BIO

Urodzony 7 października 1922 w Warszawie; syn Stanisława Neufelda, adwokata, i Jadwigi z domu Grundzach. Od 1932 uczęszczał do Gimnazjum im. M. Reja w Warszawie. W 1937-39 należał do półlegalnej Organizacji Młodzieży Socjalistycznej Spartakus. Po wybuchu II wojny światowej zgłosił się na ochotnika do oddziałów Przysposobienia Wojskowego. W okresie okupacji niemieckiej mieszkał początkowo nadal w Warszawie i kontynuował naukę na tajnych kompletach Gimnazjum im. M. Reja; w 1940 zdał maturę. Został na krótko aresztowany przez gestapo. Był związany z socjalistyczną grupą konspiracyjną Barykada Wolności. Od grudnia 1940 mieszkał na terenie getta warszawskiego, utrzymywał się z pracy w Izbie Lekarskiej oraz udzielania korepetycji. Studiował tam przez pewien czas nauki przyrodnicze w Pedagogium, założonym przez Brunona Winawera. W sierpniu 1942 zdołał opuścić getto i ukrywał się u przyjaciół w Warszawie. Od wiosny 1944 pracował jako robotnik rolny w majątkach Badowo-Kłody i Badowo-Dańki pod Mszczonowem. Po wyzwoleniu tych terenów przeniósł się do Łodzi, gdzie pracował w Spółdzielni Spożywców Społem oraz studiował ekonomię na Uniwersytecie Łódzkim. Latem 1945 zamieszkał w Warszawie. W tymże roku został członkiem Polskiej Partii Socjalistycznej (od 1948 Polska Zjednoczona Partia Robotnicza). Ukończył Szkołę Konsularno-Dyplomatyczną Ministerstwa Spraw Zagranicznych (MSZ) w Warszawie, a następnie pracował w 1946-47 w Ambasadzie Polskiej w Londynie. Po powrocie z tej placówki był zatrudniony w Wydziale Brytyjskim MSZ w Warszawie. Równocześnie studiował w Wyższej Szkole Służby Zagranicznej; w 1951 uzyskał magisterium z prawa międzynarodowego. Twórczość literacką rozpoczął około 1948 szopką satyryczną MSZ, zrealizowaną przez aktorów Teatru Nowego; na łamach prasy debiutował w 1949 wierszami pt. O radzie w Bonn i List Pasterski, drukowanymi w „Szpilkach” (nr 21). W 1951 wystąpił ze służby dyplomatycznej i zajął się wyłącznie twórczością literacką jako satyryk i tłumacz, początkowo poezji niemieckiej (m.in. Heinricha Heinego i Johanna Wolfganga Goethego), a później także prozy, dramatów i utworów dla dzieci z języka angielskiego. Kontynuował współpracę ze „Szpilkami” jako autor utworów satyrycznych, felietonów, recenzji (tu m.in. w 1964 cykl pt. Recenzje w pigułkach) i przekładów z niemieckiego, był także w 1953-60 członkiem zespołu redakcyjnego; w 1956 zainicjował przyznawanie nagrody „Szpilek” dla studenckich teatrów satyrycznych, Stańczykowski Kaduceusz. Publikował też m.in. w „Expressie Wieczornym” (1949-56), „Musze” (1949-52), „Dzienniku Bałtyckim” (1951-53), „Przyjaźni” (1952-55), „Nowej Kulturze” (1953-58), „Świecie” (1953-56), „Gazecie Robotniczej” (1960-69), „Głosie Robotniczym” (głównie w 1960-63), „Światowidzie” (1962-68; od 1964 też recenzje teatralne) oraz utwory dla dzieci w „Płomyczku” (1960-68). Współpracował również z radiem (m.in. pisał od 1949 teksty do audycji Muzyka i aktualności oraz Radio-„Szpilki) i telewizją. Ożenił się ze Stanisławą, pedagogiem baletu klasycznego. W 1957 został członkiem Związku Literatów Polskich. W 1968 otrzymał nagrodę Komitetu do Spraw Radia i Telewizji jako współautor cyklu telewizyjnego pt. Śpiewki stare, ale jare. W 1970 wyemigrował z Polski najpierw do Danii, gdzie żona otrzymała pracę, a później do Szwecji i zamieszkał w Sztokholmie. Nauczył się języków skandynawskich, a następnie ukończył studia bibliotekarskie w Szwedzkiej Wyższej Szkole Bibliotekarskiej w Borås; w 1974 uzyskał dyplom na podstawie pracy poświęconej międzynarodowej bibliografii sztuki przekładu. W 1975-86 pracował jako bibliotekarz w Sveriges Utbildningsradio (Programy Oświatowe Szwedzkiego Radia i Telewizji). Został też tłumaczem przysięgłym z języka szwedzkiego. Kontynuował równocześnie twórczość literacką w języku polskim i szwedzkim. Od 1972 był członkiem Szwedzkiego Związku Pisarzy; działał w komisji do spraw mniejszości i imigrantów. Należał też do Związku Pisarzy Polskich na Obczyźnie w Londynie. Od 1974 drukował fraszki i wiersze na łamach tygodników londyńskich „Wiadomości” i dodatku "Dziennika Polskiego i Dziennika Żołnierza", „Tydzień Polski”. Publikował też swoje utwory w prasie szwedzkiej, często we własnych przekładach. Jeździł z wieczorami autorskimi po zachodniej Europie, Stanach Zjednoczonych i Australii. W latach osiemdziesiątych zaczął także współpracować z wydawanym w Melbourne „Tygodnikiem Polskim”. Zmarł 9 listopada 1995 w Sztokholmie.

Twórczość

1. Herod i spółka. Szopka polityczna. [Współautor:] W.L. Brudziński. [Warszawa:] Wydawnictwo Zarządu Głównego Związku Młodzieży Polskiej. Dział Oświatowo-Szkoleniowy 1949, 61 s.

Na okładce tytuł: Z nowym rokiem.

2. Sen bumelanta. Szopka polityczna. [Współautor:] W.L. Brudziński. W: Sen bumelanta. Materiały repertuarowe dla młodzieży zespołów świetlicowych. [Warszawa:] Wydawnictwo Zarządu Głównego Związku Młodzieży Polskiej. Dział Oświatowo-Szkoleniowy 1950 s. 3-48.

3. O żartobliwej wnuczce. Rzecz przedstawiona pokrótce. [Satyra]. [Warszawa:] Wydawnictwo Artystyczno-Graficzne RSW „Prasa [1953], [8] s.

4. Kolce bez róż. [Wiersze i fraszki]. Warszawa: Czytelnik 1955, 79 s.

5. Taniec wśród łuków. [Wiersze i fraszki]. Warszawa: Czytelnik 1957, 159 s.

Tu także przekłady T. Polanowskiego następujących autorów: F. Freiligrath, J.W. Goethe, H. Heine, G. Herwegh, G.E. Lessing, L. Uhland, G. Weerth.

6. Wybrałem fry-wolność. [Wiersze i fraszki]. Warszawa: Czytelnik 1961, 81 s.

7. Co to? [Wiersze dla dzieci]. Warszawa: Nasza Księgarnia 1962, [18] k.

8. Chodzące klatki. [Wiersze i fraszki]. Warszawa: Czytelnik 1964, 116 s.

Zawartość

Cykle: Procedery naszej ery; Recenzje w pigułkach; Nie przeminęło z wiatrem; Widokówki; Miłość raz; Kwintesencje.

9. Mordercy i świadkowie. Dokument dramatyczny w 2 częściach. Prapremiera: Szczecin, Scena Teatr Współczesny 1966. Druk pt. Dallas 1230Jeune Cinéma + Théâtre”, Praga 1967 nr 2.

Dotyczy zamordowania prezydenta USA, J.F. Kennedy'ego, w 1963.

Przekłady

angielski

Dallas 1230. „Jeune Cinéma + Théâtre”, Praga 1967 nr 2.

10. Tam-Tam. Komedia muzyczna w 3 aktach. Muzyka: R. Czubaty, P. Figiel, R. Orłow. Prapremiera: Warszawa, Operetka 1967.

11. Fraszka ważka i nieważka. Londyn: Oficyna Poetów i Malarzy 1977, 63 s.

Zawartość

Cykle: Tu przypiął, tam przyłatał; Amoralnie; Dom wariantów; Sztuka i sztuczki; Aleja zasłużonych; Cytaty i pisaty; Potpourri.

12. Juwenalia. Utwór dramatyczny w 10 odsłonach. Powst. po 1977.

Informacja autora.
Utwór dotyczy zamordowania w 1977 krakowskiego opozycjonisty, studenta Stanisława Pyjasa.

Wersja szwedzka: Tyst och stilla. Przeł.: T. Polanowski, G. Adolfsson. Prapremiera: [w formie teatru czytanego] Sztokholm, Kulturhuset po 1977.

13. Profesor Sterling. Sztuka w 3 aktach. [Współautor:] G. Adolfsson. Powst. ok. 1977.

Informacja żony.

14. Na pstrym koniu. Wiersze i fraszki. Sztokholm, Londyn: Oficyna Poetów i Malarzy 1979, 131 s.

Zawartość

Zawiera cykle wierszy: Na pstrym koniu; Plenery; Pisane na wodzie, – oraz cykle fraszek: Atlasie, jak długo da się?; Gwiazdą piętnowany.

15. Polonez na linie. Wiersze i fraszki. (1980-1982). Londyn: Oficyna Poetów i Malarzy 1982, 138 s.

16. Pi razy oko. Wiersze i fraszki. Sztokholm, Londyn: Oficyna Poetów i Malarzy 1986, 128 s.

Zawartość

Cykle: Sąd idzie; Piraci na żywo; Antypody; Com napisał; Pi razy oko.

17. Hela Sanningen. Komedia dla młodzieży w 2 aktach. [Współautor:] G. Adolfsson. Powst. 1988.

Informacja żony.

18. Z deszczu pod rynnę. Wiersze i fraszki. Sztokholm, Londyn: Oficyna Poetów i Malarzy 1989, 112 s.

Zawartość

Cykle: Z deszczu pod rynnę; Mini-Baedeker; Album rodzinny; Jesteśmy odkryci; Od Reja do Miłosza; Różdżka i rózga.

19. Itaka i owaka. Wiersze i fraszki. Warszawa: Gebethner i ska 1992, 218 s.

Zawartość

Cykle: Eureka; Mini-Baedeker [poz. ]; Plecak w sercu; Tańczy Klio; Las ruszył; Strach pierworodny; Pisane na wodzie.

20. Niderlandy bez Zagłoby. [Wiersze i fraszki]. [Wstęp:] J.R. Krzyżanowski. Warszawa, Podkowa Leśna: Aula 1996, 103 s.

Zawartość

Cykle: Pijany statek; Złoty kołczan; O wilku mowa; Kosmiczne zasadzki.

Wydania osobne tekstów piosenek z nutami, m.in.

Dobry kumpel. (Grażyna). [Muzyka:] W. Czerwiński. Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe 1965, [2] k.
Są zapomniane miasteczka... [Muzyka:] W. Czerwiński. Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe 1965, [2] k. [nagroda w konkursie Związku Polskich Autorów i Kompozytorów Utworów Rozrywkowych „ZAKR”, Towarzystwa Rozwoju Ziem Zachodnich, Ministra Kultury i Sztuki, Komitetu do Spraw Radia i Telewizji na piosenkę o Ziemiach Zachodnich w 1965].
Twist z białą damą. [Muzyka:] W. Czerwiński. Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe 1966, [2] k.

Przekłady i adaptacje

1. R. Rolland: Wilki. [Utwór dramatyczny]. Przekł. powst. 1957. [Informacja autora].
2. A. Jarry: Ubu skowany. [Utwór dramatyczny]. Przeł.: A. Marianowicz, T. Polanowski. Dialog 1959 nr 3 s. 62-73.
3. M. Chase: Mój przyjaciel Harvey. [Komedia w 3 aktach]. Wystawienie: Katowice, Teatr Śląski im. S. Wyspiańskiego 1960.

Wystawienia następne

Wystawiane też pt. Harvey.
4. R. Vincy, J. Valmy: Pasztet jakich mało. [Komedia]. Wystawienie: Warszawa, Teatr Komedia 1960.
5. H.M. Tomlinson: Port przeznaczenia. [Powieść]. Warszawa: Czytelnik 1961, 221 s.
6. A. Geelhaar, I. Meyer-Rey: U stracha w kieszeni. [Utwór dla dzieci]. Berlin: Der Kinderbuchverlag; Warszawa: Nasza Księgarnia 1964, [12] k.
7. A. Huxley: Dwie albo trzy gracje. [Powieść]. Warszawa: Czytelnik 1964, 214 s.
8. R.E. Sherwood: Fortele pani Murray. Przekł. powst. 1964.
Informacja: „Biuletyn Informacyjny Ministerstwa Kultury i Sztuki1964 nr 60 s. 20-21.
9. S. Spewack: Mrówki i ludzie. [Utwór dramatyczny]. Przekł. i adaptacja: T. Polanowski. Wystawienie: Opole, Teatr Ziemi Opolskiej 1964.
10. F. Feld: Niewidzialna orkiestra. [Opowieść dla dzieci]. Warszawa: Nasza Księgarnia 1965, 60 s.

Adaptacje

radiowe

Adaptacja: T. Polanowski. Polskie Radio 1969.
11. E. Kästner: Michałek z pudełka od zapałek. [Opowieść dla dzieci]. Płomyczek 1966 nr 22-24; 1967 nr 1-3. Wyd. osobne Warszawa: Nasza Księgarnia 1966, 178 s.

Adaptacje

radiowe

Adaptacja: T. Polanowski. Polskie Radio 1969.
12. V. Ferra-Mikura: Stanisław, Stach i Staszek. [Opowiadanie dla dzieci]. Warszawa: Nasza Księgarnia 1967, 44 s.

Adaptacje

radiowe

Adaptacja: T. Polanowski. Polskie Radio 1969.
13. V. Ferra-Mikura: Zwierzyniec państwa Sztenglów. [Powieść dla dzieci]. Warszawa: Nasza Księgarnia 1967, 112 s.
14. B. Malamud: Nowe życie. [Powieść]. Warszawa: Czytelnik 1967, 551 s.
15. B.H. Bull: Wesołe cyfry. [Utwór dla dzieci]. Warszawa: Nasza Księgarnia 1968, [12] k.
16. R. Wormser: Kowbojskie ostrogi. [Powieść dla dzieci]. Świat Młodych 1968 nr 97-104/105; 1969 nr 1-14. Wyd. osobne Warszawa: Nasza Księgarnia 1970, 152 s.
17. J. Krüss: Latarnia na Skale Homarów. [Opowieść dla dzieci]. Przeł.: J. Nawrocka, T. Polanowski. Warszawa: Nasza Księgarnia 1969, 129 s.
18. F. Feld: Papuga z Isfahanu. [Opowieść dla dzieci]. Warszawa: Nasza Księgarnia 1970, 90 s.
19. F. Rodrian: O baranku, co spadł z nieba. [Dla dzieci]. Warszawa: Nasza Księgarnia 1970, 22 s.
20. H. Heine: Sonety z Księgi pieśni. Sonette aus dem Buch der Lieder. Koszalin: Fundacja Ochrony Książki. U. Kurtiak i E. Ley. Wydawnictwo Artystyczne 1993, 48 s.
Tekst w języku polskim i niemieckim.

Zob. też Prace redakcyjne poz. , .

Prace redakcyjne

1. Arsenał pieśni. Antologia niemieckiej pieśni rewolucyjnej XIX wieku. Wybrał, oprac., wstępem i przypisami opatrzył T. Polanowski. Warszawa: Czytelnik 1954, 170 s.
Tu także m.in. liczne przekłady T. Polanowskiego autorów: F. Freiligrath, A. Glassbrenner, H. Heine, G. Herwegh, R. Prutz, F. von Sallet, L. Uhland, G. Weerth oraz utworów anonimowych.
2. R. Peynet: Zakochani. [Album]. Wybór, oprac. [i wstęp]: T. Polanowski. Warszawa: Wydawnictwo Artystyczno-Graficzne RSW „Prasa1958, 139 s.
3. Piórkiem przez stulecia. [Antologia fraszek]. Wybrał i oprac. literacko T. Polanowski. Ilustracje: M. Berezowska. Kraków: Wydawnictwo Artystyczno-Graficzne RSW „Prasa1958, XV, 102 s. Wyd. 2 poprawione i uzupełnione tamże 1963.
Tu także teksty i przekłady T. Polanowskiego.
4. Opowieści z różnych dróg. Opowiadania turystyczne. Wybór: T. Polanowski. Przedmowa: J. Putrament. [Warszawa:] Sport i Turystyka 1968, 209 s.

Omówienia i recenzje

• Ankieta dla IBL PAN 1966, 1975, 1988.

• Informacja żony 1998.

Wywiady

Niczego nie musiałem przecinać. Rozm. [A.K. Wróblewski] Ibis. „Życie Warszawy1990 nr 5.

Słowniki i bibliografie

Słownik współczesnych pisarzy polskich. Seria 2. T. 2. Warszawa 1978 (A. Szałagan).

Ogólne

Artykuły

A.S. Basiński: Tadeusz Polanowski. Polish Kurier Zachodni”, Perth 1996 nr 109.
N. Gross: Krytyk się nie boi. Tadeusz Polanowski. Archiwum Emigracji 1998 z. 1.

Kolce bez róż

T. Nowak. „Życie Literackie1955 nr 46.

Chodzące klatki

W. Nawrocki: Nowości satyry: Ridendo Castigat Mores. Życie Literackie 1965 nr 32.

Fraszka ważka i nieważka

J. Ros: Mini-Mini. Wiadomości”, Londyn 1978 nr 16.
I. Wieniewski: O Tadeuszu Polanowskim. „Dziennik Polski i Dziennik Żołnierza”, Londyn 1978 nr 44 dod. „Tydzień Polski”.
N. Gros. „Dziennik Polski i Dziennik Żołnierza”, Londyn 1980 nr 45 dod. „Tydzień Polski” [dot. też: Na pstrym koniu].

Na pstrym koniu

N. Gros. „Dziennik Polski i Dziennik Żołnierza”, Londyn 1980 nr 45 dod. „Tydzień Polski” [dot. też: Fraszka ważka i nieważka].
J. Ros. „Wiadomości”, Londyn 1980 nr 25.

Pi razy oko

M.E. Cybulska. „Dziennik Polski i Dziennik Żołnierza”, Londyn 1986 nr 23 dod. „Tydzień Polski”.
J. Gawroński. „Tygodnik Polski”, Melbourne 1987 nr 1.

Itaka i owaka

L. Engelking: Powrót na Owakę. Życie Warszawy 1992 nr 302.
P. Michałowski: Między patosem a poczuciem humoru. Nowe Książki 1993 nr 6.

Piórkiem przez stulecia

O. Terlecki: Przekładaniec i brak smaku. Życie Literackie 1964 nr 45.