Warzenica-Zalewska Ewa

BIO

Urodzona 1 lipca 1922 we Lwowie; córka Aleksandra Warzenicy i Marii z Udołowiczów, nauczycieli. W 1935 uczęszczała do Gimnazjum im. A. Asnyka, a następnie do Gimnazjum i Liceum Ogólnokształcącego im. Królowej Jadwigi we Lwowie, gdzie w trybie eksternistycznym w 1940 zdała maturę. W 1937-39 należała do Związku Harcerstwa Polskiego, a w 1942-44 do Szarych Szeregów. W 1942-44 studiowała polonistykę na tajnym Uniwersytecie Jana Kazimierza. Pracowała jako pomocnik buchaltera w różnych instytucjach. Brała też udział wraz z ojcem w tajnym nauczaniu. W 1945 przyjechała do Polski. Musiała powtórzyć egzamin maturalny w trybie eksternistycznym. Po jego złożeniu w Lublinie, w 1945-46 studiowała na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim, następnie w 1946-47 na Uniwersytecie Jagiellońskim, gdzie uzyskała magisterium w 1948. W 1946-48 należała do Organizacji Młodzieży Towarzystwa Uniwersytetu Robotniczego, w 1947 do Związku Niezależnej Młodzieży Socjalistycznej. W 1948 przeniosła się do Warszawy. Przez kilka miesięcy pracowała jako urzędniczka w Ministerstwie Oświaty. Od 1949 była członkiem Związku Akademickiego Młodzieży Polskiej. W 1949-53 pracowała jako asystent i starszy asystent w Instytucie Badań Literackich (IBL) w Pracowni Podręcznika Historii Literatury Polskiej. Debiutowała w 1950 artykułem pt. Powieści ludowe Kraszewskiego, opublikowanym w Materiałach do nauczania historii literatury polskiej. W 1951 została członkiem Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej. W 1953 rozpoczęła pracę na Uniwersytecie Warszawskim (UW), początkowo jako starszy asystent (do 1955), następnie adiunkt (1956-70). W 1960 uzyskała stopień doktora na UW na podstawie rozprawy pt. Józef Ignacy Kraszewski. Zarys twórczości w latach 1829-1842 (promotor prof. Julian Krzyżanowski). W 1969 habilitowała się na podstawie pracy pt. Pozytywistyczny «obóz młodych» wobec tradycji wielkiej polskiej poezji romantycznej (lata 1866-1881). W tymże roku wyszła za mąż za Jerzego Zalewskiego. W 1970 otrzymała stanowisko docenta. W 1972-87 pełniła obowiązki sekretarza naukowego Komitetu Nauk o Literaturze Polskiej Polskiej Akademii Nauk (PAN); za tę działalność otrzymała nagrodę Ministra Szkolnictwa Wyższego i Techniki (1973) i I Sekretarza PAN (1980 i 1981). W 1978-80 była prodziekanem Instytutu Polonistyki UW. W 1979, 1980, 1981 i 1983 otrzymała indywidualną nagrodę Rektora UW I stopnia za pracę zawodową i społeczną. W 1985-87 wchodziła w skład Rady Naukowej IBL PAN. W 1991 przeszła na emeryturę. Odznaczona Złotym Krzyżem Zasługi (1964) i Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski (1984). Zmarła 17 czerwca 1993 w Warszawie.

Twórczość

1. Józef Ignacy Kraszewski. Warszawa: Nasza Księgarnia 1963, 268 s.

See Studies

2. Pozytywistyczny „obóz młodych” wobec tradycji wielkiej polskiej poezji romantycznej. Lata 1866-1881. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe 1968, 183 s. „Rozprawy Uniwersytetu Warszawskiego”, 25.

Rozprawa habilitacyjna.

Zawartość

Od autorki. — Wstęp. — „Chleb macierzysty” pozytywistów warszawskich; Romantyzm „wielki” i romantyzm „mały”; Pierwsze zarysy syntezy; W imię walki z idealizmem; Kilka uwag o roli tradycji romantycznej w kształtowaniu się świadomości narodowej na przełomie ósmego i dziewiątego dziesięciolecia.

3. Przełom scjentystyczny w publicystyce warszawskiego „Obozu młodych”. (Lata 1866-1876). Wrocław: Wydawnictwo Ossolineum 1978, 223 s. Polska Akademia Nauk KNoLP [Komitet Nauk o Literaturze Polskiej], Z prac Instytutu Literatury Polskiej Uniwersytetu Warszawskiego „Rozprawy Literaturoznawcze”, 23.

Nagrody

Nagroda naukowa Rektora Uniwersytetu Warszawskiego I stopnia.

Zawartość

Kontrowersje i pytania; Uczniowie czy nowatorzy; Główne wyznaczniki nowej świadomości literackiej; Potrójne zadanie literatury; Opozycje powieści realistycznej; Koncepcja bohatera literackiego; Rola powieści historycznej; „Epoka niepoetycka”; Wartości „przełomu” scjentystycznego.

See Studies

Artykuły w czasopismach i książkach zbiorowych, m.in.

• Publicystyka literacka młodego Kraszewskiego. „Przegląd Humanistyczny” 1959 nr 6 s. 17-35.

• „Latarnia czarnoksięska” wobec oświeceniowej tradycji literackiej. „Ruch Literacki” 1962 z. 6 s. 298-311.

• Debiut literacki J.I. Kraszewskiego. „Przegląd Humanistyczny” 1963 z. 4 s. 29-48.

• „Powieści romantyczne” J.I. Kraszewskiego. W: Z teorii i historii literatury. Wrocław 1963 s. 98-130.

• Koncepcja patriotyzmu w powieściach Kraszewskiego o powstaniu styczniowym. W: Dziedzictwo literackie powstania styczniowego. Warszawa 1964 s. 139-169.

• Rola tradycji literatury epoki romantyzmu w kształtowaniu się świadomości politycznej i literackiej pozytywizmu. (Rozważania wstępne). „Przegląd Humanistyczny” 1966 z. 1 s. 29-41.

• „Pan Tadeusz” w dyskusjach literackich lat 1872-1881. „Przegląd Humanistyczny” 1969 z. 1 s. 117-134.

• Kilka uwag o spornych problemach oceny publicystyki wczesnego pozytywizmu. „Przegląd Humanistyczny” 1970 z. 3 s. 43-53.

• Z zagadnień recepcji Taine’a w Polsce (lata 1861-1881). „Przegląd Humanistyczny” 1972 z. 5 s. 85-106.

• Kompozycja „Lalki” wobec tradycji literackiej. W: Problemy literatury polskiej okresu pozytywizmu. Seria 1. Wrocław 1980 s. 141-157.

• Teatr skarbkowski we Lwowie w latach 1864-1890. W: Dzieje teatru polskiego. T. 3. Teatr polski od 1863 roku do schyłku XIX wieku. Warszawa 1982 s. 509-592.

• Koncepcja psychiki człowieka w twórczości Bolesława Prusa. „Przegląd Humanistyczny” 1983 z. 9/10 s. 77-91.

• Naturalizm francuski i polskie tradycje literackie w twórczości Zapolskiej lat 1875-1886. W: Problemy literatury polskiej okresu pozytywizmu. Seria 3. Wrocław 1984 s. 135-150.

• Dwa zakończenia „Faraona” a sens ideowy powieści. „Pamiętnik Literacki” 1985 z. 2 s. 21-34.

• Powieści współczesne Kraszewskiego z lat 1863-1887 w kontekście literatury pozytywistycznej. „Rocznik Towarzystwa Literackiego im. Adama Mickiewicza” 1986 s. 53-73.

• Dwa portrety Kraszewskiego. W: Z česko-polskych jazykovych a literarnich styku. Praha 1989 s. 45-55.

• Kilka uwag o recepcji literatury niemieckiej w II połowie XIX wieku na terenie Królestwa Polskiego. „Ruch Literacki” 1990 z. 6 s. 443-450.

• O źródłach powieści „Faraon” Bolesława Prusa. „Przegląd Humanistyczny” 1990 z. 7 s. 107-121.

• O „Lalce” Bolesława Prusa. W: Powieść polska XIX wieku. Lublin 1992 s. 199-216.

See Studies

• Pojęcie humoru i jego rola w powieściopisarstwie polskim drugiej połowy XIX wieku (na przykładzie twórczości Bolesława Prusa). „Przegląd Humanistyczny” 1992 z. 6 s. 103-118.

• Rozczłonkowanie i spójność kompozycji „Lalki” [B. Prusa]. W: Nowe stulecie trójcy powieściopisarzy. Warszawa 1992 s. 67-84.

Prace redakcyjne

1. J.I. Kraszewski: Ostap Bondarczuk. Powieść. Oprac. i wstęp E. Warzenica-Zalewska. Warszawa: Książka i Wiedza 1951, 141 s.

W następnym wydaniu tylko wstęp.

2. J.I. Kraszewski: Latarnia czarnoksięska. Obrazy naszych czasów. Oprac. i posłowie: E. Warzenica-Zalewska. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1954, 478 s.

3. J.I. Kraszewski: Całe życie biedna. Powieść. Przygotowanie do druku, przedmowa i przypis: E. Warzenica-Zalewska. Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza 1956, 127 s.

4. J.I. Kraszewski: Adama Polanowskiego dworzanina Imci Jana III notatki. [Oprac.] i posłowie: E. Warzenica-Zalewska. Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza 1958, 299 s. (J.I. Kraszewski: Cykl powieści historycznych obejmujących dzieje Polski. T. 27). Wyd. nast. tamże: wyd. 2 1974, wyd. 4 1991.

5. Polska krytyka literacka 1800-1918. Materiały. T. 1. Red.: J.Z. Jakubowski. Oprac.: J.Z. Jakubowski, Z. Libera, E. Warzenica-Zalewska. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe 1959, 467 s.

6. J.I. Kraszewski: Dwie królowe. Bona i Elżbieta. Powieść historyczna. [Oprac.] E. Warzenica-Zalewska. (Cykl powieści historycznych obejmujących dzieje Polski. T. 20). Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza 1960, 444 s. Wyd. nast. tamże: wyd. 2 1971, wyd. 4 1984.

7. J.I. Kraszewski: Pogrobek. Powieść historyczna z czasów przemysławowskich. Przygotowała do druku, posłowiem i przypisami opatrzyła E. Warzenica-Zalewska. (Cykl powieści historycznych obejmujących dzieje Polski. T. 11). Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza 1963, 271 s. Wyd. 2 tamże 1969.

8. J.I. Kraszewski: Dola i niedola. Powieść z ostatnich lat XVIII wieku. [Posłowie i przypisy:] E. Warzenica-Zalewska. (Dzieła. Powieści historyczne. Czasy Stanisława Augusta). Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza 1970, 701 s. Wyd. nast. tamże 1976.

9. J.I. Kraszewski: Banita. Czasy Stefana Batorego. Przygotowanie do druku: J.L. Kowalczyk. Posłowiem i przypisami opatrzyła E. Warzenica-Zalewska. Ilustracje wybrała i objaśniła J. Wyleżyńska. (Cykl powieści historycznych obejmujących dzieje Polski. T. 22). Wyd. 2. Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza 1972, 454 s. Wyd. 4 [!] tamże 1985.