Putrament Jerzy

BIO

wUrodzony 27 listopada 1910 w Mińsku na Białorusi; syn Władysława Putramenta, oficera, i Marii z Rutkowskich. Uczęszczał do Gimnazjum im. św. Kazimierza w Nowej Wilejce, a po czterech klasach, kontynuował naukę w Gimnazjum im. K. Chodkiewicza w Lidzie. Debiutował w 1926 wierszami zamieszczonymi w ręcznie powielanym pisemku szkolnym pt. „Echo Szkolne”. Po zdaniu matury w 1929 i dwumiesięcznym szkoleniu w Podchorążówce, rozpoczął w 1930 studia polonistyczne na Uniwersytecie Stefana Batorego (USB) w Wilnie; w 1934 uzyskał magisterium. W czasie studiów należał w 1930-31 do Sekcji Twórczości Oryginalnej (STO) Koła Polonistów Słuchaczy USB, a od 1931 do skupionej przy Kole Polonistów grupy poetyckiej Żagary i był współpracownikiem jej organu, miesięcznika „Żagary” (1931-34; także w 1932, kiedy pismo ukazywało się pod nazwą „Piony”; tu wiersze, artykuły, recenzje, noty podpisywał też: J.P., j.p. oraz pseudonimem Aron Pirmas, używanym też przez innych autorów). W lutym 1932 na łamach tego pisma ogłosił wiersz pt. Sielanka (nr 7), który uważał za właściwy debiut poetycki. Równocześnie brał udział w studenckim życiu społeczno-politycznym, początkowo jako wiceprezes organizacji Młodzież Wszechpolska, potem członek lewicowej grupy Henryka Dembińskiego, a od 1932 nadto członek nielegalnej organizacji Związek Lewicy Akademickiej „Front”, powstałej z inicjatywy Komunistycznej Partii Polski. W 1935-36 wchodził w skład zespołu redakcyjnego dwutygodnika o lewicowej orientacji „Po prostu”, w którym ogłaszał wiersze, artykuły i recenzje, a po jego zawieszeniu w marcu 1936, rozpoczął współpracę z czasopismem „Karta” (trzy numery, które podpisywał jako wydawca). W 1937 wraz z innymi członkami grupy H. Dembińskiego został oskarżony o prowadzenie na łamach tych czasopism propagandy komunistycznej. W wyniku procesu został uniewinniony. Wiersze, recenzje, artykuły i tłumaczenia publikował w wileńskich pismach „Słowo” (1933-34; tu m.in. tłumaczenia z języka rosyjskiego pod pseudonimem Józef Pleśkiewicz) i „Środy Literackie” (1935-37), a także w lwowskich „Sygnałach” (1936-39; podpisany też Seweryn Sosnowski; tu w 1938-39 cykl recenzji Wśród nowych powieści). W 1936 został członkiem Związku Zawodowego Literatów Polskich (ZZLP; od 1949 Związek Literatów Polskich (ZLP)). W tymże roku ożenił się z Ireną Poremską, studentką prawa (rozwód 1945). Po wybuchu II wojny światowej w 1939, przedostał się do Lwowa, przyłączonego już do Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich (ZSRR). We wrześniu 1940 został członkiem Związku Radzieckich Pisarzy Ukrainy. Od początku 1941 publikował wiersze, prozę i artykuły w „Czerwonym Sztandarze”, i „Almanachu Literackim”. W czerwcu 1941, uchodząc przed wojskami niemieckimi, ewakuował się w głąb Związku Radzieckiego, najpierw do Kijowa, a później do Ufy. Wezwany do Moskwy w lipcu 1941, jako jeden z założycieli Związku Patriotów Polskich, wszedł w skład zespołu redakcyjnego pisma „Nowe Widnokręgi” (tu do 1945 wiersze, opowiadania, reportaże podpisane też: A.P., Bruno Kramarczyk, Wincenty Bednarczuk). W 1942 pracował w rozgłośni polskiej ukraińskiego radia w Saratowie, następnie przebywał w Kujbyszewie, dokąd przeniesiono redakcję „Nowych Widnokręgów”. Brał udział w organizowaniu 1. Armii Wojska Polskiego, a następnie po wstąpieniu w 1943 do 1. Dywizji im. Tadeusza Kościuszki, pełnił w niej funkcję oficera oświatowo-politycznego. W 1943 był jednym z założycieli Związku Patriotów Polskich w Moskwie. W lutym 1944 jako wysłannik 1. Dywizji przebywał na Wołyniu. Od tegoż roku był członkiem Polskiej Partii Robotniczej (od 1948 Polska Zjednoczona Partia Robotnicza (PZPR)) i został wybrany na kandydata na posła do Krajowej Rady Narodowej. W sierpniu 1944 był jednym z głównych organizatorów prasy polskiej w Lublinie, a także wszedł w skład Zarządu Tymczasowego ZZLP. W tym czasie został też zastępcą redaktora naczelnego pisma „Rzeczpospolita”, a we wrześniu 1944 również członkiem zespołu redakcyjnego tygodnika „Odrodzenie”. Ożenił się z Zofią Bystrzycką, pisarką i publicystką (rozwód 1957). Wiosną 1945 został mianowany majorem. W 1945 zamieszkał w Krakowie i był redaktorem naczelnym „Dziennika Polskiego” oraz członkiem zespołu redakcyjnego miesięcznika „Twórczość”. Artykuły, reportaże, opowiadania i wiersze publikował zwłaszcza w „Odrodzeniu” (do 1950), „Żołnierzu Polskim” (1945-58, z przerwami), „Przyjaźni” (1949-62, z przerwami; tu w 1961-62 korespondencje z Mongolii pt. Chudżirt) i w „Trybunie Ludu” (1949-70; tu w 1951 cykl reportaży Notatnik chiński, cykle felietonów: w 1957 Notatki polemiczne, w 1969-70 Moim zdaniem; na przełomie września i października 1957 redagował dodatek do „Trybuny Ludu” pt. „Trybuna Literacka”). Od września 1945 jako poseł Rzeczpospolitej Polskiej przebywał w Szwajcarii. W 1947 został ambasadorem Polski w Paryżu. W 1947-48 reprezentował też Polskę w Komisji Bałkańskiej Rady Bezpieczeństwa Organizacji Narodów Zjednoczonych w Salonikach w Grecji. W 1950 powrócił do kraju. W tymże roku został wybrany na sekretarza Zarządu Głównego ZLP (funkcję tę pełnił do 1956). Kontynuował twórczość literacką i publicystyczną, ogłaszając liczne artykuły, opowiadania, recenzje, reportaże i felietony na łamach „Nowej Kultury” (1950-62; w 1952-53 redaktor naczelny; podpisany też: Nieznawuj Giez; tu w 1961 cykle reportaży: Indie na gorąco, Podróż do Syczuania), „Twórczości” (1950-55; tu w 1952 cykl reportaży pt. Notatnik chiński), „Życia Literackiego” (1951-70; tu też przekłady z języka francuskiego), „Przeglądu Kulturalnego” (1952-63; tu cykle felietonów: w 1954 Notatki polemiczne, w 1958 Kronika obyczajów, w 1958-59 Bruliony, w 1961-62 Kącik laika, oraz reportaży: w 1959 Fiołki w Neapolu, w 1961 Chińszczyzna). W 1952-61 był posłem na Sejm Polskiej Rzeczpospolitej Ludowej. W 1955 został kierownikiem literackim Zespołu Realizatorów Filmowych „Start”. W tymże roku otrzymał Nagrodę Państwową I stopnia. W następnych latach nawiązał współpracę z czasopismami „Życie Warszawy” (1955-73; tu cykle reportaży: w 1965 Trochę z Francji, w 1966 Podróż na Zachód, Podróż na Wschód, w 1966-69 cykl felietonów Dzień jak co dzień), „Polityka” (1957-63; tu w 1967 cykl Na drogach Indii), Współczesność (1960-70), „Kultura” (1963-68; tu w 1963-64 cykl felietonów Kącik laika), „Miesięcznik Literacki” (1966-71; tu w 1967 cykl gawęd Notatki historyczne). Wchodził w skład zespołów redakcyjnych czasopism „Polityka” (od 1957), „Nowa Kultura” (od 1958), „Kultura” (od 1963), „Miesięcznik Literacki” (1966-72). W 1959-80 był wiceprezesem Zarządu Głównego ZLP. W 1960 został honorowym członkiem Olsztyńskiego Klubu Stowarzyszeń Twórczych. W tymże roku ożenił się z Anastazją Legzding, Rosjanką, pracownikiem redakcji pisma „Inostrannaja Literatura”. Był dwukrotnie wybierany na prezesa Polskiego Związku Szachistów (1963, 1966). W 1964 wszedł w skład Komitetu Centralnego (KC) PZPR. W tym też roku za całokształt twórczości otrzymał Nagrodę Państwową I stopnia. W 1972 został redaktorem naczelnym tygodnika „Literatura” (1973-86; tu cykle felietonów: w 1973 Rapanui, 1974-81 W dwadzieścia lat później, w 1981 Nie dajmy się zwariować, 1982-86 Wołomin, w 1976 cykl reportaży z Hiszpanii Urbi et Orbis). W 1973 został mianowany pułkownikiem. Za całokształt twórczości otrzymał w 1976 nagrodę Komitetu do Spraw Radia i Telewizji. Odbywał wiele podróży zagranicznych, m.in.: do ZSRR, Chin, Mongolii, Indii, Egiptu, na Cypr, do Libanu, Grecji, Tunezji i Libii. Za zasługi w propagowaniu kultury polskiej za granicą otrzymał Dyplom Ministra Spraw Zagranicznych w 1981. W tymże roku za całokształt twórczości otrzymał nagrodę Ministerstwa Obrony Narodowej I stopnia oraz Order Przyjaźni Narodów (przyznany przez Prezydium Rady Najwyższej ZSRR). W latach osiemdziesiątych ogłaszał felietony w miesięczniku KC PZPR „Nowe Drogi” (1980-84; tu w 1982-84 cykl pt. Samopas) oraz w „Antenie” (tu w 1982-83 cykl felietonów na temat Telewizji Polskiej pt. Łagodny środek nasenny). W 1986 został wyróżniony przyznaną przez KC PZPR nagrodą im. L. Waryńskiego. Odznaczony m.in. Złotym Krzyżem Zasługi (1945), Orderem Odrodzenia Polski (1945), Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski (1970), Orderem Budowniczych Polski Ludowej (1974). Zmarł 23 czerwca 1986 w Warszawie.

Twórczość

1. W pogoni za biodrem. Dramat. [Współautor:] S. Zagórski. Powst. 1932. Druk fragmentów „Słowo” 1933 nr 316.

Inf.: J. Putrament: Pół wieku. Warszawa 1962 s. 218-220.

2. Wczoraj powrót. (Wiersze z lat 1932-1934). Wilno: Związek Zawodowy Literatów Polskich 1935 [antydatowane 1934], 30 s. Grupa Literacka „Żagary”. Por. poz. ↑.

BIO

Twórczość

Zawartość

Adaptacje

filmowe

Zawartość

Zawartość

Adaptacje

filmowe

Przekłady

bułgarski

czeski

łotewski

niemiecki

rosyjski

rumuński

serbsko-chorwacki

słowacki

słoweński

Adaptacje

radiowe

filmowe

telewizyjne

Zawartość

Nagrody

Przekłady

bułgarski

czeski

estoński

niemiecki

rosyjski

turecki

ukraiński

węgierski

Adaptacje

teatralne

radiowe

telewizyjne

Zawartość

Nagrody

Przekłady

czeski

ukraiński

Zawartość

Przekłady

czeski

ukraiński

Adaptacje

telewizyjne

Zawartość

Zawartość

Przekłady

niemiecki

ukraiński

Nagrody

Przekłady

słowacki

węgierski

Zawartość

Przekłady

niemiecki

Przekłady

bułgarski

Nagrody

Przekłady

litewski

niemiecki

słowacki

Adaptacje

teatralne

radiowe

Przekłady

bułgarski

czeski

niemiecki

Adaptacje

filmowe

telewizyjne

Zawartość