BIO

Urodzony 13 czerwca 1942 w miejscowości Łubie pod Gliwicami; syn Jana Pluty, kowala i ślusarza, i Róży z domu Polczyk. Od 1955 uczęszczał do Liceum Ogólnokształcącego w Pyskowicach; w 1959 zdał maturę. W 1958-59 drukował notki reporterskie w „Nowinach Gliwickich” (podpisywane (pya)). W lipcu 1959 podczas tzw. akcji żniwnej koło Słupska uległ ciężkiemu wypadkowi i przez 13 miesięcy przebywał w szpitalach w Słupsku i Piekarach Śląskich (w 1960 przyznano mu rentę inwalidzką). Od 1959 należał do Korespondencyjnego Klubu Młodych Pisarzy przy Związku Młodzieży Wiejskiej (do 1974). W 1960 podjął studia z zakresu filologii polskiej na Uniwersytecie Wrocławskim; w 1965 uzyskał magisterium. Debiutował w 1963 opowiadaniami pt. Powrót syna marnotrawnego i Ryma, zamieszczonymi w „Tygodniku Kulturalnym” (nr 12). W 1963-74 należał do Koła Młodych przy Oddziale Wrocławskim Związku Literatów Polskich (ZLP). Od 1965 był członkiem Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej (do 1980). W 1965-69 pracował na stanowisku bibliotekarza w Bibliotece Zakładu Narodowego im. Ossolińskich we Wrocławiu. Równocześnie rozwijał twórczość literacką. Opowiadania, artykuły, recenzje publikował m.in. w miesięczniku „Odra” (1963-85), „Kontrastach” (1967-71; podpisywał się też (am), Amelia Żymła, (P), (pcz), (pya), Piotr Czyżyk, Sulisław Pyarski; w 1967-71 członek kolegium redakcyjnego), „Nadodrzu” (1968-78), „Sigmie” (1969-80; podpisywał się też: J. Borgis), wrocławskich „Wiadomościach” (1970-80, z przerwami; tu w 1978-80 cykl felietonów pt. Zapiski zapoznanego wieszcza), miesięczniku „Nowy Wyraz” (1972-79, z przerwami; podpisywał się też (pya)). Był współinicjatorem i członkiem Ugrupowania Literackiego 66 (1966-71). W 1975 doktoryzował się na Uniwersytecie Wrocławskim na podstawie rozprawy pt. Proza Henryka Worcella (promotor doc. dr hab. Stanisław Pietraszko). Od tegoż roku był członkiem ZLP (do rozwiązania Związku w 1983). W 1979-82 publikował opowiadania, artykuły, recenzje i tłumaczenia w „Tygodniku Kulturalnym” (podpisywał się też Piotr Czyżyk). W 1989 został członkiem Stowarzyszenia Pisarzy Polskich. W 1995-2002 był redaktorem, edytorem i autorem pisma literackiego pt. „Przecinek. Małe Prozy i Marginalia Jerzego Pluty” (z. 1-13). W 1996 zaczął publikować małe formy prozatorskie w dolnośląskim roczniku literackim „Pomosty” (t. I-X). Od czerwca 2002 brał udział w programie literackim Nieustająca podróż dookoła świata nowojorskiej World Academy of Waking Dreams. Wyróżniony m.in. odznaką „Zasłużony Działacz Kultury” (1974), Srebrną Odznaką „Zasłużony dla Województwa Wrocławskiego i m. Wrocławia” (1979). Mieszka we Wrocławiu.

Twórczość

1. Pas. Opowiadania. Wrocław: Wydawnictwo Ossolineum 1967, 125 s.

Zawartość

Pas; Kraina = Pierwsza wędrówka po krainie; Coś się stało. (Relacja o pewnym zdarzeniu); Studnia; Drewniok się zabił, czyli opowiadanie nieprzewrotne; Pomocnik brata; Chłopiec bez wad, czyli jak zabić królika; Zadanie; Andaluzja = Andaluzja, czyli opowiadanie nieegzotyczne; W sprawie psa; Daleko mi do Wrocławia; Leśna. (U Sulka); Ta głupia dziewczyna. (U Sulka); No to przejdźmy na pomost. (Opowiadanie kryminalne); Już ja cię zgnoję; Ta, co się nie doczekała; Więcej światła; Ta, co chciała spać. (Zielona Góra – Wrocław).

2. Konie przejadają Polskę. Opowiadania i opowiastki. Wrocław: Wydawnictwo Ossolineum 1974, 174 s.

Zawartość

Nie leżałem przecież ...; Lepiej kup sobie kozę, a nie jedz wędzonych szprotek; Ona też cię kiedyś zgubi; A kobiety nie uderz nawet kwiatem; Proszę posuwać się do przodu; Najupalniejsza niedziela tegorocznego lata; Klatka (dla Janusza Stycznia); Gdzieniegdzie białe i szare kamyczki; Klamra; Otóż jesteś wobec mnie zupełnie w porządku; Chyba deszczu nie będzie; Konie przejadają Polskę; Woły; Zachwalacz jamników; Kup duże kostki, nie zapomnij, kochanie; Topór za czterysta dziewięćdziesiąt zetów; To był ten dzień; Kontestatorek pokojowy (na dwie bateryjki); Wieszaki.

3. Okruchy epopei. Proza Henryka Worcella. Wrocław: Wydawnictwo Ossolineum 1974, 251 s.

Rozprawa doktorska.

Nagrody

Nagroda im. S. Piętaka w 1975.

4. Sto czyżyków (i piórko rajskiego ptaka). [Powieść]. Wstęp: E. Balcerzan. Wrocław: Wydawnictwo Ossolineum 1978, 278 s. Wyd. 2 przejrzane łącznie z poz. pt. Sto czyżyków (i piórko rajskiego ptaka); Piotr Czyżyk zasypia. Kraków: Wydawnictwo Literackie 1988, 434 s.

Nagrody

Nagroda Fundacji im. Kościelskich w Genewie w 1980.

5. Piotr Czyżyk zasypia. [Powieść]. Powst. 1983-1984. Wyd. łącznie z wyd. 2 przejrzanym poz. ↑PLUTA Jerzy: Sto czyżyków (i piórko rajskiego ptaka). [Powieść]. Wstęp: E. Balcerzan. Wrocław: Wydawnictwo Ossolineum 1978, 278 s. Wyd. 2 przejrzane łącznie z poz. ↑ pt. Sto czyżyków (i piórko rajskiego ptaka); Piotr Czyżyk zasypia. Kraków: Wydawnictwo Literackie 1988, 434 s. pt. Sto czyżyków (i piórko rajskiego ptaka); Piotr Czyżyk zasypia. Kraków: Wydawnictwo Literackie 1988, 434 s.

Data powstania wg zapisu w pierwodruku.

6. Melancholijka polonaise. (Wyznania człowieka marginesowego). [Opowiadania]. Wstęp: J. Pluta. Rysunki: S.R. Kortyka. Bydgoszcz: Galeria Autorska J. Kaji i J. Solińskiego 1987, 34 s.

Druk bibliofilski.
Wstęp podpisany: Piotr Czyżyk.

Zawartość

Monolog poranny: jakoś tam się wstaje; Kiedy stoję przy oknie; Tobie to dobrze; Gawrony; W moim mieszkaniu – przytułku; Nekrolog wzorcowy; Całkiem marginesowe zdańka (1-8); Leżącego kopie się z prawdziwą przyjemnością; Jak tam siedzisz w fotelu; W snach jestem szybszy od; Umieram. „To idź do lekarza”; Zamiast cmentarza – park imienia (nie pamiętam); Jak będziesz narzekał, to się przeniosę do Janusza; Przeglądając encyklopedie; Jakie miłe słówka!; Ile jeszcze przystanków do krematorium?; Moja maszyna do pisania „Erika”; Nieprzezorny podróżny; My chcemy tutki; Jak dojść na dworzec?; Czyż nie tak powinien się odezwać?; Zmęczoooooooonnnnnaaaaaaa; Mówię do siebie (bez poklepywania); Mamusiu, ten pan ma cztery nogi!; Przechodząc obok szpitala w pobliżu; Monolog wieczorny: jakoś tam się zasypia.

7. Stacja metra: Franz Kafka. Małe prozy dawne i nowe. Wrocław: Ośrodek Kultury i Sztuki 1994, 63 s. Biblioteka Wrocławska Seria II.

Zawartość

Opowiadaj, wujku, no opowiadaj; Na skróty; Nóż osobisty; Judasz; Dwa albo trzy dzwonki; Odlatuję (na razie) łagodnie i próbnie; Tylko kamyczkiem; Wcale się nie boję; Nie dzwonię; Choć cham, to pięknie gra Chopina; Jabłko na biurku; Jedźmy, jedźmy, nikt nie czeka; Kubusiowi to dobrze; Zdechł, pijanica pod płotem; Długo tu już jestem?; Niech zdychają, niech się czołgają; Gdzie mieszka prezydent Bolesław Bierut?; Napisy, o których nie wspominają (nie wiem dlaczego) nasi uczeni nawet w przypisach; Opowiadanko o żółci i nicości; Oryginał donosu na Wiktorię Dziedzic; Przystanek tramwajowy: KREMATORIUM; Stacja metra: FRANZ KAFKA; Monologi na wietrze; Śnił mi się Bruno; Czas się żegnać (po angielsku); Nie, Panie Prezydencie; Wykoleiłem się, niestety, także zdeklasowałem; Jak ci obowiązki służbowe pozwolą; Zadowolę się kilkukaratowym i chropawym; Śniła mi się Margaret Thatcher.

8. Przecinek. Małe prozy i marginalia Jerzego Pluty. Red.: J. Pluta. Wrocław: [Nakład autora] 1995-2002.

Dzieło autorskie J. Pluty, który jest równocześnie redaktorem [podpisany: Piotr Czyżyk], wydawcą i kolporterem „pisma” (od 1998 (z. 5) na zlecenie autora – Usługi Wydawnicze E. Dyczek).
Wybór materiałów z z. 1-9. „Regiony” 2000 nr 2-4 s. 182-212. – Redaktor pod pseudonimem Amelia Żymła.
Wydawnictwo bibliofilskie.

Seria I (minusowa) na prawach rękopisu. Z. 1-4 1995-1997, 120 s.

Seria II dla zjadaczy kartofli i słow(n)ików. Z. 6-10. 1998-2000, 20 + 24 + 24 + 24 + 28 s.

Seria III dla dwunastu krasnoludków i sierotki Marysi. Z. 11-13. 2001-2002, 28 + 32 + 32 s.

9. Zdania poranne, zdania wieczorne (z lat 1994-2004); Zaciemnienia poranne, rozjaśnienia wieczorne. (Z lat 2003-2004). Wrocław: Stowarzyszenie Pisarzy Polskich 2004, 79 s.

66 małych narracji, 66 kontrnarracji podpisanych pseudonimem Amelia Żymła; komentarze do wycinków prasowych podpisane pseudonimem Piotr Czyżyk; przerywniki z archiwaliów autora, m.in. rysunki L. Buczkowskiego, K. Dyrdy-Kortyki, J. Łukosza, R. Milczewskiego-Bruna.

10. Henryk Bereza. Artysta czytacz, pisarz, mistrz, onirysta. Wrocław: Pracownia Literacka Koma 2006, 20 s.

Prace redakcyjne

1. Turniej poetycki „Ugrupowania Literackiego 66” dla uczczenia 25-lecia Polski Ludowej („rzeka-ręka-dom”). Program oprac. J. Pluta. Wrocław: Klub Muzyki i Literatury – Koło Młodych przy Oddziale Związku Literatów Polskich 1969, 21 k., powielone.
Zawiera wstęp J. Pluty oraz wiersze, m.in.: M. Jodłowskiego, R. Krynickiego, R. Wojaczka, H. Wolniaka.
2. Pomosty III. Wrocławski Almanach Młodych. [Komitet red.: L. Isakiewicz, J. Pluta]. Wrocław: Wydawnictwo Ossolineum 1973, 331 s.
3. H. Worcell: Nocą, kiedy przychodzi świnia. Reportaże, artykuły, wypowiedzi. Wybór i oprac.: J. Pluta. Wrocław: Wydawnictwo Ossolineum 1976, 301 s.
4. H. Worcell: Dzieła wybrane. Wybór i oprac.: J. Pluta. T. 1-3. Wrocław: Wydawnictwo Ossolineum 1979, 650 + 536 + 788 s.
5. R. Milczewski-Bruno: Dam znać! Zdania, rysunki i kolaże – z listów do J. Pluty z lat 1961-1979. Wybór i oprac. J. Pluta. Bydgoszcz: Galeria Autorska J. Kaji i J. Solińskiego 1983, [32] s.
Autorzy wyboru i opracowania podpisani: J. Pluta i P. Czyżyk.
6. L. Buczkowski: Na nowo i poniekąd inaczej. (Fragmenty „prozy żywej”. Rysunki). [Katalog wystawy rysunków L. Buczkowskiego]. Do druku przygotowali: J. Kaja, J. Pluta, Z. Trziszka. Bydgoszcz: Galeria Autorska J. Kaji i J. Solińskiego 1985, [32] s.
7. R. Milczewski-Bruno: Bruniana. Wiersze, rysunki. Nota edytorska: J. Pluta. Rysunki: R. Milczewski-Bruno, B. Woortmann. Przygotowali do druku: J. Pluta, J. Soliński. Bydgoszcz: Galeria Autorska J. Kaji i J. Solińskiego 1985, [40] s.
Na prawach rękopisu.
Zawiera wiersze R. Milczewskiego-Bruno w języku polskim oraz w tłumaczeniu na niemiecki P. Lachmanna lub B. Woortmann oraz teksty poświęcone poecie.
8. R. Milczewski-Bruno: Żyłuję życie i wiersze. [Z korespondencji do J. Pluty z lat 1961-1979]. Powst. 1986. Oprac., wstępem i przypisami opatrzył J. Pluta.
Publikacja oddana do wydawnictwa „Pomorze” w Bydgoszczy; nie wydana. Rękopis w posiadaniu autora.
9. R. Milczewski-Bruno: Mamo przyszedłem straszyć. Wiersze i rysunki. Wybór: S. Milczewski, J. Pluta. Grudziądz: Dica 2002, 69 s.
10. R. Milczewski-Bruno: Gdzieś w nas piją wodzowie klęski. Wybrane małe prozy i rysunki „Jak już, to już”. Wybór i oprac.: S. Milczewski, J. Pluta. Wstęp: J. Kryszak. Rysunki w tekście: R. Milczewski-Bruno. Grudziądz: Dica 2004, 143 s.

Omówienia i recenzje

Ankieta dla IBL PAN 1988, 1998, 2006.

Wywiady

Nie czytuję książek modnych. Rozm. S. Srokowski. Wiadomości 1976 nr 30.
Najgroźniejsze jest milczenie. Rozm. H.B. Klein. „Nowy Dziennik”, Nowy Jork 1994 nr z 14 VII dod. „Przegląd Polski”.
Nikt nie zna dróg do potomności. Rozm. M. Fox. Śląsk 1999 nr 8.

Ogólne

Książki

A. Falkiewicz: Na prawach rękopisu. Wielka mała proza Jerzego Pluty. Wrocław: Pracownia Literacka Koma 2005, 28 s.

Artykuły

M. Orski: Naiwny realizm Pluty. Odra 1968 nr 1, przedruk w tegoż: Etos lumpa. Wrocław 1978.
L. Bugajski: Wierność codzienności. Radar 1979 nr 9, przedruk w tegoż: W gąszczu znaczeń. Kraków 1988 [dot. twórczości J. Pluty].
Z. Trziszka: Z Łubia do Wrocławia. Przegląd Tygodniowy 1984 nr 22.
M. Dobrowolski: Śnić życie. Rzecz o niektórych aspektach twórczości Jerzego Pluty. „Śląsk 1988 nr 10.
J. Łoziński: O Jerzym Plucie. Twórczość 2001 nr 8.

Pas

C. Leżeński: Pas?Współczesność1967 nr 20.
W. Szewczyk: Z Łubia w wielki świat. Poglądy 1967 nr 12.

Konie przejadają Polskę

Z. Łukaszewicz: Piękne chropawe zdania. Nadodrze 1974 nr 24.
K. Nowicki: Młoda proza. Fakty 1974 nr 42.
A. Więckowski: Maluczkość. Odra 1974 nr 12.
L. Bugajski: Pierwsze „piękne chropawe zdania”?Twórczość1975 nr 5.
A. Pańta: Wehikuł czasu Jerzego Pluty. Okolice 1975 nr 3.

Okruchy epopei

L. Bugajski: O prozie Worcella. Twórczość 1975 nr 7.
M. Głowiński: Małe monografie. Literatura 1975 nr 18.
S. Bereś: Addenda do epopei. Nadodrze 1976 nr 3.
S. Tomala: Między biografią i literaturą. Nowy Wyraz 1976 nr 7.

Sto czyżyków (i piórko rajskiego ptaka)

K. Nowicki: Dziennik czasu teraźniejszego. Fakty 1978 nr 48.
L. Bugajski: Zwyczajne życie Piotra Czyżyka. Odra 1979 nr 5.
M. Jodłowski: Z Piotrusiem na dnie. Opole 1979 nr 6.
A. Kowalski. „Nowe Książki1979 nr 3.
J. Niemczuk: Życie na papierze. Kultura 1979 nr 29.
R. Nycz: Powszedni obraz życia. Tygodnik Kulturalny 1979 nr 20.
B. Zadura: Piotr Czyżyk, rocznik 1945. „Twórczość1979 nr 8.
A. Zieniewicz: Traktat o przeciętności. Literatura 1979 nr 3.
J. Łukosz: Historia nieheroiczna. Twórczość 1989 nr 7 [dot. wyd. 2].

Melancholijka polonaise

M. Kisiel: Marginesowość. Życie Literackie 1988 nr 30.

Stacja metra: Franz Kafka

D. Nowacki: Okruszki epopei. Twórczość 1994 nr 7.
M. Orski: Małe prozy Piotra Czyżyka. Przegląd Powszechny 1994 nr 11.

Przecinek. Małe prozy i marginalia Jerzego Pluty

J. Łukosz: Pismo to człowiek. Sycyna 1997 nr 19.
B. Sola: Zobaczone, przeczytane. Zeszyty Literackie 1997 nr 59.
L. Bugajski: Wśród czasopism. Twórczość 1998 nr 5.

Zdania poranne, zdania wieczorne

S. Buryła: Przecinkowe” rozważania. Nowe Książki 2005 nr 2.
M. Wieczorek: Jerzy Pluta, twórczość po przecinku. Twórczość 2005 nr 7.