BIO

Urodzony 28 marca 1916 w Warszawie; syn Ignacego Pytlakowskiego, nauczyciela, i Marii z domu La Roppé. Uczęszczał początkowo do Gimnazjum im. S. Staszica w Lublinie, a następnie do X Gimnazjum im. H. Sienkiewicza we Lwowie i Humanistycznego Gimnazjum Państwowego w Zakopanem. W 1934 zdał maturę i rozpoczął studia prawnicze na Uniwersytecie Warszawskim. Jednocześnie w 1934-36 uczył się w Konserwatorium Muzycznym w Warszawie. W 1936 został członkiem Związku Niezależnej Młodzieży Socjalistycznej, a następnie Sekcji Akademickiej Polskiej Partii Socjalistycznej i Sekcji Młodych przy Związku Zawodowym Pracowników Umysłowych. Debiutował w 1938 wierszem pt. Na pogrzeb Andrzeja Struga, ogłoszonym na łamach lwowskich „Sygnałów” (nr 38). W czasie okupacji niemieckiej przebywał w Warszawie, utrzymując się z doraźnych zarobków. Należał do Socjalistycznej Organizacji Bojowej, a od 1943 do Robotniczej Partii Polskich Socjalistów. W 1942 został aresztowany i przez pół roku był więziony na Pawiaku. Kontynuował studia prawnicze na tajnym Uniwersytecie Warszawskim; w 1943 uzyskał stopień magistra. Walczył w powstaniu warszawskim w szeregach Armii Krajowej (kompania „Granat”). Po upadku powstania został wywieziony na roboty do Niemiec, pracował w cukrowni pod Hanowerem i w zakładach lotniczych w Dessau, jako pomocnik frezera i pomocnik kowala. W maju 1945 powrócił do Warszawy. Rozpoczął pracę w Polskim Radiu, początkowo jako kierownik działu reportażu, a następnie pracownik redakcji audycji literackich. W tymże roku został członkiem Polskiej Partii Robotniczej (od 1948 Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej). Ożenił się z Sabiną Wiernik. W 1947 został członkiem Związku Zawodowego Literatów Polskich (od 1949 Związek Literatów Polskich; w 1957-59 członek Zarządu Głównego i Komisji Gospodarczej). W 1949-50 przebywał w Paryżu jako korespondent Polskiego Radia i redaktor tygodnika „Polska i Świat”. Od 1955 do przejścia na emeryturę w 1975 pracował ponownie w Polskim Radiu, w redakcji publicystyki kulturalnej. W 1955-57 prowadził stałą audycję Przegląd wydarzeń kulturalnych za granicą. W 1969 otrzymał nagrodę Złoty Mikrofon za działalność radiową. Odznaczony m.in. Złotym Krzyżem Zasługi (1956), odznaką „Zasłużony Działacz Kultury” (1968), Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski (1972). Zmarł 31 lipca 1988 w Warszawie; pochowany tamże na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach.

Twórczość

1. Powstanie mokotowskie. Reportaż. Nowa Epoka 1945 nr 18, 23, 25; 1946 nr 1-4, 7, 9-12. Wyd. osobne Warszawa: Czytelnik 1946, 11 s. Zob. poz. .

2. Wielki cień. Opowiadania. Warszawa: Czytelnik 1946, 283 s.

Zawartość

Matka; Ostatnia bitwa w bohaterskim stylu; Dwadzieścia cztery godziny śmierci; Dzień, który się skończył; Sąd; Polacy także są ludźmi; Bracia; Wody...; Strach; Złote włosy.

Przekłady

czeski

Velký stín. [Przeł.] B. Balajka. Praha 1950.

Adaptacje

teatralne

opowiadania „Bracia” w: Lenino. Montaż literacki w 2 częściach. Oprac.: N. Stanisławski [S. Nadzin], M. Żurkowski. Warszawa 1949.

3. Fundamenty. Powieść. Warszawa: Prasa Wojskowa 1948, 457 s. Wyd. nast.: wyd. 2 przejrzane i poprawione tamże 1950; wyd. 3 Warszawa: Czytelnik 1954, wyd. 4 tamże 1966.

Wyd. osobne fragmentów: Fundamenty. (Z powieści Jerzego Pytlakowskiego „Fundamenty” wybrała i oprac.: J. Skarżyńska). Warszawa: Prasa Wojskowa 1949, 110 s. – Pafawag. Z powieści „Fundamenty” wybrał i oprac.: M. Rękas. Wyd. 2 [!] Warszawa: Prasa Wojskowa 1950, 118 s. – Fundamenty. [Przedmowa: w języku rosyjskim:] V. Arcimovič. Moskva: Wydawnictwo Literatury w Językach Obcych 1950, 313 s.

Nagrody

Nagroda miasta Wrocławia w 1948.

Przekłady

bułgarski

Fundament. [Przeł.] konomov. Sofiâ 1951.

chiński

Ji Chu. [Przeł.] Yáo Gn. [Chiny] 1957.

czeski

Zaklady. [Przeł.] J. Rumler. Praha 1950.

estoński

Vundament. [Przeł.] E. Usievič. Tallinn 1954.

niemiecki

Fundamente. [Przeł.] J. Bochnik. Drezno 1952.

rosyjski

Fundament. [Przeł.:] M. Ignatov, S. Miller, Ju. Mirskoj. Moskva 1950.

rumuński

Pietre de inceput. [Przeł.:] T. Dan, O. Monta. Bucureşti 1951.

słowacki

Fundamenty. [Przeł.] J. Žatkuliak. Bratislava 1949.

węgierski

Az ezredik vagon. [Przeł.] I. Mészáros. Budapest 1950.

4. Olimpijczyk. Opowiadanie. Warszawa: Prasa Wojskowa 1948, 20 s.

Nagrody

III nagroda na I konkursie przedolimpijskim w 1948.

5. Życie przed śmiercią. Powieść. Warszawa: Książka i Wiedza 1949, 194 s. Wyd. nast.: wyd. 2 Warszawa: Czytelnik 1957, wyd. 3 tamże 1970.

6. Listy. [Opowiadanie]. Nowa Kultura 1950 nr 31, 33-35. Wyd. osobne Warszawa: Czytelnik 1951, 126 s. Przedruk zob. poz. .

7. W Wysocicach pod Miechowem. [Reportaż]. Warszawa: Książka i Wiedza 1951, 30 s.

8. Listy z MDM. [Opowiadania i reportaże]. Warszawa: Czytelnik 1952, 139 s.

Zawartość

Technika w służbie człowieka; Sprawa Jesionka z Makowic; Awantura na budowie; Jeszcze raz o zespołach; Próba zimowego bilansu; Krótki życiorys jednego zetempowca; „Stachanowcy” z MDM; Na zetempowskim zebraniu; Nad warszawską ulicą; Budowa naszego miasta; Pierwsze mieszkania; Po roku...; Nasza siła; Znów w brygadzie; Urlop; Kłopoty Ignacego Burunia; Nocna praca; Rozmowa; Plac.

Przekłady

rumuński

Scrisori din MDM. [Przeł.:] A. Stefǎnescu, R. Ciocian. Bucureşti 1954.

9. Młodość naszego wieku. Opowiadanie o Feliksie Dzierżyńskim. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej 1952, 118 s.

10. Nowe czasy. [Opowiadanie o budowie Nowej Huty]. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej 1952, 110 s.

11. Pożegnanie z Fernandem Garimaux i inne opowiadania francuskie. Warszawa: Czytelnik 1952, 227 s.

Zawartość

Pożegnanie z Fernandem Garimaux; I tak można żyć; Listy [poz. ].

12. Droga Piotra Czajki. [Opowiadanie]. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej 1953, 48 s.

13. Lato w Ornuży. Powieść dla młodzieży. Warszawa: Czytelnik 1955, 343 s.

14. Wierność. [Powieść]. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej 1956, 452 s.

15. Opowiadania różne. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej 1957, 146 s.

Zawartość

Powstanie mokotowskie [fragment poz. ], – z poz. : Matka; Dwadzieścia cztery godziny śmierci; Sąd; Strach; Złote włosy, – nadto: Ostatnia bitwa.

16. Rozprawa się zaczyna. [Powieść]. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1957, 229 s.

17. Humoreski sentymentalne. Warszawa: Czytelnik 1963, 216 s.

Zawartość

Przygody Macieja Gołąba: W spiżarni; Rower; Trębacze; Okulary; Solna transakcja; Akcja „Renifer”; Patriotyczna dziewczyna; Automat; Trzy cebule; Holztak; Narzeczone; Do czego służą kłódki?; Pudełko z zapałkami; Pan z malutką teczką. – Monologi starszego pana: Bridge-monstre; Krzak jaśminu; Pochwała telefonu; Etatowa żona; Wizerunek potłuczonego na schodach; Życie rodzinne; Dlaczego kocham zające?

18. Martwe klawisze. [Powieść]. [Cz. 1]. Warszawa: Czytelnik 1963, 148 s. Wyd. nast. łącznie z cz. 2 pt. Martwe klawisze I-II tamże 1981, 444 s.

19. Upalne nocne godziny, czyli Champs Elysées de Varsovie. [Powieść]. Warszawa: Czytelnik 1966, 177 s.

20. Zeznanie. Powieść. Warszawa: Czytelnik 1972, 337 s.

21. Opowiastki na zadany temat. [Opowiadania]. Warszawa: Czytelnik 1977, 132 s.

Zawartość

Od autora. – Wiosna; Chopin; Morze; Wieś; Urlop; O wczasach; Annie Retmaniak; Lato; Słońce; Wisła; O jarmarku; Poprad; Duchy; O winie; Opowiastki jesienne; Gwiazdka; Warszawa; O warszawskich dziewczętach; Bielany; Bal; Zapusty; Wielkanoc; Kuchnia; Kraków; Ptaki; Gołąb; Kobieta; Buty; Księżyc; Doba; Gwiazdy; Wiatr; Satyra; O aktorze; O pocałunku; Literaci; Bajka. – Zamiast zakończenia.

Adaptacje

S. Żeromski: Dzienniki. Adaptacja pt. Stefan i Helena. Telewizja Polska 1968.

Omówienia i recenzje

Ankiety dla IBL PAN 1953, 1957, 1978.

Słowniki i bibliografie

Słownik współczesnych pisarzy polskich. T. 2. Warszawa 1964.

Ogólne

Artykuły

J. Ficowski. „Dziś i Jutro1947 nr 6 [list do red. dot. Powstania mokotowskiego].
T. Burek: Jerzy Pytlakowski. Tygodnik Kulturalny 1964 nr 25.
Z. Bieńkowski: Pisarz. Tygodnik Kulturalny 1988 nr 34; przedruk w tegoż: Ćwierć wieku intymności. Warszawa 1993.
W. Burek. „Więź1988 nr 11/12.
J. Lewandowski: Pamięci Pytlakowskiego. Kierunki 1988 nr 36.

Powstanie mokotowskie

J. Ficowski: Reportaż-paszkwil. Warszawa 1946 nr 7.

Wielki cień

T. Drewnowski: Opowiadania o zwycięstwie. Kuźnica 1947 nr 49.

Fundamenty

W. Woroszylski. „Odrodzenie1948 nr 46.
L. Sobierajski: Czy tak o klasie robotniczej?Wieś1949 nr 7.
S. Krzemień: Historia książki o klasie robotniczej. Życie Warszawy 1951 nr 134.

Życie przed śmiercią

J.J. Lipski: Powieść nie tylko o Pawiaku. Odrodzenie 1949 nr 50.
A. Jackiewicz: Neorealizm Pytlakowskiego. Nowiny Literackie i Wydawnicze 1957 nr 15 [dot. też: Rozprawa się zaczyna].

Listy z MDM

A. Lam: Listy z problemem. Nowa Kultura 1953 nr 9.

Pożegnanie z Fernandem Garimaux i inne opowiadania francuskie

J. Rurawski: Niewykorzystane możliwości. Wieś 1953 nr 2.
W. Sadkowski: Opowiadania o dzisiejszej Francji. Nowa Kultura 1953 nr 9.

Rozprawa się zaczyna

A. Jackiewicz: Neorealizm Pytlakowskiego. Nowiny Literackie i Wydawnicze 1957 nr 15 [dot. też: Życie przed śmiercią].
W. Natanson: Rozprawa pasjonująca. Nowa Kultura 1957 nr 33.
W Sadkowski: Zaczyna się pisarstwo. Nowe Książki 1957 nr 14.

Humoreski sentymentalne

W. Natanson: Pytlakowski – pisarz nie znany. Twórczość 1963 nr 9.

Martwe klawisze

Z. Bieńkowski: Czy bohater jest możliwy?Twórczość1964 nr 3, przedruk w tegoż: Modelunki. Warszawa 1966.
A. Werner: Fikcje trzech warstw. Nowe Książki 1964 nr 13.
W. Maciąg: Jak zapisać rzeczy smutne. Nowe Książki 1981 nr 19.

Upalne nocne godziny, czyli Champs Elysées de Varsovie

P. Kuncewicz: O nieumarłej nadziei. Współczesność 1966 nr 19.
S. Zieliński: Papiernia, czyli danie w kość. Nowe Książki 1966 nr 19.
T. Burek. „Twórczość1967 nr 1.
H. Floryńska: Rzecz o ludzkiej wspólnocie. Miesięcznik Literacki 1967 nr 2.

Zeznanie

K. Nowicki: Koncepcja bez koncepcji. Tygodnik Kulturalny 1972 nr 31.
T. Bieńkowski: Zdrowy z urojenia. Twórczość 1973 nr 1.
I. Furnal: Marian, Marianek, ee tam. (Z notatnika urzędnika). Miesięcznik Literacki 1973 nr 2.

Opowiastki na zadany temat

W. Natanson: Prawdziwego pisarza poznajemy po pokorze. Literatura 1977 nr 33.