakcyjnego serii Prace Komisji Filologicznej PTPN, w 1980 Wydziału Filologiczno-Filozoficznego PTPN. W 1958 otrzymał stanowisko adiunkta w Katedrze Literatury Polskiej UAM. W 1960 na podstawie rozprawy pt. Teatr i dramat staropolski w Gdańsku (promotor prof. Roman Pollak) uzyskał na UAM stopień doktora. Odbył podróże naukowe, m.in. do Pragi (1957) i Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich (1964). W 1964-71 prowadził Punkt Konsultacyjny Studium Zaocznego Filologii Polskiej UAM w Zielonej Górze i Poznaniu. W 1965, jako członek zespołu autorskiego opracowania Bibliografia literatury polskiej „Nowy Korbut”. Piśmiennictwo staropolskie, otrzymał nagrodę im. A. Brücknera przyznaną przez Wydział I Nauk Społecznych PAN. Od 1966 pracował na UAM jako starszy wykładowca; w 1970 został mianowany docentem. W 1971-73 pełnił funkcję zastępcy dyrektora Instytutu Filologii Polskiej UAM. W 1972 został członkiem komitetu redakcyjnego serii wydawniczej IBL Biblioteka Pisarzów Polskich; należał też od 1982 do komitetu redakcyjnego (zaprojektowanej w obrębie tej serii) edycji sejmowej Dzieł wszystkich Jana Kochanowskiego. W 1973 zainicjował powstanie „Studiów Polonistycznych” i współredagował ten rocznik do 1994. Był członkiem Komisji Kultury Antycznej PAN Oddziału w Poznaniu (od 1973). W 1974 habilitował się na UAM, przedstawiając rozprawę pt. Studia nad twórczością Mikołaja Reja. Od 1976 brał udział (jako redaktor działu piśmiennictwa staropolskiego i jeden ze współautorów) w opracowywaniu powstającego w IBL PAN przewodnika biobibliograficznego Pisarze polscy (gotowy w maszynopisie w 1987; zmieniony i uzupełniony od 2000 wydawany pt. Dawni pisarze polscy). Odbywał kolejne zagraniczne podróże naukowe, m.in. do Szwecji (1975), Republiki Federalnej Niemiec (kilkakrotnie w 1978-84) i Niemieckiej Republiki Demokratycznej (1978, 1983); od 1989 wielokrotnie do Austrii. W 1982-84 wchodził w skład Rady Wydawniczej UAM. Był współautorem (wraz z Michałem Witkowskim) programu pięcioletnich studiów bibliotekoznawczych na UAM, a następnie w 1988 kierował Zakładem Bibliotekoznawstwa i Dokumentacji. W 1989 otrzymał tytuł profesora nadzwyczajnego. W 1990-93 był dyrektorem Instytutu Filologii Polskiej UAM, w 1991-99 kierownikiem Zakładu Literatury i Kultury Staropolskiej. W 1993-96 zasiadał w Senacie UAM. W 1999 przeszedł na emeryturę. Wyróżniony m.in. odznaką „Za Zasługi w Rozwoju Województwa Poznańskiego” (1981) oraz Złotym Krzyżem Zasługi (1981), Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski (1989), Medalem Komisji Edukacji Narodowej (1998). Zmarł 29 marca 2018 roku w Poznaniu.