BIO
Urodzony 17 czerwca 1882 w Warszawie; syn Dawida Winawera i Rozalii z Moszkowskich. W 1901 ukończył Gimnazjum Wojciecha Górskiego w Warszawie i wstąpił na Wydział Maszyn Politechniki Warszawskiej. Utworzył wraz z Kazimierzem Wroczyńskim i Tadeuszem Radwańskim klub poetów-satyryków Igrce-sowizdrzały, dla którego pisał wiersze, pieśni i piosenki. Wspólnie z Kazimierzem Wroczyńskim pracował nad powieścią pt. Huldra (nieukończona) oraz jednoaktówką pt. 100 km na godzinę (zaginiona). Debiutował w 1904 przekładem prozy L. Andriejewa pt. W mglistą dal, ogłoszonym na łamach „Prawdy” (nr 28-30). Po zamknięciu w listopadzie 1905 Politechniki wyjechał do Szwecji i pracował krótko jako robotnik praktykant w zakładach metalowych. Z powodu choroby płuc opuścił Szwecję i udał się do Serbii. W maju 1906 zamieszkał w Heidelbergu i podjął studia na tamtejszym uniwersytecie. W 1909 doktoryzował się w zakresie nauk fizycznych na podstawie pracy pt. Dielektrische Untersuchungen, insbesondere an Erdalkaliphosphoren (promotor prof. Philipp Lenard). Równocześnie nadal wspólnie z K. Wroczyńskim pisał sztuki teatralne. Następnie przebywał w Amsterdamie i do 1911 był asystentem fizyka, laureata nagrody Nobla prof. Petera Zeemana, a w 1912-15 pracował jako asystent w Instytucie Fizyki we Frankfurcie nad Menem. W tym czasie ogłaszał prace naukowe z zakresu fizyki w języku niemieckim. Po wybuchu I wojny światowej został w 1916 internowany przez Niemców i odesłany do Warszawy. Od kwietnia tego roku do stycznia 1921 pracował jako asystent w Zakładzie Fizyki Politechniki Warszawskiej. Równocześnie kontynuował twórczość literacką. Prozę, liczne artykuły, felietony i recenzje teatralne drukował m.in. w „Sowizdrzale” (1917-19; podpisany: Chryzostom Pindar, Chryzpe, -chryzpe-) i „Rewii” (1919-20; podpisany: B...r W....r, Br-w-er, Br...Wr...). Zrezygnowawszy z pracy naukowej, rozpoczął ożywioną działalność w zakresie popularyzacji najnowszych osiągnięć nauki, ogłaszając liczne felietony w prasie i radiu. Współpracował stale z pismami: „Kurier Polski” (1920-25; także pod pseudonimem Bru-wer), „Głos Polski” (1922-23), „Wiadomości Literackie” (1924, 1927, 1930-32, 1937-39; tu m.in. w 1938-39 cykl pt. Muszle na wybrzeżu), „Głos Prawdy” (1926-28; tu m.in. stały dział felietonów pt. Boczna antena), „Nowy Kurier Polski” (1926), „7 Dni” (1929-31), „Światowid” (1931-33; w 1931 cykl felietonów pt. Z dziedziny odkryć i wynalazków), „Świat” (1933-35), „Kurier Poranny” (1934-37; tu cykl felietonów pt. Boczna antena) oraz „Film” (1937-39). Po wybuchu II wojny światowej przedostał się do Lwowa zajętego wkrótce przez Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich, gdzie podjął pracę asystenta w instytucie fizyki. We wrześniu 1940 został członkiem Związku Pisarzy Radzieckich Ukrainy. Po wybuchu wojny niemiecko-radzieckiej w czerwcu 1941 powrócił do Warszawy. Przebywał w getcie warszawskim i pracował m.in. w instytucie szkolenia nauczycieli oraz w laboratorium rafinacji cukru. Wydostawszy się stamtąd w 1942 przy pomocy rodziny i przyjaciół, ukrywał się pod nazwiskiem Edward Lasocki. Od jesieni 1942 pracował w firmie budowlanej Hoch-Tief-und Bauunternehmung T. Lisiecki najpierw w Hrubieszowie jako urzędnik biurowy, potem we wsi Bohorodyca, gdzie prowadził księgowość budowy mostu kolejki wąskotorowej na rzece Huczwa, a od zimy tegoż roku na budowie w okolicy Opola Lubelskiego. Aresztowany na skutek denuncjacji, został wywieziony prawdopodobnie do obozu zagłady w Treblince, skąd udało mu się wydostać. Pracował następnie jako dozorca przy robotach drogowych. Zmarł 11 kwietnia 1944 w szpitalu w Opolu Lubelskim.
W 1960-72 przyznawana była przez redakcję „Kuriera Polskiego”, przy udziale Naczelnej Organizacji Technicznej i Polskiego Radia, nagroda im. B. Winawera za prace popularyzatorskie z zakresu nauk matematyczno-przyrodniczych i techniki.
Twórczość
1. Konstytucja z nahajką. Piosenki na dziś i na jutro. [Autorzy: B. Winawer] -brw-, [T. Radwański] Stach Rokita. Warszawa: Wydawnictwo Socjaldemokracji Królestwa Polskiego i Litwy [1906], 15 s.
2. Notatnik Szymona de Geldern. [Powieść]. Warszawa-Lwów: Drukarnia P. Laskauera i Spółka 1907, 87 s.
3. Gaudeamus. Krotochwila w 3 aktach. [Współautor:] K. Wroczyński. Powst. Heidelberg ok. 1908. Prapremiera: Warszawa, Teatr Zjednoczony 1912.
4. Niziny. Sztuka w 4 aktach. Prapremiera: Warszawa, Teatr Mały 1910.
5. Losy Europy. Groteska w 3 aktach. Powst. Amsterdam 1911. Prapremiera: Warszawa, Teatr Mały 1913.
6. Upadek domu Abendstern. Komedia w 1 akcie. Prapremiera: Łódź, Teatr Miejski 1912.
7. Lew spod Czinape. Farsa w 1 akcie. Prapremiera: Warszawa, Teatr Nowoczesny 1913.
8. Mąż ewakuowany. Komedia w 1 akcie. Prapremiera: Warszawa, Teatr Mały 1916. Telewizja Polska 1957.
9. Rokowania pokojowe. Groteska w 3 aktach. Prapremiera: Warszawa, Teatr Letni 1917.
10. Rycerz z łabędziem. Romantyczna historia w 3 aktach. Prapremiera: Warszawa, Teatr Rozmaitości 1918.
11. Jak wygląda Łypkowski? Tragifarsa w 1 odsłonie. Prapremiera: Warszawa, Teatr Qui pro Quo 1919. Druk zob. poz. ↑WINAWER Bruno: Groteski. Warszawa: B. Rudzki [1921], 64 s.↑WINAWER Bruno: Groteski. Warszawa: B. Rudzki [1921], 64 s.s. 32-51. Radio (Wilno) 1928.
12. Roztwór prof. Pytla. Humoreska w 3 aktach. Prapremiera: Kraków, Teatr Bagatela 1919. Wyd. pt. Roztwór Pytla. Lwów: Odrodzenie 1922, 84 s. Wyd. nast. Katowice: Odrodzenie [1946].
13. Groteski. Warszawa: B. Rudzki [1921], 64 s.
Zawartość
14. Księga Hioba. Komedia w 3 aktach. Prapremiera: Kraków, Teatr Miejski im. J. Słowackiego 1921. Wyd. z podtytułem Komedia nudna w 3 aktach. Warszawa: Nakład autora 1921, 72 s. Telewizja Polska 1965.
Przekłady
angielski
chorwacki
szwedzki
15. Pierwsza sprawa kryminalna. Humbug w 1 odsłonie. Powst. ok. 1921. Druk zob. poz. ↑ s. 15-31. Prapremiera: Warszawa, Teatr Qui pro Quo 1923. Polskie Radio 1928.
16. Promienie FF. Komedia w 3 aktach. Prapremiera: Kraków, Teatr Miejski im. J. Słowackiego 1921. Druk zob. poz. ↑ s. 5-95. Polskie Radio 1929.
17. Tematy i wariacje. Warszawa: S-ka Akcyjna „Drukarnia Polska w Białymstoku” 1921, 64 s.
Zawartość
18. Ślepa latarka. Powieść. „Kurier Lwowski” 1922 nr 44-94. Wyd. osobne Lwów: Polskie Wydawnictwo „Nowa Era” 1922, 167 s. Wyd. nast. [Warszawa:] Biblioteka Groszowa [1926].
19. R.H. Inżynier. Komedia w 3 aktach. Prapremiera: Lwów, Teatr Mały 1923. Wyd. Lwów: Odrodzenie 1924, 88 s. Polskie Radio 1929. Telewizja Polska 1972 .
Przekłady
chorwacki
niderlandzki
Adaptacje
radiowe
20. Szopka Pikadora. [Współautorzy:] A. Słonimski, J. Tuwim. Prapremiera: Warszawa, cukiernia „Ziemiańska” 1923.
21. Cichy alarm. [Felietony]. Warszawa: Księgarnia M. Ostaszewskiej i S-ki 1924, 117 s.
22. Jeszcze o Einsteinie. Teoria względności z lotu ptaka. Warszawa: Polska Składnica Pomocy Szkolnych 1924, 31 s.
23. A w domu najlepiej. Bluetka w 1 akcie. Prapremiera: Warszawa, Teatr Szkarłatna Maska 1925.
Wystawienia następne
24. Lepsze czasy. (Wyciąg fortepianowy). Warszawa: E. Wende i Ska [1925], 180 s.
Zawartość
25. Znajomek z Fiesole. Sztuka w 3 aktach. Prapremiera: Poznań, Teatr Nowy 1925. Wyd. z podtytułem Gawęda zimowa Warszawa: Wesoła Biblioteka [1925], 136 s. Polskie Radio 1931. Telewizja Polska 1990.
26. Frydląd junior. Komedia w 3 aktach. Prapremiera: Lwów, Teatr Nowości 1926. Wyd. Warszawa: Biblioteka Domu Polskiego 1928, 128 s.
Wystawienia następne
27. Promienie FF i inne morały. Warszawa: Biblioteka Groszowa [1926], 157 s.
Zawartość
28. Boczna antena. Ostatnie biuletyny z frontów wieczystych. Warszawa: Biblioteka Groszowa 1927-1928.
Seria I. Warszawa [1926]. Wyd. nast. przejrzane i uzupełnione Warszawa: Biblioteka Groszowa [1927], 183 s.
Seria II. Warszawa: Biblioteka Groszowa [1927], 176 s.
Wyd. łączne przejrzane i uzupełnione Seria I-II. Warszawa: Biblioteka Groszowa [1928], 183 + 248 s.
29. Dług honorowy. Powieść. „Głos Prawdy” 1928 nr 120-170. Wyd. osobne Warszawa: Rój 1929, 212 s. Wyd. nast. Warszawa: Czytelnik 1960.
30. Bilion słońc. Warszawa: Rój [1929], 95 s.
31. Dodatek nadzwyczajny. Warszawa: Biblioteka Groszowa [1929], 157 s.
32. Telegramy z Kosmosu. Warszawa: Rój [1929], 96 s.
33. Syn woziwody. Warszawa: Rój [1930], 95 s.
34. Trzysta milionów koni. Warszawa: Biblioteka Groszowa [1930], 197 s.
35. Turnieje maszyn. Warszawa: Rój [1930], 94 s.
36. Zły szeląg. Komedia w 3 aktach. Prapremiera: Kraków, Teatr im. J. Słowackiego 1930.
37. Bohater mechaniczny. Warszawa: Rój [1931], 96 s.
38. [Dialogi do filmu:] Kobieta, która się śmieje. Ekranizacja 1931.
39. Łono natury. Warszawa: Rój [1931], 39 s.
40. Po prostu dureń. Komedia w 3 aktach. Prapremiera: Kraków, Teatr im. J. Słowackiego 1931. Wyd. pt. Po prostu truteń. Warszawa: Rój 1932, 85 s. Polskie Radio 1932. Wyst. pt. Po prostu truteń. Telewizja Polska 1989.
Wystawienia następne
41. Ząb czasu. Warszawa: Rój [1931], 95 s.
42. Co dzień – epoka. Warszawa: Rój [1932], 92 s.
43. Od bieguna do bieguna. Warszawa: Rój [1932], 94 s.
44. Tempo! Warszawa: Rój [1932], 92 s.
45. Fala 1141, 8. Warszawa: Rój [1933], 94 s.
46. Smaczny chleb kłamstwa. Komedia w 3 aktach. Prapremiera: Warszawa, Teatr Letni 1933. Polskie Radio 1933.
Nagrody
47. Śpiew drutów. [Felietony]. Warszawa: J. Przeworski 1934, 232 s.
48. Literaturę trzeba przewietrzyć. [Felietony]. Warszawa: Wydawnictwo Współczesne [1935], 266 s. Wyd. skrócone Wilno: Biblioteka „Kuriera Wileńskiego” 1935, 154 s.
50. Obrona Keysowej. Komedia w 3 aktach. Prapremiera: Lwów, Teatr Rozmaitości 1935. Wyd. Warszawa: Świat [1935], 96 s. Wyd. nast. Warszawa: Rój 1936. Telewizja Polska 1996.
51. Doktor Przybram. Powieść. Warszawa: Księgarnia Biblioteki Dzieł Wyborowych [1924], 144 s. Wyd. nast.: Warszawa: Wydawnictwo Biblioteki Groszowej [1925]; Łódź: Republika 1936; Warszawa: Czytelnik 1961. Por. Słuchowiska radiowe.
52. Podróże na gapę. Warszawa: Wydawnictwo Współczesne [1936], 271 s. Wyd. skrócone Łódź: Biblioteka „Echa Polskiego” 1936, 160 s.
53. Ryk byłego lwa. Komedia w 3 aktach. Prapremiera: Warszawa, Teatr Mały 1936.
Adaptacje
radiowe
54. Cztery kąty widzenia. Warszawa: Wydawnictwo Współcz. [1937], 270 s.
56. Żywy ładunek, czyli cargo. Komedia w 3 aktach. Prapremiera: Warszawa, Teatr Nowy 1938.
57. Alibi. [Felietony]. Warszawa: Wydawnictwo Współczesne [1939], 233 s. Wyd. skrócone Warszawa: Wydawnictwo „Kurier Polski” S.A. 1939, 159 s.
58. Ziemia w malignie. Felietony. [Wybór]. Wstęp: A. Międzyrzecki. Warszawa: Czytelnik 1962, 395 s.
