BIO

Urodzony 4 maja 1928 w Strumieniu pod Cieszynem; syn Franciszka Wantuły, robotnika, i Agnieszki z domu Chudek. Wychowywał się w Chwałowicach (obecnie dzielnica Rybnika) w rodzinie górnika Emanuela Wantuły i Agnieszki z domu Pisarek. Od lipca 1942 do listopada 1944 pracował jako uczeń górniczy w kopalni Jankowice w Boguszowicach. Następnie do marca 1945 był pomocnikiem biurowym w fabryce maszyn Mach & Synowie w Rybniku. Po zakończeniu wojny od kwietnia 1945 pracował w urzędzie gminnym jako referent, w lipcu 1946 został zatrudniony w Kopalni Węgla Kamiennego Chwałowice w Chwałowicach. Równocześnie od 1947 uczęszczał do Technikum Górniczego w Rybniku. W 1948 został członkiem Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej (PZPR). W 1949 ożenił się z Teresą Piechą. Po otrzymaniu w 1952 dyplomu technika górnika pracował do 1981 w rybnickiej kopalni Chwałowice, kolejno na stanowisku nadgórnika, sztygara gospodarczego, kierownika działu gospodarki materiałowej. W 1961 otrzymał wyróżnienie w konkursie literackim Wojewódzkiej Rady Narodowej (WRN) i Oddziału Katowickiego Związku Literatów Polskich (ZLP) za opowiadanie pt. Rozdroże. Debiutował w 1962 opowiadaniem Konflikt, opublikowanym na łamach dwutygodnika „Poglądy” (nr 3) oraz słuchowiskiem pt. Wiedeński walc, nadanym w Polskim Radiu. Opowiadania i fragmenty powieści publikował m.in. na łamach „Poglądów” (1962-83, z przerwami), „Trybuny Robotniczej” (1963-79, z przerwami) i „Życia Literackiego” (1963-85, z przerwami). Od 1964 ogłaszał powieści. W tymże roku został członkiem ZLP (wiceprezes Oddziału Katowickiego w 1970-72). Uprawiał też amatorsko malarstwo i grafikę. W 1965-69 był posłem na Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej. W 1966 objął prezesurę Klubu Literackiego Kontakty w Rybniku. W 1969-75 był kolejno zastępcą członka i członkiem Komitetu Centralnego PZPR. Otrzymał wiele nagród i wyróżnień, m.in.: literackie nagrody WRN w Katowicach (1967, 1972), nagrodę Plakieta, przyznaną przez „Poglądy” (1971), nagrodę „Trybuny Ludu” (1975, przyznaną za rok 1974), nagrodę Ministra Kultury i Sztuki II stopnia (1987). W 1985-87 pełnił funkcję wiceprzewodniczącego Społecznej Rady Kultury przy Ministrze Górnictwa i Energetyki. Odznaczony m.in. Orderem Sztandaru Pracy II klasy (1972), Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski (1980), odznaką Zasłużony w Rozwoju Województwa Katowickiego (1988). W 1989 wyemigrował do Niemiec. Zmarł 20 listopada 2005 w Pirmasens w Niemczech; pochowany na cmentarzu przy kościele świętej Katarzyny w Jastrzębiu Zdroju.

Twórczość

1. Zawał. [Opowiadania]. Katowice: Wydawnictwo „Śląsk 1963, 122 s.

Zawartość

Zawał; Świąteczny dzień; Konflikt; Wieczór z witrażem; Taki jest dzień; Okna w starym osiedlu; Krok głębiej, po wodę; Dziewczyna z piasków; Rozdroże; Kryśka; Wieczorna gra; Klęska; Świadectwo dojrzałości; Portret dziewczyny.

2. Nigdy za późno. [Powieść]. Katowice: Wydawnictwo „Śląsk 1964, 272 s.

3. Urodzeni w dymach. [Powieść]. Katowice: Wydawnictwo „Śląsk 1965, 206 s. Wyd. 2 tamże 1974.

Nagrody

II nagroda w konkursie Ministerswa Górnictwa i Energetyki, Zarządu Głównego Związku Zawodowego Górników i Wydawnictwa „Śląsk” w 1963 oraz nagroda Wojewódzkiej Rady Narodowej w Katowicach, „Poglądów”, Oddziału Katowickiego Związku Literatów Polskich, Wydawnictwa „Śląsk” i rozgłośni katowickiej Polskiego Radia za utwór na temat życia Śląska i Zagłębia w XX-leciu w 1964.

Przekłady

czeski

Zrozeni v dýmu. [Przeł.] J. Vlášek. Ostrava 1977.

rosyjski

Roždennye v dymu. [Przeł.] I. Cholodova. Moskva 1978.

4. Koncert dla głuchych. [Powieść]. Katowice: Wydawnictwo „Śląsk 1966, 298 s.

5. Wiadukt. [Widowisko telewizyjne]. Telewizja Polska 1967.

6. Wycieczka z narzeczoną. [Opowiadania]. Katowice: Wydawnictwo „Śląsk 1969, 166 s. Wyd. 2 tamże 1971.

Nagrody

Nagroda literacka Centralnej Rady Związków Zawodowych w 1970.

Zawartość

Dom z moich rąk; Wycieczka z narzeczoną; Pożegnanie z pucharem; Wyzwolenie Judasza; Kołysanka; Zaproszenie na wesele; Zabawny człowiek.

7. Przeminąć i zostać. [Powieść]. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej 1970, 283 s. Wyd. 2 tamże 1971.

8. Romans Luizy. [Powieść]. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej 1971, 564 s. Wyd. nast. tamże: wyd. 2 1973, wyd. 3 1975, wyd. 4 [1981].

Przekłady

czeski

Luiza. [Przeł.] H. Stachová. Praha 1979.

9. Po dzwonach cisza. [Powieść]. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej 1973, 289 s.

Nagrody

Nagroda w ogólnopolskim konkursie literackim z okazji 30-lecia Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w 1973 oraz nagroda Centralnej Rady Związków Zawodowych w 1974.

10. Najpierw żyć. [Powieść]. Katowice: Wydawnictwo „Śląsk 1979, 335 s.

Nagrody

Nagroda w konkursie Ministerstwa Górnictwa w 1978.

11. Cała w pnączu clematis. [Powieść]. Katowice: Wydawnictwo „Śląsk 1980, 328 s.

12. Miłości pełna czara. [Powieść]. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej 1981, 325 s.

13. Boso do nieba. [Powieść]. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej [1985], 287 s.

14. Malowanie dnia. [Opowiadania]. Posłowiem opatrzył J. Górdziałek. Katowice: Wydawnictwo „Śląsk” [1986], 248 s.

Zawartość

z poz. 1: Zawał; Konflikt; Wieczór z witrażem; Taki jest dzień; Okna w starym osiedlu; Dziewczyna z piasków; Rozdroże; Kryśka, — z poz. : Dom z moich rąk; Wycieczka z narzeczoną; Pożegnanie z pucharem; Wyzwolenie Judasza; Zabawny człowiek, — nadto: Malowanie dnia; Ptaki w żywych kolorach; Na łące; Przy obfitym stole.

Słuchowiska radiowe, m.in.

Victoria. Polskie Radio 1962 [II nagroda w konkursie Wojewódzkiej Rady Narodowej, Oddziału Katowickiego Związku Literatów Polskich i rozgłośni katowickiej Polskiego Radia w 1962].
Wiedeński walc. Polskie Radio 1962.
Kto jest człowiekiem. Polskie Radio 1963.
Nieobecni. Polskie Radio 1966.

Omówienia i recenzje

Ankieta dla IBL PAN 1966, 1975, 1988, 2002.

Wywiady

Być naprawdę. [Rozm.] T. Krzemień. „Kultura1974 nr 38.
Pisarz nigdy nie jest na emeryturze. [Rozm.] J. Karkoszka. „Trybuna Robotnicza1988 nr 11.

Słowniki i bibliografie

Słownik współczesnych pisarzy polskich. Seria 2. T. 3. Warszawa 1980 (A. Szałagan).
Literatura polska XX wieku. Przewodnik encyklopedyczny. T. 2. Warszawa 2000 (M. Fazan).

Ogólne

Artykuły

T. Kijonka: W krajobrazie kopalni. „Poglądy1965 nr 22.
W. Nawrocki: Modele i schematy. „Kultura1965 nr 15.
J. Miodek: Leon Wantuła — epik Śląska. „Agora1966 nr 10.
J. Kajtoch: Bruliony powieści. „Współczesność1967 nr 12.
A. Widera: Pisarstwo Leona Wantuły. „Zaranie Śląskie1977 nr 4.
D.M. Adamczyk. „Nowiny1978 nr 24.
J. Górdziałek: Zawał i miłość. O pisarstwie Leona Wantuły. „Poglądy1983 nr 6.
J. Górdziałek: Leon Wantuła — pisarz pogranicza. „Opcje1994 nr 1.
J. Górdziałek: Pisarze śląskiego pogranicza: L. Wantuła i S. Beniasz, J. i H. Bieniek. „Orbis Interior2002 nr 3/4.

Zawał

H. Vogler: Prawdziwa i fałszywa niezwykłość. „Życie Literackie1963 nr 47.
A. Werner: Debiut autentyczny. „Współczesność1963 nr 24.
A. Cieński: Wypadki i obyczaje. „Odra1964 nr 3.
K. Dąbrowska: Debiut Leona Wantuły. „Twórczość1964 nr 7.

Nigdy za późno

J.Z. Brudnicki: Urodziłem się na wulkanie. „Współczesność1964 nr 24/25.
W. Maciąg: Inspiracja i rzemiosło. „Poglądy1964 nr 14.

Urodzeni w dymach

W. Maciąg: Rachunek z przeszłością. „Życie Literackie1964 nr 49.
J. Kajtoch: Outsider w kopalni. „Współczesność1965 nr 10.
B. Lubosz. „Poglądy1965 nr 14.

Koncert dla głuchych

B. Bargielska. „Poglądy1966 nr 10.
R. Marszałek: Usługi literackie. „Twórczość1966 nr 11.
L. Sobierajski: Próba prozy obyczajowej. „Tygodnik Kulturalny1966 nr 29.
D. Żmij: Czwarta książka i co dalej?Nowe Książki1966 nr 19.

Wycieczka z narzeczoną

J. Dziarnowska: Pisarz regionalny?Nowe Książki1969 nr 22.
B. Hamera: Wycieczki i wcielenia. „Tygodnik Kulturalny1969 nr 49.
T. Kijonka: Opowiadania z górniczej osady. „Poglądy1969 nr 21.
K. Nowicki: W kręgu tendencji. „Życie Literackie1970 nr 18.
I.T. Sławińska: W rodzinnej Oklahomie po wojnie. „Poglądy1970 nr 18.

Przeminąć i zostać

M. Kabata: Historia naturalna rodu Szeligów. „Nowe Książki1971 nr 1.

Romans Luizy

J. Hajduk: Romans z rzeczywistością. „Poglądy1971 nr 16.
J. Marx: Romans. „Współczesność1971 nr 22.
Z. Rybicka: Romans na całe życie. „Życie Literackie1971 nr 30.
S. Melkowski: Jedna czy dwie powieści?Profile1972 nr 6, przedruk w tegoż: Oczekiwania i zapowiedzi. Łódź 1980.
J. Zacharska: Śląska miłość. „Nowe Książki1972 nr 3.
A. Baranowska: Godzina szczerości. „Kultura1973 nr 22.
C. Błońska: A jednak romans...Profile1973 nr 9.

Po dzwonach cisza

B. Lubosz: Cierpienia ostatniej nocy. „Tygodnik Kulturalny1974 nr 38.
J. Marx: Jeszcze dni walki. „Literatura1974 nr 14.
W. Nawrocki: Powieść o początkach. „Nowe Książki1974 nr 15.
K. Nowicki: Krzywe zwierciadło. „Fakty1974 nr 26.
M. Orski: Z czarnego frontu. „Opole1974 nr 3.
A. Widera: W przeddzień wolności. „Poglądy1974 nr 10.

Najpierw żyć

W. Maciąg: Temat robotniczy — i pytania. „Nowe Książki1979 nr 21.
B.S. Kunda: Żyć... i co dalej?Życie Literackie1980 nr 29.
A. Zejman: Wantuła jako pejzażysta. „Poglądy1980 nr 13.

Miłości pełna czara

J. Górdziałek: Konsekwencja czy poślizg. „Poglądy1981 nr 16.
A. Przypkowski: Szarość to też barwa. „Barwy1981 nr 6.

Boso do nieba

J. Górdziałek: Boski porządek. „Tak i Nie1986 nr 37.