PIETRZYCKI Jan

Urodzony 17 grudnia 1880 w Tarnowie w rodzinie inteligenckiej; syn Ludwika Pietrzyckiego i Stanisławy z Szebestów. W 1891-99 uczył się w gimnazjum w Tarnowie, tu zdał egzamin maturalny. Debiutował w 1893 wierszem pt. Nowe wydanie starych przysłów, ogłoszonym w krakowskim czasopiśmie „Diabeł” (nr 11 dodatek; podpisany J.P.); w piśmie tym publikował też w latach późniejszych (1897-99; także pod pseudonimem Jan P. Tarnowianin). W 1899 podjął studia z zakresu polonistyki, a także filologii germańskiej, romańskiej i klasycznej, historii sztuki i filozofii na Uniwersytecie Jagiellońskim (UJ) w Krakowie. Od października tegoż roku współredagował akademickie czasopismo „Młodość”. W 1901 był sekretarzem Kółka Literackiego Studentów UJ. W tym czasie zaczął publikować wiersze, przekłady poezji, artykuły i recenzje, zwłaszcza w lwowskim „Przeglądzie Politycznym, Społecznym i Literackim” (1901-09) oraz w czasopismach krakowskich „Krytyka” (1901-02), „Ilustracja Polska” (1901-03; tu m.in. w 1903 stały dział Z teatru krakowskiego), „Nowa Reforma” (od 1902; tu m.in. w 1903-04 cykl List lwowski). W 1902 uczył jako zastępca nauczyciela w gimnazjum w Nowym Sączu i w I Gimnazjum im. B. Nowodworskiego w Krakowie (1902/03). Po ukończeniu studiów w 1903 (uzupełniał je w późniejszych latach w Paryżu, Rzymie i Genewie) kontynuował pracę nauczycielską: w 1906 uczył w gimnazjum w Stanisławowie, a od 1907 w V Gimnazjum we Lwowie. Równocześnie rozwijał twórczość literacką i krytyczną; utwory poetyckie, liczne recenzje i korespondencje publikował w „Naszym Kraju” (1906-08; tu w 1907 cykle Z nowości wydawniczych i Z sali odczytowej; pod kryptonimem j. pietrz.), „Słowie Polskim” (1906-13), „Gazecie Lwowskiej” (od 1908; tu w 1913-14 cykl Listy krakowskie), „Świecie” (od 1909), „Gazecie Porannej i Wieczornej” (1911-12), „Wiśle” (1912; tu cykle: Muzyka we Lwowie, Z teatru lwowskiego pod kryptonimem j. pietrz.), „Kurierze Warszawskim” (1913-14); współpracował nadal z „Nową Reformą” (tu m.in. w 1916 cykle W Szwajcarii i List znad Lemanu, w 1918 cykl Notatki z obczyzny). Brał czynny udział w lwowskim życiu artystyczno-literackim. W 1910 stworzył kabaret literacki Pionier, a następnie brał udział w jego prowadzeniu. W 1911 był sekretarzem redakcji miesięcznika „Sztuka”. W 1912/13 wchodził w skład komisji artystycznej nadzorującej działalność objazdowego Teatru Premier. Był współorganizatorem i dyrektorem teatru marionetek Pionier. Interesując się filmem, próbował stworzyć w Kalwarii Zebrzydowskiej kinoteatr dla pielgrzymów, na wzór kinoteatru w Lourdes, gdzie miały być pokazywane sceny z życia Chrystusa. W 1919 powrócił do Krakowa. Pracował jako nauczyciel gimnazjalny, a w 1919-21 wykładał także historię teatru i teorię dramatu na kursach dramatycznych Mariana Jednowskiego i Zygmunta Nowakowskiego. W 1921 był prezesem Związku Zawodowego Literatów Polskich (ZZLP) w Krakowie. Współpracował nadal z „Gazetą Lwowską” (do 1933; tu m.in. w 1919 cykle Listy krakowskie i O teatrach krakowskich), „Gazetą Poranną i Wieczorną” (do 1930; w 1919-20 cykle recenzji: Z teatrów krakowskich lub O teatrach krakowskich), „Kurierem Warszawskim” (1920-35; tu m.in. w 1919 cykl O teatrach krakowskich), tygodnikiem „Świat” (do 1932; m.in. w 1919 cykl recenzji Z teatrów krakowskich), „Nową Reformą” (do 1927; w 1920 cykl Z moich wędrówek), publikował wiele w „Gońcu Krakowskim” (1919-22; tu m.in. w 1919-20 cykl Z teatru im. J. Słowackiego, w 1925 cykl reportaży Kolorowe wędrówki. Wrażenia i notatki), „Ilustrowanym Kurierze Codziennym” (1919-34). W 1922 przeniósł się do Gdańska i na tamtejszej politechnice prowadził lektorat języka polskiego; w okresie późniejszym objął tam docenturę języka i literatury polskiej. W lipcu 1922 wykładał na publicznym kursie literatury polskiej, a we wrześniu tegoż roku utworzył Polski Uniwersytet Powszechny i objął jego kierownictwo. Był także inspektorem Gimnazjum Polskiego oraz należał do komitetu organizacyjnego Towarzystwa Przyjaciół Nauki i Sztuki. Utworzył i redagował dodatek literacki „Gazety Gdańskiej” zatytułowany „Literatura i Sztuka”. Po zlikwidowaniu lektoratu przez władze niemieckie Wolnego Miasta Gdańska, powrócił w 1923 do Krakowa. W 1925 pracował jako nauczyciel gimnazjalny w I Gimnazjum im. A. Mickiewicza w Krakowie, a następnie w Gimnazjum Żeńskim im. M. Konopnickiej w Samborze. Jednocześnie prowadził ożywioną działalność odczytową, wygłaszając systematycznie cykle prelekcji o twórczości współczesnych mu poetów Krakowa. W 1929 ponownie pełnił funkcję prezesa ZZLP w Krakowie. Podróżował do Włoch i Francji, gdzie propagował poezję polską oraz prowadził badania nad recepcją literatury polskiej za granicą. Liczne wiersze oraz wrażenia i reportaże z Włoch ogłaszał w krakowskim „Czasie” (1925-27, 1937-39). W 1936 otrzymał Srebrny Wawrzyn Polskiej Akademii Literatury za wybitną pracę organizacyjną w dziedzinie literatury pięknej. W tymże roku został honorowym prezesem ZZLP w Krakowie. W czasie okupacji niemieckiej przebywał nadal w Krakowie. Aresztowany przez Niemców w 1940, był do 20 czerwca tegoż roku więziony początkowo w więzieniu na ulicy Montelupich w Krakowie, a następnie w Wiśniczu. W listopadzie i grudniu 1940 publikował wiersze i artykuły w wydawanym przez okupanta dzienniku „Goniec Krakowski”. Otrzymał w 1940 odznaczenie włoskie „Pro classica forma romana” oraz węgierskie. Zmarł 28 grudnia 1944 w przytułku dla ubogich przy klasztorze oo. kapucynów w Krakowie.