POGAN Józef

Urodzony 30 stycznia 1905 we wsi Jerzmanowice pod Ojcowem w rodzinie małorolnego chłopa; syn Jana Pogana i Zofii z Mrozowskich. Naukę zakończył na trzeciej klasie szkoły powszechnej. Od trzynastego roku życia pracował jako robotnik rolny. W 1927 ożenił się z Marią Brandys i zamieszkał we wsi Będkowice, gdzie uprawiał własną ziemię oraz wynajmował się do prac polowych. Należał do Koła Młodzieży Wiejskiej „Siew”, został wybrany na jego prezesa, zorganizował amatorskie kółko teatralne. Działał w miejscowej Ochotniczej Straży Pożarnej, był jej sekretarzem. Debiutował w 1938 wierszem pt. Żałoba Polski. W rocznicę zgonu Marszałka Józefa Piłsudskiego w „Życiu Strażackim” (nr 5). W okresie okupacji niemieckiej mieszkał nadal w Będkowicach; próbował rozwijać pracę literacką. W 1944 pracował przez kilka miesięcy jako stróż nocny w majątku ziemskim w Więckowicach pod Krakowem. W maju 1945 wyjechał na Górny Śląsk i zamieszkał we wsi Halemba pod Katowicami. Zajął się prowadzeniem niewielkiego gospodarstwa i pracą literacką. Fragmenty powieści, opowiadania i artykuły publikował m.in. w „Orce” (1945-46; tu w 1945 cykl reportaży pt. W śląskiej wsi), „Wsi” (1945-53), „Dzienniku Ludowym” (1946-47), „Ogniwach” (1946-49). W 1946-47 był redaktorem działu literackiego w „Zagrodzie Chłopskiej”. Należał do Stronnictwa Ludowego (od 1946; w 1946-47 kierownik Wydziału Propagandy w Zarządzie Wojewódzkim). W 1947 został członkiem Związku Zawodowego Literatów Polskich (od 1949 Związek Literatów Polskich (ZLP); w 1949-50 przewodniczący Komisji Rewizyjnej). Od 1950 był członkiem Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej. Od lutego do sierpnia 1950 kierował Świetlicą Górniczą w Bielaszowicach pod Katowicami. W 1951 przeniósł się do Katowic, w tymże roku został wiceprezesem Oddziału Katowickiego ZLP. Jako prelegent współpracował z domami kultury i świetlicami, jako autor reportaży – z rozgłośnią Polskiego Radia w Katowicach. Otrzymał nagrodę literacką miasta Katowice (1951). W 1953-55 pracował jako redaktor działu rolnego w „Dzienniku Zachodnim”, następnie jako kierownik literacki Opery Bytomskiej. Pełnił funkcję przewodniczącego Oddziału Stowarzyszenia Ateistów i Wolnomyślicieli w Katowicach, był też członkiem Prezydium Wojewódzkiego Zarządu Towarzystwa Krzewienia Kultury Świeckiej w Katowicach. W 1976 otrzymał odznakę „Zasłużony w Rozwoju Województwa Katowickiego”. Od 1983 należał do nowego ZLP. Zmarł 14 marca 1988 w Katowicach.