BIO

Urodzona 23 sierpnia 1923 w Krakowie; córka Antoniego Posmysza, kolejarza, i Stefanii ze Świerczyńskich. Uczęszczała od 1937 do szkoły handlowej w Krakowie. W czasie okupacji niemieckiej mieszkała nadal w Krakowie i kontynuowała naukę na tajnych kompletach gimnazjalnych. Pracowała jednocześnie w fabryce kabli w Krakowie-Płaszowie. Nawiązała tam kontakty z grupą młodzieży z kręgu Związku Walki Zbrojnej, z którą została aresztowana przez gestapo w kwietniu 1942. Po półtoramiesięcznym pobycie w więzieniu na ulicy Montelupich w Krakowie, została wywieziona do obozu koncentracyjnego w Oświęcimiu, a następnie, w związku z jego ewakuacją w styczniu 1945, do obozu w Ravensbrück i Neustadt Glewe. Po wyzwoleniu obozu powróciła w maju 1945 do kraju. Zamieszkała w Warszawie, gdzie pracowała początkowo w redakcji „Głosu Ludu” jako pomoc biurowa, a potem korektorka. W tymże piśmie debiutowała w 1945 wspomnieniami z obozu koncentracyjnego pt. Znam katów z Belsen. Więźniarka z Oświęcimia opowiada o działalności oskarżonych w Lüneburgu (nr 258; podpisana: 7566). Jednocześnie uczyła się w Liceum Miejskim dla Dorosłych nr V. W 1946 rozpoczęła studia polonistyczne na Uniwersytecie Warszawskim. W tym okresie nadal pracowała kolejno jako korektorka w redakcji „Robotnika”, referent prasowy w Biurze Prasowym Zarządu Głównego Towarzystwa Przyjaźni Polsko-Radzieckiej, dziennikarka w miesięczniku „Przyjaźń”. Od 1948 należała do Związku Dziennikarzy Polskich (potem do 1981 do Stowarzyszenia Dziennikarzy Polskich). Po uzyskaniu magisterium w 1952, podjęła pracę w dziale oświatowym Polskiego Radia, w 1954 przeszła do redakcji reportaży w dziale literackim (w 1958 została kierownikiem). Debiutowała na antenie w 1954 reportażem pt. O młodzieży z Garbowa i o książkach, które nie zbłądziły; od 1959 pisała też słuchowiska radiowe, od 1960 była współautorką i kierowniczką zespołu autorów powieści radiowej W Jezioranach. W 1960 wyszła za mąż za Jana Piaseckiego, prozaika. Od 1962 była członkiem Związku Literatów Polskich (do rozwiązania Związku w 1983). W 1976 otrzymała nagrodę Komitetu do Spraw Radia i Telewizji za osiągnięcia autorskie w dziedzinie słuchowisk. W 1976 przeszła na rentę, rezygnując z pracy etatowej w radiu i z dalszego współuczestniczenia w pisaniu powieści radiowej W Jezioranach. Odbywała podróże po Europie; w 1985 spędziła pół roku w Stanach Zjednoczonych. W 1989 została członkiem Stowarzyszenia Pisarzy Polskich. Odznaczona m.in. Krzyżem Kawalerskim (1964) i Krzyżem Oficerskim (1970) Orderu Odrodzenia Polski, odznaką Zasłużony Działacz Kultury (1973). Mieszkała w Warszawie, a w ostatnim okresie życia przebywała w hospicjum w Oświęcimiu, gdzie zmarła 8 sierpnia 2022; pochowana na tamtejszym cmentarzu komunalnym.

Twórczość

1. Pasażerka z kabiny 45. Słuchowisko radiowe. Polskie Radio 1959. Druk pt. Pasażerka zob. poz. . Por. poz. , , .

Przekłady

czeski

Radio (Czechosłowacka Republika Socjalistyczna) 1962.

niemiecki

Die Passagierin. [Przeł.] P. Ball. W: Hörspiele 8. Berlin 1968.

rosyjski

Radio (Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich) 1965.

2. Pasażerka. Widowisko telewizyjne. Telewizja Polska 1960. Por. poz. , .

Adaptacja słuchowiska por. poz. .

3. W Jezioranach. [Powieść radiowa; współautorzy:] W. Milczarek, A. Mularczyk. Polskie Radio 1960-1976.

Emisja raz w tygodniu; od września 1976 powieść kontynuowana bez udziału Z. Posmysz.

Nagrody

Nagroda Komitetu do Spraw Radia i Telewizji w 1964, nagroda zespołowa Złoty Mikrofon, przyznana przez tygodnik „Radio i Telewizja” w 1969.

Wersja beletrystyczna druk „Dziennik Ludowy”: Adaptacja: Z. Dróżdż-Satanowska 1961-1965; [Z. Posmysz, W. Milczarek, A. Mularczyk] Zespół Autorów Radiowych 1966-1970; B. Orłowska, W. Milczarek 1970 (od nr 63)-1976.

Druk w każdym numerze.

4. Ave Maria. Słuchowisko radiowe. Polskie Radio 1961. Druk zob. poz. . Por. poz. .

Przekłady

niemiecki

Radio (Niemiecka Republika Demokratyczna) 1973.
Ave Maria. [Przeł.] H.J. Dost. W: Die schankte Stimme. Berlin 1988.

5. Pasażerka. [Powieść]. Warszawa: Czytelnik 1962, 149 s. Wyd. nast.: tamże: wyd. 2 1964, wyd. 3 1971; wyd. 4 Poznań: Krajowa Agencja Wydawnicza 1988. Por. poz. .

Przekłady

bułgarski

Pasažerkata. [Przeł.] D. Ikonomov. Sofija 1965.

czeski

Pasažérka. [Przeł.] B. Křemenák. Praha 1964, wyd. 2 tamże 1966.

gruziński

[Przeł.] A. Gabeskirija. Tbilisi 1965.

japoński

Pasajeruka. [Przeł.] S. Satō. Wyd. łącznie z tłumaczeniem: J. Andrzejewski: Wielki Tydzień; S. Grochowiak: Trismus pt. Pasajeruka (josenkyaku) hoka. Tōkyō 1971, wyd. nast. tamże: 1973, 1978, 1979, 1988, 1990.

kazachski

Žolaušy kelínšek. [Przeł.] S. Achmetov. Almaty 1986.

litewski

Keleive. [Przeł.] J. Pilypaitis. Vilnius 1966.

łotewski

Pasažiere. [Przeł.] I. Juhnevič. Rīgā 1966.

mołdawski

Pasažera. [Przeł.] A. Busujok. Kišinèu 1966.

niemiecki

Die Passagierin. [Przeł.] P. Ball. Berlin 1969.

ormiański

[Przeł.] K. Dallakjan. Erevan 1965.

rosyjski

Passažirka. [Przeł.:] E. Gessen, V. Golovskij. Moskva 1964, przedruk w: Sovremennaja pol'skaja povest'. Moskva 1964. Adaptacja: teatralna: Wystawienie: Krasnojarsk, Teatr Junoga Zritel'a 1967.
opera: Passažirka. Opera v 2 dejstvijach, 8 karinach s epilogom. [Muzyka:] M. Vajnberg. [Libretto:] Ju. Lukin, A. Medvedev. Wystawienie: Moskwa, Teatr Bolšoj 1968. Wyd. Moskva 1977.

rumuński

Pasagera. [Przeł.:] A. Gabrielescu, M. Mihai. Bucureşti 1967.

słowacki

Cestujúca z kabíny č. 45. [Przeł.] V. Marušiaková. Bratislava 1965.

ukraiński

Pasažirka. [Przeł.] Û. Popsuenko. Wyd. łącznie z przekł. poz. pt. Pasažirka; Vidpustka na Adrìatici. Kiïv 1972.

węgierski

Egy nö a hajón. [Przeł.] I. Mészáros. [Budapest 1963], wyd. nast.: [Budapest 1965], [Budapest 1967].

Wyd. łącznie z poz. pt. Pasażerka; Wakacje nad Adriatykiem. Warszawa: Czytelnik 1980, 557 s.

6. Pasażerka. Scenariusz filmowy. [Współautor:] A. Munk. Ekranizacja 1963. Por. poz. .

7. Zanim mnie pani pozna. Słuchowisko radiowe. Polskie Radio 1964. Druk zob. poz. . Por. poz. .

Przekłady

niemiecki

Radio (Niemiecka Republika Demokratyczna) 1965.

8. Przystanek w lesie. [Opowiadania]. Warszawa: Czytelnik 1965, 337 s.

Zawartość

Przystanek w lesie [adaptacja słuchowiska W domku przy torze por. poz. ]; Kartka ze sprawozdania [por. Słuchowiska]; Corrida; Szczęście panny Janiny [adaptacja słuchowiska Zanim mnie pani pozna por. poz. ].

9. Cierpkie głogi. Scenariusz filmowy. [Współautor:] J. Weychert. Ekranizacja 1966.

Adaptacja opowiadania: Szczęście panny Janiny por. poz. .
Pierwotny tytuł: Klucz.

10. Może to dziś. Słuchowisko radiowe. Polskie Radio 1966. Druk „Teatr Polskiego Radia” 1966 nr 12 s. 1-24. Przedruk zob. poz. .

Przekłady

słowacki

Radio (Czechosłowacka Republika Socjalistyczna) 1970.

11. Tor. Słuchowisko radiowe. Polskie Radio 1966. Druk w: Teatr wyobraźni. Warszawa 1969 s. 315-342. Przedruk zob. poz. .

Nagrody

II nagroda w konkursie Polskiego Radia z okazji 20-lecia Ziem Zachodnich na słuchowisko współczesne w 1965.

12. Palę Martina Edena. Słuchowisko radiowe. Polskie Radio 1968. Druk „Teatr Polskiego Radia” 1969 nr 1 s. 57-83. Przedruk zob. poz. . Por. poz. .

Nagrody

Wyróżnienie w konkursie Naczelnej Redakcji Audycji Literackiej Polskiego Radia, w I etapie krajowym Międzynarodowego Konkursu Rozgłośni Praga – Warszawa – Zagrzeb na słuchowisko w 1967.

13. Wypluty przez tęczę. Widowisko telewizyjne. Telewizja Polska 1968.

Nagrody

Wyróżnienie w konkursie na scenariusz widowiska telewizyjnego o tematyce współczesnej w 1968.

14. Mały. Scenariusz filmowy. Ekranizacja 1970.

Adaptacja słuchowiska: Palę Martina Edena zob. poz. .

15. Wakacje nad Adriatykiem. [Powieść]. Warszawa: Czytelnik 1970, 243 s. Wyd. łącznie z Pasażerka zob. poz. ; wyd. 3 Oświęcim: Państwowe Muzeum Auschwitz-Birkenau 2004.

Przekłady

czeski

Prázdniny na Jadranu. [Przeł.] A. Balajková. Praha 1979.

niemiecki

Urlaub an der Adria. [Przeł.] H. Schumann. Berlin 1985.

słowacki

Dovolenka na Jadrane. [Przeł.] M. Vlachovská. Bratislava 1973.

ukraiński

Vidpustka na Adrìatici. [Przeł.] V. Gžic'kij. Wyd. łącznie z przekł. poz. pt. Pasažirka; Vidpustka na Adrìatici. Kiïv 1972.

Adaptacje

telewizyjne

Adaptacja: D. Połtorzycka. „Teatr Polskiej Telewizji1972 nr 4 s. 69-84. Telewizja Polska 1975.

16. Nie za górą, nia za rzeką. Widowisko telewizyjne. „Teatr Polskiej Telewizji1971 nr 4 s. 51-72. Telewizja Polska 1972.

17. Dukty. Widowisko telewizyjne. „Teatr Polskiej Telewizji1972 nr 3 s. 55-74.

Inny tytuł: Pozwolenie na odstrzał.

18. Mikroklimat. [Powieść]. Warszawa: Książka i Wiedza 1975, 267 s.

Nagrody

Nagroda w konkursie Spółdzielni Wydawniczej „Książka i Wiedza” i Zarządu Głównego Związku Literatów Polskich na powieść o tematyce współczesnej w 1974.

Adaptacje

radiowe

Adaptacja: Z. Posmysz. Polskie Radio 1975.

19. Drzewo do drzewa podobne. [Powieść]. Warszawa: Wydawnictwa Radia i Telewizji 1977, 129. s.

Adaptacja słuchowiska por. poz. .

20. Miejsce na ścianie. [Słuchowiska radiowe]. Posłowie: Z. Macużanka. Warszawa: Wydawnictwa Radia i Telewizji 1977, 232 s.

Zawartość

Pasażerka [poz. ]; Przy torze [pt. W domku przy torze. Polskie Radio 1960]; Ave Maria [poz. ]; Zanim mnie pani pozna [poz. ]; Tor [poz. ]; Może to dziś [poz. ]; Palę Martina Edena [poz. ]; Człowiek spod kaloryfera [Radio 1969; por. poz. ]; Drzewo do drzewa podobne [Radio 1975; por. poz. ]; Miejsce na ścianie [Radio 1976].

21. Cena. [Powieść]. Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza 1978, 247 s.

Nagrody

Nagroda w konkursie Ludowej Spółdzielni Wydawniczej z okazji 30-lecia działalności oraz Związku Literatów Polskich na powieść w 1977.

Przekłady

rosyjski

Cena. [Przeł.] S. Svjackij. Moskva 1981.

słowacki

Cena. [Przeł.] M. Wlachovská. Bratislava 1982.

22. Człowiek spod kaloryfera. [Powieść]. Warszawa: Wydawnictwa Radia i Telewizji 1980, 141 s.

Adaptacja słuchowiska por. poz. .

23. Ten sam doktor M. [Opowiadania]. Warszawa: Iskry 1981, 246 s.

Zawartość

Zengerin; Ave Maria [por. poz. ]; Ten sam doktor M.

24. Wdowa i kochankowie. [Powieść]. Warszawa: Czytelnik 1988, 285 s.

25. Do wolności, do śmierci, do życia. Warszawa: Wydawnictwo von Borowiecky 1996, 101 s.

Opowieść wspomnieniowa dotycząca powrotu z obozu koncentracyjnego w Niemczech do Polski w maju 1945.

Słuchowiska radiowe, m.in.

• zob. Twórczość poz. , , , , , , , .
Kalwaria. Polskie Radio 1961 [II nagroda w konkursie Polskiego Radia na słuchowisko współczesne w 1961].
Kartka ze sprawozdania. Polskie Radio 1963 [por. Twórczość poz. ].
Ta właśnie ryba. Polskie Radio 1966 [nagroda Komitetu do Spraw Radia i Telewizji w konkursie na słuchowisko o tematyce współczesnej w 1966].
Odpis dyplomu. Polskie Radio 1972.
Ta trzecia matura. Polskie Radio 1973.
Sad. Polskie Radio 1975.
Czy to temat. Polskie Radio 1977.
Koleżanka już podchodzi, proszę pana. Polskie Radio 1978.
Smak jedyny, nie do opisania. Polskie Radio 1979.
Zabieg. Polskie Radio 1981. Druk „Teatr Polskiego Radia” 1981 nr 1 s. 5-24.
Ufo nad „Parnasem. Polskie Radio 1983.
Jasiu Loretański. Polskie Radio 1984.
Sekstet w Pałacu Ślubów. Polskie Radio 1989.

Omówienia i recenzje

Ankieta dla IBL PAN 1966, 1974, 1978, 1988.

Wywiady

Niezapomniany numer telefonu. Rozm. G. Miller. „Tygodnik Kulturalny1972 nr 8.
W Jezioranach i nad Adriatykiem. Rozm. M. Jarocka. „Argumenty1987 nr 20.

Słowniki i bibliografie

Słownik współczesnych pisarzy polskich. Seria 2. T. 2. Warszawa 1978.
Literatura polska XX wieku. Przewodnik encyklopedyczny. T. 2. Warszawa 2000 (H. Urbas).

Ogólne

Artykuły

Z. Macużanka: Reporterka – humanistka. „Tygodnik Kulturalny1976 nr 50 [dot. słuchowisk].
S. Bardijewska: Gniew i bunt. W tejże: Muza bez legendy. Warszawa 1978 [dot. słuchowisk].
M. Tsukada: Kyurii Fujin-no matsuei. Porando-no onnatachi. Tōkyō 1988 [m.in. o Z. Posmysz].
W. Cholewiński: Lekcja pamięci – o twórczości Zofii Posmysz. „Życie2005 nr 18.

W Jezioranach [Powieść radiowa]

K. Kozub: Na Jeziorany widok z miasta. „Tygodnik Kulturalny1967 nr 8.

Pasażerka [Powieść]

Z. Macużanka. „Nowa Kultura1962 nr 42.
A. Piotrowski: Pasażerka bez bagażu. „Kierunki1962 nr 34.
A. Buss: Decyzje, czyny, konsekwencje. „Odra1963 nr 1.
M. Jarochowska: Pasażerka z bagażem. „Życie Literackie1963 nr 23.

Przystanek w lesie

M. Olszaniecka: Śladem reportera...Kultura1965 nr 41.
M. Fik: Opowiadania Zofii Posmysz. „Nowe Książki1966 nr 2.
M. Król: Opowieści z życia. „Twórczość1966 nr 2.
T. Żółciński: Autentyzm wyrosły z reportaży. „Współczesność1966 nr 1.

Wakacje nad Adriatykiem

I. Furnal: Szkoła życia. „Miesięcznik Literacki1971 nr 9.
W. Kaczocha: Spojrzenie na epokę pieców. „Tygodnik Kulturalny1971 nr 22.
Z. Macużanka: Bliźniacza siostra „Pasażerki. „Nowe Książki1971 nr 9.
W. Sadkowski: Pokusy alegoryczności. „Współczesność1971 nr 10.

Mikroklimat

A. Baranowska. „Kultura1976 nr 4.
R. Gołębiowska. „Tygodnik Kulturalny1976 nr 2.
J. Termer. „Polonistyka1976 nr 4.

Miejsce na ścianie

J. Jaremowicz: Słuchowiska „Radia i Telewizji. „Nowe Książki1978 nr 11 [m.in. recenzja: Miejsce na ścianie].

Cena

W. Krzysztoszek: Cena ucieczki, cena powrotu. „Literatura1978 nr 50.
M. Łukaszewicz: Miasto przecenione. „Nowe Książki1979 nr 4.
M. Ziółek: Walka o awans. „Miesięcznik Literacki1979 nr 10.

Wdowa i kochankowie

Z. Umiński: Bardzo wielu kochanków. „Nowe Książki1989 nr 17.

Do wolności, do śmierci, do życia

J. Termer: Droga do życia. „Wiadomści Kulturalne1997 nr 15.