BIO
Urodzona 4 marca 1922 w Myszkowie pod Zawierciem w rodzinie nauczycielskiej; córka Jana Kosińskiego i Heleny z Musiałów. Od 1925 mieszkała z rodzicami w Sosnowcu, gdzie uczęszczała do szkoły podstawowej i średniej. Podczas okupacji niemieckiej pracowała jako pomoc biurowa oraz kontynuowała na tajnych kompletach naukę w zakresie liceum humanistycznego. W tym czasie zaczęła pisać wiersze. Po wyzwoleniu zamieszkała w Warszawie i uzyskała wiosną 1945 świadectwo dojrzałości w Liceum im. M. Curie-Skłodowskiej. Następnie przez kilka miesięcy pracowała w Ministerstwie Kultury i Sztuki. W sierpniu 1945 wyszła za mąż za Czesława Jelonkiewicza, w tym czasie studenta Wyższej Szkoły Inżynieryjnej w Warszawie. Jesienią tego roku zaczęła studiować polonistykę i historię sztuki na Uniwersytecie Warszawskim; w 1951 uzyskała absolutorium z historii sztuki. W czasie studiów brała aktywny udział w działalności Związku Młodzieży Wiejskiej, a później Akademickiego Związku Walki Młodych Życie. Od 1945 pracowała jako dziennikarka w „Walce Młodych”; w piśmie tym debiutowała artykułem o Marii Koszyc (przyjaciółce E. Zegadłowicza) pt. Pani Maria w Sosnowcu (nr 28) oraz opowiadaniem Milcząca przyjaźń (nr 36). W 1945 opublikowała też kilka wierszy, m.in. napisany w 1944, będący debiutem poetyckim utwór Złe miasto („Czyn Młodych” nr 1). Od 1946 była członkiem Związku Zawodowego Dziennikarzy (od 1951 Stowarzyszenia Dziennikarzy Polskich). Kontynuowała pracę dziennikarską w „Walce Młodych” (1946-47; tu też do 1949 artykuły podpisywała Maria Krynicka), „Polsce Zbrojnej” (1946-47), „Świecie Młodych” (1947-48), „Młodej Wsi” (1948), „Poradniku Pracownika SP” (Służby Polsce; 1949-52; tu też w 1949 artykuły podpisywała Dominika Warneńska). Artykuły, recenzje, opowiadania publikowała też m.in. w „Po prostu” (1948-50; tu pod pseudonimem Dominika Warneńska), „Płomyku” (od 1948), „Żołnierzu Wolności” (od 1950). Od 1950 używała w twórczości literackiej głównie pseudonimu Monika Warneńska. W 1952 została członkiem Związku Literatów Polskich; uczestniczyła w pracach komisji zagranicznej i socjalnej. Współpracowała z Towarzystwem Przyjaźni Polsko-Radzieckiej, Ligą Kobiet i Krajową Radą Kobiet. Od 1954 odbywała liczne podróże, m.in. do Korei (1954, 1957), do krajów położonych na Półwyspie Indochińskim (Wietnam w 1962 i 1965, Kambodża w 1966, Laos w 1969), do Mongolii (1962, 1972), na Kubę (1972). Należała do zespołu stałych współpracowników „Trybuny Ludu” (1952-69, 1976), „Przyjaciółki” (od 1952), „Przyjaźni” (1957-69), „Dziennika Ludowego” (1957-69; tu w 1966 cykle Południowy Wietnam 1965 i Listy z Kambodży). Liczne korespondencje i reportaże ze swoich podróży publikowała także m.in. w „Poznaj świat” (1958, 1968-70; tu w 1969 reportaże z Laosu), „Kontynentach” (1965-70), „Przekroju” (1965-70; tu m.in. korespondencje z Wietnamu), „Kulturze” (1968-90; tu w 1970 cykl pt. Siedem miesięcy w Południowym Wietnamie), „Dookoła świata” (1969-70), „Faktach” (od 1974) oraz w „Kontrastach” (od 1987). Publikowała również w czasopismach zagranicznych, zwłaszcza rosyjskich: „Sowietskaja Żenszczina” (Moskwa, od 1957), „Robotnica” (Moskwa, od 1966), „Don” (Rostów, od 1968), „Ogoniok” (Moskwa), nadto m.in. w pismach „Viêt-Nam” (Hanoi, 1962-67), „Konkret” (Hamburg, 1966), „Humanité” (Paryż, od 1970). W 1968-72 pracowała w Agencji Robotniczej, w 1972-90 w redakcji tygodnika „Perspektywy”. Za działalność literacką i kulturalno-społeczną otrzymała nagrodę Ministra Kultury i Sztuki III stopnia (1967) oraz Warszawskiej Wojewódzkiej Rady Narodowej (1967), nagrodę Klubu Publicystów Międzynarodowych (1968), Grand Prix Międzynarodowej Organizacji Dziennikarzy (1969), nagrodę Ministra Obrony Narodowej (1974), nagrodę Prezesa Rady Ministrów za twórczość dla dzieci i młodzieży (1982). Wyróżniona m.in. odznaką Zasłużony Działacz Kultury (1962), Złotą Odznaką Janka Krasickiego (1965), Krzyżem Kawalerskim (1970) i Krzyżem Oficerskim (1986) Orderu Odrodzenia Polski, Medalem Lenina przyznanym przez Prezydium Rady Najwyższej Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich (1972), wietnamskim Orderem Wojny Partyzanckiej I klasy (1983). Zmarła 9 kwietnia 2010.
Twórczość
1. Mieczysław Kalinowski. [Szkic biograficzny]. Warszawa: Prasa Wojskowa 1949, 80 s. Wyd. 2 Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej 1951.
2. Czerwona kokarda. [Opowiadania]. Warszawa: Prasa Wojskowa 1950, 213 s. Wyd. 2 Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej 1952.
Zawartość
Przekłady
czeski
3. Ludzie czerwonej Woli. [Opowieść o W. Hibnerze, W. Kniewskim, H. Rutkowskim]. Warszawa: Książka i Wiedza 1950, 59 s. Wyd. inne pt. Ludzie czerwonej wiosny. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej 1953, 91 s.
4. Ludzie kopalni im. Józefa Stalina. [Reportaże]. Warszawa: Książka i Wiedza 1950, 118 s.
5. Kilofy wykuwają pokój. [Reportaże]. Warszawa: Książka i Wiedza 1951, 69 s.
6. Na „Florianie” hartuje się stal... [Opowieść]. Warszawa: Książka i Wiedza 1951, 62 s.
7. Pierwszomajowy marsz. Opowiadania. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej 1951, 97 s.
Zawartość
8. Serce kopalni „Anna”. [Reportaż]. Warszawa: Książka i Wiedza 1951, 26 s.
9. Słowo huty „Pokój”. [Reportaże]. Warszawa: Książka i Wiedza 1951, 53 s.
10. Domem naszym las głęboki. [Opowiadania]. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej 1952, 175 s.
Zawartość
Przekłady
niemiecki
11. Drukarnia na Czystem. [Opowieść o M. Kasprzaku]. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej 1952, 175 s. Wyd. nast. tamże 1953.
12. Nasi kowalowcy. [Reportaż]. Warszawa: Książka i Wiedza 1952, 45 s.
13. Dziewczyna znad Wisły. (Opowieść o Lucynie Herz). Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej 1953, 114 s.
14. Miasto przywrócone życiu. Opowieść o Zawierciu. Warszawa: Książka i Wiedza 1953, 86 s.
15. Przodownik pracy Wacław Papierzyński. Współwyd. z: W. Bryx: Brygada listonoszy wiejskich z Sochacina pt. Z gazetą na wieś. O pracy przodujących listonoszy wiejskich. Warszawa: Wydawnictwo Komunikacyjne 1953 s. 23-31.
16. Szeregowcy wielkiego Planu. Leokadia Maślak, Kamila Ociepa. Warszawa: Wydawnictwo Komunikacyjne 1953, 24 s.
17. Kariera jednego kupca. [Szkice z dziejów przemysłu w Polsce]. Warszawa: Czytelnik 1955, 274 s.
Zawartość
18. Dziewczyna z książką. [Opowiadania]. Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza 1956, 138 s.
Zawartość
19. Listy mazurskie. [Powieść dla młodzieży]. Warszawa: Nasza Księgarnia 1956, 79 s.
20. Śladami Słowackiego po ziemi radzieckiej. [Reportaż]. Warszawa: Towarzystwo Przyjaźni Polsko-Radzieckiej 1959, 38 s.
21. Chłopcy z miasta Łodzi. [Powieść]. [Łódź:] Wydawnictwo Łódzkie 1960, 279 s. Wyd. nast. tamże: wyd. 2 1962, wyd. 2 [!] 1965.
Przekłady
rosyjski
ukraiński
22. Bitwa o „Grunwald”. [Opowieść o wojennych losach obrazu Matejki]. Warszawa: Państwowe Zakłady Wydawnictw Szkolnych 1961, 46 s. Wyd. 3 [!] tamże 1964.
23. Śladami pisarzy. [Szkice biograficzne]. Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza 1961-1975.
Cz. 1. 1961, 305 s. Wyd. nast. tamże: wyd. 2 1962, wyd. 3 przejrzane i poszerzone 1964, wyd. 4 poprawione i uzupełnione 1972.
Zawartość
Cz. 2. 1975, 366 s.
Zawartość
24. Ulica Dzieci Wrzesińskich. [Opowieść historyczna]. Posłowie: Z. Grot. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo „Iskry” 1961, 155 s. Wyd. nast. Poznań: Krajowa Agencja Wydawnicza 1983, 94 s.
25. W cieniu „Katarzyny”. [Wspomnienia dot. Zagłębia Dąbrowskiego]. Katowice: Wydawnictwo „Śląsk” 1961, 156 s.
26. Wiatr za progiem. Opowieść o Żeromskim. Lublin: Wydawnictwo Lubelskie 1961, 206 s. Wyd. nast. tamże: wyd. 2 przejrzane i rozszerzone 1963, 255 s., wyd. 3 1971. Por. poz. ↑.
27. Z ziemi Juliusza. [Opowieść o J. Słowackim]. Warszawa: Wspólna Sprawa 1961, 82 s. Wyd. nast. tamże: wyd. 2 1962, wyd. 3 1963.
Nagrody
28. Bitwa o przełęcz. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej 1962, 76 s.
29. Strzały na ulicy Dworskiej. Opowieść o Marcinie Kasprzaku. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie 1962, 123 s.
30. Fortuna rodu Krusche. [Opowieść historyczna]. [Łódź:] Wydawnictwo Łódzkie 1963, 162 s. Por. poz. ↑.
31. Iskry wielkiego ognia. Powieść. Katowice: Wydawnictwo „Śląsk” 1963, 134 s.
32. Szukam Baltazara Kujawskiego. [Opowieść o J. Marchlewskim]. Warszawa: Książka i Wiedza 1963, 272 s.
Przekłady
rosyjski
33. Most na rzece Ben Hai. [Reportaże z podróży do Wietnamu]. Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza 1964, 279 s.
Przekłady
ormiański
rosyjski
34. Ostatnia róża. Opowieść o Żeromskim na wybrzeżu. Gdynia: Wydawnictwo Morskie 1964, 175 s. Wyd. 2 tamże 1966. Por. poz. ↑.
35. Śladami Żeromskiego. [Opowieść literacko-krajoznawcza]. Warszawa: Sport i Turystyka 1964, 89 s.
36. Chłopiec z Romanowa. Opowieść o młodym Kraszewskim. Lublin: Wydawnictwo Lubelskie 1965, 169 s. Wyd. 2 tamże 1978.
37. Radziecka literatura w dniu dzisiejszym. W: A. Helman, M. Warneńska, E. Żytomirski: Radziecka literatura, teatr, film w dniu dzisiejszym. Warszawa: Towarzystwo Przyjaźni Polsko-Radzieckiej 1965 s. 3-18.
38. Romantyczna podróż pana Honoriusza. [Opowieść biograficzna o H. Balzaku]. Warszawa: Czytelnik 1965, 297 s. Wyd. nast. tamże: wyd. 2 1968, wyd. 3 uzupełnione 1974, wyd. 4 1978, wyd. 5 uzupełnione 1984.
39. Ucieczka w pożogę. [Powieść]. Katowice: Wydawnictwo „Śląsk” 1965, 151 s.
Nagrody
40. Alarm na ryżowiskach. Z podróży korespondenta wojennego [do Wietnamu]. Warszawa: Wydawnictwo Harcerskie 1966, 162 s.
Przekłady
niemiecki
rosyjski
serbsko-chorwacki
ukraiński
Adaptacje
teatralne
41. Drugie życie pani Marii. [Powieść biograficzna o M. Konopnickiej]. Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza 1966, 361 s.
42. Mazowieckie ścieżki pisarzy. [Szkice]. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1966, 385 s.
Zawartość
43. U podnóża Gór Diamentowych. [Opowieść o Korei]. Warszawa: Książka i Wiedza 1966, 311 s.
44. Front w dżungli. Wietnam 1965. [Zapiski wojennego korespondenta]. Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza 1967, 493 s.
Przekłady
bułgarski
rosyjski
45. Podziemny trop. [Powieść dla młodzieży]. Lublin: Wydawnictwo Lubelskie 1967, 193 s. Wyd. 2 tamże 1981.
46. Śladami Sienkiewicza. [Opowieść reportażowa]. Warszawa: Sport i Turystyka 1967, 109 s.
47. Zamek siedmiu wysp. [Opowieść]. Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza 1967, 136 s.
48. Dalekie gwiazdy. [Opowieść]. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej 1968, 179 s.
Przekłady
ukraiński
49. Operacja „Trzy strzały”. [Reportaże z Wietnamu]. Powst. ok. 1968. Wyd. Gdańsk: Wydawnictwo Morskie 1971, 188 s.
Zawartość
Przekłady
niemiecki
50. Czwarta strefa. [Reportaże z Wietnamu]. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej 1969, 368 s.
Przekłady
rosyjski
51. Marsz wielkanocny. NRF 1968. [Reportaż]. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie 1969, 172 s.
52. Śladami Konopnickiej. [Reportaż literacki]. Warszawa: Sport i Turystyka 1969, 98 s.
53. Bambusy szumią nocą. [Reportaże z Laosu]. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej 1970, 278 s.
Przekłady
rosyjski
54. Kraj lat młodzieńczych. Śladami Mickiewicza. Lublin: Wydawnictwo Lubelskie 1970, 265 s.
55. Medium piszące. [Opowieść o W. Reymoncie]. Łódź: Wydawnictwo Łódzkie 1970, 259 s.
56. Dzieci i helikoptery. [Opowiadania]. Warszawa: Horyzonty 1971, 137 s.
Zawartość
57. Niepokonani... Wietnam Północny w fotografiach. Zdjęcia: Z. Staszyszyn. Komentarz M. Warneńska. Wstęp: R. Frelek. Warszawa: Wydawnictwo Artystyczno-Graficzne RSW „Prasa” 1971, 129 s.
58. Niespokojna oaza. Kambodża. [Szkic publicystyczny]. Warszawa: Książka i Wiedza 1971, 217 s.
59. Ścieżki przez dżunglę. [Powieść]. Warszawa: Horyzonty 1971, 281 s. Wyd. nast.: tamże: wyd. 2 1973, wyd. 3 1976; wyd. 4 Warszawa: Młodzieżowa Agencja Wydawnicza 1988.
Nagrody
Przekłady
niemiecki
60. Nie ma przerwy w życiorysie. Powieść. Warszawa: Książka i Wiedza 1972, 223 s.
61. Indochiny; Wietnam; Laos; Kambodża. Poradnik bibliograficzny. Warszawa: Biblioteka Narodowa Instytut Bibliograficzny 1973, 50 s.
62. Karolinka z Diamentowych Gór. [Powieść]. Katowice: Wydawnictwo „Śląsk” 1974, 274 s.
63. Niespokojni Amerykanie. [Szkic publicystyczny]. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej 1974, 508 s.
64. Taniec z ogniem. [Reportaże z Wietnamu]. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo „Iskry” 1974, 313 s.
65. Warsztat czarodzieja. [Opowieść biograficzna o J. Tuwimie]. Łódź: Wydawnictwo Łódzkie 1975, 385 s.
66. Wczasy literackie. [Szkice o pisarzach rosyjskich i radzieckich]. Lublin: Wydawnictwo Lubelskie 1975, 198 s.
Zawartość
67. Łuny przed świtem. [Reportaże z Wietnamu]. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej 1976, 423 s.
68. Nad wodą wielką i czystą. Lublin: Wydawnictwo Lubelskie 1976, 254 s.
69. Gdy Budda sięgnął po broń. [Szkic publicystyczny o Kambodży]. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej 1977, 376 s.
70. Ścieżką na Ararat. [Szkic o Armenii]. Wyd. 2 [!] Warszawa: Książka i Wiedza 1977, 369 s.
71. Córka jego ekscelencji. [Reportaż z Wietnamu]. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo „Iskry” 1978, 275 s.
72. Magdalena. [Powieść]. Warszawa: Młodzieżowa Agencja Wydawnicza 1978, 179 s. Wyd. nast.: wyd. 2 tamże 1984; Łódź: Akapit Press 1995.
73. Warszawskim szlakiem Bolesława Prusa. Warszawa: Zarząd Wydawniczo-Propagandowy Polskiego Towarzystwa Turystyczno-Krajoznawczego 1978, 69 s. Wyd. 2 uzupełnione Warszawa: Wydawnictwo Polskiego Towarzystwa Turystyczno-Krajoznawczego Kraj 1989, 89 s.
74. Kraj tysięcy pagód. [Reportaż z Birmy]. Warszawa: Książka i Wiedza 1979, 294 s.
75. Róża na wietrze. Opowieść o Stefanie Żeromskim. Lublin: Wydawnictwo Lubelskie 1979, 362 s.
76. Warszawskim szlakiem Żeromskiego. Warszawa: Zarząd Wydawniczo-Propagandowy Polskiego Towarzystwa Turystyczno-Krajoznawczego 1980, 85 s.
77. Wąż ma groźne oczy. [Powieść]. Warszawa: Młodzieżowa Agencja Wydawnicza 1980, 418 s. Wyd. 2 tamże 1985.
78. Karolinka na tropach Indian. [Powieść]. Katowice: Wydawnictwo „Śląsk” 1981, 266 s.
79. Nie ma pokoju dla pól ryżowych. [Reportaż z Wietnamu]. Warszawa: Książka i Wiedza 1981, 179 s.
80. Raport z linii ognia. [Reportaże z Wietnamu]. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej 1981, 332 s.
81. Ląd ocalony. [Reportaże z Kambodży]. Warszawa: Czytelnik 1982, 295 s.
82. Eliksir Papy Hemingwaya. [Opowieść biograficzna]. Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza 1983, 501 s. Wyd. nast. Szczecin: Glob 1989, 343 s.
83. Tygrysie oczy. Opowieści egzotyczne. Kraków: Wydawnictwo Literackie 1983, 337 s. Wyd. 2 Warszawa: Instytut Wydawniczy Związków Zawodowych 1988, 390 s.
Zawartość
84. Tam, gdzie bogowie są wiecznie młodzi. [Reportaże z Nepalu]. Warszawa: Krajowa Agencja Wydawnicza 1984, 216 s.
85. Zwierciadło z Toledo. [Reportaż historyczny]. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej 1985, 332 s.
86. Dziewczyna z Wyspy Słońca. [Powieść dla młodzieży]. Lublin: Wydawnictwo Lubelskie 1986, 207 s.
87. Skarby z dalekich podróży. [Reportaże]. Warszawa: Krajowa Agencja Wydawnicza 1986, 191 s.
88. Twój czar nade mną trwa. [Opowieść o J. Słowackim]. Lublin: Wydawnictwo Lubelskie 1986, 315 s.
89. Goście honorowi. [Powieść]. Rzeszów: Krajowa Agencja Wydawnicza 1987, 201 s.
90. Niegasnące ognie. O pisarzach na Śląsku i w Zagłębiu Dąbrowskim. Katowice: Śląski Instytut Naukowy 1987, 251 s.
Zawartość
91. Spotkamy się na Atlantydzie. [Powieść]. Warszawa: Nasza Księgarnia 1988, 254 s.
92. Czarownice są wśród nas. [Powieść dla młodzieży]. Warszawa: Młodzieżowa Agencja Wydawnicza 1989, 338 s.
93. Lilka. [Powieść dla młodzieży]. Warszawa: Młodzieżowa Agencja Wydawnicza 1989, 109 s. Wyd. 2 Łódź: Akapit Press 1995.
94. Pałac Dioklecjana. [Powieść]. Lublin: Wydawnictwo Lubelskie 1989, 306 s.
95. Drzewo sprawiedliwości. [Powieść]. Lublin: Wydawnictwo Lubelskie 1991, 239 s.
Nagrody
96. Zaginione królestwo. [Reportaż]. Warszawa: Dialog 1998, 182 s.
97. Pożegnanie z boginią. Powieść. Warszawa: AgArt; Jatakim 1999, 206 s.
98. Śladami Pol Pota. [Opowieść biograficzna]. Poznań: Politeja, Świat Książki 1999, 310 s.
99. Wąwóz Ośmiornicy. [Powieść], Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza 2003, 245 s.
100. Śladami poetów. [Szkice biograficzne]. Toruń: A. Marszałek 2005, 158 s.
Zawartość
101. Oczy smoka. [Powieść]. Warszawa: Bellona 2006, 431 s.
Wybory tekstów w przekładach
rosyjski
wietnamski
Przekłady
Prace redakcyjne
Omówienia i recenzje
• Ankieta dla IBL PAN 1975, 2002.
