Ważyk Adam – Słownik Pisarzy i Badaczy XX i XXI w.

BIO

Born on 29 October 1905 in Warsaw; son of the trader Beniamin Wagman, kupca, and Chana Jesionowska[P]. He attended the Stefan Żuchowski Boys' Secondary School in Warsaw. He adopted the name Adam Ważyk at the outset of his career as a writer, making his debut in 1922 with the poem Hiacynt (Hyacinth), which appeared in the monthly "Skamander" (no. 27). After completing his advanced secondary education in 1924, he studied law and then mathematics at the University of Warsaw. He never graduated. He was a member of the Polish Writers' Trade Union (ZZLP) from 1924 and of the Polish PEN Club. He was a member of the group associated with the periodical "Nowa Sztuka", while in 1924/25 he served on the editorial board of the Warsaw-based periodical "Almanach Nowej Sztuki", contributing to the formation of the periodical's programme. He made his debut as a translator there in 1925 with Polish versions of Guillaume Apollinaire's poems Noc kwietniowa 1915 (La Nuit D'Avril / April Night) and Strefa (Zone), and as a prose writer with the short story Adolf i narcyz (Adolf and narcissus; no. 1: January). He also published in the Lublin-based monthly "Reflektor" (1924-25). He was associated with the Krakow Avant-garde, publishing in 1927 his first (untitled) review, which discussed Antologia nowej liryki francuskiej (An Anthology of new French lyrical poetry, edited and translated by A.L. Czerny), in the movement's periodical "Zwrotnica" (no. 11: March). He also collaborated with the literary section of the Paris-based bilingual periodical "L'Art Contemporain – Sztuka Współczesna" (1929-30; including poems and translations of French-language literature), which was edited by Jan Brzękowski and the painter Wanda Chodasiewicz-Grabowska. He married the painter Giteła (Gizela) Szejnman, who most probably died in 1944. In September 1933, he was held under arrested for three weeks having been accused of being a member of the Communist Party of Poland (KPP). Following the outbreak of World War II, he initially remained in Lwów (today's Lviv, Ukraine), which had been incorporated into the USSR. He was a member of the Union of Soviet Writers of Ukraine from September 1940. His articles, poems and translations from Russian appeared in the Lwów-based daily "Czerwony Sztandar" (1939-41), as well as in the literary-social monthly "Nowe Widnokręgi" (1941). Ahead of German forces' incursion into Lwów, he escaped to the depths of the USSR in June 1941. He continued to publish in "Nowe Widnokręgi", the official organ of the Union of Soviet Writers of the USSR in Kuybyshev (now Samara; July 1941- March 1943). He contributed Polish-language literary programmes to radio stations in Saratov and Kuybyshev. He was a member of the Union of Polish Patriots (ZPP) in Moscow. He collaborated with the bi-weekly "Nowe Widnokręgi" (1943-44), of which the ZPP had become publisher, and the weekly "Wolna Polska" (1943; including poems also published as: awk, (awk)). In 1943/44, he served as a political officer of the First Tadeusz Kościuszko Infantry Division in the USSR. His roles included acting as literary director of the army theatre. He authored the lyrics of soldiers' songs for the 1st Army (including the March of the 1st Corps, Spoza gór i rzek... [From beyond the mountains and rivers...]). In 1944, he returned to Poland with the First Army of the Polish Armed Forces. From September of that year to 1945, he served as secretary general of the Interim Board of the ZZLP in Poland. In October 1944, he was named lieutenant and made a full-time employee of the Central Office for Politics and Education of the Polish Armed Forces, editing the officers' bulletin "Gazeta Oficerska", which was published by the Political Department of the First Army of the Polish Armed Forces (1944). In June 1945, he was appointed head of the Cultural-Artistic Section with the rank of captain. He was a member of the Polish Workers' Party (PPR), which became the Polish United Workers' Party (PZPR), following a merger with the PPS in 1948. He lived in Lodz from 1945. He published articles, reviews and columns in the weeklies "Odrodzenie" (1944-49) and "Kuźnica" (1945-50; including in 1945-46 the regular column Rozmaitości [Miscellanea]; the pieces also appeared under the by-lines: awk, f.l., Kandyd, rkm; he served there as a member of the editorial board from 1946 to 1950). In 1948-49, he was literary director of the Lodz-based film company Blok. In 1948, he married the actress Marianna Krawczyk. He was one of the theorists of Socialist Realism. In 1949, he served as chair of the Lodz Branch of the ZZLP (which in 1949 became the Polish Writers' Union, ZLP). He moved to Warsaw. In 1950, he was awarded the prize of the Polish PEN Club in recognition of his translations of Russian and French literature. From June 1950, he was editor-in-chief of the monthly "Twórczość", where he published poems, articles, reviews and translations, as he did in "Nowa Kultura". He received the State Literary Prize, 2nd class, in 1953. In late 1954, owing to increasing conflict with the Basic Party Cell of the PZPR at the Polish Writers' Union, he gave up his position as editor-in-chief of "Twórczość", with the entire editorial board taking responsibility for the periodical from September 1954 to February 1955. In August 1955, he published Poemat dla dorosłych [Poem for Adults] in "Nowa Kultura" (no. 34), where he presented a critique of realities in the People's Republic of Poland and of the Socialist Realist approach in literature. In 1957, he joined a group of writers and intellectuals who sought to establish a new periodical, "Europa". The same year, he left the PZPR after the authorities banned the periodical before the publication of the first issue. He remained active as a writer and translator, publishing articles, poems, short stories, and translations of Latin, French-language and Russian-language literature in the press, including the periodical "Twórczość" (from 1959; also as awk), "Nowa Wieś" (1960-68), and "Życie Literackie" (1963-66). In 1962, he received a Ford Foundation fellowship to visit France and Italy. In March 1964, he was among the writers and intellectuals who signed the Letter of 34 in defence of free speech. He continued to publish his writings in "Twórczość" (to 1982), "Dialog" (1964-66), "Poezja" (1972-75) and "Literatura" (1974-76). In January 1976, he was a signatory to Memorandum of 101, a petition protesting proposed changes to the constitution of the People's Republic of Poland. In 1978, he received the New York-based A. Jurzykowski Foundation prize for 1977. In August 1980, he signed the Appeal of 64 intellectuals, writers and journalists that was addressed to the communist authorities, imploring them to enter into dialogue with the striking dockyard workers. He was the recipient of numerous awards, including the Grunwald Cross, 3rd class (1945), the Knight's Cross (1945) and the Commanders' Cross (1955) of the Order of Polonia Restituta, the Gold Cross of Merit (1946), and the Order of the Banner of Work, 2nd class (1949). He died on 13 August 1982 in Warsaw, where he is buried at the Powązki Military Cemetery.

Twórczość

1. Semafory. [Wiersze]. Warszawa: „Almanach Nowej Sztuki” 1924, 32 s. Wyd. 2 tamże 1925 . Biblioteka Nowej Sztuki. Por. poz. ↑ WAŻYK Adam: Wiersze zebrane. Warszawa: F. Hoesick 1934, 77 s..

Na okładce wyd. 2 rok wydania: 1924.

See Studies

2. Oczy i usta. [Wiersze]. Warszawa: „Zwrotnica” 1926, [50] s. Por. poz. ↑ WAŻYK Adam: Wiersze zebrane. Warszawa: F. Hoesick 1934, 77 s..

See Studies

3. Człowiek w burym ubraniu. [Opowiadania]. Powst. 1924-1928. Wyd. Warszawa: F. Hoesick 1930 [antydatowane 1929], 230 s.

Zawartość

Triumwirat; Na święta kupimy głowę cukru; Człowiek w burym ubraniu.

See Studies

4. Latarnie świecą w Karpowie. Powieść. Warszawa: Rój 1933, 207 s.

See Studies

5. Wiersze zebrane. Warszawa: F. Hoesick 1934, 77 s.

Nowa redakcja wierszy ze zbiorów: Semafory [ poz. ↑] i Oczy i usta [poz. ↑].

See Studies

6. Mity rodzinne. [Powieść]. Warszawa: Rój 1938, 362 s. Wyd. nast.: wyd. 2 przejrzane przez autora Warszawa: Czytelnik 1947, tamże: wyd. 3 1956, wyd. 4 1958 .

Ciąg dalszy zob. poz. ↑.

See Studies

7. Ławka w Łazienkach. Widowisko literacko-artystyczne. Prapremiera: Reżyseria: W. Krasnowiecki. Teatrzyk Żołnierza I Dywizji w ZSRR 1943.

8. Nocleg. [Widowisko literacko-artystyczne]. Prapremiera: Reżyseria: W. Krasnowiecki. Teatr Żołnierza I Korpusu Polskich Sił Zbrojnych w ZSRR 1943.

9. Serce granatu. [Wiersze]. Moskwa: Związek Patriotów Polskich w ZSRR 1943, 22 s. Wyd. 2 uzupełnione [wierszami napisanymi w 1944 ] Lublin: ZZLP 1944. Por. poz. ↑ WAŻYK Adam: Wiersze wybrane. Warszawa: Czytelnik 1947, 124 s., ↑ WAŻYK Adam: Wiersze. 1940-1953. Warszawa: Czytelnik 1953, 83 s..

See Studies

10. Stary dworek. Sztuka w 3 aktach. Łódź: Książka 1945, 61 s. Prapremiera: Reżyseria: W. Krasnowiecki. Łódź, Teatr Powszechny TUR (filia Teatru Wojska Polskiego) 1946.

See Studies

11. Wiersze wybrane. Warszawa: Czytelnik 1947, 124 s.

Zawartość

Zawiera wiersze z poz. ↑, ↑, ↑, nadto cykl: Wiązka powojenna [wiersze z 1946 r.].

See Studies

12. Bankierzy ruin. Komedia w 3 aktach. Prapremiera: Reżyseria: W. Wróblewska. Katowice, Teatr Śląski im. S. Wyspiańskiego 1948.

13. Piosenka na rok 1949. [Wiersz]. „Kuźnica” 1949 nr 4 s. 1. Wyd. osobne [Warszawa 1949]. Wyd. nast. Warszawa: [b.w.] 1959, [2] k.

Wydanie z 1949 bibliofilskie (informacja: Słownik współczesnych pisarzy polskich. T. 1. Warszawa 1963).

14. W stronę humanizmu. [Szkice literackie]. Warszawa: Książka 1949, 153 s.

Pierwodruki w „Odrodzeniu” i „Kuźnicy” w latach 1945-1948.

Zawartość

O Norwidzie i norwidyzmie; Źródła współczesnej poezji we Francji; Marszruta Majakowskiego; O tłumaczeniu wierszy rosyjskich; Spór o powieść; Choroba stylu [dot.: A. Gołubiew: Bolesław Chrobry, J. Joyce: Ulisses]; O działaniu daremnym [dot.: J. Iwaszkiewicz: Nowa miłość]; Filozofia kapitulacji [dot. egzystencjalizmu]; Demoniczna teoria kultury [polem. ze studium K. Wyki: Kraina nieprawdopodobieństwa; dot. wpływu filmu na literaturę]; Spór o malarstwo; Przechadzka po muzeach paryskich.

See Studies

15. Nowy wybór wierszy. Warszawa: Czytelnik 1950, 115 s.

Zawartość

Zawiera wiersze z poz. ↑, – nadto cykl: Nowe wiersze z lat 1948-1950.

See Studies

16. [Poezje]. Warszawa: Związek Literatów Polskich 1950, 15 s. Arkusz Poetycki, 3.

17. Mickiewicz i wersyfikacja narodowa. Warszawa: Czytelnik 1951, 143 s. Wyd. 2 rozszerzone i zmienione tamże 1954. Z prac IBL PAN.

Praca z dziedziny wersologii.

See Studies

18. Widziałem Krainę Środka. [Poemat]. Warszawa: Czytelnik 1953, 33 s. Przedruk zob. poz. ↑ WAŻYK Adam: Wiersze. 1940-1953. Warszawa: Czytelnik 1953, 83 s., ↑ WAŻYK Adam: Wiersze i poematy. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1957, 172 s..

Dot. podróży do Chin.

See Studies

19. Wiersze. 1940-1953. Warszawa: Czytelnik 1953, 83 s.

Zawartość

Zawiera m.in. poz. ↑, ↑, – nadto cykl: Nowe wiersze (1945-1953).

See Studies

20. Niedaleko Warszawy. Scenariusz filmowy. Reżyseria: M. Kaniewska. Ekranizacja 1954.

See Studies

21. d="tag_12079300" contenteditable="false">Poemat dla dorosłych. „Nowa Kultura” 1955 nr 34 s. 1-2. Wyd. osobne [b.m.w.* 1976], [6] k. Wyd. w tomie zob. poz. ↑ WAŻYK Adam: Poemat dla dorosłych i inne wiersze. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1956, 39 s. Wyd. nast. [zmienione?]: [Poznań?: b.w.* 1977?], 20 s., ↑ WAŻYK Adam: Wiersze i poematy. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1957, 172 s., ↑ WAŻYK Adam: Wiersze wybrane. Warszawa: Czytelnik 1978, 253 s. Wyd. 2 tamże 1982.,↑ WAŻYK Adam: Wiersze i dwa poematy. Wybór i posłowie: A. Sosnowski. Wrocław: Biuro Literackie 2011, 116 s. Poezja Polska od Nowa 3; 44. .

Przekłady

Wg noty biograficznej J. Bandrowskiej-Wróblewskiej do A. Ważyk: Poezje wybrane. Warszawa 1973: przekłady na czeski, flamandzki, hiszpański, holenderski, portugalski, serbski, szwedzki oraz we fragmentach na hindi i japoński.

angielski

[Przeł.: L. i B. Blitt]. „Twentieth Century”, Londyn 1955.

francuski

Poeme pour adultes. „La Nouvelle Revue Française”, Paryż 1956 nr 48.

niemiecki

Gedicht für Erwachsene. [Przeł.:] L. Majewski, K.E. Krämer. Darmstadt 1960.

włoski

[Przeł.: C. Fuhrman i F. Fortini]. „Ragionamenti”, Rzym 1957 nr 8.

Poema per adulti. [Przeł.] G. Origlia. „Nuova Rivista Europea”, Trento 1982 nr 31.

See Studies

22. Przemiany Słowackiego. Essay. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1955, 78 s.

23. Planetarium. Komedia współczesna [w 5 aktach]. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1956, 123 s.

24. Poemat dla dorosłych i inne wiersze. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1956, 39 s. Wyd. nast. [zmienione?]: [Poznań?: b.w.* 1977 ?], 20 s.

Zawartość

Tom zawiera m.in. wiersze: Poemat dla dorosłych (czerwiec – lipiec 1955) [poz. ↑]; Krytyka „Poematu dla dorosłych” (listopad – grudzień 1955); „To alkohol demoralizuje młodzież” (styczeń 1956).

See Studies

25. Wiersze i poematy. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1957, 172 s.

Zawartość

Wybór utworów z lat 1922-1956; zawiera m.in. poematy: Widziałem Krainę Środka [poz. ↑] i Poemat dla dorosłych [poz. ↑].

See Studies

26. Epizod. [Powieść]. Warszawa: Czytelnik 1961, 219 s. Wyd. 2 tamże 1966.

Początek zob. poz. ↑.

See Studies

27. d="tag_12079394" contenteditable="false">Labirynt. [Poemat]. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1961, 37 s. Przedruk zob. poz. ↑ WAŻYK Adam: Wybór poezji. Wstęp: J. Trznadel. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1967, 160 s., ↑ WAŻYK Adam: Wiersze wybrane. Warszawa: Czytelnik 1978, 253 s. Wyd. 2 tamże 1982., ↑ WAŻYK Adam: Wiersze i dwa poematy. Wybór i posłowie: A. Sosnowski. Wrocław: Biuro Literackie 2011, 116 s. Poezja Polska od Nowa 3; 44. .

See Studies

28. Wagon. Wiersze. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1963, 39 s.

See Studies

29. Esej o wierszu. Warszawa: Czytelnik 1964, 127 s. Por. poz. ↑ WAŻYK Adam: Amfion. Rozważania nad wierszem polskim. Warszawa: Czytelnik 1983, 213 s..

Dot. form polskiego wiersza.

See Studies

30. Farbe der Zeit. [Wiersze]. [Przeł.] K. Dedecius. Darmstadt: J.G. Bläschke 1965, 8 k.

Tekst w języku niemieckim i polskim.

Zawartość

Zawiera wiersze: Kolor czasu; Łamigłówka; Kartka z notesu; Żale przechodnia; Rzeźba prekolumbijska.

31. Kwestia gustu. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1966, 211 s. Przedruk zob. poz. ↑.

Wspomnienia dot. lektur oraz kontaktów literackich z dwudziestolecia międzywojennego.

Nagrody

Wyróżnienie w plebiscycie Radia Wolna Europa w 1967 na najlepszą książkę roku 1966 wydaną w kraju.

See Studies

32. Wybór poezji. Wstęp: J. Trznadel. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1967, 160 s.

Zawartość

Zawiera wybór wierszy z poz.: ↑, ↑, ↑, ↑, ↑, – nadto poz. ↑.

See Studies

33. Poezje wybrane. Wybór i wstęp A. Ważyk. Nota biograficzna: J. Bandrowska-Wróblewska. Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza 1973, 129 s.

Zawartość

Zawiera cykle: Z lat 1922-1925; Z lat 1941-1946; Z lat 1955-1963; Z 1971 roku.

See Studies

34. [Wybór poezji]. Wybór i układ: A. Ważyk Warszawa: Czytelnik 1973, 124 s.

Wydanie miniaturowe.

35. Gra i doświadczenie. Eseje. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1974, 151 s.

Zawartość

Nad tekstami; Odyseusz bohater stulecia; Konfrontacje (1967) [teksty trzech przemów]; Gra i doświadczenie; Zamiłowanie do kondensacji [dot. poezji S. Mallarmégo]; Pięćdziesiąt lat temu. Ptak z węgla [dot. teorii T. Peipera]; Mutacja; Granice strukturalizmu; Obnażenie przypadku; In memoriam Michała Rowińskiego; Borges i inni; Czas poszatkowany [dot. struktury czasu u A. Robbe-Grilleta].

See Studies

36. Dziwna historia awangardy. Warszawa: Czytelnik 1976, 170 s. Przedruk [bez wyboru tekstów] zob. poz. ↑.

Zawartość

Zawiera esej tytułowy, s. 5-101, – nadto wybór tekstów polskich poetów awangardy.

Przekłady

węgierski

A lengyel avantgarde furcsa története. [Przeł.] D. Tandori. Budapest 1981.

See Studies

37. Pół wieku. Wybór wierszy w 50-tą rocznicę „Semaforów”. Wybór: A. Ważyk i J. Koperski. Warszawa: Zarząd Główny Zrzeszenie Studentów Polskich1976, 32 s. Generacje.

See Studies

38. Zdarzenia. [Wiersze]. Warszawa: Czytelnik 1977, 42 s.

See Studies

39. Wiersze wybrane. Warszawa: Czytelnik 1978, 253 s. Wyd. 2 tamże 1982.

Zawartość

Zawiera wiersze z lat: 1922-1934; 1940-1946; 1955-1962;1972-1976 [tu poematy: Poemat dla dorosłych [poz. ↑] i Labirynt [poz. ↑].

See Studies

40. Cudowny kantorek. [Szkice]. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1979, 128 s. Przedruk zob. poz. ↑ WAŻYK Adam: Eseje literackie. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1982, 479 s..

Dot. głównie A. Mickiewicza.

Zawartość

Kilka myśli o romantykach; Jeszcze o romantyczności; U modernistów.

See Studies

41. Eseje literackie. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1982, 479 s.

Zawartość

Kwestia gustu [poz. ↑]. – Od Rimbauda do Eluarda. Wybór [por. Przekłady poz.↑ ]: Abecadło Rimbauda; Atlas człowieka; Groza i cudowność; Miejsce kubizmu. – Surrealizm po latach – Z poz. ↑: Nad tekstami; Odyseusz bohater stulecia; Konfrontacje (1967); Gra i doświadczenie; Pięćdziesiąt lat temu. Ptak z węgla; Mutacja; Granice strukturalizmu; Obnażenie przypadku; Borges i inni; Czas poszatkowany, – tu dodano: Labirynt profesora. – Dziwna historia awangardy [poz. ↑]. – Cudowny kantorek [poz. ↑].

See Studies

42. Amfion. Rozważania nad wierszem polskim. Warszawa: Czytelnik 1983, 213 s.

Data pod tekstem 1981.

Praca z dziedziny wersologii. Zawiera m.in. zmienione fragmenty Eseju o wierszu [poz. ↑].

43. Wiersze i dwa poematy. Wybór i posłowie: A. Sosnowski. Wrocław: Biuro Literackie 2011, 116 s. Poezja Polska od Nowa 3; 44.

Zawiera m.in. Poemat dla dorosłych [poz.↑ ] oraz Labirynt [poz.↑ ].

See Studies

Wydania osobne tekstów piosenek z nutami, m.in.

• Pieśń polskich partyzantów. [Muzyka:] M. Drobner. Paris: [Wydawnictwo Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego we Francji] 1945, [2] k.

• Marsz I Korpusu. [Muzyka:] A. Barchacz. [Współwyd. z:] Marsz mokotowski. Melodia powstańcza; Pieśń pracy. Tekst: E. Szymański. [Muzyka:] M. Stroiński; Hymn spółdzielców. Tekst: K.A. Czyżowski. [Muzyka:] L. Rogowski. Toruń: Kuratorium Okręgu Szkolnego Pomorskiego 1948, [2] k.; wyd. osobne Marsza I Korpusu. Kraków: Polskie Wydawnictwo Muzyczne 1978, 3 s.

Wybory utworów literackich w przekładach

czeski

• Labyrint. [Przeł.] J. Pilař. Praha 1972.

szwedzki

• Bilderna återkommer. Dikter. [Przeł.] J. Kunicki. [Staffanstorp] 1977.

Przekłady

1. G. Apollinaire: Heretyk i S-ka. Opowieści. Warszawa: A. Szlachowicz 1928 [antydatowane 1927], 232 s. Wyd. 2 Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1958.

2. A. Malraux: Dola człowiecza. [Powieść]. Warszawa: Nowości Literackie 1935, 343 s. Wyd. nast.: wyd. 2 Warszawa: Czytelnik 1957, 414 s; wyd. 3 Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1965; wyd. 3 [!] Kraków: Wydawnictwo Literackie 1972; [wyd. 5] Wrocław, Kraków: Wydawnictwo Ossolineum 2001.

3. A. Malraux: Zdobywcy. [Powieść]. Warszawa: Rój 1936 [antydatowane 1935], 250 s.

4. I. Némirovsky: Kariera. [Powieść]. Warszawa: Rój 1937, 237 s.

Przekład podpisany: Dr J.P. Zajączkowski.

See Studies

5. I. Némirovsky: Maska młodości. [Powieść]. Warszawa: Rój 1937 [antydatowane 1936], 246 s.

Przekład podpisany: Dr J.P. Zajączkowski.

6. G. Simenon: Floreana. [Powieść]. Warszawa: Rój 1938, 265 s.

Przekład podpisany: Dr J.P. Zajączkowski.

7. G. Simenon: Zbieg. [Powieść]. Warszawa: Rój 1938, 214 s.

Przekład podpisany: Dr J.P. Zajączkowski.

8. P. Tyčyna: Jasio Telesik. Bajka. Z ukraińskiego przeł. A. Ważyk. Kijów, Lwów: Państwowe Wydawnictwo Mniejszości Narodowych. Ukraina SRR 1941, 16 s.

9. A. Puszkin: Eugeniusz Oniegin. [Poemat]. Warszawa: Książka i Wiedza 1952, 429 s. Wyd. nast.: Przypisy: M. Toporowski. (Dzieła wybrane. T. 3). Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1953, tamże: wyd. 2 [!] 1954; wyd. 3 1956; wyd. nast. z posłowiem i przypisami M. Toporowskiego. (Dzieła wybrane. Wyd. 2. T. 3). 1956, wyd. z podtytułem Romans wierszem Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1959, tamże: wyd. 6 1962, wyd. 7 1964; wyd. 2 [!] zmienione z podtytułem Romans wierszem. Wstęp i przypisy: R. Łużny. Wrocław: Wydawnictwo Ossolineum 1970 Biblioteka Narodowa II, 35; wyd. 8 Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1973; wyd. z podtytułem Romans wierszem. Przekł.: J. Tuwim [rozdz. I-III do strofy XV] i A. Ważyk [rozdz. III od strofy XVI do rozdz. VIII]. Konsultacja naukowa i posłowie: R. Łużny. Kraków: Wydawnictwo Literackie 1977, 291 s.; wyd. 9 Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1982 [rozdz. X tłum. M. Toporowski]; wyd. 3 [!] z podtytułem Fragmenty. Przekł.: J. Tuwim, A. Ważyk. Warszawa: Współpraca 1988, 285 s.; wyd. z podtytułem Romans wierszem. Przeł. A. Ważyk. Wstępem i przypisami opatrzył R. Łużny. Wyd. 3 poprawione i uzupełnione Wrocław: Wydawnictwo Ossolineum 1993 Biblioteka Narodowa II, 35; Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1994; wyd. z podtytułem Romans wierszem. Przeł.: A. Ważyk, J. Tuwim. Warszawa: Prószyński i S-ka 2000 .

See Studies

10. Zeszyt wierszy francuskich. Przekłady. Wstęp: A. Ważyk. Wybrał i przeł. A. Ważyk. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1956, 167 s.

Autorzy wierszy: V. Hugo, G. de Nerval, Ch. Baudelaire, J. Vallés, A. Rimbaud, G. Mallarmé, S. Pol-Roux, E. Verhaeren, P. Claudel, G. Apollinaire, M. Jacob, J. Cocteau, J. Supervielle, P. Eluard, L. Aragon.

See Studies

11. B. Cendrars: Poezje. Przeł.: J. Hartwig i A. Ważyk. Red. [i wstęp]: A. Ważyk. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1962, 144 s.

See Studies

12. Od Rimbauda do Eluarda. [Poezje; wybór i tłumaczenie] A. Ważyk. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1965, 278 s. Wyd. 2 przejrzane i rozszerzone tamże 1973.

Zawartość

Zawiera m.in. opracowania dot. twórczości poetów.

See Studies

13. G. Nerval: Zwierzenia Mikołaja Restifa. [Powieść]. Przekł. z francuskiego i posłowie: A. Ważyk. Warszawa: Czytelnik 1970, 214 s.

14. Horacy: Do Leukonoe. Dwadzieścia dwie ody. Przekł. z języka łacińskiego: A. Ważyk. Warszawa: Czytelnik 1973, 61 s. Wyd. nast. w oprac. S. Stabryły: Wrocław; Kraków: Wydawnictwo Ossolineum 1991, tamże 2004 (we współpracy z De Agostini Polska).

See Studies

15. Surrealizm. Teoria i praktyka literacka. Teksty wybrał, przeł. i przedmową opatrzył A. Ważyk. Warszawa: Czytelnik 1973, 373 s. Wyd. 2 tamże 1976.

See Studies

16. B. Cendrars: Poezje wybrane. Wybór i przedmowa: A. Ważyk. Przeł.: J. Hartwig, A. Ważyk. Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza 1977, 131 s.

See Studies

17. Wybór przekładów. [Poezje]. Przekł. z języka łacińskiego, francuskiego, rosyjskiego i posłowie: A. Ważyk. Warszawa: Czytelnik 1979, 367 s.

18. G. Apollinaire: Wybór poezji. Przeł. A. Ważyk. Warszawa: Czytelnik 1980, 216 s.

19. M. Jacob: Poematy prozą. Wybór i posłowie: J. Hartwig. Przeł.: J. Hartwig i A. Ważyk. Kraków, Wrocław: Wydawnictwo Literackie 1983, 409 s.

20. G. Apollinaire: Poezje. Wybór i przekł.: A. Ważyk. Kraków: Eventus 2000, 134 s.

See Studies

Zob. też Prace edytorskie i redakcyjne poz. ↑, ↑, ↑, ↑, ↑, ↑, ↑, ↑, ↑, ↑, ↑, ↑, ↑, ↑, ↑.

Prace edytorskie i redakcyjne

1. W. Majakowski: Wiersze. Wybrał, wstępem i przypisami opatrzył J. Borejsza. Red.: J. Borejsza i A. Ważyk. Kijów, Lwów: Państwowe Wydawnictwo Mniejszości Narodowych. Ukraina SRR 1940, 220 s.

See Studies

2. M. Gorki: Matka. [Powieść]. Przeł. H. Górska. Do druku przygotował A. Ważyk. Kijów, Lwów: Państwowe Wydawnictwo Mniejszości Narodowych. Ukraina SRR 1941, 375 s. Wyd. nast.: Łódź: Książka 1946; wyd. 2 [!] cz. 1-2. Warszawa: Książka 1948.

See Studies

3. P. Tyčyna: Wiersze wybrane. Wybór autora. Red.: S. Tudor i A. Ważyk. Lwów: Państwowe Wydawnictwo Mniejszości Narodowych. Ukraina SRR 1941, 147 s.

See Studies

4. Antologia współczesnej poezji francuskiej. Zebrał i oprac. A. Ważyk. Warszawa: Wiedza 1947, 230 s.

Tu również m.in. przekłady A. Ważyka.

5. W. Majakowski: Wiersze wybrane. Oprac. i wstępem opatrzył A. Ważyk. Warszawa: Książka 1948, 100 s.

Tu również m.in. przekłady A. Ważyka.

See Studies

6. G. Apollinaire: Wybór poezji. Oprac. i przedmową opatrzył A. Ważyk. Warszawa: Książka i Wiedza 1949, 111 s.

Tu również m.in. przekłady A. Ważyka.

See Studies

7. W. Majakowski: Wiersze i poematy. Wybór przekładów i oprac.: A. Ważyk. Warszawa: Książka i Wiedza 1949, 342 s.

Tu również m.in. przekłady A. Ważyka.

See Studies

8. J.A. Rimbaud: Poezje wybrane. Oprac. i przedmową opatrzył A. Ważyk. Warszawa: Książka i Wiedza 1949, 75 s.

Tu również m.in. przekłady A. Ważyka.

See Studies

9. J. Dunin-Borkowski: Wybór poezji. Oprac. i przedmową opatrzył A. Ważyk. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1950, 107 s.

See Studies

10. P. Eluard: Wybór wierszy. Red.: A. Ważyk. Przedmowa: J. Kott. Warszawa: Czytelnik 1950, 75 s.

Tu również m.in. przekłady A. Ważyka.

See Studies

11. A. Puszkin: Utwory wybrane. Red.: Z. Fedecki i A. Ważyk. Warszawa: Czytelnik 1950, 508 s.

Tu również m.in. przekłady A. Ważyka.

See Studies

12. Wiersze, które lubimy. Antologia. Red.: A. Ważyk i J. Kott. Warszawa: Czytelnik 1951, 340 s.

13. A. Puszkin: Dzieła wybrane. T. 1-6. Przewodniczący komitetu red.: A. Ważyk. Wstęp: A. Ważyk. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1953-1954. Wyd. 2 tamże 1956.

T. 1. Wiersze. Red. tomu: A. Ważyk. Przypisy oprac.: M. Toporowski. 1953, 414 s.

Tu również m.in. przekłady A. Ważyka.

T. 3. Eugeniusz Oniegin. Zob. Przekłady poz. ↑.

See Studies

14. J. Słowacki: Dzieła wybrane. T. 1-4. Wyboru dokonał A. Ważyk. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1954, 311 + 321 + 458 + 420 s.

See Studies

15. J.A. Rimbaud: Poezje. Red.: A. Ważyk. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1956, 142 s. Wyd. 2 tamże 1969.

Tu również m.in. przekłady A. Ważyka.

See Studies

16. G. Apollinaire: Poezje wybrane. Red.: A. Ważyk. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1957, 138 s. Wyd. nast.: Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza 1967, wyd. 2 [!] tamże 1968.

Tu również m.in. przekłady A. Ważyka.

See Studies

17. W. Majakowski: Poezje. Red.: M. Jastrun, S. Pollak, A. Stern, A. Ważyk. Słowo wstępne: A. Stern. Warszawa: Czytelnik 1957, 770 s.

Tu również m.in. przekłady A. Ważyka.

See Studies

18. P. Eluard: Wiersze. Red.: A. Ważyk. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1959, 160 s.

See Studies

19. W. Majakowski: Poematy. Red.: M. Jastrun, S. Pollak, A. Stern, A. Ważyk. Warszawa: Czytelnik 1959, 486 s.

See Studies

20. W. Majakowski: Utwory sceniczne; Proza. Przekład zbiorowy. Red.: M. Jastrun, S. Pollak, A. Stern, A. Ważyk. Warszawa: Czytelnik 1959, 544 s.

21. M. Jacob: Wybór poezji. Red.: A. Ważyk. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1965, 119 s. Wyd. 2 rozszerzone z przedmową A. Ważyka tamże 1980.

Tu również m.in. przekłady A. Ważyka.

See Studies

22. P. Eluard: Poezje wybrane. Wybór i przedmowa: A. Ważyk. Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza 1968, 134 s.

Tu również m.in. przekłady A. Ważyka.

See Studies

23. G. Apollinaire: Wybór pism. Wybrał, wstępem i notami opatrzył A. Ważyk. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1980, 1075 s.

Tu również m.in. przekłady A. Ważyka.

See Studies

24. S. Mallarmé: Wybór poezji. Red.: A. Ważyk. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1980, 133 s.

Tu również m.in. przekłady A. Ważyka.

See Studies

Zob. też Przekłady poz. ↑ WAŻYK Adam: A. Puszkin: Eugeniusz Oniegin. [Poemat]. Warszawa: Książka i Wiedza 1952, 429 s. Wyd. nast.: Przypisy: M. Toporowski. (Dzieła wybrane. T. 3). Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1953, tamże: wyd. 2 [!] 1954; wyd. 3 1956; wyd. nast. z posłowiem i przypisami M. Toporowskiego. (Dzieła wybrane. Wyd. 2. T. 3). 1956, wyd. z podtytułem Romans wierszem Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1959, tamże: wyd. 6 1962, wyd. 7 1964; wyd. 2 [!] zmienione z podtytułem Romans wierszem. Wstęp i przypisy: R. Łużny. Wrocław: Wydawnictwo Ossolineum 1970 Biblioteka Narodowa II, 35; wyd. 8 Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1973; wyd. z podtytułem Romans wierszem. Przekł.: J. Tuwim [rozdz. I-III do strofy XV] i A. Ważyk [rozdz. III od strofy XVI do rozdz. VIII]. Konsultacja naukowa i posłowie: R. Łużny. Kraków: Wydawnictwo Literackie 1977, 291 s.; wyd. 9 Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1982 [rozdz. X tłum. M. Toporowski]; wyd. 3 [!] z podtytułem Fragmenty. Przekł.: J. Tuwim, A. Ważyk. Warszawa: Współpraca 1988, 285 s.; wyd. z podtytułem Romans wierszem. Przeł. A. Ważyk. Wstępem i przypisami opatrzył R. Łużny. Wyd. 3 poprawione i uzupełnione Wrocław: Wydawnictwo Ossolineum 1993 Biblioteka Narodowa II, 35; Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1994; wyd. z podtytułem Romans wierszem. Przeł.: A. Ważyk, J. Tuwim. Warszawa: Prószyński i S-ka 2000., ↑ WAŻYK Adam: Zeszyt wierszy francuskich. Przekłady. Wstęp: A. Ważyk. Wybrał i przeł. A. Ważyk. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1956, 167 s., ↑ WAŻYK Adam: B. Cendrars: Poezje. Przeł.: J. Hartwig i A. Ważyk. Red. [i wstęp]: A. Ważyk. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1962, 144 s., ↑ WAŻYK Adam: Od Rimbauda do Eluarda. [Poezje; wybór i tłumaczenie] A. Ważyk. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1965, 278 s. Wyd. 2 przejrzane i rozszerzone tamże 1973., ↑ WAŻYK Adam: G. Nerval: Zwierzenia Mikołaja Restifa. [Powieść]. Przekł. z francuskiego i posłowie: A. Ważyk. Warszawa: Czytelnik 1970, 214 s., ↑ WAŻYK Adam: Surrealizm. Teoria i praktyka literacka. Teksty wybrał, przeł. i przedmową opatrzył A. Ważyk. Warszawa: Czytelnik 1973, 373 s. Wyd. 2 tamże 1976., ↑ WAŻYK Adam: B. Cendrars: Poezje wybrane. Wybór i przedmowa: A. Ważyk. Przeł.: J. Hartwig, A. Ważyk. Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza 1977, 131 s., ↑ WAŻYK Adam: Wybór przekładów. [Poezje]. Przekł. z języka łacińskiego, francuskiego, rosyjskiego i posłowie: A. Ważyk. Warszawa: Czytelnik 1979, 367 s., ↑ WAŻYK Adam: G. Apollinaire: Poezje. Wybór i przekł. A. Ważyk. Kraków: Eventus 2000, 134 s..

Omówienia i recenzje

• Ankiety dla IBL PAN 1951, 1966.

Wywiady

• Rozmowa z Adamem Ważykiem. Rozm. J. Śpiewak. „Sygnały” 1939 nr 65, przedruk w tegoż: Przyjaźnie i animozje. Warszawa 1965.

• Miara wierności. (Z doświadczeń tłumacza). Rozmowa z A. Ważykiem. „Nowa Kultura” 1962 nr 16.

• Być otwartym na życie... Rozm. K. Nastulanka. „Polityka” 1976 nr 33.

• Co mnie ciekawi w poezji? Rozm. K. Karasek. „Literatura” 1980 nr 20.

Słowniki i bibliografie

• Słownik współczesnych pisarzy polskich. T. 3. Warszawa 1964.

• „Rocznik Literacki 1982" wyd. 1988 (A. Biernacki).

• Literatura polska XX wieku. Przewodnik encyklopedyczny. T. 2. Warszawa 2000 (R. Matuszewski).

Ogólne

Książki

• W. Krzysztoszek: Mit niespójności. Twórczość Adama Ważyka w okresie międzywojennym. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe 1985, 199 s. Prace Wydziału Filologiczno-Filozoficznego. Towarzystwo Naukowe w Toruniu, t. 30 z. 2.

• T. Brzozowski: Orientacja wizualno-plastyczna w twórczości poetyckiej Adama Ważyka. Szczecin: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego 1994, 213 s.

Artykuły

• J. Franczak: Paradoksy podmiotu w „Labiryncie” Adama Ważyka. W tegoż: Maszyna do myślenia. Studia o nowoczesnej literaturze i filozofii. Kraków 2019.

• S. Napierski: Poezja Ważyka. „Droga” 1935 nr 11.

• Z. Najder: O poezji Adama Ważyka. „Dziś i Jutro” 1951 nr 14.

• J. Trznadel: Poezja w służbie narodu. „Wieś” 1953 nr 35 [dot. poezji A. Ważyka].

• M. Baranowska: Pożegnania i powitania. „Literatura” 1974 nr 31.

• M. Zieliński: Pokusa epistemologii. (O twórczości poetyckiej Ważyka). „Twórczość” 1978 nr 6.

• J. Gielo: Dwie wersje wczesnej twórczości Adama Ważyka. „Poezja” 1979 nr 7.

• J. Łukasiewicz: Szczegół i całość. (O poezji Adama Ważyka). „Odra” 1979 nr 9.

• M. Baranowska: „Stwórca mieszka w kuli” – debiut antysymbolisty. „Twórczość” 1980 nr 9 [dot. poezji A. Ważyka].

• S. Barańczak; W. Odojewski: Dwugłos o Adamie Ważyku. „Puls”* 1982/83 nr 17.

• W. Krzysztoszek: Status postaci w prozie Adama Ważyka. W: Postać w dziele literackim. Toruń 1982.

• G. Origlia: A. Ważyk Il prezzo della testimonianza. „Nuova Rivista Europea”, Trento 1982 nr 31.

• M. Baranowska: Znałam Ważyka hermetycznego. „Twórczość” 1983 nr 8.

• W. Kaliszewski: Pozostał wierny Awangardzie. „Więź” 1983 nr 1.

• J. Marx: Non omnis moriar. „Poezja” 1983 nr 9 [dot. twórczości A. Ważyka].

• J. Marx: Tłumacz poetów. „Tu i Teraz” 1983 nr 43, 45, 50.

• J. Waczków: Gra podobieństw i różnic. „Literatura na Świecie” 1983 nr 4 [dot. twórczości przekładowej A. Ważyka].

• A.K. Waśkiewicz: Miejsce Ważyka. W tegoż: W kręgu „Zwrotnicy”. Kraków 1983.

• A.K. Waśkiewicz: Ważyk. „Fakty” 1983 nr 26, przedruk w artykule pt. Lekcja Ważyka. W tegoż: W kręgu futuryzmu i awangardy. Wrocław 2003.

• M. Baranowska: Genetyczne fantazje nowej logiki. (Ważyk). W tejże: Surrealna wyobraźnia i poezja. Warszawa 1984.

• M. Delaperrière: Czy istnieje poezja kubistyczna? (Od Apollinaire'a do Ważyka.) „Ruch Literacki” 1984 nr 4, przedruk w tejże: Dialog z dystansu. Kraków 1998.

• M. Zaleski: Przygoda drugiej awangardy. Wrocław 1984, passim.

• L. Pułka: „Mieszkaniec ustronnej uliczki”. Szkic o poezji Adama Ważyka. „Acta Universitatis Wratislaviensis. Prace Literackie” 1986 t. 25 nr 794.

• W. Krzysztoszek: Aura niespójności. (Na przykład: A. Ważyk). „Integracje” 1988 nr 22 [dot. twórczości i poglądów estetycznych A. Ważyka].

• R. Matuszewski: Od „Almanachu Nowej Sztuki” do łódzkiej „Kuźnicy”. Cz. 1-2. „Tygodnik Kulturalny” 1989 nr 25/26, 27, przedruk pt. „Szaleństwo” Adama Ważyka w tegoż: Olśnienia i świadectwa. Warszawa 1995.

• L.B. Grzeniewski: Ważyk i Warszawa. „Twórczość” 1992 nr 7/8, przedruk w tegoż: Igły w stogu siana. Warszawa 1996.

• G. Wichary: Adam Ważyk – współtwórca socrealizmu w literaturze polskiej i jego pierwszy krytyk. „Warsztaty Polonistyczne” 1992 nr 1.

• T. Brzozowski: Rewizja stereotypu awangardy krakowskiej w eseistyce Adama Ważyka. Strategia kondotiera. W: Mity i stereotypy w kulturze, literaturze i języku. Szczecin 1993.

• S. Jaworski: Adam Ważyk 1905-1982. W: Oficyna Literacka. Seria 6 t. 3. Kraków 1993.

• T. Brzozowski: Ważyk wobec antyprzygody socrealizmu. Strategia sfinksa. W: Pogranicza. Granice. Ograniczenia. Lublin 1996.

• J. Marx: O poezji Adama Ważyka Non omnis moriar. (Cz. 1-5). „Nowy Tygodnik Popularny” 1996 nr 18-23.

• M. Tarnogórska: Poemat „streficzny” Adama Ważyka. W tejże: Poemat międzywojenny. Wrocław 1997 [dot. utworów: Hiramis; Ślub Krzysztofa].

• W. Tomasik: Inżynieria dusz. Wrocław 1999, passim.

• D. Walczak-Delanois: Inne oblicze awangardy. O międzywojennej poezji Jana Brzękowskiego, Jalu Kurka i Adama Ważyka. Poznań: „Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Literaturoznawcza” 2001, 189 s.

• S. Sobieraj: Alchemia wyobraźni. Siedlce 2002, passim.

• K.T. Toeplitz: Przejmują cię tylko ludzie i szczegóły. „Gazeta Wyborcza” 2002 nr 46 [dot. życia i twórczości A. Ważyka).

• B. Sienkiewicz: Ważyka i Brzękowskiego „pamięć – miasto zatopione / w piasku”. W: Ulotność i trwanie. Poznań 2003.

• M. Delaperriére: Polskie awangardy a poezja europejska. Katowice 2004, passim.

• A. Kluba: Poezja mitu kratylejskiego Adama Ważyka. W tejże: Autoteliczność, referencyjność, niewyrażalność. O nowoczesnej poezji polskiej (1918-1939). Wrocław 2004.

• M. Stala: Różowa róża rozkwitła tożsamość. O jednym wierszu Adama Ważyka. W tegoż: Przeszukiwanie czasu. Kraków 2004.

• A. Bikont, J. Szczęsna: Przed Lublinem był Lwów, czyli Adama Ważyka marsz do komunizmu; Pięścią w mit, czyli Adam Ważyk pisze „Poemat dla dorosłych”. W tychże: Lawina i Kamienie. Warszawa 2006, 584 s.

• M. Cywińska: Mnogość rzeczywistości Adama Ważyka [dot. okresu międzywojennego]; Adam Ważyk – surrealizm ideologiczny czy cierpiący? [dot. okresu powojennego]; Adam Ważyk i bataille’owskie ,,doświadczenie wewnętrzne” [dot. działalności popularyzatorskiej i translatorskiej]. W tejże: Manufaktura snów. Rozważania o polskiej poezji nadrealistycznej. Warszawa 2007 oraz passim.

• B. Sienkiewicz: ,,Metarealistyczna” interferencja obrazów w poezji Ważyka i Brzękowskiego. W tejże: Poznawanie i nazywanie. Refleksja cywilizacyjna i epistemologiczna w polskiej poezji modernistycznej. Kraków 2007.

• M. Shore: Kawior i popiół. Życie i śmierć pokolenia oczarowanych i rozczarowanych marksizmem. Warszawa 2008 [dot. m.in. A.Ważyka].

• J. Autuchiewicz, M. Filip: Przebudzenie. [Szkic] + Dokumenty: Dokument nr 19: 1976 kwiecień 21, Warszawa – plan przedsięwzięć operacyjnych wobec Adama Ważyka, przygotowany przez młodszego inspektora Wydziału III KS MO w Warszawie Romana Koryla w ramach sprawy operacyjnego rozpracowania nr 14141. W: ,,Twórczość obca nam klasowo”. Aparat represji wobec środowiska literackiego 1956-1990. Warszawa: Instytut Pamięci Narodowej, Komisja Ścigania Zbrodni Przeciwko Narodowi Polskiemu 2009.

• A. Wójtowicz: „Różne wykładniki realności”. O międzywojennej prozie Adama Ważyka. W: Słowa i metody. Lublin 2009.

• K. Rokicki: Literaci. Relacje między literatami a władzami PRL w latach 1956-1970. Warszawa2011, passim.

• M. Brzóstowicz-Klajn: Historia sfalsyfikowana/pisana na nowo. W tejże: Tomasz Morus w mundurku pioniera, czyli utopia i utopijność w polskim socrealizmie. Poznań 2012 [dot. m.in. wiersza ,,Lud wejdzie do śródmieścia”].

• K. Karasek: List do młodego krytyka. W tegoż: Pochwała nieobliczalności. Warszawa 2012 [dot. też Z. Bieńkowskiego, Z. Herberta].

• J. Orska: Dziwna historia Adama Ważyka. W: Kultura w stanie przekładu. Translatologia, komparatystyka, transkulturowość. Warszawa 2012, przedruk w tejże: Republika poetów. Kraków 2013 [dot. artystycznej sylwetki A. Ważyka w l. 1944-1955, w odniesieniu do koncepcji K.H. Bohrera].

• A. Michnik: Zapałka w dłoni. ,,Gazeta Wyborcza” 2013 nr 64 [dot. życia i twórczości A. Ważyka na marginesie wyd. książki zbiorowej ,,Rachunek pamięci” z tekstem A. Ważyka pt. Co to było?; dot. też wiersza „Zapałka”].

• A. Sosnowski: Wiersz i taniec. W tegoż: Stare śpiewki. (Sześć godzin lekcyjnych o poezji). Wrocław 2013 [dot. m.in. wiersza ,,Przy Ścianie Wschodniej”] .

• J. Święch: Ważyk metafizyczny? ,,Ruch Literacki” 2013 z. 1.

• M. Iwaszkiewicz: Adam Ważyk. W cyklu: Portrety. Oprac.: A. Papieska. ,,Zeszyty Literackie” 2015 nr 3.

• K. Masłoń: Rozdwojenie jaźni. Adam Ważyk; Niezapowiedziana wizyta poety Ważyka [dot. F. Goetla]. W: tegoż: Od glorii do infamii. Poznań 2015.

• J. Skurtys: Figury dyssensu w praktyce późnej awangardy. Jukstapozycja i entropia Adama Ważyka. W: Awangarda i krytyka. Kraje Europy Środkowej i Wschodniej. Kraków 2015 [dot.: Wagon; Labirynt oraz utworów z tomu Zdarzenia].

• S. Koper: Adam Ważyk. „Retro” 2016 nr 4.

• P. Kaczmarski: Adam Ważyk, the New Sentence and the question of entropy. „Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Polonica” 2017 nr 2.

• M. Koronkiewicz: Politics of the poetic form. Adam Ważyk and the Americans. „Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Polonica” 2017 nr 2.

• M.M. Podolak: Adam Ważyk – „mały Żdanow” polskiego socrealizmu. W: Nadzorcy. Ludzie i struktury władzy odpowiedzialni za działania wobec środowisk twórczych, naukowych i dziennikarskich. Warszawa 2017.

• S. Sobieraj: Paradygmat młodości w polskiej poezji awangardowej. „Conversatoria Litteraria” 2017 R. 11 [dot. też Cz. Miłosza i A. Sterna].

• M. Koronkiewicz: Flâneur? po polsku: przechodzień. W: Nauka chodzenia. Teksty programowe późnej awangardy. T. 1. Kraków 2018.

• J. Skurtys: „Nieprzekraczalna jest bariera ciała”. Ucieleśnienia Adama Ważyka. „Pamiętnik Literacki” 2018 z. 1.

• J. Orska: Materialność ruchomego języka – The materiality of the language movement. „Zagadnienia Rodzajów Literackich” 2019 z. 2 [dot. też G. Deleuze’a].

• A. Wójtowicz: Konserwy. Wokół jednego opowiadania Adama Ważyka. W: Tradycje eksperymentu / eksperyment jako doświadczenie. Kraków 2019 [dot.: Książę konserw („Droga” 1929 nr 10)].

Semafory

• A. Kaufman: Krucjata ku współczesności. „Nasz Przegląd” 1924 nr 254.

• S. Napierski: Ciekawy debiut poetycki. „Wiadomości Literackie” 1924 nr 39.

• Cz. Bobrowski. „Reflektor” 1925 nr 2.

Go back to position

Oczy i usta

• W. Broniewski: O rozwiązłości serca i wstydliwości słowa. „Wiadomości Literackie” 1926 nr 18.

Go back to position

Człowiek w burym ubraniu

• [A. Stawar] S. „Miesięcznik Literacki” 1930 nr 2.

• L. Piwiński: Nowele Ważyka. „Wiadomości Literackie” 1930 nr 30.

• N. Kancewicz-Hoffmanowa: Między grą a doświadczeniem. Debiut prozatorski Adama Ważyka. „Pamiętnik Literacki” 1981 z. 1.

Go back to position

Latarnie świecą w Karpowie

• L. Piwiński. „Wiadomości Literackie” 1933 nr 30.

Go back to position

Wiersze zebrane

• K.W. Zawodziński. „Wiadomości Literackie” 1935 nr 27.

Go back to position

Mity rodzinne

• W. Pietrzak: Nowa forma kołtuństwa. „Prosto z Mostu” 1938 nr 47.

• E. Breiter. „Wiadomości Literackie” 1939 nr 8.

• S. Lichański: Powieść o ludziach nominalnych. „Pion” 1939 nr 14/15.

• S. Dzikowski: Karykatura własnego środowiska. „Gazeta Ludowa” 1947 nr 295.

• [J.A. Szczepański] JASZCZ: Jeszcze jeden rozkład rodziny mieszczańskiej. „Dziennik Literacki” 1948 nr 38.

• K. Eberhardt: Na rubieżach freudyzmu. „Życie Literackie” 1959 nr 27.

• R. Zengel: Mit przygody. „Twórczość” 1959 nr 4.

Go back to position

Serce granatu

• B. Dudziński: Pod znakiem Marsa. „Robotnik” 1945 nr 66.

• A. Sandauer: Przemiany. „Odrodzenie” 1945 nr 10/12, przedruk w tegoż: Stanowiska wobec. Kraków 1964.

Go back to position

Stary dworek

• L. Bartelski: Jedna sztuka w dwóch wydaniach. „Gazeta Ludowa” 1946 nr 84.

• E. Csató: „Stary dworek” na scenie Teatru Powszechnego. „Kuźnica” 1946 nr 41.

Go back to position

Wiersze wybrane [1947]

• S.J. Kołodziejczyk: Droga poety. „Twórczość” 1947 nr 7/8.

• R. Matuszewski: W poszukiwaniu rzeczywistych rygorów poetyckich. „Kuźnica” 1947 nr 48, przedruk w tegoż: Literatura po wojnie. Warszawa 1950.

Go back to position

W stronę humanizmu

• R. Matuszewski: Próba humanizmu socjalistycznego. W tegoż: Literatura na przełomie. Warszawa 1951.

Go back to position

Nowy wybór wierszy

• L. Herdegen: O poezji Adama Ważyka. „Nowa Kultura” 1951 nr 21.

• H. Michalski. „Twórczość” 1952 nr 4, przedruk pt. Adam Ważyk – „Nowy wybór wierszy” w: Szkice o literaturze współczesnej. Warszawa 1954; Paranoja. Warszawa; Paryż 1990.

Go back to position

Mickiewicz i wersyfikacja narodowa

• J. Trzynadlowski. „„Zeszyty Wrocławskie” 1952 nr 2.

• S. Żółkiewski. „Nowa Kultura” 1952 nr 5.

• A. Lam: Teoria i praktyka poezji. „Życie Literackie” 1953 nr 5.

Go back to position

Widziałem Krainę Środka

• J. Błoński: Podróż poetycka do Krainy Środka. „Życie Literackie” 1953 nr 32.

• W. Szymański: Poetycki reportaż Ważyka. „Dziś i Jutro” 1953 nr 29, przedruk w tegoż: Między ciemnością a świtem. Kraków 2005.

Go back to position

Niedaleko Warszawy

• M. Głowiński: Fabryczne dymy i kwitnąca czeremcha. O scenariuszu Adama Ważyka [do filmu „Niedaleko Warszawy”]. W tegoż: Rytuał i demagogia. Warszawa 1992.

• M. Hendrykowska: Ważyk – Ford – Starski. Historia pewnego scenariusza. „Images” 2019 nr 35.

Go back to position

Poemat dla dorosłych

• L. Flaszen: O trudnym kunszcie womitowania. „Życie Literackie” 1955 nr 44.

• T. Hołuj: Nie ludowy obraz Nowej Huty. „Życie Literackie” 1955 nr 43.

• W. Karczewska: O miłości, młodzieży i o „Poemacie dla dorosłych”. „Kronika” 1955 nr 14, polemika: M. Janik: Kryminał, anonim i obrona poety. „Kronika” 1956 nr 1.

• A. Osiecka: O darze wygodnej ślepoty – prozą. „Po prostu” 1955 nr 27.

• J. Strzelecki: W sprawie dla dorosłych. „Nowa Kultura” 1955 nr 37.

• B. Ziffer. „The Polish Review”, Nowy Jork 1956 nr 1.

• L. Elektorowicz: Ważyk i „Poemat dla dorosłych”. „Życie Literackie” 1957 nr 8.

• Z. Łapiński: Październik poetów. „Tygodnik Powszechny” 1957 nr 21.

• R. Matuszewski: Adam Ważyk – zbuntowany racjonalista. „Nowa Kultura” 1957 nr 6.

• Z. Pędziński: Poezja dla dorosłych. „Kamena” 1957 nr 5.

• J.A. Szczepański: Nad „Poematem dla dorosłych”. „Trybuna Ludu” 1957 nr 54.

• T. Burek: Po balu maturalnym – „Poemat dla dorosłych”. „Puls”* 1981 nr 11/12, przedruk pt. Niez(n)iszczalne marzenie: Po balu maturalnym – „Poemat dla dorosłych”. W tegoż: Żadnych marzeń. Londyn 1987, wyd. nast. Warszawa * 1989.

• [J. Radziewicz] B. Pieczyski: „Poemat dla dorosłych” – młodym dorosłym. „Tu, teraz” 1982 nr 9 [analiza poematu].

• M. Głowiński: Wokół „Poematu dla dorosłych”. „Odra” 1985 nr 11, przedruk w tegoż: Rytuał i demagogia. Warszawa 1992.

• S. Stabro: „Poemat dla dorosłych” parada pozorów. „Odra” 1985 nr 11, przedruk w tegoż: Zamknięty rozdział. Warszawa 1994, Poezja i historia. Kraków 1995.

• S. Barańczak: Dziecięca naiwność. O „Poemacie dla dorosłych” Adama Ważyka. „Aneks”, Londyn 1987 nr 46/47, przedruk w tegoż: Tablica z Macondo. Londyn 1990, Pomyślane przepaście. Katowice 1995.

• J. Łukasiewicz: „Poemat dla dorosłych” – obrachunkowy. W tegoż: Oko poematu. Wrocław 1991.

• D. Jarosz: Co Nowa Huta zawdzięcza Adamowi Ważykowi? W: Realizm socjalistyczny w Polsce. Katowice 2001.

• T. Chrząstek: Ucieczka z domu wariatów, czyli o „Poemacie dla dorosłych” raz jeszcze. „Rocznik Historii Prasy Polskiej” 2003 z. 1.

• A. Bikont, J. Szczęsna: Pięścią w mit, czyli Adam Ważyk pisze „Poemat dla dorosłych”. W tychże: Lawina i kamienie. Warszawa 2006.

• I. Haneczok: Odczytując sens oryginału. (Na podstawie przekładu na język serbski i angielski ,,Poematu dla dorosłych” Adama Ważyka). ,,Przekłady Literatur Słowiańskich” 2011 T. 2 cz. 1.

• M. Brzóstowicz-Klajn: Dziecko w kleszczach propagandy. (Casus realizmu socjalistycznego). W: Zobaczyć dziecko. Literackie i filmowe portrety dziecka w Polsce XX wieku. Bydgoszcz 2012 [tu m.in. o ,,Poemacie dla dorosłych”].

• M. Wojtczak: ,,Łagodna rewolucja kulturalna”: Głos Adama Ważyka; Nowe impulsy w kulturze i polityce: ,,Poemat dla dorosłych”; Hoffman broni swej decyzji; Głos ma autor; Słowo Żółkiewskiego; Flaszen atakuje; Iwaszkiewicz a ,,Poemat”; Wasilewska: gorzej niż Wolna Europa; Echa ,,Poematu” na Zachodzie. W tegoż: Wielką i mniejszą literą. Literatura i polityka w pierwszym ćwierćwieczu PRL. Warszawa 2014.

• V. Julkowska: Władza i społeczeństwo wobec buntu poety. Wokół recepcji „Poematu dla dorosłych” Adama Ważyka w latach 1955-1957. W: Społeczeństwo PRL. Kultura, pamięć. Poznań 2015.

• P. Piętak: Koniec Wielkiej Przemiany. (Sześćdziesięciolecie ,,Poematu dla dorosłych”). ,,Twórczość” 2015 nr 12.

• ,,Poemat dla dorosłych”. „Gazeta Wyborcza” 2016 nr 189 dod. „aleHistoria” nr 33 [nota bez autora w dziale: Kalendarium].

• W. Kudyba: Jan Polkowski – Adam Ważyk. Dwa poematy dla dorosłych. W: Czy są jakieś pytania. Szkice o najnowszej literaturze polskiej. Kraków; Warszawa 2019 [dot. też: J. Polkowski: O Nowej to Hucie piosenka].

Go back to position

Poemat dla dorosłych i inne wiersze

• H. Markiewicz: O metodzie imaginacyjnej. „Życie Literackie” 1956 nr 37 [dot. poematu: To alkohol demoralizuje młodzież].

Go back to position

Wiersze i poematy [1957]

• J. Trznadel: W kręgu poetyckiego doświadczenia. „Nowe Książki” 1957 nr 15.

Go back to position

Epizod

• T. Burek: Przedrzeźniona rozpacz. „Twórczość” 1961 nr 8.

• A. Kijowski: Ze szkoły szyderców. „Przegląd Kulturalny” 1961 nr 23, przedruk w tegoż: Arcydzieło nieznane. Kraków 1964.

• R. Matuszewski: Epizod dwudziestolecia. „Nowa Kultura” 1961 nr 30.

• H. Zaworska: Chroniczny brak cudów. „Nowe Książki” 1961 nr 11.

• A. Wójtowicz: Aneks do dziejów pierwszej awangardy. ,,Epizod” Adama Ważyka. W: Awangarda i krytyka. Kraje Europy Środkowej i Wschodniej. Kraków 2015.

Go back to position

Labirynt

• A. Międzyrzecki: „Ruch wahadłowy gasnącej pamięci”. „Nowe Książki” 1961 nr 19.

• J. Trznadel: Wątpiący i empiryczny. (Na marginesie „Labiryntu” Adama Ważyka). „Twórczość” 1962 nr 5, przedruk w tegoż: Róże trzecie. Warszawa 1966.

• J. Franczak: Paradoksy podmiotu w „Labiryncie” Adama Ważyka. W tegoż: Maszyna do myślenia. Studia o nowoczesnej literaturze i filozofii. Kraków 2019.

Go back to position

Wagon

• J.J. Lipski: Bez hipostaz. „Twórczość” 1964 nr 11, przedruk w tegoż: Szkice o poezji. Paryż 1987; Słowa i myśli. T. 1. Szkice o poezji. Warszawa 2009.

• J. Trznadel: Dowód tożsamości. „Odra” 1964 nr 3.

• R. Nycz: Literatura: litery lektura. O tekście, interpretacji, doświadczeniu rozumienia i doświadczeniu czytania. Z dodaniem studium przypadku ,,Wagonu” Adama Ważyka. W: Teoria – literatura – życie. Praktykowanie teorii w humanistyce współczesnej. Warszawa 2012.

Go back to position

Esej o wierszu

• M. Głowiński: Rygory i swobody w wierszu. „Nowe Książki” 1965 nr 4.

• L. Pszczołowska: Esej i probabilistyka. „Twórczość” 1965 nr 3.

Go back to position

Kwestia gustu

• T. Burek: Jeżeli ten pamiętnik istnieje... „Twórczość” 1966 nr 12.

• H. Krzeczkowski: Kwestia gustu, czyli prawo wyboru. „Tygodnik Powszechny” 1966 nr 35, przedruk w tegoż: Po namyśle. Kraków 1977.

• R. Gomulicki: De gustibus est disputandum. „Miesięcznik Literacki” 1967 nr 5.

• K. Mętrak: Życie książkami? „Współczesność” 1967 nr 2, przedruk w tegoż: Krytyka – twórczość przeklęta. Warszawa 1995.

• J. Pluta: Z przygód intelektualnych Ważyka. „Agora” 1967 nr 16.

• J. Tomkowski: Za ciemne morze. (O eseistyce Adama Ważyka). ,,Wyspa” 2013 nr 4 [dot.: Kwestia gustu, też ogólnie o A. Ważyku].

• A. Wójtowicz: Druga młodość pierwszej awangardy. Powojenne wspomnienia twórców z kręgu ,,Zwrotnicy” i ,,Almanachu Młodej Sztuki”. W: Awangarda i krytyka. Kraje Europy Środkowej i Wschodniej. Kraków 2015 [dot. też: Dziwna historia awangardy].

Go back to position

Poezje wybrane [1973]

• J. Gondowicz: Klasyk trzech tradycji. „Nowe Książki” 1973 nr 11.

Go back to position

Gra i doświadczenie

• M. Baranowska: „Pisze się tak, jak się oddycha”. „Literatura” 1975 nr 14.

• Z. Domański: Gra i doświadczenia – spojrzenie poety. „Miesięcznik Literacki” 1975 nr 5.

• W. Maciąg: O co gra? „Nowe Książki” 1975 nr 4.

• A. Zawada: O nowatorstwie. „Twórczość” 1975 nr 12.

Go back to position

Dziwna historia awangardy

• M. Baranowska: Wiek awangard. „Polityka” 1977 nr 17.

• P. Dybel: W imię doświadczenia. „Nowy Wyraz” 1977 nr 7.

• J. Gondowicz: Powrót do Inkipo. „Nowe Książki” 1977 nr 3.

• E. Nowicka: Adama Ważyka głos w sprawie awangardy. „Tygodnik Powszechny” 1977 nr 1.

• A. Zawada: O awangardzie – wbrew „związkom nawykowym”. „Twórczość” 1977 nr 2.

• T. Cieślak-Sokołowski: ,,Kres obiektywny”. O trzech likwidacjach awangardy. (Adam Ważyk, German Ritz, Julia Fiedorczuk). W: Awangarda i krytyka. Kraje Europy Środkowej i Wschodniej. Kraków 2015.

Go back to position

Pół wieku

• A. Zawada. „Twórczość” 1976 nr 5.

Go back to position

Zdarzenia

• P. Dybel: Poezja bez azylu. „Nowe Książki” 1978 nr 6.

• J. Kornhauser: Dane źródłowe. „Kultura” 1978 nr 25, przedruk w tegoż: Światło wewnętrzne. Kraków 1984.

• Z. Łapiński: Kilka alegorii w poszukiwaniu swego znaczenia. „Tygodnik Powszechny” 1978 nr 13.

• R. Matuszewski: „Pomyśl o barwie czasu, która się znowu zmienia”. „Twórczość” 1978 nr 8, przedruk w tegoż: Z bliska. Kraków 1981.

• A. Tchórzewski: Klasycyzm i fenomenalizm. „Poezja” 1979 nr 4.

• T. Brzozowski: „Fabuły życiowe” w poezji Adama Ważyka. (Na materiale tomu „Zdarzenia”). W: Fabuła utworu literackiego. Toruń 1987.

Go back to position

Wiersze wybrane [1978]

• J. Gondowicz: Od wizjonerstwa do szyderstwa. „Nowe Książki” 1979 nr 9.

• P. Matywiecki: Między nami i dla nas. „Tygodnik Kulturalny” 1979 nr 16, przedruk w tegoż: Myśli do słów. Wrocław 2013.

• J. Pieszczachowicz: Przygody racjonalisty. „Kultura” 1979 nr 39.

• M. Zaleski: Potomstwo Heraklita. „Twórczość” 1979 nr 5.

• A.K. Waśkiewicz: Lekcja Ważyka. „Życie Literackie” 1980 nr 4, przedruk w tegoż: W kręgu futuryzmu i awangardy. Wrocław 2003.

Go back to position

Cudowny kantorek

• J. Gondowicz: Milczący partner. „Nowe Książki” 1979 nr 19.

• T. Komendant: Kompleks Newtona. „Twórczość” 1979 nr 12.

• M. Pęczak: Nie ufaj szkiełku i oku. „Literatura” 1979 nr 49.

• W. Maciąg: Pokusy i niepokoje filologów. „Życie Literackie” 1980 nr 4.

Go back to position

Eseje literackie

• E. Balcerzan: Przygody człowieka książkowego. „Twórczość” 1983 nr 8, przedruk w tegoż: Przygody człowieka książkowego. Warszawa 1990.

Go back to position

Wiersze i dwa poematy

• M. Koronkiewicz: Uprowadzenie Adama Ważyka albo o czytaniu terrorystycznym. ,,Odra” 2011 nr 7/8 [ na marginesie mającego się ukazać wyboru wierszy w oprac. A. Sosnowskiego].

• K. Lisowski: Ważyk według Sosnowskiego. ,,Nowe Książki” 2011 nr 6, przedr. w tegoż: Motyl Wisławy i inne podróże. Szczecin-Bezrzecze 2014.

Go back to position

A. Puszkin: Eugeniusz Oniegin

• L. Flaszen: Oniegin na czworo przełożony. „Życie Literackie” 1952 nr 23.

• S. Pollak: Nad nowym przekładem „Eugeniusza Oniegina”. „Nowa Kultura” 1952 nr 50.

• A. Sandauer: Nowy przekład. „Życie i Kultura” 1952 nr 41.

• M. Grabowska: W sprawie polskiego przekładu „Eugeniusza Oniegina”. „Nowa Kultura” 1953 nr 32.

• E. Król: Polski przekład „Eugeniusza Oniegina” jako problem teoretyczny. „Studia z Filologii Rosyjskiej i Słowiańskiej” 1982 t. 9 [m.in. o przekładach A. Ważyka].

• M. Rychlewski: Tuwim kontra Ważyk, czyli „Oniegin” w służbie socjalizmu. „Polonistyka” 2000 nr 6 [m.in. o przekładach A. Ważyka].

Go back to position

Zeszyt wierszy francuskich

• M. Głowiński: Od Wiktora Hugo do Aragona. „Nowiny Literackie i Wydawnicze” 1957 nr 6.

Go back to position

Od Rimbauda do Eluarda

• J. Trznadel: Propozycja Ważyka. „Twórczość” 1965 nr 6.

• M. Głowiński: Ważyk, kubizm i wielcy Francuzi. „Nowe Książki” 1966 nr 2.

Go back to position

Horacy: Do Leukonoe

• Z. Cierniakowa: Nad Ważykowym Horacym. „Twórczość” 1974 nr 6.

• B. Drozdowski: Horacy [w przekł. A. Ważyka]. W tegoż: O poezji. Szkice. Warszawa 1977.

• P. Wilczek: ,,Dzbanie mój pisany”. Arcydzieło Kochanowskiego wobec innych przekładów ody Horacego ,,O nata mecum”. W: Przekład artystyczny. T. 2. Zagadnienia serii translatorskich. Katowice 1991, przedruk pt. Wobec Horacego. Pieśń ,,Dzbanie mój pisany” Jana Kochanowskiego i inne polskie przekłady ody Horacego ,,O nata mecum”. W tegoż: Dyskurs, przekład, interpretacja. Katowice 2001 [tu uwagi o przekładzie A. Ważyka ody ,,O nata mecum consule Manlio”].

• J. Ciechanowicz: Horacy Ważyka. ,,Kultura i Życie” 1992 nr 6.

Go back to position