BIO

Urodzona 7 kwietnia 1937 w Warszawie; córka Jerzego Piwińskiego, i Eugenii z domu Zenert. W czasie okupacji niemieckiej przebywała początkowo w Warszawie, a po aresztowaniu rodziców, od 1941 na wsi w Lubelskiem. W 1945 wróciła do Warszawy. W 1946-47 przebywała wraz z matką w Paryżu, w 1948 w Rzymie. Po powrocie i aresztowaniu matki przebywała u rodziny w Chełmnie, gdzie uczęszczała do szkoły podstawowej. W 1952 powróciła do Warszawy. Uczęszczała do Gimnazjum i Liceum Ogólnokształcące im. N. Żmichowskiej. Od 1954 studiowała polonistykę na Uniwersytecie Warszawskim; w 1958 uzyskała magisterium. Debiutowała w 1956 recenzją książki Kazimierza Koźniewskiego pt. Półchłopek, ogłoszoną w „Sztandarze Młodych” (nr 15). Recenzje teatralne i artykuły publikowała w dwutygodniku „Teatr” (1958-70) i miesięczniku „Dialog” (od 1961). W 1960 uczestniczyła w seminariach teatralnych przy festiwalu J. Vilara w Avinionie. W 1964 rozpoczęła pracę w Instytucie Badań Literackich Polskiej Akademii Nauk (IBL PAN) w Pracowni Historii Literatury Okresu Romantyzmu, początkowo jako asystent, od 1966 starszy asystent. Równocześnie współpracowała stale z „Dialogiem” (1964-70). W 1965 przebywała na trzymiesięcznym stażu przy Université du Théâtre Sarah Bernardt w Paryżu. W tymże roku wyszła za mąż za Adama Tarna, dramatopisarza i krytyka teatralnego, ówcześnie redaktora naczelnego „Dialogu”. W 1970 uzyskała tytuł doktora na podstawie rozprawy pt. Spór o romantyzm a polski dramat współczesny (promotor prof. Maria Janion), a następnie stanowisko adiunkta w IBL. Od 1974 była członkiem Związku Literatów Polskich (do rozwiązania Związku w 1983). W 1982 prowadziła przez semestr zajęcia z historii dramatu w Państwowej Wyższej Szkole Teatralnej w Warszawie, a w 1993/94 również przez semestr zajęcia na Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie. W 1989 została członkiem Stowarzyszenia Pisarzy Polskich. W 1990 habilitowała się na podstawie rozprawy pt. Romantyczna edukacja. Próba modelu. W 1995 została mianowana profesorem. W 1996 otrzymała stanowisko profesora nadzwyczajnego, a w 1997 profesora w IBL PAN, gdzie kontynuuje pracę naukową. Mieszka w Warszawie.

Twórczość

1. Legenda romantyczna i szydercy. [Szkice]. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1973, 453 s.

Nagrody

Nagroda naukowa im. T. Mikulskiego w 1974 przyznana przez Instytut Badań Literackich Polskiej Akademii Nauk.

Zawartość

Legenda romntyczna [obszerniej o „Dziadach” A. Mickiewicza]; Krytycy [stosunek krytyki modernizmu i 20-lecia do romantyzmu; obszerniej o S. Brzozowskim, K. Irzykowskim i T. Boyu-Żeleńskim]; Szydercy [nawiązania i polemiki z romantyzmem w l. II wojny światowej i w lit. współcz.: A. Trzebiński, T. Gajcy, W. Gombrowicz, S. Mrożek, T. Różewicz].

2. Złe wychowanie. Fragmenty romantycznej biografii. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1981, 413 s.; wyd. 2 Gdańsk: Słowo/obraz terytoria 2005, 394 s.

Rozprawa habilitacyjna.

Zawartość

Bez tytułu. – Dziecko. – Prowincja: Ogólne zaciemnienia; Na początek trzeba sobie złamać życie. – Zeszłowieczna nuda: Czytanie; Etiuda o zapomnianym dziwaku [„Edmund” S. Witwickiego]; Bohater siedzi na krawędzi; Wielka Nuda [E. de Sénancour: Oberman; B. Constant: Adolf]; Jak w powieści? Kordian [J. Słowackiego] na Mont Blanc, czyli za szerokie horyzonty. – Kwestia wieku: Ohydny uśmiech Woltera; Angielskie kazanie [E. Young]; Przedmowa w sytuacji bez wyjścia; Świat ducha; Dlaczego Mickiewicz nie ogłosił pierwszej części „Dziadów”; Fragment z dziennika stuttgarckiego Chopina; Zabił się młody; Przyjaciel [„Godzina myśli” J. Słowackiego]; Pojedynek [„Eugeniusz Oniegin” A. Puszkina]; Napoleon z lasu. – Próby na różny dystans: Kochana siostra; Ruina; Podróż jest niemożliwa, zgoda, ale w którą stronę jedziemy? Wschodnie maskarady; Szkocja albo dwuznaczność narodowych kolorytów [W. Scott].– W ogrodzie.

3. Juliusz Słowacki od duchów. Warszawa: PEN 1992, 502 s.

Zawartość

1. „Wszystko gada dziwnym, nowym językiem ...”: „I ziarno duszy nagie pozostało.” Późne wiersze Mickiewicza w świetle twórczości genezyjskiej Słowackiego; Słowacki słucha Lekcji szesnastej; Poeta i natchnienie; Słowacki w Pornic nad oceanem; Przez znaki; Słowacki i Allemagne romantique; Szkic do portretu podwójnego; Lektura księgi; „Najdziwniejszy poemat literatury polskiej” „Samuel Zborowski” oraz dwie taktyki romantyzmu. – 2. Notatki przy czytaniu „Króla-Ducha”: Może go nie ma?; „Teraz, gdy piszę ...”; Inne projekty; Autor wpisał także i Słowackiego w oktawy; teraz na emigracji; „Teraz wiem M. Piwińska. ”; Od ciemnych księgarni do jasnowidzeń; „Pamiętam ...”; Romantyczna pamięć; Chaosy historii; Zniszczona powieść historyczna; Archeologia ducha; Rytmy; W stronę Prousta, w stronę Dantego; Prześwity w czasie; Bez dystansu; Jakaś Atlantyda?; Czy kłaniał się Duchowi Dziejów?

4. Wolny myśliwy. Osiem prób czytania Mickiewicza. [Szkice]. Gdańsk: Słowo/obraz terytoria 2003, 279 s.

Zawartość

Od Autorki. – Mickiewicza jazdy gwiazd: Natrętny rym; Stałe gwiazdy poezji staropolskiej; Niebo w ruchu; Tematy dyskursu; Astronomowie; Są też inne. – Koloryt uczuć, klimat wewnętrzny, topografia wyobraźni w cyklu „Ballad i romansów”. – Tajemnica pierwszej części „Dziadów”: Dawne pytania; Przed Gustawem, przed Konradem był Poraj.– Nauka budownicza w „Panu Tadeuszu”: Architektura i romantycy; Stan badań; Pejzaż z budynkami; Trochę historii, trochę mitu; Z bibliotek: Krótka Nauka”, Hour i kalendarze; Książki kucharskie. – Wolny myśliwy: „owe metafory, metonimie, style...”; „Wiem co to być ptakiem”; Ciemnice rybiego państwa; Ptaki i ryby; Ptak Micheleta; Zwierzęta i język; Dzika wolność myśliwego; Staropolski myśliwiec; Hrabia i sen; Poeta upolowany; Myślowy porządek i dopowiedzenia; Przepaść. – Mickiewicz o polskiej żartobliwości. – Tradycje „złota” czy „papuzia”? Romantycy o polskiej poezji renesansowej: Zapomniana rewizja, Tradycja czym jest dla klasyków czym dla romantyków; Kłopoty i kombinacje Mochnackiego; Klasycyzm – cudzoziemszczyzna i podpora despotyzmów; Romantyczne więzi w staropolskich kantyczkach; Renesansowy upiór Mickiewicza; Rzeczpospolita nie dała sobie w wieku zygmuntowskim nałożyć trupiej maski; Rej nie czuł bólu istnienia; Kochanowski był poetą awangardowym; Postscriptum. – Prelekcje o Polsce dla Zachodu. Mickiewicz – Miłosz: Dlaczego ich porównywać?; Patrząc na Zachód; Patrząc na Wschód; Mądrość pogranicza.

Artykuły w czasopismach i książkach zbiorowych, m.in.

Zbigniew Herbert i jego dramaty. Dialog 1963 nr 8 s. 84-95.
Wojenne debiuty dramatyczne. Dialog 1964 nr 7 s. 87-97.
Przed „Kartoteką” [T. Różewicza] i „Tangiem” [S. Mrożka]. Dialog 1967 nr 11 s. 81-108.
Mrożek the magical dialectician. Drama at Calgary 1969 t. 3 nr 3 s. 19-31.
Królowie i zbójnicy. Dialog 1970 nr 7 s. 130-142.
Odczyt o Polsce [S. Brzozowskiego]. Osnowa 1970 wiosna s. 87-97.
Bóg utracony i Bóg odnaleziony. (Buntownicy i wyznawcy). W: Problemy polskiego romantyzmu. Seria 1. Wrocław 1971 s. 251-301.
Tragedia i romantycy. Dialog 1971 nr 7 s. 102-125.
Człowiek i bohater. Powst. 1973. Druk w: Problemy polskiego romantyzmu. Seria 2. Wrocław 1974 s. 47-100.

Przekłady

rosyjski

Problemy romantičeskogo geroja. W: Pol'skij romantizm i vostočnoslavjanskie literatury. Moskva 1973.
Romantyczna nowa tragedia. W: Studia romantyczne. Wrocław 1973 s. 109-157.
Boy a tradycja romantyzmu. Człowiek i Światopogląd 1974 nr 3 s. 10-29.
Więzień. Sztuka i życie praktyczne. W: Style zachowań romantycznych. Warszawa 1986 s. 56-85.
Władysław Wężyk. W: Obraz literatury polskiej. Seria 3 t. 2. Kraków 1988 s. 769-800.
Staropolska „sztuka budownicza” w „Panu Tadeuszu” [A. Mickiewicza]. Rocznik Literacki Towarzystwa im. A. Mickiewicza 1990 s. 109-122.
Prelekcje o Polsce dla Zachodu. Mickiewicz – Miłosz. W: Mickiewicz. W 190-lecie urodzin. Białystok 1993 s. 377-393.
Twórczość dramatyczna Różewicza. Nowe napięcia dramatyczne na przykładzie „Odejścia głodomora”. W: Współczesna literatura polska lat osiemdziesiątych i dziewięćdziesiątych. Warszawa, Lipsk 1993 s. 148-161.
Tradycja „złota” czy „papuzia”? Romantycy o polskiej poezji renesansowej. Kresy 1994 nr 17 s. 18-31.
Ballady i romanse [A. Mickiewicza]. Teksty Drugie 1995 nr 6 s. 32-43.
Był rok Mickiewiczowski. Dialog 1999 nr 1 s. 170-180.
Juliusz Słowacki „Lilia Weneda. W: Dramat polski. Interpretacje. Cz. 1. Gdańsk 2001 s. 155-277.
Melodramat może być mitem. Dialog 2002 nr 8/9 s. 133-143.
Potwory i potworność u Wiktora Hugo. Teksty Drugie 2002 nr 5 s. 51-73.
Mickiewicz o cyklu poetyckim. W: Od Kochanowskiego do Mickiewicza. Warszawa 2004 s. 161-182.
Sonety krymskie” czytane na Krymie w roku 2004. Pamiętnik Literacki 2005 z. 4 s. 19-40.

Prace redakcyjne

1. Miłość romantyczna. Wybór i posłowie: M. Piwińska. Kraków: Wydawnictwo Literackie 1984, 742 s.
2. J. Słowacki: Ksiądz Marek. Oprac. M. Piwińska. Wyd. 3 zmienione Wrocław: Wydawnictwo Ossolineum 1991, CXXXII, 138 s. Biblioteka Narodowa, I 29.
3. A. Mickiewicz: Prelekcje paryskie. Wybór. Przekł. z francuskiego: L. Płoszewski. Wybór, wstęp i oprac. M. Piwińska. T. 1-2. Kraków: Universitas 1997, 238 + 312 s.
4. J. Słowacki: Zachwycenie. Wiersze i poematy. Wybór i posłowie: M. Piwińska. Wrocław: Wydawnictwo Dolnośląskie 1998, 243 s.

Omówienia i recenzje

Ankieta dla IBL PAN 1998.

Legenda romantyczna i szydercy

E. Morawiec: Marty Piwińskiej rewizje tradycji. Teatr 1973 nr 17.
M. Szpakowska: Glosa anty-Filidora. Twórczość 1973 nr 11.
S. Barańczak: Romantyzm – wieczna samokrytyka. Dialog 1974 nr 10.
J. Ziomek. „Pamiętnik Literacki1974 z. 1.

Złe wychowanie

G. Królikiewicz: Romantyczne pasje i fobie. Pismo 1983 nr 5/6.
J. Beczek: Romantyk w świecie niegotowym. Gazeta Wyborcza 2005 nr 189.

Juliusz Słowacki od duchów

G. Kociuba: Roztajemniczanie Słowackiego” „Zeszyty Literackie”, Paryż, Warszawa 1993 nr 2.
D. Sosnowska: Czytając „Króla-Ducha. Znak 1993 nr 4.
M. Troszyński. „Pamiętnik Literacki1994 z. 1.

Wolny myśliwy

A. Fabianowski: Czytanie Mickiewicza. Nowe Książki 2004 nr 7.
M. Radziwon: Wieszcz bez brązu. Gazeta Wyborcza 2004 nr 128.
B. Mytych-Forajter. „Pamiętnik Literacki2005 z. 4.

Miłość romantyczna

T. Walas: Tekst miłości romantycznej. Twórczość 1985 nr 2.

J. Słowacki: Ksiądz Marek

A. Kurska. „Pamiętnik Literacki1993 z. 3/4.