WILHELMI Janusz

Urodzony 14 listopada 1927 w Warszawie; syn Henryka Wilhelmiego, urzędnika, i Marii z domu Kunkel. Podczas okupacji niemieckiej przebywał w Warszawie i od 1940 uczył się w szkole zawodowej, równocześnie uczęszczał na tajne komplety gimnazjalne. Był członkiem Armii Krajowej; ukończył podziemną szkołę dla podchorążych. Walczył w powstaniu warszawskim (zgrupowanie „Żywiciel” na Żoliborzu), a po jego upadku został wywieziony do obozu jenieckiego w Niemczech. W maju 1945 powrócił do Warszawy i kontynuował naukę w Gimnazjum i Liceum Księży Marianów; w 1946 zdał maturę. Następnie studiował socjologię (do zamknięcia wydziału) i filologię polską na Uniwersytecie Warszawskim; w 1952 uzyskał magisterium. Debiutował referatem pt. Psychologizm w prozie dwudziestolecia 1918-1939, przygotowanym wspólnie z Janem Józefem Lipskim, Januszem Stradeckim i Krzysztofem Zarzeckim, wygłoszonym na IV Zjeździe Kół Polonistycznych w Warszawie w 1949 (druk „Twórczość” 1950 nr 2). Od 1949 pracował jako redaktor w dziale nauk humanistycznych w Spółdzielni Wydawniczej „Czytelnik” w Warszawie (do 1957). W 1951-54 był równocześnie zatrudniony jako asystent w Zakładzie Historii Literatury Polskiej Epoki Imperializmu (nazwa zmieniona na Dział Historii Literatury XX w.) Instytutu Badań Literackich Polskiej Akademii Nauk. W latach następnych pracował w redakcjach czasopism: „Nowiny Literackie i Wydawnicze” (1957-58), „Trybuna Ludu” (do 1963; członek zespołu redakcyjnego; tu od listopada 1957 do czerwca 1959 redagował dodatek pt. „Trybuna Literacka”). W 1961 został członkiem Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej (PZPR). Kontynuował twórczość krytycznoliteracką i publicystyczną w „Nowej Kulturze” (1961-1963, od 1962 członek zespołu redakcyjnego), „Kulturze” (w 1963-73 redaktor naczelny; tu też w 1966-73 felietony w cyklu Czytane wczoraj, w 1973 artykuły i felietony wstępne podpisane: J.W., J., w 1976-77 felietony w cyklu Świat zwierciadlany). Liczne artykuły, recenzje i felietony publikował m.in. także w pismach „Barwy” (1970-73; podpisany też J.W.), „Nowe Drogi” (1972-74) oraz w „Trybunie Robotniczej” (1973-78; tu m.in. w 1973-78 felietony w cyklu Polityka, ideologia, kultura). Był członkiem Prezydium Centralnej Komisji Rewizyjnej PZPR. Od 1972 pełnił funkcję dyrektora generalnego do spraw artystycznych Polskiego Radia w Komitecie do Spraw Radia i Telewizji, a następnie od 1974 – Telewizji Polskiej; w 1976 został zastępcą przewodniczącego Komitetu. Za działalność krytycznoliteracką i publicystyczną otrzymał nagrodę Ministra Kultury i Sztuki II stopnia (1973). Od 1977 pełnił funkcję podsekretarza stanu i pierwszego zastępcy ministra, w stycznia 1978 objął stanowisko kierownika ministerstwa, a 16 marca 1978 został powołany na ministra kultury i sztuki. Odznaczony m.in. Złotym Krzyżem Zasługi (1964), Krzyżem Oficerskim (1971) i Krzyżem Komandorskim (1972) Orderu Odrodzenia Polski, Orderem Sztandaru Pracy II klasy (1975). Zginął 16 marca 1978 w katastrofie lotniczej w rejonie Wraczy w Bułgarii w czasie powrotu z narady kierowników kinematografii krajów socjalistycznych w Sofii; pochowany na Cmentarzu Komunalnym na Powązkach w Warszawie. Pośmiertnie odznaczony Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski oraz nagrodą im. B. Prusa przyznaną przez Stowarzyszenie Dziennikarzy Polskich za twórcze osiągnięcia i całokształt publicystyki.