BIO
Urodzona 18 maja 1937 w Warszawie w rodzinie ziemiańskiej; córka Zenona Wachowicza, inżyniera rolnika, i Aliny z Krystków, farmaceutki. Dzieciństwo spędziła na Podlasiu. Po II wojnie światowej zamieszkała w Warszawie. Uczęszczała do Liceum im. A. Mickiewicza w Piastowie; w 1955 zdała maturę. Następnie przez rok studiowała historię, a od 1956 dziennikarstwo na Uniwersytecie Warszawskim; w 1961 uzyskała magisterium. Od 1956 była także studentką Studium Historii i Teorii Filmu Państwowej Wyższej Szkoły Filmowej w Łodzi, działającego przy Instytucie Sztuki Polskiej Akademii Nauk w Warszawie; w 1958 obroniła tam pracę dyplomową. Debiutowała w 1956 reportażem pt. Dzień dzisiejszy Lipiec Reymontowskich, opublikowanym na łamach „Życia Warszawy” (nr 197). W 1957 podjęła pracę w redakcji tygodnika „Ekran”; do 1974 ogłaszała tam (m.in. podpisana: B.W., Baś) reportaże, korespondencje zagraniczne, wywiady oraz szkice dotyczące polskich aktorów przedwojennych (m.in. cykl pt. Na ekranie wspomnień). W tym okresie drukowała także na łamach m.in. tygodników „Świat” (1962, 1965-67), „Przekrój” (1963, 1967), „Panorama” (1964-68), „Ty i ja” (1968-71). W 1966 otrzymała za cykle reportaży szlakami A. Mickiewicza na Litwie, F. Chopina w Szkocji, J. Conrada w Anglii nagrodę im. J. Bruna dla młodych dziennikarzy, przyznawaną przez Stowarzyszenie Dziennikarzy Polskich. W 1971 zawarła związek małżeński z Józefem Napiórkowskim, scenografem. Od 1973 była członkiem Związku Literatów Polskich (ZLP; do rozwiązania Związku w 1983; okresowo należała do zarządu Klubu Literatury Faktu). W 1975 otrzymała nagrodę miasta Kielc za działalność popularyzatorską związaną z ziemią rodzinną Żeromskiego. Współpracowała z telewizją (od 1962) i radiem (od 1975) jako autorka scenariuszy, słuchowisk i pogadanek poświęconych sławnym Polakom, m.in. audycji nadawanych w rocznice powstania warszawskiego (1979-2001), cykli audycji o H. Sienkiewiczu (1996) i F. Chopinie (1996) w Radiu Alex w Zakopanem, o A. Mickiewiczu (1998) w Radiu Merkury w Poznaniu, cykli telewizyjnych Kobiety ich życia (1972), Gawędy mickiewiczowskie (1998) oraz cyklu o bohaterach Szarych Szeregów pt. W Skarbcu. Za twórczość tę otrzymywała wielokrotnie nagrody. Przygotowała dla Wytwórni Filmów Oświatowych kilkadziesiąt scenariuszy i komentarzy filmowych o tematyce krajoznawczej i literackiej, m.in. do cyklu o Podhalu (Orawo, Orawo, Rytmy spiskie, Rzeźbione requiem, Harenda) oraz do filmów Nałęczowska jesień (o S. Żeromskim), Tam gdzie pisał Reymont. W 1978-2002 opracowywała jako autorka scenariuszy, narrator i reżyser słowno-muzyczne widowiska biograficzne (poświęcone m.in. S. Moniuszce, K. Kurpińskiemu, H. Sienkiewiczowi, A. Mickiewiczowi, F. Chopinowi, T. Kościuszce), wystawiane na scenach teatrów i filharmonii w Łodzi, Białymstoku, Lublinie, Gdańsku, Rzeszowie, Warszawie i Poznaniu. Od 1987 była także autorką scenariuszy wystaw poświęconych wielkim Polakom, prezentowanych w kraju i za granicą. Artykuły, reportaże, recenzje publikowała w tym okresie m.in. nadal na łamach tygodnika „Przekrój” (1970-90; tu m.in. cykle pt.: Głos z Litwy, Z ziemi włoskiej, Pamiątka z Solury) oraz „Filmu” (1973-81), „Przemian” (1976-89; tu m.in. w 1985 cykl pt. Ogród młodości), „Kontrastów” (1980, 1985-89), „Stolicy” (1981, 1985-89; tu m.in. cykl o Szarych Szeregach). W 1987 otrzymała pierwszą nagrodę im. H. Sienkiewicza, przyznawaną przez Towarzystwo im. H. Sienkiewicza, a w 1988 nagrodę czasopisma „Kontrasty” i Klubu Literatury Faktu za wybitne osiągnięcia w dziedzinie reportażu literackiego. Oprócz działalności literackiej zajmowała się także pracą społeczną, m.in. brała udział w pracach Komitetu Opieki nad Grobami Żołnierzy Batalionu Zośka (członek prezydium od 1988), opiekowała się matkami poległych harcerzy, uczestniczyła w działalności społecznych komitetów budowy szkół na wsi podlaskiej i kieleckiej. Została członkiem Towarzystwa Przyjaciół Warszawy, Towarzystwa Miłośników Twórczości J. Kasprowicza (od 1966), Towarzystwa im. H. Sienkiewicza (od 1985), Towarzystwa im. S. Żeromskiego (od 1988; członek honorowy), Klubu Miłośników Litwy. W związku ze swoimi pracami wiele podróżowała za granicę, m.in. wielokrotnie na Litwę (1961, 1976, 1979, 1989, 1993, 1998), do Anglii i Szkocji (1964), Norwegii (1967, 1982), Włoch i Szwajcarii (1976-2000), na Ukrainę (do Krzemieńca, 1976), na Białoruś (1988, 1995 i później), do Kanady (1990, 1991), Stanów Zjednoczonych (1990, 1991, 2000) i Australii (1992). W 1988 otrzymała honorowe obywatelstwo Płońska, a w 1991 Drohiczyna. W 1989 została członkiem Stowarzyszenia Autorów Dzieł Naukowych, a w 1991 Stowarzyszenia Pisarzy Polskich. Otrzymała liczne nagrody, w 1989 otrzymała nagrodę im. L. Benedyktowicza, przyznaną przez Zarząd Wojewódzki Unii Chrześcijańsko-Społecznej w Siedlcach, w 1993 nagrodę Srebrny As, przyznaną przez Polish Promotion Corporation za pielęgnowanie w swoich książkach tradycji narodowej, w 1998 nagrodę im. W. Hulewicza, przyznaną przez Oficynę Literatów i Dziennikarzy Pod wiatr i Oddział Warszawski ZLP za twórczość poświęconą Mickiewiczowi i tradycji polskiej na Kresach, w 2000 nagrodę radiową Złotousty Chryzostom za nieskazitelną polszczyznę, w 2001 nagrodę Mistrz Mowy Polskiej 2002 nagrodę Złoty Mikrofon, w 2003 nagrodę miasta Warszawy, w 2004 nagrodę im. św. Brata Alberta, nagrodę Towarzystwa Miłośników Wilna i Ziemi Wileńskiej, nagrodę Marszałka Województwa Mazowieckiego. W 1992 wyróżniona honorowym obywatelstwem miasta Drohiczyna, w 2000 miasta Płońska, w 2006 miasta Węgrowa oraz miasta Warszawy. Nadto w 1995 otrzymała Order Uśmiechu, przyznawany przez dzieci. Wyróżniona m.in. odznaką Za Zasługi dla Kielecczyzny (1985), Złotym Krzyżem Za Zasługi dla ZHP (1990), Medalem Komisji Edukacji Narodowej (1995), Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski (1997), Odznaką Honorową Batalionu Zośka (1997), Orderem odznaczona Orderem Polonia Mater Nostra Est, przyznanym przez kapitułę składającą się z żołnierzy Polski podziemnej, więźniów PRL (2001), Laską Skautową Niezawodnemu Przyjacielowi Harcerstwa (2002), medalem honorowym Meritus Patriae (2004), przyznanym przez Fundację Pomoc Polakom na Wschodzie, w 2005 Orderem Pro Memoria, w 2006 Medalem 200-lecia Liceum Krzemienieckiego — Aten Wołyńskich, w 2007 Złotą Odznaką Stowarzyszenia Żeromszczaków. Zmarła 13 czerwca 2018; pochowana na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach.
Twórczość
1. Portrety. Cykl filmów dokumentalnych. Telewizja Polska 1964-1967.
Żeromski. 1964.
Sienkiewicz. 1966.
Nagrody
Reymont. 1967.
2. Filmowe przygody małego rycerza. Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe 1971, 323 s. Wyd. 2 tamże 1973.
3. Kobiety ich życia. [Scenariusz i narracja cyklu widowisk biograficznych]. Telewizja Polska 1971-1974.
Nagrody
Zawartość
4. Malwy na lewadach. [Opowieści biograficzno-historyczne]. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo „Iskry” 1972, 330 s. Wyd. nast.: wyd. 2 rozszerzone i zmienione Warszawa: Wydawnictwa Radia i Telewizji 1983, 557 s., wyd. 3 tamże 1985; [wyd. 4] zmienione Warszawa: Rytm 2000, 632 s.
Zawartość
5. Marie jego życia. [Opowieść biograficzna]. Zdjęcia B. Wachowicz. Kraków: Wydawnictwo Literackie 1972, 448 s. Wyd. nast.: wyd. 2 tamże 1973; wyd. 3 rozszerzone Warszawa: Wydawnictwa Radia i Telewizji 1985, 509 s., wyd. 4 tamże 1986; wyd. 4 [!] Warszawa: Świat Książki 1994; wyd. 5 rozszerzone Warszawa: Rytm 1996, wyd. 6 tamże 2001.
Przekłady
czeski
6. Krajobrazy Żeromskiego. Scenariusz filmu dokumentalnego. [Współautor:] S. Grabowski. Telewizja Polska 1974.
7. Ziemia uroczna Stefana Żeromskiego. Zdjęcia B. Wachowicz. [Album]. Kraków: Krajowa Agencja Wydawnicza; Kielce: Wojewódzki Oddział Informacji Turystycznej 1975, [8] k.
8. Ziemia Żeromskiego. Scenariusz cyklu dokumentalnego. Cz. 1. Legenda; cz. 2. Edukacja. Telewizja Polska 1975.
9. Godzina miłości. [Scenariusz widowiska telewizyjnego]. Telewizja Polska 1977.
10. Syn Polski. [Sylwetka H. Sienkiewicza]. Poznań: Miejska Biblioteka Publiczna im. E. Raczyńskiego; Wielkopolskie Towarzystwo Przyjaciół Książki 1978, 12 s.
11. Wiatr „Przedwiośnia”. Scenariusz filmu dokumentalnego. Telewizja Polska 1978.
Nagrody
12. Ciebie jedną kocham. [Opowieść reportersko-biograficzna]. Zdjęcia B. Wachowicz. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo „Iskry” 1979, 355 s. Wyd. 2 rozszerzone Warszawa: Wydawnictwa Radia i Telewizji 1988.
Nagrody
13. Czas nasturcji. [Widowisko biograficzne]. Prapremiera: Kraków, Teatr Ludowy 1984. Por. poz. ↑.
14. Powrót na Harendę. (O J. Kasprowiczu). Scenariusz filmu dokumentalnego. Telewizja Polska 1985.
15. Mój Dziad Henryk. Prapremiera: Warszawa, Klub im. W. Pietrzaka. 1986.
16. Czas nasturcji. Ścieżkami Kasprowicza. [Opowieść reportersko-biograficzna]. Warszawa: Sport i Turystyka 1989, 397 s. Por. poz. ↑.
Nagrody
17. Mickiewiczowskie gawędy Barbary Wachowicz. Cz. 1-12. Scenariusz, narracja. Telewizja Polska 1989.
18. Nim słońce wzejdzie — trybuna romantyków. [Cz. 1-3:] Duchem i sztandarem; Moja Ojczyzna; A spotkanie plac — powietrze. [Scenariusz telewizyjnego widowiska w 3 częściach]. Telewizja Polska 1990.
19. Ogród młodości. [Opowieść biograficzna]. Warszawa: Wydawnictwa Radia i Telewizji 1990, 517 s.
20. „W ojczyźnie serce me zostało”. Szlakiem Mickiewicza, Słowackiego, Chopina, Sienkiewicza, Orzeszkowej, Reymonta, Żeromskiego, Wańkowicza. [Album]. Zdjęcia, tekst B. Wachowicz. Warszawa: Interpress 1991, 267 s.
21. „Ty jesteś jak zdrowie”. Z Mickiewiczem nad Wilią i Świtezią; Ze Słowackim w Krzemieńcu; Z Orzeszkową nad Niemnem. [Opowieści reportersko-biograficzne]. Warszawa: Rytm 1993, 344 s. Wyd. nast. tamże: wyd. 2 poprawione 1994, wyd. 3 uzupełnione 1995, [wyd. 4] uzupełnione 1998, wyd. 5 uzupełnione 2002.
22. Nazwę Cię — Kościuszko. [Widowisko teatralne]. Prapremiera: Warszawa, Łazienki Królewskie 1994.
23. Druhno Oleńko! Druhu Andrzeju! Gawęda o twórcach Harcerstwa Polskiego Oldze i Andrzeju Małkowskich. Warszawa: Rytm 1995, 280 s. Wyd. nast.: wyd. uzupełnione tamże 2000, wyd. 3 uzupełnione tamże 2003, 345 s.
24. Rudy, Alek i Zośka. Scenariusz filmu dokumentalnego. Telewizja Polska 1996.
25. Dom Sienkiewicza. [Opowieść biograficzna]. Warszawa: Rytm 2000, 216 s. Wyd. 2 tamże [2005].
26. Nazwę Cię — Kościuszko! Szlakiem bitewnym Naczelnika w Ameryce. [Opowieść biograficzna]. Warszawa: Rytm 2000, 516 s.
27. Wigilie polskie. Adam Mickiewicz. [Opowieść historyczno-biograficzna]. Warszawa: Rytm 2001, 381 s.
28. „Kamyk na szańcu”. Gawęda o Druhu Aleksandrze Kamińskim w stulecie urodzin. Zdjęcia B. Wachowicz. Warszawa: Rytm 2002, 635 s.
Nagrody
29. Rudy, Alek, Zośka. Gawęda o bohaterach „Kamieni na Szaniec”. Warszawa: Rytm 2003, 580 s.
Nagrody
30. To „Zośki” wiara Gawęda o Harcerskim Batalionie Armii Krajowej „Zośka”. Cz. 1-2. Warszawa: Rytm 2005, 566 + 540 s.
Nagrody
Scenariusze widowisk słowno-muzycznych
Wystawienia następne
Wystawienia następne
Inna twórczość
Scenariusze wystaw.
Adaptacje
Omówienia i recenzje
• Ankieta dla IBL PAN 1988, 2002, 2007.