BIO
Born on 29 October 1905 in Warsaw; son of the trader Beniamin Wagman, kupca, and Chana Jesionowska[P]. He attended the Stefan Żuchowski Boys' Secondary School in Warsaw. He adopted the name Adam Ważyk at the outset of his career as a writer, making his debut in 1922 with the poem Hiacynt (Hyacinth), which appeared in the monthly "Skamander" (no. 27). After completing his advanced secondary education in 1924, he studied law and then mathematics at the University of Warsaw. He never graduated. He was a member of the Polish Writers' Trade Union (ZZLP) from 1924 and of the Polish PEN Club. He was a member of the group associated with the periodical "Nowa Sztuka", while in 1924/25 he served on the editorial board of the Warsaw-based periodical "Almanach Nowej Sztuki", contributing to the formation of the periodical's programme. He made his debut as a translator there in 1925 with Polish versions of Guillaume Apollinaire's poems Noc kwietniowa 1915 (La Nuit D'Avril / April Night) and Strefa (Zone), and as a prose writer with the short story Adolf i narcyz (Adolf and narcissus; no. 1: January). He also published in the Lublin-based monthly "Reflektor" (1924-25). He was associated with the Krakow Avant-garde, publishing in 1927 his first (untitled) review, which discussed Antologia nowej liryki francuskiej (An Anthology of new French lyrical poetry, edited and translated by A.L. Czerny), in the movement's periodical "Zwrotnica" (no. 11: March). He also collaborated with the literary section of the Paris-based bilingual periodical "L'Art Contemporain – Sztuka Współczesna" (1929-30; including poems and translations of French-language literature), which was edited by Jan Brzękowski and the painter Wanda Chodasiewicz-Grabowska. He married the painter Giteła (Gizela) Szejnman, who most probably died in 1944. In September 1933, he was held under arrested for three weeks having been accused of being a member of the Communist Party of Poland (KPP). Following the outbreak of World War II, he initially remained in Lwów (today's Lviv, Ukraine), which had been incorporated into the USSR. He was a member of the Union of Soviet Writers of Ukraine from September 1940. His articles, poems and translations from Russian appeared in the Lwów-based daily "Czerwony Sztandar" (1939-41), as well as in the literary-social monthly "Nowe Widnokręgi" (1941). Ahead of German forces' incursion into Lwów, he escaped to the depths of the USSR in June 1941. He continued to publish in "Nowe Widnokręgi", the official organ of the Union of Soviet Writers of the USSR in Kuybyshev (now Samara; July 1941- March 1943). He contributed Polish-language literary programmes to radio stations in Saratov and Kuybyshev. He was a member of the Union of Polish Patriots (ZPP) in Moscow. He collaborated with the bi-weekly "Nowe Widnokręgi" (1943-44), of which the ZPP had become publisher, and the weekly "Wolna Polska" (1943; including poems also published as: awk, (awk)). In 1943/44, he served as a political officer of the First Tadeusz Kościuszko Infantry Division in the USSR. His roles included acting as literary director of the army theatre. He authored the lyrics of soldiers' songs for the 1st Army (including the March of the 1st Corps, Spoza gór i rzek... [From beyond the mountains and rivers...]). In 1944, he returned to Poland with the First Army of the Polish Armed Forces. From September of that year to 1945, he served as secretary general of the Interim Board of the ZZLP in Poland. In October 1944, he was named lieutenant and made a full-time employee of the Central Office for Politics and Education of the Polish Armed Forces, editing the officers' bulletin "Gazeta Oficerska", which was published by the Political Department of the First Army of the Polish Armed Forces (1944). In June 1945, he was appointed head of the Cultural-Artistic Section with the rank of captain. He was a member of the Polish Workers' Party (PPR), which became the Polish United Workers' Party (PZPR), following a merger with the PPS in 1948. He lived in Lodz from 1945. He published articles, reviews and columns in the weeklies "Odrodzenie" (1944-49) and "Kuźnica" (1945-50; including in 1945-46 the regular column Rozmaitości [Miscellanea]; the pieces also appeared under the by-lines: awk, f.l., Kandyd, rkm; he served there as a member of the editorial board from 1946 to 1950). In 1948-49, he was literary director of the Lodz-based film company Blok. In 1948, he married the actress Marianna Krawczyk. He was one of the theorists of Socialist Realism. In 1949, he served as chair of the Lodz Branch of the ZZLP (which in 1949 became the Polish Writers' Union, ZLP). He moved to Warsaw. In 1950, he was awarded the prize of the Polish PEN Club in recognition of his translations of Russian and French literature. From June 1950, he was editor-in-chief of the monthly "Twórczość", where he published poems, articles, reviews and translations, as he did in "Nowa Kultura". He received the State Literary Prize, 2nd class, in 1953. In late 1954, owing to increasing conflict with the Basic Party Cell of the PZPR at the Polish Writers' Union, he gave up his position as editor-in-chief of "Twórczość", with the entire editorial board taking responsibility for the periodical from September 1954 to February 1955. In August 1955, he published Poemat dla dorosłych [Poem for Adults] in "Nowa Kultura" (no. 34), where he presented a critique of realities in the People's Republic of Poland and of the Socialist Realist approach in literature. In 1957, he joined a group of writers and intellectuals who sought to establish a new periodical, "Europa". The same year, he left the PZPR after the authorities banned the periodical before the publication of the first issue. He remained active as a writer and translator, publishing articles, poems, short stories, and translations of Latin, French-language and Russian-language literature in the press, including the periodical "Twórczość" (from 1959; also as awk), "Nowa Wieś" (1960-68), and "Życie Literackie" (1963-66). In 1962, he received a Ford Foundation fellowship to visit France and Italy. In March 1964, he was among the writers and intellectuals who signed the Letter of 34 in defence of free speech. He continued to publish his writings in "Twórczość" (to 1982), "Dialog" (1964-66), "Poezja" (1972-75) and "Literatura" (1974-76). In January 1976, he was a signatory to Memorandum of 101, a petition protesting proposed changes to the constitution of the People's Republic of Poland. In 1978, he received the New York-based A. Jurzykowski Foundation prize for 1977. In August 1980, he signed the Appeal of 64 intellectuals, writers and journalists that was addressed to the communist authorities, imploring them to enter into dialogue with the striking dockyard workers. He was the recipient of numerous awards, including the Grunwald Cross, 3rd class (1945), the Knight's Cross (1945) and the Commanders' Cross (1955) of the Order of Polonia Restituta, the Gold Cross of Merit (1946), and the Order of the Banner of Work, 2nd class (1949). He died on 13 August 1982 in Warsaw, where he is buried at the Powązki Military Cemetery.
Twórczość
1. Semafory. [Wiersze]. Warszawa: „Almanach Nowej Sztuki” 1924, 32 s. Wyd. 2 tamże 1925 . Biblioteka Nowej Sztuki. Por. poz. ↑ WAŻYK Adam: Wiersze zebrane. Warszawa: F. Hoesick 1934, 77 s..
2. Oczy i usta. [Wiersze]. Warszawa: „Zwrotnica” 1926, [50] s. Por. poz. ↑ WAŻYK Adam: Wiersze zebrane. Warszawa: F. Hoesick 1934, 77 s..
3. Człowiek w burym ubraniu. [Opowiadania]. Powst. 1924-1928. Wyd. Warszawa: F. Hoesick 1930 [antydatowane 1929], 230 s.
Zawartość
4. Latarnie świecą w Karpowie. Powieść. Warszawa: Rój 1933, 207 s.
5. Wiersze zebrane. Warszawa: F. Hoesick 1934, 77 s.
6. Mity rodzinne. [Powieść]. Warszawa: Rój 1938, 362 s. Wyd. nast.: wyd. 2 przejrzane przez autora Warszawa: Czytelnik 1947, tamże: wyd. 3 1956, wyd. 4 1958 .
7. Ławka w Łazienkach. Widowisko literacko-artystyczne. Prapremiera: Reżyseria: W. Krasnowiecki. Teatrzyk Żołnierza I Dywizji w ZSRR 1943.
8. Nocleg. [Widowisko literacko-artystyczne]. Prapremiera: Reżyseria: W. Krasnowiecki. Teatr Żołnierza I Korpusu Polskich Sił Zbrojnych w ZSRR 1943.
9. Serce granatu. [Wiersze]. Moskwa: Związek Patriotów Polskich w ZSRR 1943, 22 s. Wyd. 2 uzupełnione [wierszami napisanymi w 1944 ] Lublin: ZZLP 1944. Por. poz. ↑ WAŻYK Adam: Wiersze wybrane. Warszawa: Czytelnik 1947, 124 s., ↑ WAŻYK Adam: Wiersze. 1940-1953. Warszawa: Czytelnik 1953, 83 s..
10. Stary dworek. Sztuka w 3 aktach. Łódź: Książka 1945, 61 s. Prapremiera: Reżyseria: W. Krasnowiecki. Łódź, Teatr Powszechny TUR (filia Teatru Wojska Polskiego) 1946.
11. Wiersze wybrane. Warszawa: Czytelnik 1947, 124 s.
Zawartość
12. Bankierzy ruin. Komedia w 3 aktach. Prapremiera: Reżyseria: W. Wróblewska. Katowice, Teatr Śląski im. S. Wyspiańskiego 1948.
13. Piosenka na rok 1949. [Wiersz]. „Kuźnica” 1949 nr 4 s. 1. Wyd. osobne [Warszawa 1949]. Wyd. nast. Warszawa: [b.w.] 1959, [2] k.
14. W stronę humanizmu. [Szkice literackie]. Warszawa: Książka 1949, 153 s.
Zawartość
15. Nowy wybór wierszy. Warszawa: Czytelnik 1950, 115 s.
Zawartość
16. [Poezje]. Warszawa: Związek Literatów Polskich 1950, 15 s. Arkusz Poetycki, 3.
17. Mickiewicz i wersyfikacja narodowa. Warszawa: Czytelnik 1951, 143 s. Wyd. 2 rozszerzone i zmienione tamże 1954. Z prac IBL PAN.
18. Widziałem Krainę Środka. [Poemat]. Warszawa: Czytelnik 1953, 33 s. Przedruk zob. poz. ↑ WAŻYK Adam: Wiersze. 1940-1953. Warszawa: Czytelnik 1953, 83 s., ↑ WAŻYK Adam: Wiersze i poematy. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1957, 172 s..
19. Wiersze. 1940-1953. Warszawa: Czytelnik 1953, 83 s.
Zawartość
20. Niedaleko Warszawy. Scenariusz filmowy. Reżyseria: M. Kaniewska. Ekranizacja 1954.
21. d="tag_12079300" contenteditable="false">Poemat dla dorosłych. „Nowa Kultura” 1955 nr 34 s. 1-2. Wyd. osobne [b.m.w.* 1976], [6] k. Wyd. w tomie zob. poz. ↑ WAŻYK Adam: Poemat dla dorosłych i inne wiersze. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1956, 39 s. Wyd. nast. [zmienione?]: [Poznań?: b.w.* 1977?], 20 s., ↑ WAŻYK Adam: Wiersze i poematy. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1957, 172 s., ↑ WAŻYK Adam: Wiersze wybrane. Warszawa: Czytelnik 1978, 253 s. Wyd. 2 tamże 1982.,↑ WAŻYK Adam: Wiersze i dwa poematy. Wybór i posłowie: A. Sosnowski. Wrocław: Biuro Literackie 2011, 116 s. Poezja Polska od Nowa 3; 44. .
Przekłady
angielski
francuski
niemiecki
włoski
22. Przemiany Słowackiego. Essay. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1955, 78 s.
23. Planetarium. Komedia współczesna [w 5 aktach]. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1956, 123 s.
24. Poemat dla dorosłych i inne wiersze. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1956, 39 s. Wyd. nast. [zmienione?]: [Poznań?: b.w.* 1977 ?], 20 s.
Zawartość
25. Wiersze i poematy. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1957, 172 s.
Zawartość
26. Epizod. [Powieść]. Warszawa: Czytelnik 1961, 219 s. Wyd. 2 tamże 1966.
27. d="tag_12079394" contenteditable="false">Labirynt. [Poemat]. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1961, 37 s. Przedruk zob. poz. ↑ WAŻYK Adam: Wybór poezji. Wstęp: J. Trznadel. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1967, 160 s., ↑ WAŻYK Adam: Wiersze wybrane. Warszawa: Czytelnik 1978, 253 s. Wyd. 2 tamże 1982., ↑ WAŻYK Adam: Wiersze i dwa poematy. Wybór i posłowie: A. Sosnowski. Wrocław: Biuro Literackie 2011, 116 s. Poezja Polska od Nowa 3; 44. .
28. Wagon. Wiersze. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1963, 39 s.
29. Esej o wierszu. Warszawa: Czytelnik 1964, 127 s. Por. poz. ↑ WAŻYK Adam: Amfion. Rozważania nad wierszem polskim. Warszawa: Czytelnik 1983, 213 s..
30. Farbe der Zeit. [Wiersze]. [Przeł.] K. Dedecius. Darmstadt: J.G. Bläschke 1965, 8 k.
Zawartość
31. Kwestia gustu. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1966, 211 s. Przedruk zob. poz. ↑.
Nagrody
32. Wybór poezji. Wstęp: J. Trznadel. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1967, 160 s.
Zawartość
33. Poezje wybrane. Wybór i wstęp A. Ważyk. Nota biograficzna: J. Bandrowska-Wróblewska. Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza 1973, 129 s.
Zawartość
34. [Wybór poezji]. Wybór i układ: A. Ważyk Warszawa: Czytelnik 1973, 124 s.
35. Gra i doświadczenie. Eseje. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1974, 151 s.
Zawartość
36. Dziwna historia awangardy. Warszawa: Czytelnik 1976, 170 s. Przedruk [bez wyboru tekstów] zob. poz. ↑.
Zawartość
Przekłady
węgierski
37. Pół wieku. Wybór wierszy w 50-tą rocznicę „Semaforów”. Wybór: A. Ważyk i J. Koperski. Warszawa: Zarząd Główny Zrzeszenie Studentów Polskich1976, 32 s. Generacje.
38. Zdarzenia. [Wiersze]. Warszawa: Czytelnik 1977, 42 s.
39. Wiersze wybrane. Warszawa: Czytelnik 1978, 253 s. Wyd. 2 tamże 1982.
Zawartość
40. Cudowny kantorek. [Szkice]. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1979, 128 s. Przedruk zob. poz. ↑ WAŻYK Adam: Eseje literackie. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1982, 479 s..
Zawartość
41. Eseje literackie. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1982, 479 s.
Zawartość
42. Amfion. Rozważania nad wierszem polskim. Warszawa: Czytelnik 1983, 213 s.
43. Wiersze i dwa poematy. Wybór i posłowie: A. Sosnowski. Wrocław: Biuro Literackie 2011, 116 s. Poezja Polska od Nowa 3; 44.
Wydania osobne tekstów piosenek z nutami, m.in.
Wybory utworów literackich w przekładach
czeski
szwedzki
Przekłady
Zawartość
Zob. też Prace edytorskie i redakcyjne poz. ↑, ↑, ↑, ↑, ↑, ↑, ↑, ↑, ↑, ↑, ↑, ↑, ↑, ↑, ↑.
Prace edytorskie i redakcyjne
T. 1. Wiersze. Red. tomu: A. Ważyk. Przypisy oprac.: M. Toporowski. 1953, 414 s.
T. 3. Eugeniusz Oniegin. Zob. Przekłady poz. ↑.
Zob. też Przekłady poz. ↑ WAŻYK Adam: A. Puszkin: Eugeniusz Oniegin. [Poemat]. Warszawa: Książka i Wiedza 1952, 429 s. Wyd. nast.: Przypisy: M. Toporowski. (Dzieła wybrane. T. 3). Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1953, tamże: wyd. 2 [!] 1954; wyd. 3 1956; wyd. nast. z posłowiem i przypisami M. Toporowskiego. (Dzieła wybrane. Wyd. 2. T. 3). 1956, wyd. z podtytułem Romans wierszem Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1959, tamże: wyd. 6 1962, wyd. 7 1964; wyd. 2 [!] zmienione z podtytułem Romans wierszem. Wstęp i przypisy: R. Łużny. Wrocław: Wydawnictwo Ossolineum 1970 Biblioteka Narodowa II, 35; wyd. 8 Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1973; wyd. z podtytułem Romans wierszem. Przekł.: J. Tuwim [rozdz. I-III do strofy XV] i A. Ważyk [rozdz. III od strofy XVI do rozdz. VIII]. Konsultacja naukowa i posłowie: R. Łużny. Kraków: Wydawnictwo Literackie 1977, 291 s.; wyd. 9 Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1982 [rozdz. X tłum. M. Toporowski]; wyd. 3 [!] z podtytułem Fragmenty. Przekł.: J. Tuwim, A. Ważyk. Warszawa: Współpraca 1988, 285 s.; wyd. z podtytułem Romans wierszem. Przeł. A. Ważyk. Wstępem i przypisami opatrzył R. Łużny. Wyd. 3 poprawione i uzupełnione Wrocław: Wydawnictwo Ossolineum 1993 Biblioteka Narodowa II, 35; Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1994; wyd. z podtytułem Romans wierszem. Przeł.: A. Ważyk, J. Tuwim. Warszawa: Prószyński i S-ka 2000., ↑ WAŻYK Adam: Zeszyt wierszy francuskich. Przekłady. Wstęp: A. Ważyk. Wybrał i przeł. A. Ważyk. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1956, 167 s., ↑ WAŻYK Adam: B. Cendrars: Poezje. Przeł.: J. Hartwig i A. Ważyk. Red. [i wstęp]: A. Ważyk. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1962, 144 s., ↑ WAŻYK Adam: Od Rimbauda do Eluarda. [Poezje; wybór i tłumaczenie] A. Ważyk. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1965, 278 s. Wyd. 2 przejrzane i rozszerzone tamże 1973., ↑ WAŻYK Adam: G. Nerval: Zwierzenia Mikołaja Restifa. [Powieść]. Przekł. z francuskiego i posłowie: A. Ważyk. Warszawa: Czytelnik 1970, 214 s., ↑ WAŻYK Adam: Surrealizm. Teoria i praktyka literacka. Teksty wybrał, przeł. i przedmową opatrzył A. Ważyk. Warszawa: Czytelnik 1973, 373 s. Wyd. 2 tamże 1976., ↑ WAŻYK Adam: B. Cendrars: Poezje wybrane. Wybór i przedmowa: A. Ważyk. Przeł.: J. Hartwig, A. Ważyk. Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza 1977, 131 s., ↑ WAŻYK Adam: Wybór przekładów. [Poezje]. Przekł. z języka łacińskiego, francuskiego, rosyjskiego i posłowie: A. Ważyk. Warszawa: Czytelnik 1979, 367 s., ↑ WAŻYK Adam: G. Apollinaire: Poezje. Wybór i przekł. A. Ważyk. Kraków: Eventus 2000, 134 s..
Omówienia i recenzje
• Ankiety dla IBL PAN 1951, 1966.