BIO

Urodzony 9 lutego 1905 w Siemierzu (powiat Tomaszów Lubelski); syn Jana Przyłuskiego, agronoma i administratora majątku ziemskiego, i Bronisławy z Wysoczańskich. Początkowo uczęszczał do Szkoły Powszechnej im. J. Śniadeckiego w Kielcach, następnie przez rok do I Szkoły Realnej w Krakowie. W 1919 wstąpił do 1. Korpusu Kadetów we Lwowie i w 1923 zdał maturę o profilu matematyczno-przyrodniczym. Następnie w 1925 ukończył Oficerską Szkołę Artylerii i Inżynierii w Toruniu. W 1925-32 służył w 14. Dywizjonie Artylerii Konnej w Poznaniu. W 1929 ożenił się z Jadwigą Arkuszewską. W 1930 rozpoczął twórczość literacką; w tymże roku otrzymał I nagrodę w konkursie poetyckim Akademickiego Koła Miłośników Sztuki „Promethidion” w Poznaniu. Był współzałożycielem (1932) i członkiem poznańskiej grupy poetyckiej Prom; debiutował w 1932 na łamach miesięcznika poetyckiego „Prom” (nr 1) wierszami pt. Niezrozumiałe świty, Nasze serca i Lilie; później do 1933 współpracował z redakcją tego pisma. Należał do Związku Zawodowego Literatów Polskich w Poznaniu. W 1932-35 pełnił funkcję instruktora w Oficerskiej Szkole Artylerii w Toruniu, a w 1935 został mianowany dowódcą baterii w Białymstoku w stopniu kapitana. Rozwijając twórczość literacką, ogłaszał wiersze i prozę m.in. w „Dzienniku Poznańskim” (1933-34), „Życiu Literackim” (1834), „Okolicy Poetów” (1936-38) i „Skamandrze” (1938). Uczestniczył w kampanii wrześniowej 1939 jako dowódca baterii w 14. Dywizjonie Artylerii Konnej armii generała Franciszka Kleeberga; za udział w bitwie pod Domanowem otrzymał Krzyż Virtuti Militari V klasy. Po bitwie pod Kockiem dostał się do niewoli niemieckiej. Przebywał w Oflagu VII A w Murnau w górnej Bawarii. Pisał utwory sceniczne i rewie dla obozowego teatru oraz występował w nim jako aktor. Po wyzwoleniu podjął służbę w 12. Pułku Ułanów Podolskich w 2. Korpusie Polskim we Włoszech, wraz z którym w 1946 przybył do Wielkiej Brytanii. Zdemobilizowany w 1947, zamieszkał w Londynie. Do jesieni 1949 był aktorem w Teatrze Polskim im. J. Słowackiego. Następnie pracował jako tragarz w kuchni jednego z londyńskich hoteli. Wiosną 1951 zatrudnił się jako terapeuta w polskim szpitalu psychiatrycznym w Mabledon Park, gdzie pracował do 1958. Kontynuował twórczość literacką. W 1950 otrzymał nagrodę Katolickiego Ośrodka Wydawniczego „Veritas”, w 1951 nagrodę w konkursie poetyckim wydawanego w Sztokholmie czasopisma „Wiadomości Polskie”, a w 1952 nagrodę w konkursie literackim Radia Wolna Europa. Wiersze, artykuły literackie, przekłady poetyckie z języka angielskiego i niemieckiego publikował w londyńskich czasopismach emigracyjnych „Życie” (1950-53), „Wiadomości” (1950-80), „Orzeł Biały” (1952, 1976-77, 1980). W 1958-70 mieszkał w Monachium i pracował w Rozgłośni Polskiej Radia Wolna Europa; pisał liczne słuchowiska o tematyce biblijnej i chrześcijańskiej. W 1963 otrzymał nagrodę w konkursie literackim Związku Artystów Scen Polskich za Granicą i Ogniska Polskiego w Londynie, a w 1969 za całokształt twórczości nagrodę im. H. Naglerowej, przyznawaną przez Związek Pisarzy Polskich na Obczyźnie. Utwory poetyckie oraz recenzje literackie i teatralne ogłaszał m.in. w czasopismach „Na Antenie” (Monachium, od 1954) i „Tydzień Polski” (dodatek „Dziennika Polskiego i Dziennika Żołnierza”; Londyn, 1964-80, z przerwami). W 1970 powrócił do Londynu i aktywnie uczestniczył w życiu polskiego środowiska emigracyjnego i literackiego; był m.in. członkiem zarządu Związku Pisarzy Polskich na Obczyźnie oraz brał udział w działalności Polskiego Ośrodka Społeczno-Kulturalnego (POSK). Należał do Pen Club Center for Writers in Exile. Odznaczony Orderem Polonia Restituta V klasy (1979). Wchodził w skład komitetu redakcyjnego wydawanego w Londynie „Pamiętnika Literackiego” (tu też zestawienia bibliograficzne Przekłady dzieł pisarzy polskich stale przebywających poza krajem 1976 t. 1, 1978 t. 2, 1980 t. 3). W 1976 otrzymał nagrodę poetycką Fundacji A. Jurzykowskiego w Nowym Jorku. Odznaczony Orderem Polonia Restituta V klasy (1979). Zmarł 11 kwietnia 1980 w Londynie.

Twórczość

1. Badyle. [Wiersze]. Poznań: Skład główny Dom Książki Polskiej 1932, 44 s.

2. Dalekie łąki. [Wiersze]. Toruń: Towarzystwo Bibliofilów im. Lelewela 1935, 48 s.

Zawartość

Cykle: Niepewne toki; Odkryte ślady; Zapomniany klomb.

3. I to minie. [Rewia]. Prapremiera: Murnau, Zespół Oflagu VII A grudzień 1940.

Zawiera także teksty innych autorów.

4. Najukochańsza żona maharadży. Operetka. [Współautor:] A. Klerykowski. Prapremiera: Murnau, Zespół Oflagu VII A lipiec 1940.

5. Sen. [Rewia; współautor:] Cz. Szpakowicz. Prapremiera: Murnau, Zespół Oflagu VII A listopad 1940.

Zawiera także teksty innych autorów.

6. Kapryśna Afrodyta. Widowisko muzyczne. [Współautorzy:] Cz. Szpakowicz, T. Kubalski. Prapremiera: Murnau, Zespół Oflagu VII A luty 1941.

7. Kochaj i tańcz. Widowisko muzyczne. [Współautor:] Cz. Szpakowicz. Prapremiera: Murnau, Zespół Oflagu VII A grudzień 1941.

8. Hiob. Misterium według Pisma Świętego. Powst. 1944-1945. Druk „Życie”, Londyn 1952 nr 38.

Przygotowywane do realizacji scenicznej przez L. Schillera wiosną 1945, odbyło się kilka prób czytanych w Zespole Oflagu VII A.

9. Obrona mgieł. Wybór poezji. Londyn: Katolicki Ośrodek Wydawniczy „Veritas 1949, 61 s.

Wydane wspólnie ze Związkiem Pisarzy Polskich na Obczyźnie.

Nagrody

Nagroda Katolickiego Ośrodka Wydawniczego „Veritas” w 1950.

10. Poemat nielogiczny. Kultura”, Paryż 1949 nr 4/5 s. 132-155. Przedruk zob. poz. .

Nagrody

Nagroda Katolickiego Ośrodka Wydawniczego „Veritas” w 1950.

11. Czas pojednany. Sztuka w 5 odsłonach. Powst. 1950. Prapremiera: Londyn, Teatr Sztuk Czytanych Scena Klubowa „Ogniska Polskiego” 1955. Druk fragmentów: Sen Nikodema. (Część III). „Oficyna Poetów”, Londyn 1971 nr 3; Wielka Noc. „Wiadomości”, Londyn 1978 nr 13/14. Druk całości w: Polski dramat emigracyjny 1939-1969. Poznań 1993 s. 385-466. Przedruk zob. poz. .

Nagrody

Nagroda Towarzystwa Przyjaciół Teatru w Londynie w 1965.

12. Akord. Poezje. Tonbridge Wells, Kent: Oficyna Poetów i Malarzy 1951, 31 s.

13. Pastorałka małoszowska. Oprac. muzyczne: J. Markowski. Londyn: Katolicki Ośrodek Wydawniczy „Veritas 1951 [właśc. 1950], 62 s. Prapremiera: Londyn, Teatr Sztuk Czytanych Scena Klubowa „Ogniska Polskiego 1952. Wystawienie: krajowe: Grudziądz, Teatr Ziemi Pomorskiej 1990.

Adaptacje

radiowe

Rozgłośnia Polska Radia Wolna Europa [inf.: L. Kielanowski, zob. poz. ].

14. Strofy o malarstwie. [Poemat w 15 pieśniach]. Londyn: Studium Malarstwa Sztalugowego Społeczności Akademickiej USB w Londynie; drukarnia Oficyna St. Gliwy 1953, 48 s. [Wyd. 2]. Toruń: Biblioteka Uniwersytetu Mikołaja Kopernika 2000, 49 s.

Druk bibliofilski.

15. Kukiełki Bożonarodzeniowe. Mabledon Park: [Oficyna szpitala dla nerwowo chorych] 1954. [Inf. autora]. Druk z podtytułem Słuchowisko oparte na motywach ludowych. „Na Antenie”, Monachium 1964 nr 12.

16. Leon I. Poemat sceniczny w 5 obrazach. Powst. 1954. Druk fragmentów: pt. Honoria i Velia. „Wiadomości”, Londyn 1954 nr 43; pt. Leon i Attyla. „Życie”, Londyn 1954 nr 44; pt. Powrót Leona. „Wiadomości”, Londyn 1975 nr 13. Druk całości zob. poz. .

Inne wersje tytułu: Leon i Attyla; Leon I i Attyla.

Nagrody

Nagroda w konkursie Związku Artystów Scen Polskich za Granicą w 1963.

17. Uprosiłem ciemności. Wiersze 1949-1956. Londyn: White Eagle Press 1957, 99 s.

Zawartość

Wybór wierszy z różnych tomów oraz część pt. Parafrazy [z J. Donna, ze św. Jana od Krzyża, św. Elżbiety, Psalm XCIX, z listów św. Pawła do Koryntian].

18. Listy z pustego domu. Wiersze. Southen-on-Sea, Essex: S. Gliwa 1964, 68 s.

Druk bibliofilski.

19. Wiersze. Londyn: White Eagle Press 1973, 240 s.

Nagrody

Nagroda Związku Pisarzy Polskich na Obczyźnie w 1972.

20. Szopka. (Na podstawie tekstów oryginalnych Glogera i Kolberga, Pastorałki małoszowskiej i wspomnień dziecinnych ułożył B. Przyłuski). Wiadomości”, Londyn 1976 nr 52/53.

21. Dramaty. Wstęp: L. Kielanowski. Londyn: Katolicki Ośrodek Wydawniczy „Veritas 1986, 362 s.

Zawartość

Czas pojednany [poz. ]; Leon I [poz. ].

22. Poezje wybrane. Oprac. i wstępem poprzedził A.K. Waśkiewicz. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1987, 271 s.

Wybór z tomów: poz. , , , , , , .

23. Wiersze zebrane. [Esej wstępny: A. Frajlich. Red., kalendarium, noty: J. Chłap-Nowakowa]. Kraków: Arcana 2005, 527 s.

Przekłady i adaptacje

1. B. Prus: Kłopoty babuni. Adaptacja: B. Przyłuski. Wystawienie: Murnau, Zespół Oflagu VII A październik 1941.
2. Arystofanes: Ptaki. [Komedia]. Adaptacja: B. Przyłuski. Wystawienie: Murnau, Zespół Oflagu VII A maj 1944.
3. P. Grenville Wodehouse: Panna czy rozwódka. [Komedia]. Adaptacja: B. Przyłuski. Wystawienie: Murnau, Zespół Oflagu VII A czerwiec 1944.
4. R.M. Rilke: Pieśń o miłości i śmierci korneta Krzysztofa Rilke. Przeł. B. Przyłuski. Londyn: Polska Fundacja Kulturalna 1977, 28 s.

Omówienia i recenzje

Ankiety dla IBL PAN 1957, 1966, 1967.

Autor o sobie

B. Przyłuski: O poezji. Wiadomości”, Londyn 1980 nr 30/31 [pierwodruk fragmentu wywiadu z 1977, przeprowadzonego podczas pobytu B. Przyłuskiego w Detroit).

Słowniki i bibliografie

Słownik współczesnych pisarzy polskich. T. 2. Warszawa 1964.
Polski Słownik Biograficzny. T. 29. Cz. 2. Wrocław 1986 (B. Dopart).
[J. Zieliński] J. Kowalski: Leksykon polskiej literatury emigracyjnej. Lublin* 1989, wyd. 2 tamże 1990.
Literatura polska XX wieku. Przewodnik encyklopedyczny. T. 2. Warszawa 2000 (Uzupełnienie).
M.A. Derdowski: Kalendarz życia i twórczości Bronisława Przyłuskiego. Bydgoszcz: Zorex 2002, 63 s.

Ogólne

Książki

M.A. Derdowski: Przekleństwo mowie. O twórczości Bronisława Przyłuskiego. Bydgoszcz: Wydawnictwo Uczelniane Wyższej Szkoły Pedagogicznej 1996, 146 s.

Artykuły

W. Günther: O Bronisławie Przyłuskim – laureacie Nagrody Związku Pisarzy. Dziennik Polski i Dziennik Żołnierza”, Londyn 1969 nr 187.
A. Lisiecka: Poeta szczęśliwy. Wiadomości”, Londyn 1973 nr 36.
A. Frajlich-Zając: Poeta siódmego klimatu. Nowy Dziennik”, Nowy Jork 1977 nr 316, przekł. angielski pt.: Poet of the seventh climate. (Recurred images of the poetry of Bronislaw Przyłuski). [Przeł.] J. Laskowski. „The Polish Review”, Nowy Jork 1985 nr 1; przedruk w: Literatura polska na obczyźnie. T. 5. Londyn 1988.
A. Pospieszalski: Bronisław Przyłuski. Wiadomości”, Londyn 1977 nr 21.
M. Danilewicz Zielińska: Szkice o literaturze emigracyjnej. Paryż 1978, passim.
S. Baliński: Bronisław Przyłuski. Dziennik Polski i Dziennik Żołnierza”, Londyn 1980 nr 102.
[K. Grocholski] K.G.: Poeta, żołnierz, filozof. Gazeta Niedzielna”, Londyn 1980 nr 27.
L. Kielanowski: Bronisław Przyłuski. „Dziennik Polski i Dziennik Żołnierza”, Londyn 1980 nr 25 dod. „Tydzień Polski”.
J. Łobodowski: Bronisław Przyłuski. Wiadomości”, Londyn 1980 nr 30/31.
J. Łobodowski: O Bronisławie Przyłuskim. Orzeł Biały”, Londyn 1980 nr 19/20.
[J. Pietrkiewicz] J. Peterkiewicz: Bronisław Przyłuski. Kultura”, Paryż 1980 nr 6.
E. Romiszewski: Prawdziwy żołnierz i prawdziwy poeta. Orzeł Biały”, Londyn 1980 nr 19/20.
J.W. Kapuściński: Wspomnienie o „Promie. Nurt 1981 nr 5.
J.S. Pasierb: Bronisław Przyłuski, poeta. Tygodnik Powszechny 1981 nr 32.
A. Pospieszalski: Bronisław Przyłuski. W tegoż: Wiara szukająca zrozumienia. Londyn 1985, przedruk w: Antologia polskiej krytyki literackiej na emigracji 1945-1985. Lublin 1992.
H. Siewierski: Ożywić słowa i rzeczy. Pamiętnik Literacki”, Londyn 1986 t. 6.
Z. Lichniak: Przybliżenie Bronisław Przyłuski; Powrót pośmiertny do Polski; Ilustracja poetycka z Przyłuskim. W tegoż: Mój skorowidz poezji polskiej na emigracji. Warszawa 1989.
A. Frajlich: Nierozerwalne związki. „Nowy Dziennik”, Nowy Jork 2000 nr z 21 IV dod. „Przegląd Polski”.
M. Mroczkowska: Bronisław Przyłuski; D. Ratajczakowa: O teatrze Bronisława Przyłuskiego. Archiwum Emigracji 2000 z. 3.
J. Winczakiewicz: O poecie Bronisławie Przyłuskim. W tegoż: Z szuflady emigranta. Toruń 2001.
M. Mroczkowska: Wyjątek z korespondencji Bronisława Przyłuskiego ze Stanisławem Balińskim. W: Życie literackie drugiej emigracji niepodległościowej (II). Toruń 2004.
J. Pasterski: Wątki kulturowe w poezji Bronisława Przyłuskiego. W: Poezja polska na obczyźnie. T. 1. Rzeszów 2005.
N. Taylor-Terlecka: Bronisław Przyłuski – poeta, dramaturg i człowiek teatru. „Nowy Dziennik”, Nowy Jork 2005 z 17 VI dod. „Przegląd Polski”.

Badyle

[Z. Grabowski] Zbig. Grab. Kurier Literacko-Naukowy 1932 nr 29.
H. Michalski: Dwa tomy poezji. Kuźnia Młodych 1933 nr 8 [dot. też: J. Kurek: Śpiewy o Rzeczypospolitej].
K.W. Zawodziński. „Rocznik Literacki 1932” wyd. 1933.

Dalekie łąki

W. Sebyła. „Pion1835 nr 30.
J. Jankowski: Bibliofile toruńscy i poeta z „Promu. Pion 1935 nr 28.
K. Troczyński: Czołowy poeta „Promu. Dziennik Poznański 1935 nr 231.
S. Napierski. „Kamena1937 nr 1.

Obrona mgieł

W. Trościanko: Świeży powiew. Myśl Polska”, Londyn 1949 nr 134.
B. Kobrzyński: Przez formę do treści. Orzeł Biały”, Londyn 1950 nr 4.

Poemat nielogiczny

J. Kryszak: O „Poemacie nielogicznym” Bronisława Przyłuskiego; M. Mroczkowska: Wstępne opisanie człowieka w emigracyjnej poezji Bronisława Przyłuskiego. W: Literatura utracona, poszukiwana czy odzyskana. Rzeszów 2003.

Czas pojednany

[S. Legeżyński] L.S.: Czas pojednany” w Teatrze Sztuk Czytanych. Gazeta Niedzielna”, Londyn 1955 nr 20.
[J. Ostrowski] (On): Trzy manifestacje teatru zawodowego. Orzeł Biały”, Londyn 1955 nr 19.
M.A. Derdowski: Dwa utwory dramatyczne Bronisława Przyłuskiego. Propozycje dla współczesnego teatru polskiego. W: Wokół współczesnego dramatu i teatru religijnego w Polsce (1979-1989). Wrocław 1993 [dot. też: Leon I].
K. Wielochowska-Kędziak: O „Czasie pojednanym” Bronisława Przyłuskiego. W: Teatr i dramat polskiej emigracji 1939-1989. Poznań 1994.

Akord

M. Bohusz-Szyszko: Plastyka. Życie”, Londyn 1952 nr 4.
G. Herling-Grudziński: Oficyna Poetów i Malarzy. Wiadomości”, Londyn 1952 nr 3.

Pastorałka małoszowska

T. Terlecki: Pastorałka” Przyłuskiego. Wiadomości, Londyn 1952 nr 9.

Strofy o malarstwie

J. Ostrowski: Galeria zbożnych strof. Orzeł Biały, Londyn 1953 nr 39.
S. Zahorska. „Wiadomości”, Londyn 1953 nr 46.
M. Pankowski: Mowa bez ziemi. Kultura”, Paryż 1954 nr 9.

Leon I

M.A. Derdowski: Dwa utwory dramatyczne Bronisława Przyłuskiego. Propozycje dla współczesnego teatru polskiego. W: Wokół współczesnego dramatu i teatru religijnego w Polsce (1979-1989). Wrocław 1993 [dot. też: Czas pojednany].

Listy z pustego domu

J. Bielatowicz: O poezji Przyłuskiego. Na Antenie”, Monachium 1964 nr 11, przedruk w tegoż: Literatura na emigracji. Londyn 1970.
J. Rostworowski: Między wierszami. Wiadomości”, Londyn 1964 nr 42.
M. Czuchnowski: Poczta poety. Dziennik Polski i Dziennik Żołnierza”, Londyn 1965 nr 250.

Wiersze

[S. Legeżyński] S. Leg.: Wiersze Bronisława Przyłuskiego. Gazeta Niedzielna” Londyn 1973 nr 29.
K. Sowiński: Ziarna mowy Bronisława Przyłuskiego. „Dziennik Polski i Dziennik Żołnierza”, Londyn 1973 nr 33 dod. „Tydzień Polski”.
K. Grela: Rozstąpcie się przede mną. Poezja 1974 nr 10.

Dramaty

M.E. Cybulska: Krzyż nad mieczem. Duch nad siłą. „Dziennik Polski i Dziennik Żołnierza”, Londyn 1986 nr 15 dod. „Tydzień Polski”.
J. Poray-Biernacki: Tryumf i porażki Bronisława Przyłuskiego. „Dziennik Polski i Dziennik Żołnierza”, Londyn 1986 nr 32 dod. „Tydzień Polski”.
A. Pospieszalski: Proza i poezja. Kultura”, Paryż 1986 nr 4.

J. Prevért: Poezje wybrane

M.E. Cybulska: Przestrzenie. „Dziennik Polski i Dziennik Żołnierza”, Londyn 1987 nr 37 dod. „Tydzień Polski”.
M.A. Derdowski: Jeszcze jeden powrót. Gazeta Niedzielna”, Londyn 1987 nr 48.
M. Kisiel: Notatki do Przyłuskiego. Autograf 1990 nr 2.

R.M. Rilke: Pieśń o miłości i śmierci korneta Krzysztofa Rilke

M. Pytasz: Jaki jesteś Krzysztofie Rilke?Literatura na Świecie1983 nr 5.