BIO

Urodzona 1 czerwca 1939 w Warszawie; córka Seweryna Pollaka, poety i tłumacza, oraz Wandy Grodzieńskiej, autorki książek dla dzieci i tłumaczki. W okresie okupacji niemieckiej przebywała w różnych miejscowościach pod Warszawą. Po upadku powstania warszawskiego mieszkała jakiś czas w Jazgarzewie pod Piasecznem, od marca 1945 w Łodzi, a od 1949 ponownie w Warszawie. Od 1952 uczęszczała do Liceum Ogólnokształcącego im. K. Świerczewskiego w Warszawie. Od tegoż roku należała do Związku Młodzieży Polskiej. Po zdaniu matury w 1956, studiowała historię sztuki na Uniwersytecie Warszawskim (UW). Debiutowała w 1957 wierszami pt. Podróż i Alchemia, ogłoszonymi w „Nowej Kulturze” (nr 10), publikowała tu utwory poetyckie także w następnych latach. Wiersze, a także przekłady z języka rosyjskiego publikowała nadto m.in. we „Współczesności” (1959, 1961, 1964), „Życiu Literackim” (1959, 1963, 1965), „Poezji” (1966, 1969-70), a utwory dla dzieci w „Świerszczyku” (1967-70). W 1961 uzyskała magisterium i podjęła pracę w Instytucie Historii Sztuki UW. W 1962 przeniosła się do Instytutu Sztuki Polskiej Akademii Nauk (IS PAN), którego była doktorantką do 1966. Uczestniczyła w przygotowywaniu Słownika artystów polskich i obcych w Polsce działających (t. 1-2, wyd. 1971, 1975). Ogłaszała również artykuły naukowe i eseje dotyczące historii sztuki w czasopismach specjalistycznych oraz wstępy do katalogów malarskich. W 1964 wyszła za mąż za Wiktora Dłuskiego, tłumacza i publicystę. Od 1965 była członkiem Związku Literatów Polskich (do rozwiązania Związku w 1983). W 1970 doktoryzowała się w IS PAN na podstawie rozprawy Formiści. Próba monografii ruchu (promotor prof. Julian Starzyński). W 1976 otrzymała nagrodę Fundacji im. Kościelskich w Genewie. Publikowała wiersze i szkice z historii sztuki, m.in. w „Kulturze” (1972-74, 1977), „Twórczości” (1973-74), „Tygodniku Powszechnym” (od 1978, z przerwami) i „Res Publice” (później „Res Publice Nowej”). W 1989 została członkiem Stowarzyszenia Pisarzy Polskich. W latach dziewięćdziesiątych kontynuowała twórczość poetycką i eseistyczną w dziedzinie historii sztuki. Szkice publikowała m.in. w „Kwartalniku Artystycznym”, „Więzi”, „Zeszytach Literackich”. W 1992 otrzymała nagrodę Fundacji Alfreda Jurzykowskiego w Nowym Jorku w dziedzinie historii sztuki oraz nagrodę im. M. Sępa-Szarzyńskiego za całokształt dorobku twórczego. Zmarła 28 czerwca 2002 w Warszawie.

Twórczość

1. Dysonanse. [Wiersze]. W: Zeszyty Poetyckie. Warszawa: Iskry 1961 k. [1-6].

Współwydane: B. Loebl: Szkic do pejzażu; A. Ściegienny: Wiersze; Z. Zalewski: Gliniana krtań.

2. Przytajenie barwy. [Wiersze]. Warszawa: Czytelnik 1963, 43 s.

3. Korzyści podróży. [Wiersze]. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1967, 54 s.

4. Tytus Czyżewski. [Album]. Warszawa: Ruch 1971, 93 s.

5. Żwir. [Wiersze]. Warszawa: Czytelnik 1971, 46 s.

Zawartość

Cykle: Od całości; Miejsca graniczne; O pejzażu.

6. Formiści. [Monografia]. Wrocław: Wydawnictwo Ossolineum 1972, 199 s. Polska Akademia Nauk Instytut Sztuki.

7. Kółko graniaste. [Wiersze dla dzieci]. Warszawa: Ruch 1972, [18] k. Wyd. 2 Warszawa: Krajowa Agencja Wydawnicza, Ruch 1975.

8. W cieniu. [Wiersze]. Kraków: Wydawnictwo Literackie 1972, 38 s.

9. Lato szpitalne. [Wiersze]. Kraków: Wydawnictwo Literackie 1975, 51 s.

10. Marceli Szpak dziwi się światu. [Opowiadanie dla dzieci]. Warszawa: Krajowa Agencja Wydawnicza 1976, [12] k. Wyd. 2 tamże 1987; [wyd. 3] Gdańsk: Czarny Kot 2000.

11. Powolny pożar. [Wiersze]. Kraków: Wydawnictwo Literackie 1980, 57 s.

12. Malarstwo polskie. [5]. Między wojnami 1918-1939. [Album]. Warszawa: Auriga 1982, 390 s.

13. Pytalik. [Wiersze dla dzieci]. Warszawa: Nasza Księgarnia 1982, [24] s. Wyd. 2 tamże 1989.

14. Wesele Luletki. [Opowiadanie dla dzieci]. Studzianki: Arka 1985, [24] s.

15. Generał bagniska. [Opowiadanie dla dzieci]. Studzianki, Supraśl: Arka 1986, [24] s. Zob. też poz. .

Z cyklu: Pytalikowa okolica.

16. Rodzaj głodu. [Wiersze]. Warszawa: Czytelnik 1986 [właśc. 1987], 51 s.

17. Dziecko-drzewo. [Wiersze]. Kraków: Oficyna Literacka 1992, 42 s.

Nagrody

Nagroda im. M. Sępa-Szarzyńskiego za całokształt dorobku twórczego oraz za tom dający się usytuować w kręgu szeroko rozumianych wartości chrześcijańskich w 1992.

18. Czapski. [Album]. Warszawa: Krupski i Ska 1993, 149 s.

Tekst również w języku francuskim.
Tu J. Pollakówny: Malarstwo i życie, s. 5-34.

19. Myśląc o obrazach. [Eseje]. Warszawa: Pavo 1994, 142 s.

Nagrody

Nagroda Cz. Miłosza w 1996.

Zawartość

Martwa natura z miedzianym kociołkiem [dot. J.B.S. Chardina]; Spiżarnia mistyczna [dot. S. Cotána]; Święty Józef Cieśla [G. de la Toura]; Św. Franciszek Francisco de Zurbarana; Kwiaty Odilona Redon; Precyzja ciszy. O malarstwie Jana Spychalskiego (1893-1946); Olśnienia i medytacje [dot. J. Czapskiego]; Przez gęstwinę dziwnej piękności [dot. A. Nacht-Samborskiego]; Ekstrakt widzialnego [dot. N. de Staël]; Zielony pejzaż. O obrazie Jerzego Nowosielskiego; Malarz starości ziemi [dot. J. Lebensteina].

20. Małomówność. Wiersze wybrane 1959-1994. Posłowie: P. Matywiecki. Warszawa: Pavo 1995, 209 s.

21. Glina i światło. [Szkice literackie]. Wrocław: Wydawnictwo Dolnośląskie 1999, 264 s.

Nagrody

Nagroda Fundacji Kultury w 2000.

22. Skąpa jasność. [Wiersze]. Warszawa: Czytelnik 1999, 49 s.

23. Pytalikowa okolica. [Dla dzieci]. Warszawa: Świat Książki 2001, 84 s.

24. Ogarnąłeś mnie chłodem. [Wiersze]. Kraków: Społeczny Instytut Wydawniczy „Znak 2003, 37 s.

25. Weneckie tęsknoty. O malarstwie i malarzach renesansu. [Szkice]. Warszawa: W.A.B. 2003, 213 s.

Inna twórczość

Katalogi wystaw

Byli bracia malarze... O życiu i malowaniu braci Efraima i Menasze Seidenbeutlów. [Katalog wystawy]. Warszawa: Wydawnictwo Hotel Sztuki 2002, 98 s.

Przekłady

angielski

There were two brothers-painters... The life and painting of brathers Ephraim and Menashe Seidenbeutel. [Przeł.] J. Krahelska. Warsaw 2002.

Przekłady

1. A.L. Sands: Powrót męża. Przeł.: J. Pollakówna, M. Seroczyńska. Telewizja Polska 1967.
2. Ch. Sterling: Martwa natura. Tłumaczenie: J. Pollakówna, W. Dłuski. Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe, Państwowe Wydawnictwo Naukowe 1998, 367 s.

Prace redakcyjne

1. T. Czyżewski: Poezje wybrane. Wybór i oprac.: J. Pollakówna. Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza 1979, 113 s.
2. J. Czapski: Patrząc. [Szkice]. Z autoportretem i 19 rysunkami autora. Wybór i posłowie: J. Pollakówna. Kraków: Społeczny Instytut Wydawniczy „Znak 1983, 405 s. Wyd. 2 w wyborze, z przedmową i posłowiem J. Pollakówny tamże 1996, wyd. 2 [właśc. 3] tamże 2004.
3. J. Czapski: Dzienniki. Wspomnienia. Relacje. Oprac.: J. Pollakówna. Posłowie: K.A. Jeleński. [Kraków:] Oficyna Literacka 1986, 234 s. Wyd. nast. [rozszerzone] pt. Wyrwane strony. Oprac.: J. Pollakówna przy współpracy P. Kłoczowskiego. Posłowie: J. Pollakówna. [Lausanne:] Les Éditions Noir sur Blanc 1993, 333 s.
4. Czapski, malarstwo i rysunki. 6 maja – 28 czerwca 1986. Red. katalogu J. Pollakówna. Warszawa 1986, 33 s. Muzeum Archidiecezji Warszawskiej.
Tu także tekst J. Pollakówny: Być twarzą w twarz, s. 1-7.

Omówienia i recenzje

Ankieta dla IBL PAN 1967, 1974, 1989.

Autor o sobie

J. Pollakówna: „Wszystko, co napisałam, jest szczelnie wypełnione mną”. Powst. 1989. Druk „Tygodnik Powszechny” 2003 nr 18.

Wywiady

Bez rytmu. Rozm. B.N. Łopieńska. W tejże: Książki i ludzie. Warszawa 1998.
Co chwila przekraczać horyzont. Rozm. I. Smolka. „Nowe Książki2000 nr 1.

Słowniki i bibliografie

Słownik współczesnych pisarzy polskich. Seria 2. T. 2. Warszawa 1978 (A. Szałagan).
Literatura polska XX wieku. Przewodnik encyklopedyczny. T. 2. Warszawa 2000 (E. Rydlewska).

Ogólne

Artykuły

J. Rogoziński: Preteksty. „Literatura1973 nr 7, przedruk w tegoż: Preteksty. Warszawa 1985.
J. Jedlicki: Ciemna miłość. „Tygodnik Powszechny2002 nr 12.
J. Pieszczachowicz: Ciemna miłość. (Po śmierci Joanny Pollakówny). „Nowy Dziennik” , Nowy Jork 2002 nr z 19 VII dod. „Przegląd Polski”.
Z. Zarębianka: Zapisane w języku. Doświadczenia duchowe w nowych wierszach Joanny Pollakówny. W: Wiek kobiet w literaturze. Białystok 2002.
J. Zieliński: Wnętrze skorupki. Joanna Pollakówna. „Tygodnik Powszechny2002 nr 27.
E. Bieńkowska: Wspólne tęsknoty Joanny Pollakówny. Książka o malarstwie weneckim. „Tygodnik Powszechny2003 nr 21.
J. Drzewucki: O tym, co widzialne i co niewidzialne. „Rzeczpospolita2003 nr 155.
J. Hartwig: Kruchość i siła. (Miejsce przy oknie). „Więź2003 nr 11.
L. Szaruga: Z ciemności w ciemność. (O Joannie Pollakównie). W tegoż: Wyznanie. (O poezji z przypisami i bez). Toruń 2004.
W. Wantuch: Ukojenie zachwytu. „Polonistyka2004 nr 1 [dot. wierszy J. Pollakówny i A. Szymańskiej].
Z. Zarębianka: Moc lęków. Kilka refleksji wokół wierszy Joanny Pollakówny. „Kresy2004 nr 1/2.

Dysonanse

J.J. Lipski: Cztery głosy. „Twórczość1962 nr 10 [dot. m.in.: Dysonanse].

Przytajenie barwy

J.J. Lipski. „Twórczość1963 nr 10.
J. Rogoziński: Głos pełny. „Tygodnik Kulturalny1963 nr 25.
A. Słucki: Dwie poetki. „Współczesność1964 nr 5 [dot. też: B. Sadowska: Nad ogniem].

Korzyści podróży

K. Mętrak: Ćmy gonitwa śmiertelna.... „Kultura1967 nr 34.
W.P. Szymański: W stronę metodologii: Ofiarowanie niepochwytności. „Życie Literackie1967 nr 44, przedruk pt. Ofiarowanie niepochwytności w tegoż: Między ciemnością a świtem. Kraków 2005.
J. Pieszczachowicz: Piękne przerażenia. „Twórczość1969 nr 5, przedruk pt. Poetycka mitologia codzienności w tegoż: Pegaz na rozdrożu. Łódź 1991.

Tytus Czyżewski

A. Jakimowicz: Czyżewski różnorodny i jednolity. „Nowe Książki1972 nr 18.

Żwir

J.J. Lipski: Tyle z nas. „Twórczość1972 nr 2.

W cieniu

H. Zaworska: W rozterce skupionej. „Twórczość1974 nr 5.

Lato szpitalne

J. Kwiatkowski: Felieton poetycki. „Twórczość1975 nr 12, przedruk pt. Karta choroby w tegoż: Felietony poetyckie. Kraków 1982.

Marceli Szpak dziwi się światu

• [P. Sommer] Grudka Mróz: Klasyka, o której nikt nie wie. „Res Publica1993 nr 3.

Malarstwo polskie. [5]. Między wojnami 1918-1939

W. Błoński: Malarstwo przesuniętej rzeczywistości. „Tygodnik Kulturalny1982 nr 36.
T. Grzybkowska: Malarstwo dwudziestolecia międzywojennego. „Twórczość1983 nr 12.
S. Rodziński: Ważna książka o polskim malarstwie. „Tygodnik Powszechny1983 nr 5.

Rodzaj głodu

I. Smolka: Czas mój obcy. „Res Publica1987 nr 5.
P. Szewc: Naczynie bólu. „Tygodnik Powszechny1987 nr 30.
A. Szymańska. „Przegląd Powszechny1987 nr 10.
K. Derdowski: Ten ból...Odra1988 nr 9.
S. Jurkowski: Głowa i płeć. „Życie Literackie1988 nr 31.
W. Ligęza: Pragnienie wielkiej ciemności. „Twórczość1988 nr 12.

Dziecko-drzewo

K. Nowosielski: Mgnieniomoment Joanny Pollakówny. „Tytuł1994 nr 1, przedruk w tegoż: Rozróżnienie głosów. Gdańsk 2004.

Czapski

M. Czerwiński: Esej o Czapskim. „Nowe Książki1993 nr 5.
S. Rodziński: Malarstwo i życie żarliwe. „Tygodnik Powszechny1994 nr 6.
M. Ujma. „Tytuł1994 nr 4.
M. Zagańczyk: Rozmyślania o obrazach. „Zeszyty Literackie”, Warszawa, Paryż 1994 z. 47.
M. Kitowska-Łysiak. „Znak1995 nr 8.

Myśląc o obrazach

E. Grygiel: Zachwycenia i medytacje. „Kresy1994 nr 20.
M. Kitowska-Łysiak: Pochwała malarstwa. „Znak1995 nr 1.
C. Miłosz: Realizm z podwojonym dnem. O nagrodzie dla Joanny Pollakówny. „Rzeczpospolita1996 nr 77.

Małomówność

J. Grądziel: Rytm i sens. „Opcje1996 nr 4.
J. Łukasiewicz: W Twoją ciemną jasność .... „Tygodnik Powszechny1996 nr 13, przedruk w tegoż: Ruchome cele. Warszawa 2003 [dot. też Ogarnąłeś mnie chłodem; Glina i światło].
K. Pieńkosz: Wiersze światłoczułe. „Sycyna1996 nr 8.
L. Szaruga: Wświetlenie. „Kultura”, Paryż 1996 nr 5 [dot. też: Myśląc o obrazach].
P. Śliwiński: Zmysły i sensy. „Res Publica Nowa1996 nr 7/8, przedruk w tegoż: Przygody z wolnością. Kraków 2002.
I. Smolka. W tejże: Dziewięć światów. Warszawa 1997.
A. Szymańska. „Przegląd Powszechny1997 nr 1.

Glina i światło

Z. Florczak: Całe dobro malarstwa. „Nowe Książki2000 nr 1.
D. Jarecka: Światło przedmiotów. „Gazeta Wyborcza2000 nr 3 dod. „Książki”.
R. Szczerbakiewicz: Pollakówna patrzy na Wenecjan. „Kresy2000 nr 2/3.
J. Zieliński: Promień nadziei. „Zeszyty Literackie2000 nr 2 [dot. też Skąpa jasność].
J. Bielska-Krawczyk: Światła wydobyte z prochu ziemi. „PAL Przegląd Artystyczno-Literacki2002 nr 3/4.
J. Łukasiewicz: „W twoją ciemną jasność...”. „Tygodnik Powszechny” 1996 nr 13, przedruk w tegoż: Ruchome cele. Warszawa 2003 [dot. też Małomówność; Ogarnąłeś mnie chłodem].

Skąpa jasność

I. Smolka: Przeczuwanie całości. „Więź1999 nr 11.
A. Szymańska. „Przegląd Powszechny1999 nr 10.
M. Baranowska: O tych, których razi powietrze. „Gazeta Wyborcza2000 nr 4 dod. „Książki”.
G. Borkowska: Drzaga objawienia. „Tygodnik Powszechny2000 nr 5.
I. Misiak: Miniaturowy półmrok. „Res Publica Nowa2000 nr 1/2.
W. Wantuch: Mistyka i optyka. „Kwartalnik Artystyczny2000 nr 3.
J. Zieliński: Promień nadziei [dot. też: Glina i światło]; E. Bieńkowska: Dziwny duch. „Zeszyty Literackie2000 nr 2.
P. Śliwiński: Intymny heroizm. W tegoż: Przygody z wolnością. Kraków 2002.
M. Baranowska: Piosenka o końcu świata. „Kwartalnik Artystyczny2003 nr 4 [dot. też Ogarnąłeś mnie chłodem].

Ogarnąłeś mnie chłodem

M. Baranowska: Piosenka o końcu świata. „Kwartalnik Artystyczny2003 nr 4 [dot. też Skąpa jasność].
J. Łukasiewicz: „W twoją ciemną jasność...”. „Tygodnik Powszechny” 1996 nr 13, przedruk w tegoż: Ruchome cele. Warszawa 2003 [dot. też Małomówność; Glina i światło].

Weneckie tęsknoty

M. Baranowska: Pamięć sztuki. „Kwartalnik Artystyczny2003 nr 2/3.
J. Zieliński: Wymiary aniołów. „Zeszyty Literackie2003 nr 3.
J. Gałkowski: Podróż daleka i tajemnicza. „Więź2004 nr 4.