BIO

Urodzony 16 kwietnia 1936 w miejscowości Aleksandrów (obecnie dzielnica Łodzi); syn Jana Wilmańskiego, urzędnika, i Natalii z Kałużnych, ekspedientki. Uczęszczał do Liceum Ogólnokształcącego w Aleksandrowie. Jeszcze jako uczeń w 1954-55 współpracował z „Łódzkim Expressem Ilustrowanym”, do którego nadsyłał korespondencje z Łowicza. W 1955 zdał maturę, po czym zaczął studiować polonistykę na Uniwersytecie Łódzkim (do 1957). Debiutował w 1955 wierszem ogłoszonym na łamach „Głosu Robotniczego” pt. Zaproszenie do podróży. (Pamięci Konstantego Ildefonsa Gałczyńskiego) (nr 37), a w 1957 — jako prozaik — szkicem pt. Żona, opublikowanym w „Expressie Ilustrowanym” (nr 27); utwory na łamach tego dziennika drukował do 1961. W 1957 ożenił się z Wiesławą Łukasiak, nauczycielką. W tymże roku został członkiem działającej przez krótki okres w Łodzi filii wrocławskiej grupy literacko-plastycznej Dlaczego Nie. W następnych latach rozwijał twórczość poetycką i prozatorską; kontynuował współpracę z organem Komitetu Łódzkiego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej (PZPR), dziennikiem „Głos Robotniczy” (początkowo jako reporter działu wojewódzkiego, od 1964 działu miejskiego; w 1964-68 członek redakcji). Był współredaktorem dodatków studenckich „Nurt” (do „Expressu Ilustrowanego”; 1957) i „Życie Akademickie” (do „Dziennika Łódzkiego”; 1958). W 1958 zaczął też publikować wiersze, recenzje i artykuły w łódzkim tygodniku „Odgłosy”; w 1968-76 kierował działem kulturalnym pisma, a w 1976-79 był jego sekretarzem redakcji (podpisany m.in.: J.W., J. WIL., J. Wilm., Jerzy Widok, jw, Krytyk, (w), Widok, Wil; tu m.in. w 1969-72 cykl felietonów pt. Od niedzieli do niedzieli, w 1972-84 kontynuowany pt. Zdarzenia i zwierzenia; niektóre odcinki drukowane bez tytułu cyklu, w 1974, 1980 rubryka pt. Poczta literacka, w 1976-77 rubryka recenzji filmowych i telewizyjnych podpisanych Teleman). Od 1963 był członkiem Stowarzyszenia Dziennikarzy Polskich (do 1982, potem Stowarzyszenia Dziennikarzy Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, od 1989 Stowarzyszenia Dziennikarzy Rzeczypospolitej Polskiej), od 1965 także Związku Literatów Polskich. W 1966 wstąpił do PZPR. Artykuły, recenzje, wiersze i fragmenty prozy zamieszczał ponadto nadal w „Głosie Robotniczym” (utwory podpisywał też J.WIL.; m.in. w 1971-72, 1975, 1980, 1985-89 cykl felietonów pt. Co słychać?, w 1990 pt. Skojarzenia, rubryka recenzyjna pt. Wśród książek) oraz m.in. w „Karuzeli” (1970-82; m.in. w 1972-79 cykl felietonów pt. Prosto w oczy, w 1974 cykl wierszy pt. ZOO; podpisany też: J.W., Jerzy Widok, Widok), „Życiu Literackim” (1975-80, z przerwami), „Argumentach” (1977, 1982-87), „Szpilkach” (1977-81, 1984-89), „Wiadomościach Skierniewickich” (1984-88; m.in. w 1985, 1987 cykl felietonów pt. Zdarzenia i ludzie). Pisał też teksty satyryczne dla kabaretów radiowych oraz dla kabaretu literackiego Estrady Łódzkiej. W 1979-90 pracował w rozgłośni łódzkiej Polskiego Radia (początkowo jako kierownik redakcji literackiej, a od 1980 komentator). W 1981 otrzymał nagrodę Przewodniczącego Komitetu do Spraw Radia i Telewizji (za społeczno-polityczną publicystykę radiową), a w 1988 nagrodę miasta Łodzi (za 1987). W 1981 był jednym z inicjatorów powołania grupy poetów Jasień, która istniała do 1982. W 1990-91 był zastępcą redaktora naczelnego spółki wydawniczej Videopress, w 1992 pracował w wydawnictwie Oficyna Bibliofilów. W 1991-98 współpracował z gazetą socjaldemokratyczną „Trybuna” (korespondent łódzki) oraz w 1998 z jej lokalną mutacją „Trybuna Łódzka” (sekretarz redakcji). Artykuły i felietony zamieszczał też m.in. w pismach „Erotyka” (1990; podpisany Jerzy Turbacz), „Sexodrama” (1990; podpisany Jerzy Turbacz), „Tygodnik Socjaldemokratyczny” (1991; podpisany Z. Bałucki), „Głos Poranny” (1992-94; podpisany: A. Bar, Andrzej Bar; m.in. cykle artykułów pt. Tajemnice wywiadów i Prawdziwe – nieprawdopodobne), „Fakty i Mity” (sekretarz redakcji w 2000-01; m.in. cykl felietonów pt. Rajskie życie Katolandu podpisany pseudonimem Adam Rajski). Po roku 2000 artykuły publicystyczne zamieszczał m.in. w portalach internetowych Nowa Aurora oraz Top Biografie — magazyn polski. Wyróżniony m.in. odznaką Zasłużony Działacz Kultury (1973), Honorową Odznaką miasta Łodzi (1974), Złotym Krzyżem Zasługi (1975), Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski (1986). Zmarł 16 grudnia 2005 w Łodzi.

Twórczość

1. Poemat niedoskonały. [Wiersze]. [Łódź:] Wydawnictwo Łódzkie 1959, 35 s.

2. Obrona krajobrazu. [Wiersze]. Łódź: Wydawnictwo Łódzkie 1963, 30 s.

3. Krzywa latarnia. [Opowiadania]. Łódź: Wydawnictwo Łódzkie 1966, 108 s.

Zawartość

Podróżujący o poranku; Okno; Powrót; Tygiel; Uliczki szoferów; Zaciąg; Konferencja; Nasza brygada; I wciąż myślę o Tobie...; Mała wojna w Polsce środkowej; Śmiech; Gładki mur; Zaproszenia; Krzywa latarnia; Stary Puchała; Sprawa I; Spotkanie; W pociągu; Poezja albo hucpa, czyli co powiedział Miszka; Wierna rzeka moja; Odczyt; Wacek Marynarz; Zdarzenie z Pliszką; Wieczór autorski; Sen; Rozmowa; Kazik; Sprawa II; Wiejska opowieść; Dziadek Michał; Żona; Co rano odchodzi tramwaj; Exodus Himalaje; Inauguracja.

4. Odlot. [Wiersze]. Łódź: Wydawnictwo Łódzkie 1970, 59 s.

5. Rzeczy dziwne i ciekawe. Łódź: Wydawnictwo Łódzkie 1972, 151 s.

Felietony i recenzje drukowane w „Odgłosach” w 1969-1971; dot. m.in.: [J. Korycki] J. Edigey: Zbrodnia w południe, H. Mniszek: Trędowata, T. Konwicki: Sennik współczesny; także o W. Wandurskim, A. Słonimskim, życiu literackim i teatralnym Łodzi.

6. Tylko słowa. [Wiersze]. Łódź: Wydawnictwo Łódzkie 1976, 62 s.

7. Łódź. Miasto i ludzie. [Album]. Teksty J. Wilmański. [Zdjęcia:] J. Madejski, Z. Walter. Łódź: Wydawnictwo Łódzkie 1977, [85] k.

8. Piotrkowską na wprost. [Felietony]. [Współautor:] B. Sikorski. [Łódź:] Stowarzyszenie Historyków Sztuki; Muzeum Miasta Łodzi [1977], [36] s.

9. Czterdziesta jesień. [Wiersze]. Łódź: Wydawnictwo Łódzkie 1979, 89 s.

Zawartość

Zawiera wybór wierszy z poz. , , , oraz wiersze nowe.

10. Tak prędko, coraz prędzej. [Opowiadanie]. Łódź: Wydawnictwo Łódzkie 1982, 79 s.

11. Antykwariat przy Piotrkowskiej. [Reportaże]. Łódź: Krajowa Agencja Wydawnicza 1983, 118 s.

Dot. historii i kultury Łodzi w XIX i XX w.

12. We mgle, we mgle... [Wiersze]. Łódź: Wydawnictwo Łódzkie 1984, 57 s.

Zawartość

Cykle: Notes (1979-1981); Wiersze 1982.

13. Bez ładu i składu. [Szkic publicystyczny]. Łódź: Krajowa Agencja Wydawnicza 1985, 91 s.

14. Pożegnanie karnawału. Wybór wierszy. Łódź: Wydawnictwo Łódzkie 1987, 187 s.

Wiersze z lat 1959-1984.

15. Dagerotyp łódzki. [Wiersze]. Łódź: Oficyna Bibliofilów [1989], 16 s.

16. Było, minęło. [Wiersze i proza]. Łódź: Oficyna Bibliofilów 1999, 128 s.

Zawartość

Zawiera wybór wierszy, fragmenty dzienników oraz prozy z lat 1954-1992.

17. Duchy Piotrkowskiej. [Szkice]. Łódź: Wydawnictwo Łódzkie 2002, 119 s.

Zawartość

Dagerotyp łódzki [wstęp]. — Historia spalonego teatru [dot. Teatru Polskiego w Łodzi w latach 1909-14]; Pietkiewicz i inni [dot. Z. Pietkiewicza, dziennikarza]; Jak Reymont dostał Nobla; Dwie „Wiosny” Juliana Tuwima; Czarodziej z piętnem Pegaza [dot. J. Tuwima]; Jagosz [Mieczysław Jagoszewski, dziennikarz]; Stefanii Skwarczyńskiej portret wielokrotny; Podróże Andrzeja Gruna; Szczęście Jana Sztaudyngera; Kolekcja łódzkich książek stulecia; Tranzytem przez Łódź [dot. historii i kultury miasta po r. 1945].

18. Łódzkie portrety pamięciowe. [Szkice]. Łódź: Oficyna Bibliofilów 2004, 95 s.

Prace redakcyjne

1. Strofy nad miastem. [Antologia poetycka]. [Red.:] J. Wilmański, B. Sikorski. Łódź: Krajowa Agencja Wydawnicza 1976, 22 s.
2. J. Tuwim: Miasto i rym. [Wiersze]. Wybór i wstęp J. Wilmański. Łódź: Krajowa Agencja Wydawnicza 1984, [24] s.
3. Sex w literaturze, czyli Książki zakazane. Wybór, wstęp, noty bibliograficzne J. Wilmański. [Antologia]. [Łódź:] Editorex 1990, 111 s.
4. Płatki sadzy. Antologia felietonistyki łódzkiej. Wybór [wstęp i noty biograficzne] J. Wilmański. Łódź: Oficyna Bibliofilów „Res Polona1993, 149 s.
5. Ale czy Kuba...?! Antologia humoru żydowskiego w stylu retro. Oprac. [i wstęp] J. Wilmański. Łódź: Wydawnictwo Łódzkie, Cyklop 2002, 127 s.

Omówienia i recenzje

Ankieta dla IBL PAN 1988, 1994.

Wywiady

Nie mam poczucia poetyckiej misji. Rozm. E. Iwanicki. Odgłosy 1988 nr 8.

Słowniki i bibliografie

E. Ciborska: Leksykon polskiego dziennikarstwa. Warszawa 2000.

Ogólne

Artykuły

D. Chróścielewska: Jerzy Wilmański. Odgłosy 1975 nr 42.
G. Gazda: W kręgu konwencji. W: Środowisko. Łódź 1975.
D. Szyszko: O synkach i synach... Puls* 1978 nr 3 [dot. publikacji na łamach „Głosu Robotniczego”].
E. Muller: Jerzy Wilmański. Pożegnanie. „Gazeta Wyborcza2006 nr 26 dod. „Stołeczna” .

Poemat niedoskonały

Z. Dolecki: Łódzkie debiuty poetyckie. Kierunki 1960 nr 10 [m.in. dot. J. Wilmańskiego].
R. Śliwonik: Debiut łódzki. Współczesność 1960 nr 23.

Krzywa latarnia

L.S. Rudnicki. Odgłosy 1966 nr 40.
E. Zyman: Zmyślam i opisuję. Tygodnik Kulturalny 1966 nr 46.

Odlot

A. Włodek: Czystość rysunku. Osnowa 1970 lato.
M. Wawrzkiewicz: Pory roku. Współczesność 1971 nr 3.

Rzeczy dziwne i ciekawe

F. Fornalczyk: Fakty w przybraniu anegdotycznym. Odgłosy 1973 nr 8, polemika: J. Wilmański. „Tamże” 1973 nr 9.

Tylko słowa

D. Chróścielewska: Nie tylko słowa. Odgłosy 1976 nr 32.
A. Nowak: Kadzidlane dymy-rymy. Okolice 1977 nr 2.

Tak prędko, coraz prędzej

E. Biela: Jeszcze ogarnie cię pożar. Tygodnik Kulturalny 1983 nr 2.
M.G. Madej: Bohater w defensywie? Osnowa 1984 nr 5/6.

Antykwariat przy Piotrkowskiej

S. Bąkowicz: Dorożką w przeszłość. Głos Robotniczy 1984 nr 58.
L. Włodkowski: Dlaczego ten antykwariat jest przy Piotrkowskiej? Odgłosy 1984 nr 17.

Bez ładu i składu

M. Chrzanowski: Między sierpniem a grudniem. Kultura 1986 nr 8.

Pożegnanie karnawału

E. Biela: Wypisy polskie Wilmańskiego. Odgłosy 1987 nr 43.
F. Sienkiewicz. Kultura 1987 nr 37.
T.J. Żółciński: Biografia wpisywana w poezję. Argumenty 1987 nr 36.
B. Kowszewicz. Poezja 1988 nr 3.

Było, minęło...

S. Stanuch: Czy rzeczywiście... Trybuna 1999 nr 236.