BIO

Urodzony 4 maja 1917 w Zabłociu pod Puławami w rodzinie chłopskiej; syn Antoniego Poczka (zmarłego 1922) i Franciszki z domu Mańka. Ukończył siedmioklasową szkołę powszechną w Markuszowie (1929). Następnie pracował w rodzinnym gospodarstwie w Zabłociu. W tym czasie zaczął pisać pierwsze wiersze. Od 1932 działał w ruchu ludowym jako członek Związku Młodzieży Wiejskiej Rzeczpospolitej Polskiej „Wici”, organizując prace samokształceniowe, wygłaszając referaty i recytując własne wiersze. W 1934/35 prowadził związek sąsiedzki Koła Młodzieży Wiejskiej (KMW) w Zabłociu. Debiutował na łamach prasy w 1935 wierszem pt. Orka, opublikowanym w tygodniku „Wici” (nr 15); z pismem tym współpracował do 1939. W 1938-39 pełnił obowiązki sekretarza Zarządu KMW. W czasie okupacji niemieckiej przebywał nadal w Zabłociu, brał udział w działalności konspiracyjnej jako członek IV Lubelskiego Okręgu Batalionów Chłopskich (BCh). Współpracował z chłopskimi pismami konspiracyjnymi wydawanymi na Lubelszczyźnie, m.in. od 1941 z pismem okręgu puławskiego BCh „Orle Ciosy” (był też autorem tytułu pisma i jego winietki). Od 1943 działał w tajnym Związku Pisarzy Chłopskich, od 1944 w grupie pisarzy ludowych Wieś Tworząca. Po zakończeniu wojny mieszkał nadal w Zabłociu. W 1945 został członkiem Koła Literatów Ludowych w Lublinie, następnie członkiem Oddziału Wiejskiego Związku Zawodowego Literatów Polskich (od 1949 Związku Literatów Polskich). Wiersze ogłaszał w tym czasie m in. w „Wiciach” (1945-47) i „Zdroju” (1945-46). W 1946-47 odbył Spółdzielczy Kurs Korespondencyjny. W 1948 ożenił się z Marianną Wiśniecką i osiadł w sąsiedniej wsi Kaleń, w gospodarstwie teściów. Dorywczo pracował na budowie, w piekarni, jako magazynier w gminnej spółdzielni w Markuszowie. W 1949-57 mieszkał w Warszawie, gdzie początkowo utrzymywał się z pracy fizycznej, następnie zatrudniony w dziale rolnym czasopisma „Gromada” (później „Gromada-Rolnik Polski”) opracowywał korespondencję z czytelnikami i publikował artykuły (podpisywał się: J.P., Jan Paprotny). W 1949-50 dokształcał się na dziesięciomiesięcznym kursie w Ośrodku Szkolenia Dziennikarzy i po jego ukończeniu otrzymał uprawnienia dziennikarskie. Należał do Stowarzyszenia Dziennikarzy Polskich. W 1952 został członkiem Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej. Zwolniony z pracy, w 1957 powrócił do Kalenia i mimo złego stanu zdrowia, spowodowanego przewlekłą gruźlicą, pracował na roli (otrzymał po długich staraniach rentę inwalidzką). Zajął się ponownie twórczością literacką, publikując m.in. w „Zielonym Sztandarze” (1957-71, z przerwami) i „Tygodniku Kulturalnym” (1965-68). W 1965 współorganizował, a następnie został wiceprzewodniczącym Międzywojewódzkiego Klubu Pisarzy Ludowych w Lublinie (później przekształconego w Stowarzyszenie Twórców Ludowych). Otrzymał wiele nagród literackich, m.in. Międzywojewódzkiego Klubu Pisarzy Ludowych, Wydziału Kultury Wojewódzkiej Rady Narodowej (WRN) w Lublinie, „Kameny”, Wydawnictwa Lubelskiego i Wojewódzkiego Domu Kultury (1966), WRN w Lublinie (1967). Odznaczony Złotym Krzyżem Zasługi (1969). Zmarł 26 czerwca 1971 w Kaleniu pod Puławami; pochowany w Markuszowie.
W 1971 redakcja „Chłopskiej Drogi” ustanowiła coroczną nagrodę artystyczną im. J. Pocka dla twórców ludowych za osiągnięcia w dziedzinie literatury lub plastyki, a Stowarzyszenie Twórców Ludowych zaczęło organizować dla swych członków konkurs poetycki o laur J. Pocka.

Twórczość

1. Zgrzebne pieśni. [Wiersze]. Łódzki Ludowy Instytut Kultury 1947, 32 s.

2. Malwy. [Wiersze]. Lublin: Wydawnictwo Lubelskie 1963, 62 s.

3. Urodzaj cierpienia. Powieść. Powst. przed 1971.

Rękopis w postaci 12 zeszytów, 995 k., jest przechowywany w Muzeum Okręgowym w Lublinie, Oddział im. J. Czechowicza.

4. Wiersze. Wybór, oprac., posłowie: J. Zięba. Wycinanki: I. Dobrzyński. [Warszawa:] Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza 1973, 193 s.

Zawiera także wiersze dotychczas nie publikowane.

5. Poezje. Wstęp, wybór i oprac.: A. Aleksandrowicz. Lublin: Wydawnictwo Lubelskie 1980, 486 s. Wyd. 2 tamże 1984.

Zawartość

Zawiera wiersze (w tym dotychczas nie publikowane) w cyklach tematycznych: Święta ziemia rodzinna; Złote pola i kwieciste łąki; Ojczyzna woła o pomoc; Matka ma chodzi w koronie z potu; Szumią kaliny, oj, szumią; Pieśń podobna do zboża; Odejść od was muszę, złote pszenice.

6. Głosy ziemi. [Wiersze]. Wybór, oprac., posłowie: J. Zięba. Rzeźby: A. Fijałkowski. Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza 1981, 178 s.

Zawiera wybór wierszy z rękopisów J. Pocka, przechowywanych w zbiorach Muzeum Okręgowego w Lublinie, Oddział im. J. Czechowicza.

7. [Wybór wierszy]. [Współwydane z:] S. Buczyński: I miłość i przymierze. Janowi Pawłowi II chłopi polscy. Lublin: Wydawnictwo Wiejskie im. W. Witosa* 1987, [24] s.

8. Poezje wybrane. Wybór, wstęp i nota biograficzna: R. Sulima. Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza 1988, 177 s.

Zawartość

Zawiera także wiersz dotychczas nie publikowany.

Omówienia i recenzje

Słowniki i bibliografie

Polski słownik biograficzny. T. 27. Cz. 1. (Z. 111). Wrocław 1982 (T. Kłak).
Literatura polska XX wieku. Przewodnik encyklopedyczny. T. 2. Warszawa 2000 (Redakcja).

Ogólne

Książki

J. Zięba: Jan Pocek: 1917-1971. Lublin: Muzeum Okręgowe. Oddział im. J. Czechowicza 1989, 50 s. [tu m.in. inf. o rękopisach utworów J. Pocka w zbiorach archiwalnych].

Artykuły

T. Kłak: Zgrzebne pieśni. Kamena 1960 nr 12.
A. Aleksandrowicz: O zgrzebnych pieśniach Jana Pocka. Biuletyn Informacyjny Stowarzyszenia Twórców Ludowych 1971 nr 2.
E. Rosiak: Poeta zasłuchany w melodię pól... Kalendarz Lubelski 1973.
J. Kurowicki: Poezja jako święto. Kontrasty”, Białystok 1974 nr 5.
R. Rosiak: Gdy aniołowie nosili granaty. Kamena 1975 nr 1 [o kolędach okupacyjnych J. Pocka].
R. Sulima: Między mitem i metaforą. Twórczość 1975 nr 5, przedruk w tegoż: Folklor i literatura. Warszawa 1985.
T. Kłak: Zgrzebne pieśni. Poezja 1976 nr 1.
M. Dąbrowski: Wierszowane życie. Nowe Książki 1980 nr 8.
P. Matywiecki: Jan Pocek – rzeźbiarz światów. Tygodnik Kulturalny 1980 nr 31.
Informacje Kulturalne. Biuletyn Informacyjny Stowarzyszenia Twórców Ludowych 1981 nr 5/6 [numer poświęcony J. Pockowi, zawiera m.in.: A. Aleksandrowicz: Świat poetycki Jana Pocka; D. Niewiadomski: Kult Jana Pocka w poezji ludowej; Z. Troczyński: Ze wspomnień o Janie Pocku; R. Rosiak: Zwichnięte miałem dzieciństwo i sponiewieraną młodość; K. Żurawska: Chodziłam z nim do szkoły; J. Stasiak: Dziewczynie o jasnych oczach; K. Poczek: Przecież ja z pisania nie utrzymałbym rodziny; A. Adamczyk: O Janie Pocku; Z. Spasówka: Najbardziej lubił lato; M. Kijak: „Ojczyzną i matką jest ziemia”; L. Pokora: Zasiany ziarnem; J. Kupisz: Wspominając przyjaciela.– oraz około 40 wierszy Jana Pocka w wyborze i oprac. H. Tomaszewskiego].
Z. Chojnowski: Biblia Ziemi. O twórczości Jana Pocka. „Tygodnik Kulturalny 1985 nr 7.
Z. Bieńkowski: Rodowód. Tygodnik Kulturalny 1988 nr 3.
J. Adamowski: Pockowe widzenie świata. Twórczość Ludowa 1990 nr 3.
J. Zięba: Jan Pocek. Region Lubelski 1990 nr 2.
W. Sitkowski: O Janie z Kalenia. Twórczość Ludowa 1991 nr 3/4.

Zgrzebne pieśni

R. Stiller: Nieporozumienie i pośpiech. Tygodnik Warszawski 1947 nr 39.