BIO
Urodzony 4 maja 1910 w Warszawie w rodzinie ziemiańskiej; syn Witolda Preyssa-Waldorffa, inżyniera, i Joanny z Wróblewskich, nauczycielki. W dzieciństwie mieszkał najpierw w majątku Kościelna Wieś pod Włocławkiem, a od 1914 w Rękawczynie pod Trzemesznem. Uczęszczał do Gimnazjum Marii Magdaleny, a następnie do Gimnazjum im. K. Marcinkowskiego w Poznaniu, równolegle w 1924-32 odbywał studia muzyczne w Konserwatorium Poznańskim. Po zdaniu matury w 1928 studiował prawo na Uniwersytecie Poznańskim; w 1932 uzyskał magisterium. W tymże roku przeniósł się do Warszawy, gdzie do 1938 pracował jako aplikant adwokacki. W 1933 odbywał służbę wojskową w Szkole Podchorążych w Grudziądzu, następnie służył w 11. Pułku Ułanów w stopniu podporucznika rezerwy. W 1935-37 podróżował po Europie, m.in. do Włoch i Francji. Debiutował w 1936 w „Kurierze Porannym” felietonem pt. Cisza w wielkim mieście (nr 46); w 1937-39 był redaktorem dodatku literackiego tego dziennika; ogłaszał tu stale felietony na tematy muzyczne i kulturalne (podpisany także: J.W-f, J.W-ff, W.) m.in. w rubryce Z życia muzycznego Warszawy (1937-39), Z muzyki (1938), Od niedzieli do niedzieli (1939). Publikował też artykuły dotyczące kultury w tygodniku „Prosto z Mostu” (1936-38). W czasie okupacji niemieckiej mieszkał nadal w Warszawie. Uczestniczył w podziemnym życiu kulturalnym. Był członkiem zarządu tajnego Związku Muzyków w Warszawie (1940-44) oraz prowadził jako konferansjer organizowaną przez Radę Główną Opiekuńczą akcję koncertów na estradzie Konserwatorium Warszawskiego. Wybuch powstania warszawskiego zastał go w Łomiankach pod Warszawą, skąd wkrótce przeniósł się do domu Jarosława Iwaszkiewicza w Stawisku. Przebywał krótko w Łodzi, a po wyzwoleniu w styczniu 1945 przeniósł się do Krakowa. W 1945-50 był członkiem redakcji tygodnika „Przekrój” (tu stały felieton i redakcja ostatniej strony, w 1946-52 także artykuły i recenzje podpisane: Afi, Michał Kasprzycki). Publikował też w pismach „Radio i Świat” (1945-58; w 1953-54 rubryka Słowniczek muzyczny) i „Ruch Muzyczny” (1945-49, 1960-63; w 1945 cykl Życie muzyczne w kraju). Współpracował z Polskim Radiem, m.in. jako autor cyklu audycji poświęconych piosence warszawskiej pt. 50 lat piosenki (1945-46). Występował w krakowskim kabarecie Siedem Kotów (1946-47) oraz pisał teksty satyryczne. Redagował też programy muzyczne Filharmonii Krakowskiej. W maju 1950 zamieszkał w Warszawie, gdzie do 1951 pełnił obowiązki kierownika literackiego Państwowej Opery i Filharmonii. Od 1951 należał do Związku Literatów Polskich (do rozwiązania Związku w 1983). Był również członkiem Związku Zawodowego Dziennikarzy (od 1951 Stowarzyszenie Dziennikarzy Polskich). W 1951-69 ogłaszał prozę, recenzje muzyczne i artykuły w tygodniku „Świat” (tu w 1965-69 cykl felietonów muzycznych pt. Ciach go smykiem). Od 1952 był redaktorem działu muzycznego i stałym felietonistą w dziale muzycznym Polskiego Radia (do 1976). W 1954 występował w warszawskim kabarecie Stańczyk (Wieczory u Stańczyka odbywały się w kawiarni Pod Arkadami). Od 1955 do grudnia 1980 współpracował też z Telewizją Polską. W 1959 był założycielem Stowarzyszenia Polskich Artystów Muzyków i do 1965 przewodniczącym Sekcji Krytyków, a w 1962-65 wiceprezesem Stowarzyszenia. Artykuły, recenzje i felietony publikował w tym czasie m.in. na łamach „Stolicy” (1957-78, z przerwami) oraz „Życia Warszawy” (1956-70, z przerwami 1988-89, 1993). W 1965 otrzymał warszawskie wyróżnienie Złotą Syrenkę. W 1966-80 był członkiem Rady Kultury, a następnie wiceprzewodniczącym Rady Muzyki przy Ministrze Kultury i Sztuki. Od 1966 współpracował z „Polityką” (m.in. w 1969-81 cykl felietonów Muzyka łagodzi obyczaje) oraz „Naszym Klubem” (tu w 1971-73 cykl felietonów Muzyka, serca uradowanie). Współtworzył w 1967 Festiwal Pianistyki Polskiej w Słupsku; w 1972 otrzymał nagrodę miasta Słupska, w 1975 obywatelstwo honorowe tego miasta. Był organizatorem radiowej akcji gromadzenia darów dla Muzeum Teatralnego w Warszawie (1966-77), zbiórki narodowej na utworzenie Muzeum Karola Szymanowskiego w willi Atma w Zakopanem (w 1969-76 prezes komitetu Społecznej Akcji „Atma”), wspierał także powstanie Muzeum Instrumentów Muzycznych w Poznaniu (1972). W 1972 otrzymał nagrodę Złoty Mikrofon za zasługi dla rozwoju Polskiego Radia i wybitne osiągnięcia twórcze oraz tytuł „Zasłużony Mistrz Polskiego Radia”. W 1974 zainicjował powstanie, a następnie przewodniczył Społecznemu Komitetowi Opieki nad Starymi Powązkami. W 1976 podpisał tzw. Memoriał 29, wyrażający protest przeciw projektowanym zmianom w Konstytucji Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej. Był członkiem Towarzystwa Opieki nad Zabytkami (w 1976 wiceprezes). W 1978 został obywatelem honorowym miasta Zakopanego. Otrzymał nagrodę zespołową Przewodniczącego Komitetu do Spraw Radia i Telewizji za cykl Z muzyką przez lata (1981) oraz nagrodę miasta Warszawy (1981). W 1981 organizował festiwal Chopin w barwach jesieni w Antoninie. Od 1983 był członkiem Sekcji Muzykologów Związku Kompozytorów Polskich. Kontynuując współpracę z „Polityką”, publikował cykle felietonów Uszy do góry (1983-88), Artyści wszystkich krajów... (1990-92), Z posępnego notatnika (1996-99), Okiem sępa. W 1986 doprowadził do wystawienia pomnika Ignacego Paderewskiego w Parku Ujazdowskim w Warszawie. W 1987 został członkiem Fundacji Kultury Polskiej, w 1988 Rady Ochrony Pamięci Walki i Męczeństwa, a także Polskiego PEN Clubu. W tymże roku oraz ponownie w 1990 otrzymał nagrodę Victora za całokształt działalności telewizyjnej, w 1989 nagrodę Prezydenta miasta Warszawy, a w 1990 Nagrodę Kisiela. Przyczynił się do utworzenia Muzeum I.J. Paderewskiego i Wychodźstwa Polskiego w Łazienkach Warszawskich (1992). Został honorowym obywatelem miasta Warszawy (1992). W 1994 otrzymał tytuł „Najsympatyczniejszy Warszawiak”, a w 1995 „Warszawiak XX wieku”. W 1994 został wyróżniony nagrodą Polskiego Radia Diamentowy Mikrofon. W 1995 także dzięki jego staraniom sprowadzono do Warszawy prochy ostatniego króla Polski Stanisława Augusta. Od 1997 prowadził w Radziejowicach pod Poznaniem letnie festiwale muzyczne pt. Spotkania ze sztuką. W 1998 powołał Społeczny Komitet Budowy Pomnika Marszałka Piłsudskiego. Był członkiem Stowarzyszenia Pisarzy Polskich. Odznaczony m.in. Medalem Komisji Edukacji Narodowej (1973), Krzyżem Oficerskim (1980) i Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą (1995) Orderu Odrodzenia Polski, złotą odznaką „Za Opiekę nad Zabytkami” (1971), Honorową Odznaką miasta Poznania (1975), odznaką honorową „Za Zasługi w Rozwoju Województwa Poznańskiego” (1978), odznaką „Zasłużony Działacz Kultury” (1979), złotym medalem „Opiekun Miejsc Pamięci Narodowej” (1987), dyplomem honorowym „Za Zasługi dla Dziennikarstwa” (1987), Medalem 400-lecia Stołeczności Warszawy (1997). Zmarł 30 grudnia 1999 w Warszawie.
Twórczość
1. Sztuka pod dyktaturą. [Szkice]. Warszawa: Instytut Wydawniczy „Biblioteka Polska” 1939, 140 s.
Zawartość
2. Godzina policyjna. Powieść. Warszawa: Wydawnictwo „Panteon” 1948, 219 s. Wyd. nast. zredagował i posłowiem opatrzył R. Stiller. Kraków: Etiuda 2002.
3. Opowieści Hoffmanna. [Libretto do opery; współautor:] L.J. Kern. [Muzyka:] J. Offenbach. Prapremiera: Bytom, Opera Śląska 1949.
4. Warszawska premiera. Opowieść filmowa napisana przez J. Waldorffa według scenariusza filmu, do którego pomysł dała M. Zimińska, a którego autorami są J. Rybkowski, S. Różewicz i J. Waldorff. Warszawa: Filmowa Agencja Wydawnicza 1951, 132 s. Por. poz. ↑.
5. Warszawska premiera. Scenariusz filmowy wg pomysłu M. Zimińskiej. [Współautorzy:] J. Rybkowski, S. Różewicz. Ekranizacja 1951. Por. poz. ↑.
6. Moniuszko. [Szkic biograficzny]. [B.m.w.] 1952, 12 s., powielone.
7. Malutki. (Dramat w 1 akcie urzędowym). „Przekrój” 1953 nr 448 s. 11.
8. Dwie armaty. [Humoreski]. Warszawa: Czytelnik 1955, 146 s. Wyd. 2 tamże 1957.
Zawartość
9. Sekrety Polihymnii. [Felietony]. Warszawa: Iskry 1956, 323 s. Wyd. nast. tamże: wyd. 2 1957, wyd. 3 1963, wyd. 4 1967, wyd. 5 poprawione i rozszerzone 1971, wyd. 6 1978, wyd. 7 uzupełnione 1989, wyd. 8 pt. Ósme sekrety Polihymnii 1997.
Przekłady
czeski
estoński
litewski
niemiecki
10. Czarna Mańka. [Libretto musicalu]. [Muzyka:] J. Lutowski. Prapremiera: Katowice Teatr Śląski 1959.
11. Gorzka sława. [Współautor:] L. Gradstein. Warszawa: Czytelnik 1960, 235 s.
12. Zbuntowane uszy. [Felietony]. Kraków: Polskie Wydawnictwo Muzyczne 1962, 252 s. Wyd. 2 tamże 1968.
13. Harfy leciały na północ. [Szkice wspomnieniowe]. Warszawa: Czytelnik 1968, 227 s. Wyd. nast. Kraków: Polskie Wydawnictwo Muzyczne 1970, 229 s.
14. Diabły i anioły. [Szkice muzyczne]. Kraków: Polskie Wydawnictwo Muzyczne 1971, 316 s. Wyd. nast. tamże: wyd. 2 1975, wyd. 3 [zmien.] pt. Diabły czy anioły 1988. Przedruk zob. poz. ↑ (t. 3).
15. Ciach go smykiem! Kraków: Polskie Wydawnictwo Muzyczne 1972, 413 s.
16. Jan Kiepura. [Biografia]. Kraków: Polskie Wydawnictwo Muzyczne 1974, 93 s. Wyd. nast.: tamże: wyd. 2 poprawione 1976, wyd. 3 1988; Tarnów: Empol 2002.
17. „Mazowsze”. Państwowy Zespół Ludowy Pieśni i Tańca im. Tadeusza Sygietyńskiego. XXVI-lecie. Warszawa: Interpress 1974, 46 s.
18. Taniec życia ze śmiercią. [Szkice wspomnieniowe]. Kraków: Polskie Wydawnictwo Muzyczne 1978, 271 s. Wyd. 2 tamże 1984. Przedruk zob. poz. ↑ (t. 6).
19. Moje cienie. [Szkice wspomnieniowe]. Warszawa: Czytelnik 1979, 269 s.
20. Serce w płomieniach. Opowieść o Karolu Szymanowskim. Warszawa: Iskry 1980, 118 s. Wyd. nast.: wyd. 2 poprawione i poszerzone Poznań: Krajowa Agencja Wydawnicza 1982, 191 s.; wyd. z podtytułem Słowo o Szymanowskim Warszawa: Iskry 1998.
21. Wielka gra. Rzecz o konkursach Chopinowskich. Warszawa: Iskry 1980, 171 s. Wyd. 2 przejrzane i uzupełnione Warszawa: Iskry 1985. Przedruk zob. poz. ↑ (t. 4).
Przekłady
japoński
22. Muzyka łagodzi obyczaje. Artykuły, recenzje, felietony. Kraków: Polskie Wydawnictwo Muzyczne 1982, 330 s.
23. Czarne owce dla Apolla. [Szkice wspomnieniowe]. Kraków; Wrocław: Wydawnictwo Literackie 1984, 310 s. Przedruk pt. Ciernie i korona zob. poz. ↑ (t. 2).
Nagrody
24. Dolina szarej rzeki. [Szkice wspomnieniowe]. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1985, 324 s. Wyd. 2 tamże 1986. Przedruk zob. poz. ↑ (t. 7).
Nagrody
25. Fidrek. [Wspomnienia]. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1989, 280 s. Wyd. 2 tamże 1989. Przedruk zob. poz. ↑ (t. 8).
Nagrody
26. Za bramą wielkiej ciszy. Dwieście lat dziejów Powązek. [Album]. Wybór i dokumentacja oraz podpisy pod sztychy: D. Jendryczko. Warszawa: Interpress 1990, 50 s.
27. Wybór pism. Warszawa: Wydawnictwo Poznańskie 1993-1994.
T. 1. Uszy do góry. Felietony i szkice. 1993, 367 s.
T. 2. Ciernie i korona. Wyd. 2. 1994, 356 s. Zob. poz. ↑.
T. 3. Diabły i anioły. Wyd. 4. 1994, 425 s. Zob. poz. ↑.
T. 4. Wielka gra. 1993, 186 s. Zob. poz. ↑.
T. 5. Reszta jest milczeniem... [Opowieść o Cmentarzu Powązkowskim]. 1994, 144 s.
T. 6. Taniec życia ze śmiercią. 1993, 298 s. Zob. poz. ↑.
T. 7. Dolina szarej rzeki. Wyd. 3. 1993, 330 s. Zob. poz. ↑.
T. 8. Fidrek. 1994, 325 s. Wyd. 8. Zob. poz. ↑.
28. Słowo o Kisielu. [Opowieść biograficzna]. Warszawa: Iskry 1994, 131 s. Wyd. 2 tamże 1995.
29. Moje lampki oliwne. [Szkice wspomnieniowe]. Warszawa: Iskry 1999, 198 s.
Adaptacje
Prace redakcyjne
Omówienia i recenzje
• Ankieta dla IBL PAN ok. 1960.
