WIRTH Andrzej

Urodzony 10 kwietnia 1927 we Włodawie (Lubelskie); syn Tadeusza Wirtha, oficera i Ireny z Wyrzykowskich. W czasie okupacji niemieckiej mieszkał w Warszawie, gdzie uczęszczał na tajne komplety Gimnazjum im. Stefana Batorego. Brał udział w powstaniu warszawskim, po jego upadku przebywał pod Krakowem. Po zakończeniu wojny w 1945 zamieszkał w Łodzi i kontynuował naukę w Liceum Humanistycznym im. S. Żeromskiego, gdzie zdał maturę. Studiował filozofię, początkowo na Uniwersytecie Łódzkim, a następnie na Uniwersytecie Warszawskim; w 1951 otrzymał magisterium. Debiutował w 1947 wierszami pt. Pomidor w słońcu i Dziwy nieba, opublikowanymi na łamach dwutygodnika „Warszawa” (nr 8). W 1949-50 był asystentem w Muzeum Narodowym, a w 1951-52 współpracownikiem Państwowego Instytutu Sztuki w Warszawie. Jako tłumacz literatury niemieckiej debiutował w 1951 przekładem wiersza J. Bechera pt. Pochwała twórcy, ogłoszonym w tygodniku „Po prostu” (nr 30). Artykuły, recenzje i przekłady drukował na łamach wielu czasopism, m.in. „Tygodnika Powszechnego” (1947-49), „Nowej Kultury” (1950-63), „Po prostu” (1951-52, 1955), „Przeglądu Kulturalnego” (1952-55), „Teatru” (1955-57). Zawarł związek małżeński z Alicją Tomaszewską, architektem. W 1956-57 przebywał na zaproszenie Bertolta Brechta w Berlinie, jako stypendysta Deutsche Akademie der Künste; drukował na łamach pisma „Sinn und Form” i „Neue Deutsche Literatur”. Od 1957 uczestniczył w corocznych sympozjach krytycznych Grupy 47 w Niemczech. Od 1957 współpracował z miesięcznikiem „Dialog” (z przerwami do 1965) oraz z tygodnikiem „Polityka” (do 1960; w 1957 m.in. cykl felietonów pt. Zapiski z podróży), w którym do 1959 kierował działem kulturalnym. W 1959 został członkiem Związku Literatów Polskich (ZLP). W 1960-63 pełnił funkcję kierownika działu krytyki teatralnej tygodnika „Nowa Kultura”. Drukował też ponownie w 1962-65 recenzje i artykuły w „Teatrze.” W 1961-63 współpracował z Pracownią Literatury Współczesnej Instytutu Badań Literackich (IBL) Polskiej Akademii Nauk (PAN). W 1965 otrzymał na Uniwersytecie Wrocławskim doktorat na podstawie rozprawy pt. Struktura stereometryczna sztuk Brechta (promotor doc. dr hab. Mieczysław Urbanowicz). Od tegoż roku należał do Polskiego PEN Clubu (członek do 1973). W 1965-66 był adiunktem w IBL PAN. W semestrze zimowym 1965/66 prowadził seminarium w katedrze literaturoznawstwa Technische Universität w Berlinie Zachodnim. Wiosną 1966 wyjechał do Stanów Zjednoczonych, gdzie w semestrze 1966/67 wykładał jako visiting professor komparatystykę literacką na University of Massachusetts w Amherst, a w 1967-70 na wydziale dramatu Uniwersytetu Stanforda w Kalifornii. W 1970 został profesorem zwyczajnym literatury porównawczej i teatru w City University of New York, Graduate Center i Lehman College, gdzie wykładał do 1976. Wykładał także gościnnie na uniwersytetach amerykańskich: Harvard University w Cambridge, Yale University w New Haven, angielskich: London University, St. Antony’s College w Oxfordzie i w zachodnioniemieckim Freie Universität Berlin. W 1970 został skreślony z listy członków ZLP, a jego nazwisko zostało objęte zapisem cenzury. Publikował w specjalistycznej prasie anglojęzycznej i niemieckiej. Od 1973 prowadził eksperymenty parateatralne, początkowo w środowisku studentów wydziału tańca City University of New York, opierając się na teorii sztuki dydaktycznej (Lehrstücke) Bertolta Brechta. W 1982 został powołany na stanowisko profesora w katedrze teatrologii w Justus Liebig Universtät w Gissen. W tymże roku założył tam pierwszy w Niemczech Institut für Angewandte Theaterwissenschaft (Instytut Teatrologii Stosowanej) i do przejścia na emeryturę w 1992 pełnił funkcję jego dyrektora. W tymże roku zamieszkał w Berlinie. Jest członkiem zwyczajnym Akademie der Künste Mannheim oraz old fellow St. Antony’s College w Oxfordzie i Wissenschaftskolleg zu Berlin. Okresowo mieszkał w Wenecji. Zmarł 10 marca 2019 Berlinie.